1
TRAUMATOLOGIE
HOOFDSTUK 1: BASISBEGRIPPEN
Traumatologie is de studie van wanden en verwondingen, veroorzaakt door ongevallen of
geweld, en de diagnose en behandeling ervan. Het is belangrijk dat één arts een coördineerde
rol heeft en de meeste letsels van de patiënt gaat behandelen + de kennis van de andere letsels
heeft.
Trauma heeft invloed op het systemisch functioneren, immuunsysteem. Het is de belangrijkste
doodsoorzaak bij jonge mensen. Trauma lijd tot verlies van functionele arbeidsmogelijkheden.
➔ Trauma is een ziekte
Laag-energetische trauma komt vaak voor bij oudere mensen → zwakke botten
Hoog-energetische trauma komt vaak voor bij jongere mensen → sterke botten
WONDHELING
We zien kleine wondes (schaafwondjes) of grote wondes
INLEIDING
Een wonde is een verstoring van de continuïteit van weefsel, door externe factoren veroorzaakt,
waarbij al of niet weefsel verloren is gegaan. Externe factoren zijn:
- Stomp/scherp geweld, chemisch, thermisch, elektrisch, toxisch, radiatieagens
Een wonde kan primair genezen, zoals de chirurgisch gesloten wonde.
- Chirurgische wonden = er zijn scherpe wondranden die aan elkaar gehecht worden.
Een wonde kan secundaire genezen, waarbij de wonde wordt opengelaten en door contractie
en reëpithelialisatie uit zichzelf geneest.
,2
VERTRAAGDE WONHELING
Factoren die de wondheling kunnen beïnvloeden:
- Oorzaak: de mate van weefselschadiging is direct gerelateerd aan de overgedragen
energie.
o Bijvoorbeeld: wanneer je arm door een vrachtwagen overreden wordt is er veel
schade aan de onderliggende weefsels.
- Contaminatie: de mate van contaminatie bepaalt het infectierisico. Bevuiling, hoe vuiler
hoe meer risico op infecties. Een geïnfecteerde wonden gaat niet genezen.
- Tijd: in vrijwel alle wonden zijn er de eerste uren bacteriën aanwezig, maar het aantal is
onvoldoende om de heling negatief te beïnvloeden.
➔ Na bepaalde tijd neemt dit aantal zo toe dat het risico op infectie groot wordt. Het is
heel belangrijk dat de wonde heel goed gereinigd en gespoeld wordt!!
- Biologische factoren:
o Lokale negatieve factoren: infectie, ischemie (tekort aan bloedtoevoer), tumor
o Systemische negatieve factoren: malnutritie, roken, ouderdom, diabetes, etc.
FRACTUURHELING
Bij beenderige en ligamentaire letsels is het belangrijk om mee te nemen dat de huid een weke
delen heeft dat het bot bedekken, het is belangrijk voor de bloedvoorziening en de goede
genezing van het bot.
Bij een gebroken bot is er altijd weke delen schade rondom het bot. Dit gaat van beperkte weke
delen schade tot uitgebreide defecten met weke delen verlies.
INLEIDING
Een fractuur is een verstoring van de normale samenhang (continuïteit) van het botweefsel, als
gevolg van een direct of indirect inwerkend trauma, dat meestal gepaard gaat met letsel van de
weke delen
➔ De weke delen zijn heel belangrijk voor een optimale fractuur heling.
De huid is de buitenkant, maar is van cruciaal belang voor het goed functioneren van het
onderliggende skelet.
De ontstaansmechanisme van een fractuur:
- Traumatisch fractuur:
o Direct
o Indirect
o Eigen spierkracht
- Pathologische fractuur
- Stress fractuur
,3
Het bot is als enig weefsel in staat zonder litteken te genezen, dankzij het vermogen tot
remodellering. (leverweefsel kan ook genezen zonder littekensweefsel)
De voorwaarde zijn:
- Voldoende vascularisatie van de botfragmenten met aanwezigheid van cellen die nieuw
botweefsel kunnen vormen.
o Goede bloedvoorziening
- mechanische rust (stabiliteit) op de plaats van het fractuurgebied.
o als twee fragmenten sterk bewegen kunnen ze niet aan elkaar vastgroeien.
