BIJZONDERE OVEREENKOMSTEN
DEEL 1: KOOP
H1: ESSENTIËLE BESTANDDELEN
§1. BEGRIP - SOORTEN
Koop is een wederkerige overeenkomst waarbij de ene partij (de verkoper)
zich verbindt de eigendom van een zaak aan de andere partij (de koper)
over te dragen tegen een prijs in geld.
In art. 1582 oud BW vinden we een onvolledige omschrijving van het
begrip koop. De definitie vermeldt onder andere de eigendomsoverdracht
niet.
Een koopovereenkomst kan aangegaan worden zowel bij een onderhandse
als bij een authentieke akte (art. 1582, tweede lid oud BW ).
De koopovereenkomst is een van de meest voorkomende overeenkomsten.
Ze kan verschillende modaliteiten/soorten vertonen. Het burgerlijk
wetboek vernoemt er enkele:
- Koop bij gewicht, getal, maat (art. 1585 oud BW ) = eerst wegen,
tellen of meten voor een prijs bepaald wordt
- Koop ad gustum (art. 1587 oud BW ) = pas overeenkomst als de
smaak goed zit
- Koop op proef (art. 1588 oud BW )
- Consumentenkoop (art. 1649bis oud BW ) = het goed is de essentie
van de koop
- Digitale consumentenkoop (art. 1701/2-1702/19 oud BW ) =
essentie zijn de digitale diensten zoals upgrades
- Verkoop op afbetaling (art. I.9, 46° WER ) = consumentencredit
- Verkoop op afstand (art. I.8, 15° WER ) = je koopt iets in andere
ruimte dan verkoper
Naast het nationaal kooprecht wordt er ook verwezen naar de regels die
gelden bij een koop van roerende goederen met een internationaal aspect
o.a.
- het Weens Koopverdrag/ CISG verkoop lichamelijke roerende
goederen met internationaal aspect
- het ontwikkelen van een facultatief gemeenschappelijk Europees
kooprecht
In het geval van koop op plan (koop van onroerend goed), dan koppelt
men terug naar de Woningbouwwet. Een koop op plan is bijvoorbeeld een
appartement kopen die nog niet is gebouwd.
1
,§2. ESSENTIËLE BESTANDDELEN
Een essentieel bestanddeel is dat wat een instelling zo kenmerkt, dat
indien het wegvalt de instelling niet meer dezelfde is. De wezenlijke
bestanddelen bij een koopovereenkomst zijn:
- Eigendomsoverdracht
- Tegen een prijs in geld
A. EIGENDOMSOVERDRACHT
1° Principe
De eigendomsoverdracht is inherent aan de koop. Wanneer de
overeenkomst op zichzelf niet leidt tot een eigendomsoverdracht dan is er
geen sprake van koop maar van een andere rechtshandeling.
De verkoop is tussen partijen voltrokken en de koper verkrijgt van
rechtswege de eigendom ten aanzien van de verkoper, zodra er een
wilsovereenstemming is over de zaak en de prijs (art. 1583 oud BW; art.
3.14, §2 BW ). De eigendomsoverdracht geschiedt door de
wilsovereenstemming, dit is het translatief karakter van de
koopovereenkomst
2° Afwijking
De partijen mogen de eigendomsoverdracht uitstellen. Ze gaan het uitstel
dan conventioneel regelen door een beding van
eigendomsvoorbehoud in de overeenkomst te plaatsen. Ze doen dit
meestal door middel van een opschortende voorwaarde: zolang er dan niet
betaald is, gaat de eigendom niet over.
