Tijdvak 1:
Prehistorie
Jagers en verzamelaars leefden nomadisch. Doordat het warmer werd was de grond
vruchtbaar, vooral in de Vruchtbare Halvemaan (Nijldal tot Irak). In de Vruchtbare
Halvemaan groeiden wilde granen. De nomaden verzamelden daar graan en bleven
op dezelfde plek, want er was genoeg voedsel. De landbouwrevolutie is gericht op
twee theorieën:
1. Eetbare planten en dieren waren verdwenen door de klimaatverandering
waardoor mensen zelf moesten gaan verbouwen.
2. Er was een te snelle bevolkingsgroei waardoor mensen zelf gewassen gingen
verbouwen.
De landbouwers begonnen dieren te temmen, wat leidde tot veeteelt. Waardoor ze
minder afhankelijk werden van natuur en veranderde de wilde natuur in
landbouwgrond. Ze woonden in dorpen bij hun akkers en bouwden huisjes van hout,
klei en steen. Dankzij de landbouw konden meer mensen blijven wonen. De
landbouwrevolutie verspreidde zich doordat landbouwers naar nieuwe gebieden
trokken en hun kennis meenemen. De nomadische leefstijl werd vervangen door een
sedentaire levenswijze. Niet iedereen hoefde meer boer te zijn, waardoor er ook
ambachtslieden en handelaren ontstonden. Zo was er ook ontwikkeling in de
hiërarchische samenleving, er waren verschillen in bezittingen.
Doordat de rivieren overstromen lieten ze een vruchtbare slim achter, een perfecte
grond voor landbouw. Om het water te leiden, legden boeren dijken en
irrigatiesystemen aan. In Mesopotamië ontstond eerste stedelijke gemeenschappen,
door overschot aan voedsel werd dat geruild op marktplaatsen. Mensen uit
verschillende gebieden kwamen om goederen te ruilen. Steeds meer mensen trokken
naar deze centra waardoor de dorpen veranderden in steden.
In de steden waren belangrijke gebouwen, zoals tempels en stadsmuren. Zo kon je
zien hoe macht en rijk een stad was. Een stad had daardoor bestuursstructuren.
Ambtenaren en leiders stelden regels op en hielden toezicht.
In Egypte werd de staat gevormd langs de Nijl met de farao als absolute heerser. De
farao’s bouwden een centraal bestuur met ambtenaren die belasting inden. De
macht van de farao's was gebaseerd op hun rijkdom, militaire kracht en religie. Ze
geloofden dat ze door de goden gekozen waren om te regeren. Ze bouwden grote
monumenten (piramiden) om hun macht en aanzien te tonen. Er was wel sprake van
polytheïsme, er was een geloof in meerdere goden. Mensen geloofden hiernamaals
en begroeven hun doden met grafgiften. In Egypte werden de doden
gemummificeerd om hun lichaam te behouden voor het leven na de dood.
3300 v.C. ontstond eerste schrift in Mesopotamië. Dankzij het schrift konden
ambtenaren de belasting bijhouden. Handelaren en boeren gebruikte het schrift ook
om te noteren hoeveel gekocht en verkocht werd. Het eerste schrift bestond uit
,enkele symbolen. Het schrift werd ook wel spijkerschrift genoemd. De tekens wat ze
opgeschreven leken op spijkers.
In Egypte had je het hiërogliefenschrift, zij gebruikte ook klei en steen maar ook
papyrusplant. Deze rollen konden ze makkelijker bewaren. Niet iedereen kon lezen
en schrijven, mensen die dat wel konden hadden veel aanzien. Het schrift is een
belangrijke evolutie, hierdoor konden samenlevingen beter worden georganiseerd en
worden doorgegeven aan volgende generaties. Daarom eindigt de prehistorie op het
moment dat het schrift ontstaat.
,Tijdvak 2:
De Griekse rijk
v.C. - 500, was Griekenland, een verzameling van eilanden. Tussen 800 v.C. - 500 v.C.
ontstonden stadstaten, polis. Een polis bestond uit een stad met land eromheen waar
gewassen werden verbouwd voor handel en gebruik. Hoewel elke polis bestuurlijk
zelfstandig was, spraken ze dezelfde taal, geloofden in dezelfde goden, wat zorgde
voor Griekse identiteit.
In Griekenland kwamen verschillende bestuursvormen voor:
1. Een monarchie (de koning had de leiding)
2. Aristocratie (adel de macht in handen had)
3. Tirannie (individuen de macht)
Doordat er zoveel stadstaten bestonden, voerden Grieken discussies over politiek en
burgerschap. De democratie in Athene is de bekendste van alle vormen, deze werd in
509 v.C. ingevoerd door kleisthenes en was een directe democratie (alle vrije mannen
boven de 18 jaar moesten deelnemen aan de volksvergadering waar belangrijke
beslissingen werden genomen. Om machtsmisbruik te voorkomen, was er ostracisme
(waarbij burgers jaarlijks iemand konden verbannen die verdacht werd van
machtsmisbruik).