Contact tussen de fractuurdelen is geen absolute voorwaarde. Bot is een levend weefsel dat
zich continu omvormt, om zich optimaal aan belasting aan te passen (de wet van Wolf)
Voorbeeld: de wet van wolf, iemand dat geen belasting uitvoert zal het bot aan elkaar
vastgroeien, maar zal zwak bot hebben.
BIOLOGIE (!!)
Afhankelijk van de toegepaste fractuurbehandeling en de daarmee samenhangende
stabiliteit en bloedvoorziening van de uiteinden van de fractuurdelen worden twee vormen
van fractuurgenezing onderscheiden:
- directe of primaire fractuurheling
- indirecte of secundaire fractuurheling
Directe fractuurheling
De twee fragmenten worden perfect anatomisch gereduceerd. Er is geen gap tussen de
fragmenten.
➔ Door compressie worden de twee fragmenten zo stevig op elkaar geperst dat er geen
enkele beweging optreed tussen beide (absolute stabiliteit). He tis een traag langdurig
proces.
o Er zal geen callus worden gevormd en het bot behoudt zijn oorspronkelijke
anatomische vorm.
Indirecte fractuurheling
Indirecte (of secundaire) fractuurheling is de natuurlijke reactie van het lichaam op het breken
van bot. Er bevindt zich een beperkt gap tussen de fractuurfragmenten.
➔ Het helingsproces verloopt op een gelijkaardige wijze als de wondheling, namelijk in
fases die elkaar gedeeltelijk overlappen.
o Hierbij vindt callusvorming plaats.
Botgenezing is een traag proces:
- Eerste fase = snel (weken)
- Tweede fase = traag (maanden tot jaren)
, 4
Tijdens indirecte heling kunnen vier fasen worden onderscheiden:
- inflammatie: enkele dagen: vasodilatatie en hyperemie treden op, gevolgd door migratie
en proliferatie van polymorphonucleaire neutrofielen (de bloedvaten gaan open, er treed een
overmatige bloedvoorziening op waarbij er polymorphonucleaire neutrofielen gaan migreren naar de wonde
en profileren.)
- vorming van zachte callus: 2 tot 3 weken: callusvorming begint
➔ Weinig intrinsieke stabiliteit (begin tot 6 weken)
➔ geeft stabiliteit aan het bot (4 tot 6 weken), patient gaat minder pijn ervaren
- vorming van harde callus: 2 tot 4 maanden: zachte callus wordt omgevormd tot rigide
verkalkt weefsel (geweven bot)
- remodellering: maanden tot jaren: het geweven bot zal langzaam worden vervangen
door lamellair bot
HET BELANG VAN BLOEDVOORZIENING
Factoren die invloed kunnen hebben op de bloedvoorziening: (bloedvoorziening is belangrijk,
anders kan het bot niet goed genezen)
- Letselmechanisme = de grootte, richting en concentratie van de inwerkende kracht
bepalen het fractuurtype en de wekedelenschade.
- Initiële patiëntenzorg = verplaatsen van het slachtoffer zonder spalken veroorzaakt
bijkomende verplaatsing van fragmenten en vergroot de initiële schade.
- Resuscitatie van de patiënt = hypovolemie, hypoxie en coagulopathie verergeren de
schade aan het bot en de weke delen.
- Comorbiditeiten = comorbiditeiten zoals perifeer vaatlijden en/of diabetes hebben een
negatieve invloed op de lokale bloedvoorziening.
- Chirurgische toegang = chirurgische toegang zal steeds bijkomende schade
veroorzaken.
- Aanwezigheid van dood bot(weefsel).
Een groot deel van de bloedvoorziening van het bot (en dus de fractuur [callus]) is
afkomstig van de omgevende weke delen. Het is daarom belangrijk bijkomende
schade (bijvoorbeeld ten gevolge van de operatieve procedure) te voorkomen.