De eigendomsoverdracht wordt soms uitgesteld door de aard van het
verkochte goed of van de overeenkomst:
- Soortzaken: specificering
- Alternatieve koop: koper moet een keuze maken bv. Je koopt auto
maar weet nog niet welke kleur
- Toekomstige zaken: ontstaan
3° Belang tijdstip eigendomsoverdracht
In principe gaat samen met de eigendomsoverdracht ook het risico over
(art. 5.80 BW ). Dit wil zeggen dat als het goed door toeval teniet gaat na
de eigendomsoverdracht, de koper toch de prijs moet betalen op
voorwaarde dat de zaak geïndividualiseerd is. Omgekeerd is het hetzelfde
verhaal, indien het goed vóór de eigendomsoverdracht vergaat, dan hoeft
de koper de prijs niet te betalen en dienen voorschotten terugbetaald te
worden. Het risico ligt immers nog bij de verkoper. Vaak wordt hier
contractueel van afgeweken.
Op dit principe bestaat er een uitzondering met name aanmaning. Door
middel van aanmaning verplaatst men het risico. Indien de vernieling na
de aanmaning tot levering plaatsvindt, dan is het risico voor de verkoper.
2
,Indien de vernieling plaatsvindt na de aanmaning tot betaling van de prijs
in geval van eigendomsvoorbehoud, dan is het risico voor de koper.
Ook bij consumentenkoop bestaat een uitzondering op het principe.
Het risico gaat pas over bij de levering aan de consument (art. VI.44 WER ).
Indien er zich een faillissement heeft voorgedaan bij een van de partijen
zijn er andere regels van toepassing.
1. Faillissement van de verkoper
- Indien de eigendomsoverdracht is geschied, is de koper eigenaar.
- Indien er geen eigendomsoverdracht was, is de koper schuldeiser
van het faillissement.
2. Faillissement van de koper
- Indien een beding van eigendomsvoorbehoud in contract is
opgenomen, draagt de koper het risico (art 69 Pandwet). Het beding
moet op moment van levering worden opgesteld.
4° Eigendomsoverdracht en tegenwerpelijkheid t.a.v. derden
- Roerende goederen: bezit te goeder trouw, ongestuurd en
ondubbelzinnig (art. 3.28, §1 BW )
- Onroerende goederen: de eigendomsoverdracht is pas
tegenwerpelijk na de overschrijving op het kantoor Algemene
Administratie Patrimoniumdocumentatie (AAPD) (art. 3.30 BW ).
5° Verkoop van andermans goed
De verkoop van andermans goed is nietig. De reden is dat verkoop
eigendomsoverdracht vereist en dat dit bij verkoop van andermans goed
onmogelijk is (art. 1599 oud BW ).
Beginselen
- Nietig (art. 1599 oud BW )
o Ex tunc: de overeenkomst zal geacht worden nooit te hebben
bestaan. Indien de koper reeds andere verbintenissen is
aangegaan, vallen deze niet weg.
o De koper kan onmiddellijk optreden, hij hoeft niet te wachten
tot de uitwinning door de eigenaar.
- Het is een relatieve nietigheid
o Zij beschermt enkel privébelangen
o Enkel de door de wet beschermde partijen kunnen de
nietigheid inroepen
o Derden kunnen de overeenkomst niet laten vernietigen
De betrekkelijke nietigheid kan worden gedekt, het contract kan toch
rechtsgeldig worden gemaakt. Dit kan enkel door de koper, die beschermd
wordt door het contract of door iedereen die de koper definitief kan
beschermen.
3
, Wat zijn de rechten van de werkelijke eigenaar? Hij wordt beschermd door
art. 5.103 BW . De verkoop is aan hem niet tegenwerpelijk als andermans
zaak. Hij kan het contract niet nietig laten verklaren, hij kan enkel het
verkochte goed revindiceren (terugvorderingsrecht).
- Enkel de koper kan de nietigheid inroepen, zelfs indien hij te kwader
trouw is.
o Indien hij te kwader trouw is, verliest hij wel zijn recht op
schadevergoeding
o De verkoper kan de nietigheid van het contract dus niet
inroepen
o De nietigheid kan niet meer worden ingeroepen wanneer de
koper niet meer het risico loopt te worden uitgewonnen.