De Grieken ontwikkelen een nieuwe manier van denken ipv van mythologie. Ze
geloofden in natuurwetten, dat leidde tot geneeskunde, filosofie en geschiedenis. De
Griekse cultuur verspreidde zich buiten Griekenland door handel en kolonisatie. Ze
stichtten nieuwe staten langs de kusten. De verovering van Alexander de Grote
speelde ook een grote rol in de verspreiding. Hij was de zoon van Philippus II na de
moord op zijn vader volgde hij op als koning. Hij zette de plannen van zijn vader
voort. Zijn veldtochten brachten hem naar Egypte en verder naar het oosten. Hij
stond bekend om strategische inzichten en om veldslagen te winnen. Zijn
veroveringen verspreidden de Griekse cultuur. Na zijn dood viel zijn rijk uiteen, door
de strijd om opvolging.
Het romeinse rijk begon 500 v.C. met verovering van omliggende steden. Rome
groeide uit van stadstaat tot een machtige imperium. Door de verovering van Griekse
stadstaten namen romeinen veel elementen van de griekse cultuur over. Er onstond
een mengcultuur, grieks-romeinse cultuur. Rome werd bestuurd voor twee jaarlijks
gekozen consuls. De macht was verdeeld over verschillende politieke instellingen.
Rome kreeg controle over grote delen van de middellandse zee.
, De romeinse republiek, kende veel conflicten. Er groeide een kloof tussen de rijken
en armen. Julios Caesar was een van de meest belangrijke figuren. Hij veroverde
Gallië (oud Frankrijk) hij was een dictator en werd vermoord. Dit was ook einde van
de republiek. Na zijn dood brak er een burgeroorlog uit. Octavianus (Augustus) kreeg
de titel en werd de eerste keizer van Rome. Hij introduceerde vrede en stabiliteit. Hij
vormde de veroverde gebieden tot provincies, waar hij bestuurders aanstelde en
troepen legerde om orde te handhaven. Het Romeinse leger werd omgevormd tot
een professioneel leger waarin ze voor lange tijd dienden en na hun dienst beloon
werden met land en burgerschap.
Romanisering, was het proces waarbij veroverde volkeren de romeinse cultuur, taal
en levenswijze overnamen. De romeinse wetgeving werd een bindende factor, het
zorgde voor rechtszekerheid en stabiliteit.
In 285, besloot keizer Diocletianus het rijk te verdelen in West-Romeins en Oost-
Romeins Rijk, om het bestuur te vergemakkelijken. Deze verdeling werd definitief in
395, na de dood van Theodosius I, die het rijk tussen zijn twee zoons verdeelde.
Na de splitsing, gebeurde er drie verschillen:
1. Economische kracht (Oost-Romeinse Rijk was welvarender van het Westen)
2. Culturele ontwikkeling (Oost-Romeinse Rijk behield veel van de Grieks-
Romeinse cultuur en de West-Romeinse Rijk werd beïnvloed door de
Germaanse cultuur)
3. Politieke stabiliteit (Oost-Romeinse Rijk had een stabieler bestuur en
overleefde de val van West-Romeinse Rijk)
In de oudheid waren er veel polytheïstische religies. Je had ook een monotheïstisch
religie, de jodendom. Belangrijkste kenmerk van het jodendom was het belang van
heilige teksten. De joden hadden een verzameling van religieuze handelingen,
verhalen en wijsheden. Deze teksten werden later gebruik door de christenen in het
Oude Testament van de Bijbel. In de 6e eeuw v.C. werden joden vanuit Palestina als
slaven weggevoerd. Vanaf dat moment leefden ze in diaspora.
Het christendom onstond in de eerste eeuw na Christus. De joden hoopten op de
komst van een verlosser, een messias, die hen zou bevrijden van de Romeinse
overheersing. Dit veranderde met de komst van Jezus, die rond het jaar 30 begon te
predikeren. Hij verkondigde boodschap en hij bekritiseerde de joodse priesters die
handelen toestonden om handel te drijven op het terrein van de tempel. Zijn
boodschap was vooral aantrekkelijk voor de armere joden. Hij maakten echter ook
vijanden door zijn uitspraken en uiteindelijk werd hij met de doodstraf veroordeeld
en door de Romeinen gekruisigd. Zijn volgelingn geloofden dat hij was gestorven als
offer voor de hele mensheid. Paulus, verkondigde dat het geloof in jezus voor
iedereen was die wilde geloven en dat het geen strikte regels heeft als de Joden.