TRAUMATOLOGIE
HOOFDSTUK 1: BASISBEGRIPPEN
Traumatologie is de studie van wanden en verwondingen, veroorzaakt door ongevallen of
geweld, en de diagnose en behandeling ervan. Het is belangrijk dat één arts een coördineerde
rol heeft en de meeste letsels van de patiënt gaat behandelen + de kennis van de andere letsels
heeft.
Trauma heeft invloed op het systemisch functioneren, immuunsysteem. Het is de belangrijkste
doodsoorzaak bij jonge mensen. Trauma lijd tot verlies van functionele arbeidsmogelijkheden.
➔ Trauma is een ziekte
Laag-energetische trauma komt vaak voor bij oudere mensen → zwakke botten
Hoog-energetische trauma komt vaak voor bij jongere mensen → sterke botten
WONDHELING
We zien kleine wondes (schaafwondjes) of grote wondes
INLEIDING
Een wonde is een verstoring van de continuïteit van weefsel, door externe factoren veroorzaakt,
waarbij al of niet weefsel verloren is gegaan. Externe factoren zijn:
- Stomp/scherp geweld, chemisch, thermisch, elektrisch, toxisch, radiatieagens
Een wonde kan primair genezen, zoals de chirurgisch gesloten wonde.
- Chirurgische wonden = er zijn scherpe wondranden die aan elkaar gehecht worden.
Een wonde kan secundaire genezen, waarbij de wonde wordt opengelaten en door contractie
en reëpithelialisatie uit zichzelf geneest.
,2
VERTRAAGDE WONHELING
Factoren die de wondheling kunnen beïnvloeden:
- Oorzaak: de mate van weefselschadiging is direct gerelateerd aan de overgedragen
energie.
o Bijvoorbeeld: wanneer je arm door een vrachtwagen overreden wordt is er veel
schade aan de onderliggende weefsels.
- Contaminatie: de mate van contaminatie bepaalt het infectierisico. Bevuiling, hoe vuiler
hoe meer risico op infecties. Een geïnfecteerde wonden gaat niet genezen.
- Tijd: in vrijwel alle wonden zijn er de eerste uren bacteriën aanwezig, maar het aantal is
onvoldoende om de heling negatief te beïnvloeden.
➔ Na bepaalde tijd neemt dit aantal zo toe dat het risico op infectie groot wordt. Het is
heel belangrijk dat de wonde heel goed gereinigd en gespoeld wordt!!
- Biologische factoren:
o Lokale negatieve factoren: infectie, ischemie (tekort aan bloedtoevoer), tumor
o Systemische negatieve factoren: malnutritie, roken, ouderdom, diabetes, etc.
FRACTUURHELING
Bij beenderige en ligamentaire letsels is het belangrijk om mee te nemen dat de huid een weke
delen heeft dat het bot bedekken, het is belangrijk voor de bloedvoorziening en de goede
genezing van het bot.
Bij een gebroken bot is er altijd weke delen schade rondom het bot. Dit gaat van beperkte weke
delen schade tot uitgebreide defecten met weke delen verlies.
INLEIDING
Een fractuur is een verstoring van de normale samenhang (continuïteit) van het botweefsel, als
gevolg van een direct of indirect inwerkend trauma, dat meestal gepaard gaat met letsel van de
weke delen
➔ De weke delen zijn heel belangrijk voor een optimale fractuur heling.
De huid is de buitenkant, maar is van cruciaal belang voor het goed functioneren van het
onderliggende skelet.
De ontstaansmechanisme van een fractuur:
- Traumatisch fractuur:
o Direct
o Indirect
o Eigen spierkracht
- Pathologische fractuur
- Stress fractuur
,3
Het bot is als enig weefsel in staat zonder litteken te genezen, dankzij het vermogen tot
remodellering. (leverweefsel kan ook genezen zonder littekensweefsel)
De voorwaarde zijn:
- Voldoende vascularisatie van de botfragmenten met aanwezigheid van cellen die nieuw
botweefsel kunnen vormen.
o Goede bloedvoorziening
- mechanische rust (stabiliteit) op de plaats van het fractuurgebied.
o als twee fragmenten sterk bewegen kunnen ze niet aan elkaar vastgroeien.