- De nietigheid kan aanleiding geven tot schadevergoeding:
o Enkel indien de koper te goeder trouw is
o Zelfs indien de verkoper te goeder trouw is
4
DEEL 1: KOOP
H1: ESSENTIËLE BESTANDDELEN
§1. BEGRIP - SOORTEN
Koop is een wederkerige overeenkomst waarbij de ene partij (de verkoper)
zich verbindt de eigendom van een zaak aan de andere partij (de koper)
over te dragen tegen een prijs in geld.
In art. 1582 oud BW vinden we een onvolledige omschrijving van het
begrip koop. De definitie vermeldt onder andere de eigendomsoverdracht
niet.
Een koopovereenkomst kan aangegaan worden zowel bij een onderhandse
als bij een authentieke akte (art. 1582, tweede lid oud BW ).
De koopovereenkomst is een van de meest voorkomende overeenkomsten.
Ze kan verschillende modaliteiten/soorten vertonen. Het burgerlijk
wetboek vernoemt er enkele:
- Koop bij gewicht, getal, maat (art. 1585 oud BW ) = eerst wegen,
tellen of meten voor een prijs bepaald wordt
- Koop ad gustum (art. 1587 oud BW ) = pas overeenkomst als de
smaak goed zit
- Koop op proef (art. 1588 oud BW )
- Consumentenkoop (art. 1649bis oud BW ) = het goed is de essentie
van de koop
- Digitale consumentenkoop (art. 1701/2-1702/19 oud BW ) =
essentie zijn de digitale diensten zoals upgrades
- Verkoop op afbetaling (art. I.9, 46° WER ) = consumentencredit
- Verkoop op afstand (art. I.8, 15° WER ) = je koopt iets in andere
ruimte dan verkoper
Naast het nationaal kooprecht wordt er ook verwezen naar de regels die
gelden bij een koop van roerende goederen met een internationaal aspect
o.a.
- het Weens Koopverdrag/ CISG verkoop lichamelijke roerende
goederen met internationaal aspect
- het ontwikkelen van een facultatief gemeenschappelijk Europees
kooprecht
In het geval van koop op plan (koop van onroerend goed), dan koppelt
men terug naar de Woningbouwwet. Een koop op plan is bijvoorbeeld een
appartement kopen die nog niet is gebouwd.
1
,§2. ESSENTIËLE BESTANDDELEN
Een essentieel bestanddeel is dat wat een instelling zo kenmerkt, dat
indien het wegvalt de instelling niet meer dezelfde is. De wezenlijke
bestanddelen bij een koopovereenkomst zijn:
- Eigendomsoverdracht
- Tegen een prijs in geld
A. EIGENDOMSOVERDRACHT
1° Principe
De eigendomsoverdracht is inherent aan de koop. Wanneer de
overeenkomst op zichzelf niet leidt tot een eigendomsoverdracht dan is er
geen sprake van koop maar van een andere rechtshandeling.
De verkoop is tussen partijen voltrokken en de koper verkrijgt van
rechtswege de eigendom ten aanzien van de verkoper, zodra er een
wilsovereenstemming is over de zaak en de prijs (art. 1583 oud BW; art.
3.14, §2 BW ). De eigendomsoverdracht geschiedt door de
wilsovereenstemming, dit is het translatief karakter van de
koopovereenkomst
2° Afwijking
De partijen mogen de eigendomsoverdracht uitstellen. Ze gaan het uitstel
dan conventioneel regelen door een beding van
eigendomsvoorbehoud in de overeenkomst te plaatsen. Ze doen dit
meestal door middel van een opschortende voorwaarde: zolang er dan niet
betaald is, gaat de eigendom niet over.
De eigendomsoverdracht wordt soms uitgesteld door de aard van het
verkochte goed of van de overeenkomst:
- Soortzaken: specificering
- Alternatieve koop: koper moet een keuze maken bv. Je koopt auto
maar weet nog niet welke kleur
- Toekomstige zaken: ontstaan
3° Belang tijdstip eigendomsoverdracht
In principe gaat samen met de eigendomsoverdracht ook het risico over
(art. 5.80 BW ). Dit wil zeggen dat als het goed door toeval teniet gaat na
de eigendomsoverdracht, de koper toch de prijs moet betalen op
voorwaarde dat de zaak geïndividualiseerd is. Omgekeerd is het hetzelfde
verhaal, indien het goed vóór de eigendomsoverdracht vergaat, dan hoeft
de koper de prijs niet te betalen en dienen voorschotten terugbetaald te
worden. Het risico ligt immers nog bij de verkoper. Vaak wordt hier
contractueel van afgeweken.
Op dit principe bestaat er een uitzondering met name aanmaning. Door
middel van aanmaning verplaatst men het risico. Indien de vernieling na
de aanmaning tot levering plaatsvindt, dan is het risico voor de verkoper.
2
,Indien de vernieling plaatsvindt na de aanmaning tot betaling van de prijs
in geval van eigendomsvoorbehoud, dan is het risico voor de koper.
Ook bij consumentenkoop bestaat een uitzondering op het principe.
Het risico gaat pas over bij de levering aan de consument (art. VI.44 WER ).
Indien er zich een faillissement heeft voorgedaan bij een van de partijen
zijn er andere regels van toepassing.
1. Faillissement van de verkoper
- Indien de eigendomsoverdracht is geschied, is de koper eigenaar.
- Indien er geen eigendomsoverdracht was, is de koper schuldeiser
van het faillissement.
2. Faillissement van de koper
- Indien een beding van eigendomsvoorbehoud in contract is
opgenomen, draagt de koper het risico (art 69 Pandwet). Het beding
moet op moment van levering worden opgesteld.
4° Eigendomsoverdracht en tegenwerpelijkheid t.a.v. derden
- Roerende goederen: bezit te goeder trouw, ongestuurd en
ondubbelzinnig (art. 3.28, §1 BW )
- Onroerende goederen: de eigendomsoverdracht is pas
tegenwerpelijk na de overschrijving op het kantoor Algemene
Administratie Patrimoniumdocumentatie (AAPD) (art. 3.30 BW ).
5° Verkoop van andermans goed
De verkoop van andermans goed is nietig. De reden is dat verkoop
eigendomsoverdracht vereist en dat dit bij verkoop van andermans goed
onmogelijk is (art. 1599 oud BW ).
Beginselen
- Nietig (art. 1599 oud BW )
o Ex tunc: de overeenkomst zal geacht worden nooit te hebben
bestaan. Indien de koper reeds andere verbintenissen is
aangegaan, vallen deze niet weg.
o De koper kan onmiddellijk optreden, hij hoeft niet te wachten
tot de uitwinning door de eigenaar.
- Het is een relatieve nietigheid
o Zij beschermt enkel privébelangen
o Enkel de door de wet beschermde partijen kunnen de
nietigheid inroepen
o Derden kunnen de overeenkomst niet laten vernietigen
De betrekkelijke nietigheid kan worden gedekt, het contract kan toch
rechtsgeldig worden gemaakt. Dit kan enkel door de koper, die beschermd
wordt door het contract of door iedereen die de koper definitief kan
beschermen.
3
, Wat zijn de rechten van de werkelijke eigenaar? Hij wordt beschermd door
art. 5.103 BW . De verkoop is aan hem niet tegenwerpelijk als andermans
zaak. Hij kan het contract niet nietig laten verklaren, hij kan enkel het
verkochte goed revindiceren (terugvorderingsrecht).
- Enkel de koper kan de nietigheid inroepen, zelfs indien hij te kwader
trouw is.
o Indien hij te kwader trouw is, verliest hij wel zijn recht op
schadevergoeding
o De verkoper kan de nietigheid van het contract dus niet
inroepen
o De nietigheid kan niet meer worden ingeroepen wanneer de
koper niet meer het risico loopt te worden uitgewonnen.
- De nietigheid kan aanleiding geven tot schadevergoeding:
o Enkel indien de koper te goeder trouw is
o Zelfs indien de verkoper te goeder trouw is
4