Oorzaken groei van het Christendom:
Prehistorie
Jagers en verzamelaars leefden nomadisch. Doordat het warmer werd was de grond
vruchtbaar, vooral in de Vruchtbare Halvemaan (Nijldal tot Irak). In de Vruchtbare
Halvemaan groeiden wilde granen. De nomaden verzamelden daar graan en bleven
op dezelfde plek, want er was genoeg voedsel. De landbouwrevolutie is gericht op
twee theorieën:
1. Eetbare planten en dieren waren verdwenen door de klimaatverandering
waardoor mensen zelf moesten gaan verbouwen.
2. Er was een te snelle bevolkingsgroei waardoor mensen zelf gewassen gingen
verbouwen.
De landbouwers begonnen dieren te temmen, wat leidde tot veeteelt. Waardoor ze
minder afhankelijk werden van natuur en veranderde de wilde natuur in
landbouwgrond. Ze woonden in dorpen bij hun akkers en bouwden huisjes van hout,
klei en steen. Dankzij de landbouw konden meer mensen blijven wonen. De
landbouwrevolutie verspreidde zich doordat landbouwers naar nieuwe gebieden
trokken en hun kennis meenemen. De nomadische leefstijl werd vervangen door een
sedentaire levenswijze. Niet iedereen hoefde meer boer te zijn, waardoor er ook
ambachtslieden en handelaren ontstonden. Zo was er ook ontwikkeling in de
hiërarchische samenleving, er waren verschillen in bezittingen.
Doordat de rivieren overstromen lieten ze een vruchtbare slim achter, een perfecte
grond voor landbouw. Om het water te leiden, legden boeren dijken en
irrigatiesystemen aan. In Mesopotamië ontstond eerste stedelijke gemeenschappen,
door overschot aan voedsel werd dat geruild op marktplaatsen. Mensen uit
verschillende gebieden kwamen om goederen te ruilen. Steeds meer mensen trokken
naar deze centra waardoor de dorpen veranderden in steden.
In de steden waren belangrijke gebouwen, zoals tempels en stadsmuren. Zo kon je
zien hoe macht en rijk een stad was. Een stad had daardoor bestuursstructuren.
Ambtenaren en leiders stelden regels op en hielden toezicht.
In Egypte werd de staat gevormd langs de Nijl met de farao als absolute heerser. De
farao’s bouwden een centraal bestuur met ambtenaren die belasting inden. De
macht van de farao's was gebaseerd op hun rijkdom, militaire kracht en religie. Ze
geloofden dat ze door de goden gekozen waren om te regeren. Ze bouwden grote
monumenten (piramiden) om hun macht en aanzien te tonen. Er was wel sprake van
polytheïsme, er was een geloof in meerdere goden. Mensen geloofden hiernamaals
en begroeven hun doden met grafgiften. In Egypte werden de doden
gemummificeerd om hun lichaam te behouden voor het leven na de dood.
3300 v.C. ontstond eerste schrift in Mesopotamië. Dankzij het schrift konden
ambtenaren de belasting bijhouden. Handelaren en boeren gebruikte het schrift ook
om te noteren hoeveel gekocht en verkocht werd. Het eerste schrift bestond uit
,enkele symbolen. Het schrift werd ook wel spijkerschrift genoemd. De tekens wat ze
opgeschreven leken op spijkers.
In Egypte had je het hiërogliefenschrift, zij gebruikte ook klei en steen maar ook
papyrusplant. Deze rollen konden ze makkelijker bewaren. Niet iedereen kon lezen
en schrijven, mensen die dat wel konden hadden veel aanzien. Het schrift is een
belangrijke evolutie, hierdoor konden samenlevingen beter worden georganiseerd en
worden doorgegeven aan volgende generaties. Daarom eindigt de prehistorie op het
moment dat het schrift ontstaat.
,Tijdvak 2:
De Griekse rijk
v.C. - 500, was Griekenland, een verzameling van eilanden. Tussen 800 v.C. - 500 v.C.
ontstonden stadstaten, polis. Een polis bestond uit een stad met land eromheen waar
gewassen werden verbouwd voor handel en gebruik. Hoewel elke polis bestuurlijk
zelfstandig was, spraken ze dezelfde taal, geloofden in dezelfde goden, wat zorgde
voor Griekse identiteit.
In Griekenland kwamen verschillende bestuursvormen voor:
1. Een monarchie (de koning had de leiding)
2. Aristocratie (adel de macht in handen had)
3. Tirannie (individuen de macht)
Doordat er zoveel stadstaten bestonden, voerden Grieken discussies over politiek en
burgerschap. De democratie in Athene is de bekendste van alle vormen, deze werd in
509 v.C. ingevoerd door kleisthenes en was een directe democratie (alle vrije mannen
boven de 18 jaar moesten deelnemen aan de volksvergadering waar belangrijke
beslissingen werden genomen. Om machtsmisbruik te voorkomen, was er ostracisme
(waarbij burgers jaarlijks iemand konden verbannen die verdacht werd van
machtsmisbruik).