Contact tussen de fractuurdelen is geen absolute voorwaarde. Bot is een levend weefsel dat
zich continu omvormt, om zich optimaal aan belasting aan te passen (de wet van Wolf)
Voorbeeld: de wet van wolf, iemand dat geen belasting uitvoert zal het bot aan elkaar
vastgroeien, maar zal zwak bot hebben.
BIOLOGIE (!!)
Afhankelijk van de toegepaste fractuurbehandeling en de daarmee samenhangende
stabiliteit en bloedvoorziening van de uiteinden van de fractuurdelen worden twee vormen
van fractuurgenezing onderscheiden:
- directe of primaire fractuurheling
- indirecte of secundaire fractuurheling
Directe fractuurheling
De twee fragmenten worden perfect anatomisch gereduceerd. Er is geen gap tussen de
fragmenten.
➔ Door compressie worden de twee fragmenten zo stevig op elkaar geperst dat er geen
enkele beweging optreed tussen beide (absolute stabiliteit). He tis een traag langdurig
proces.
o Er zal geen callus worden gevormd en het bot behoudt zijn oorspronkelijke
anatomische vorm.
Indirecte fractuurheling
Indirecte (of secundaire) fractuurheling is de natuurlijke reactie van het lichaam op het breken
van bot. Er bevindt zich een beperkt gap tussen de fractuurfragmenten.
➔ Het helingsproces verloopt op een gelijkaardige wijze als de wondheling, namelijk in
fases die elkaar gedeeltelijk overlappen.
o Hierbij vindt callusvorming plaats.
Botgenezing is een traag proces:
- Eerste fase = snel (weken)
- Tweede fase = traag (maanden tot jaren)
, 4
Tijdens indirecte heling kunnen vier fasen worden onderscheiden:
- inflammatie: enkele dagen: vasodilatatie en hyperemie treden op, gevolgd door migratie
en proliferatie van polymorphonucleaire neutrofielen (de bloedvaten gaan open, er treed een
overmatige bloedvoorziening op waarbij er polymorphonucleaire neutrofielen gaan migreren naar de wonde
en profileren.)
- vorming van zachte callus: 2 tot 3 weken: callusvorming begint
➔ Weinig intrinsieke stabiliteit (begin tot 6 weken)
➔ geeft stabiliteit aan het bot (4 tot 6 weken), patient gaat minder pijn ervaren
- vorming van harde callus: 2 tot 4 maanden: zachte callus wordt omgevormd tot rigide
verkalkt weefsel (geweven bot)
- remodellering: maanden tot jaren: het geweven bot zal langzaam worden vervangen
door lamellair bot
HET BELANG VAN BLOEDVOORZIENING
Factoren die invloed kunnen hebben op de bloedvoorziening: (bloedvoorziening is belangrijk,
anders kan het bot niet goed genezen)
- Letselmechanisme = de grootte, richting en concentratie van de inwerkende kracht
bepalen het fractuurtype en de wekedelenschade.
- Initiële patiëntenzorg = verplaatsen van het slachtoffer zonder spalken veroorzaakt
bijkomende verplaatsing van fragmenten en vergroot de initiële schade.
- Resuscitatie van de patiënt = hypovolemie, hypoxie en coagulopathie verergeren de
schade aan het bot en de weke delen.
- Comorbiditeiten = comorbiditeiten zoals perifeer vaatlijden en/of diabetes hebben een
negatieve invloed op de lokale bloedvoorziening.
- Chirurgische toegang = chirurgische toegang zal steeds bijkomende schade
veroorzaken.
- Aanwezigheid van dood bot(weefsel).
Een groot deel van de bloedvoorziening van het bot (en dus de fractuur [callus]) is
afkomstig van de omgevende weke delen. Het is daarom belangrijk bijkomende
schade (bijvoorbeeld ten gevolge van de operatieve procedure) te voorkomen.
