Samenvatting Sociologie Campus Brussel

SV Sociologie AJ 2024-25 Sofie Declerck
KUL Campus Brussel



SV Sociologie
Hoofdstuk 1: Sociologie als wetenschap
- We bespreken de 10 meest opvallende kenmerken van sociologie:
1. Wat sociologie niet is
2. Sociologie bestudeert sociaal handelen
3. Sociologie bestudeert sociale feiten
4. Sociologie is een product van sociologen in de samenleving
5. Sociologie is een wetenschap die mythes jaagt
6. Sociologie is een sociale theorie
7. Sociologie pakt sociale problemen empirisch aan
8. Sociologie is een product van methodologische innovaties
9. Sociologie bestudeert de mens in de samenleving
10.Sociologie bestudeert de samenleving in de mens

1. Wat sociologie niet is
1.1 Sociologie is geen anti-economisme
- Er bestaat een economengrapje van Jagdish Bhagwati: “Goede economen
w herboren als natuurkundigen, slechte economen komen terug op de
wereld als sociologen.”
o Hierin w dus verondersteld dat sociologie = minderwaardig aan
economie  zorgt ervoor dat degene die lager gerangschikt staat
vaak een zekere nijd heeft tegen wat boven hem staat  = anti-
economisme

 = een geheel v kritieken die z verzetten tegen de
fundamenten vd mainstream economische wetenschap
 Die kritieken hebben vaak gemeen dat de wereld beter
af zou zijn zonder de economische wetenschap
 Veel sociologen definiëren toch zelf de (economische)
sociologie als een soort v anti-economie
 MAAR het is niet omdat er gestaafde kritiek w gegeven
op bep uitgangspunten vd economie dat het om een
anti-economisch standpunt gaat
o Ten gronde: beide wetenschappen hebben meer gemeen met elkaar
dan verschillend: praten beide over het handelen v mensen, hoe ze
hun handelingen coördineren en hoe ze samenleven
  zijn beide sociale wetenschappen
1.2 Sociologie is geen socialisme
- Socialisme
o = een politieke ideologie, een visie op hoe de SL eruit zou moeten
zien
o Bv vinden dat iedereen gelijke kansen zou moeten hebben
- Sociologie
o Heeft als wetenschap gn ideologische voorkeur

,SV Sociologie AJ 2024-25 Sofie Declerck
KUL Campus Brussel


o Er zijn wel veel politieke ideologieën aanwezig bij sociologen, maar
die ideologieën zouden z nt mogen mengen in de wetenschap vd
sociologie
o Kijkt nr hoe de werkelijkheid is


1.3 Sociologie is meer dan een verhaal
- Mopje: “Sociologen mogen nt klagen over het feit dat er gn Nobelprijs
Sociologie bestaat want er is al een Nobelprijs Literatuur dus de fictie is al
ruim bedeeld.”
o Sneer: verklaringen v sociologen zouden minder kracht hebben dan
andere wetenschappers
o + een sociologische verklaring is meer dan een verhaal vertellen
 Verhaal: 2 betekenissen:
 Een uitleg over hoe een feit of gebeurtenis gebeurd zou
kunnen zijn, of hoe ze met elkaar verbonden zouden
kunnen zijn
 Een relaas vd werkelijkheid zoals die mogelijk had
kunnen zijn, maar niet is
 !! belangrijk te onthouden dat het slechts mogelijke
verklaringen zijn: het is een model om de werkelijkheid mee
te verklaren, geen verklaring voor de werkelijkheid
 Kan een goede stap zijn nr wetenschappelijke verklaring want
het helpt ons mogelijke verklaringen te bedenken
 Moet wel steeds getoetst w aan de werkelijkheid
 Dit “modelredeneren” staat centraler in de economie
1.4 Sociologie praat het verwerpelijke niet goed
- Mopje: Dief die zegt tegen de andere dief dat hij zijn diploma in de
sociologie behaald heeft, waarop de andere dief vraagt of hij dan zijn
dievenbestaan gaat opgeven. “Nee”, antwoordt de eerste dief “maar nu
weet ik wel waarom ik het doe.”
o  verwijt dat de sociologie te veel probeert allerlei verwerpelijke
zaken goed te praten
 MAAR die opvatting is gebaseerd op een misverstand:
sociologie kan geen onderscheid maken tussen goed en
kwaad
 Sociologie kan het verwerpelijke nt goedkeuren omdat
ze als discipline niets verwerpelijks kent
 Sociologie kan enkel analyseren wat mensen in bep
SLen als goed of fout definiëren maar kan hier zelf gn
oordeel over vellen
o Lijkt op het goed praten maar is enkel het
proberen te verklaren

2. Sociologie bestudeert sociaal handelen
- Sociologie = de wetenschap vh samenleven  bestudeert sociale
fenomenen

,SV Sociologie AJ 2024-25 Sofie Declerck
KUL Campus Brussel


- Veel sociologen zien sociaal handelen als het object vd sociologie
o = een deelverzameling vh handelen
 = een deelverzameling vh geheel v menselijk gedrag




 Gedrag
 = de ruimste categorie vh menselijk uiterlijk vertoon
 = alles wat we doen: ademen, niezen, gaan lopen
 Handeling
 = gedrag met een intentie aan vastgebonden: wnnr de
actor betekenis geeft aan zijn handelen, menselijk
gedrag
 Onderscheid gedrag-handelen = intentionaliteit
 Bv diep inademen wnnr de dokter je dat vraagt
 Bv alleen thuis bidden
 Sociaal handelen
 = elk handelen dat zinvol op anderen betrokken is
 Er moet afstemming zijn met de anderen (nt gwn
toevallig gelijktijdig reageren op eenzelfde externe
prikkel: bv allemaal een paraplu opendoen wnnr het
begint te regenen)
  criteria:
o Intentionaliteit
o Coördinatie
 Bv bidden in groep: je bidt intentioneel en doet dit
volgens het ritme, de inhoud en cadans die w
aangegeven door de groep of de pastoor
 ! economische activiteiten zijn bijna altijd sociaal
o Behalve de overleving v Robinson Crusoë
 Moest helemaal zien te overleven
 Werkelijke menselijke economieën =
gebouwd op interactie (elke actie op de
markt = vorm v sociaal handelen)
- 4 types v menselijk (sociaal) handelen
o Doelrationeel handelen
 AKA instrumenteel handelen
 Je maakt een afweging v middelen en doelen en het handelen
is een vd middelen om je doel te bereiken  de waarde vd
handeling ligt in een extern doel
 Bv regendans doen om de zege vd goden te krijgen voor een
goede oogst: regendans = middel, instrument om een bep
doel te bereiken

, SV Sociologie AJ 2024-25 Sofie Declerck
KUL Campus Brussel


 Bv van punt A naar punt B gaan door de kortste weg te
nemen
 Bv iemand die een goed verkoopt aan de hoogst mogelijke
prijs


o Waarderationeel handelen
 = handelen dat nt in functie is vh bereiken ve ander doel
maar gericht op de waarde die je hecht aan het handelen zelf
 de waarde vd handeling ligt in een intern doel
 Zaken die je doet vanuit ethisch, moreel standpunt of omdat
je het gwn leuk vindt om te doen, omdat het voor jou
betekenis heeft
 Bv inzet voor goede doelen
 Bv een zelfmoordterrorist, een profeet
o Affectief handelen
 W bepaald door de gevoelsmatige toestand vd actor
 Heeft gn patroon v rationeel gedrag (itt instrumenteel en
waarderationeel)
 Bv een man die in een woede-uitbarsting het servies
stukgooit
 Dit handelen had nt de bedoeling om het servies stuk
te gooien maar is louter het gevolg v emoties
 Bv een knuffel nadat je een ruzie bijlegt
o Traditioneel handelen
 = handelen vanuit wat we gewoon zijn, vanuit ingewortelde
gewoontes
 Heeft gn patroon v rationeel gedrag (= affectief handelen)
 Bv ochtendrituelen
-  conclusie v dit onderscheid in types v handelen
o Er bestaat niet zoiets als totaal ‘zinloos’ handelen
 Zinloos handelen = contradictio in terminis want handelen
heeft sowieso betrekking op een intentie
 In de dagelijkse taal: gedrag dat we nt goed begrijpen
 klasseren als zinloos gedrag (bv zinloos geweld,
maar dit geweld is meestal een affectieve handeling)
o Deze verschillende types v handelen vat de overlap EN het verschil
in uitgangspunten tussen sociologie en economie samen
 Sociologen zijn ervan overtuigd dat er ook zinvol gedrag
bestaat dat niet rationeel is
 Een handeling = rationeel wnnr ze gebaseerd is op en
volgt uit overleg, minstens binnen een individu maar
soms ook tussen mensen
  een niet rationele handeling (heb je dus nt over
nagedacht) die zinvol gedrag teweegbrengt = bv danku
zeggen zonder erover na te denken (traditioneel), bv
een passionele misdaad (affectief)