De Grieken ontwikkelen een nieuwe manier van denken ipv van mythologie. Ze
geloofden in natuurwetten, dat leidde tot geneeskunde, filosofie en geschiedenis. De
Griekse cultuur verspreidde zich buiten Griekenland door handel en kolonisatie. Ze
stichtten nieuwe staten langs de kusten. De verovering van Alexander de Grote
speelde ook een grote rol in de verspreiding. Hij was de zoon van Philippus II na de
moord op zijn vader volgde hij op als koning. Hij zette de plannen van zijn vader
voort. Zijn veldtochten brachten hem naar Egypte en verder naar het oosten. Hij
stond bekend om strategische inzichten en om veldslagen te winnen. Zijn
veroveringen verspreidden de Griekse cultuur. Na zijn dood viel zijn rijk uiteen, door
de strijd om opvolging.
Het romeinse rijk begon 500 v.C. met verovering van omliggende steden. Rome
groeide uit van stadstaat tot een machtige imperium. Door de verovering van Griekse
stadstaten namen romeinen veel elementen van de griekse cultuur over. Er onstond
een mengcultuur, grieks-romeinse cultuur. Rome werd bestuurd voor twee jaarlijks
gekozen consuls. De macht was verdeeld over verschillende politieke instellingen.
Rome kreeg controle over grote delen van de middellandse zee.
, De romeinse republiek, kende veel conflicten. Er groeide een kloof tussen de rijken
en armen. Julios Caesar was een van de meest belangrijke figuren. Hij veroverde
Gallië (oud Frankrijk) hij was een dictator en werd vermoord. Dit was ook einde van
de republiek. Na zijn dood brak er een burgeroorlog uit. Octavianus (Augustus) kreeg
de titel en werd de eerste keizer van Rome. Hij introduceerde vrede en stabiliteit. Hij
vormde de veroverde gebieden tot provincies, waar hij bestuurders aanstelde en
troepen legerde om orde te handhaven. Het Romeinse leger werd omgevormd tot
een professioneel leger waarin ze voor lange tijd dienden en na hun dienst beloon
werden met land en burgerschap.
Romanisering, was het proces waarbij veroverde volkeren de romeinse cultuur, taal
en levenswijze overnamen. De romeinse wetgeving werd een bindende factor, het
zorgde voor rechtszekerheid en stabiliteit.
In 285, besloot keizer Diocletianus het rijk te verdelen in West-Romeins en Oost-
Romeins Rijk, om het bestuur te vergemakkelijken. Deze verdeling werd definitief in
395, na de dood van Theodosius I, die het rijk tussen zijn twee zoons verdeelde.
Na de splitsing, gebeurde er drie verschillen:
1. Economische kracht (Oost-Romeinse Rijk was welvarender van het Westen)
2. Culturele ontwikkeling (Oost-Romeinse Rijk behield veel van de Grieks-
Romeinse cultuur en de West-Romeinse Rijk werd beïnvloed door de
Germaanse cultuur)
3. Politieke stabiliteit (Oost-Romeinse Rijk had een stabieler bestuur en
overleefde de val van West-Romeinse Rijk)
In de oudheid waren er veel polytheïstische religies. Je had ook een monotheïstisch
religie, de jodendom. Belangrijkste kenmerk van het jodendom was het belang van
heilige teksten. De joden hadden een verzameling van religieuze handelingen,
verhalen en wijsheden. Deze teksten werden later gebruik door de christenen in het
Oude Testament van de Bijbel. In de 6e eeuw v.C. werden joden vanuit Palestina als
slaven weggevoerd. Vanaf dat moment leefden ze in diaspora.
Het christendom onstond in de eerste eeuw na Christus. De joden hoopten op de
komst van een verlosser, een messias, die hen zou bevrijden van de Romeinse
overheersing. Dit veranderde met de komst van Jezus, die rond het jaar 30 begon te
predikeren. Hij verkondigde boodschap en hij bekritiseerde de joodse priesters die
handelen toestonden om handel te drijven op het terrein van de tempel. Zijn
boodschap was vooral aantrekkelijk voor de armere joden. Hij maakten echter ook
vijanden door zijn uitspraken en uiteindelijk werd hij met de doodstraf veroordeeld
en door de Romeinen gekruisigd. Zijn volgelingn geloofden dat hij was gestorven als
offer voor de hele mensheid. Paulus, verkondigde dat het geloof in jezus voor
iedereen was die wilde geloven en dat het geen strikte regels heeft als de Joden.
Oorzaken groei van het Christendom:
