SAMENVATTING HEMATOLOGIE
INHOUD
H1: INLEIDING TOT HEMATOLOGIE ......................................................................... 4
1. functies bloed ................................................................................................. 4
2. samenstelling bloed ......................................................................................... 4
2.1 bloedcellen ................................................................................................ 4
2.2 bloedplasma .............................................................................................. 5
2.3 verdeling van de bloedcellen in het bloed ...................................................... 5
3. bloedafname en soorten bloedstalen.................................................................. 5
H2: DE VERSCHILLENDE BLOEDCELLEN MORFOLOGISCH BEKEKEN ............................. 5
4. rode bloedcellen of erytrocyten ......................................................................... 5
4.1 morfologie ................................................................................................. 5
4.2 bloedgroepsystemen ................................................................................... 6
5. witte bloedcellen of leukocyten ......................................................................... 8
5.1 neutrofielen ............................................................................................... 9
5.2 eosinofielen ............................................................................................... 9
5.3 basofielen .................................................................................................. 9
5.4 monocyten ...............................................................................................10
5.5 lymfocyten ...............................................................................................10
6. bloedplaatjes of trombocyten ..........................................................................11
H3: tellen van verschillende bloedcellen ..................................................................11
7. belang van bloedceltellingen ............................................................................11
8. referentiewaarden ..........................................................................................12
9. hemato-morfologie .........................................................................................12
9.1 uitstrijkpreparaten van bloedcellen ..............................................................12
9.2 microscopische beoordeling van een bloeduitstrijkje ......................................13
9.3 telfout bij een microscopische differentiele telling ..........................................13
9.4 elektronische morfometrische differentiele telling ..........................................14
9.5 uitslag van differentiele telling: relatief of absoluut ........................................14
10. telling van bloedcellen, hemocytometrie ..........................................................15
10.1 manuele celtelling met een telkamer ..........................................................15
10.2 elektronische telling: impedantiemethode ...................................................15
10.3 elektronische telling: optische methode met de flow cytometer .....................16
H4: hematopoëse, de ontwikkeling van bloedcellen...................................................19
11. stamcellen ...................................................................................................19
1
, 11.1 wat zijn stamcellen? .................................................................................19
11.2 pluripotente embryonale stamcellen ...........................................................19
11.3 adulte multipotente stamcellen ..................................................................20
11.4 geïnduceerde pluripotente stamcellen (IPS) ................................................21
12. het algemene schema van de hematopoëse .....................................................22
13. plaats van de hematopoëse ...........................................................................23
13.1 plaats van de hematopoëse in fucntie van de ontwikkeling ............................23
13.2 het beenmerg .........................................................................................23
14. groeifactoren ...............................................................................................25
14.1 wat zijn groeifactoren? .............................................................................25
14.2 functies en eigenschappen van groeifactoren ..............................................26
14.3 werking van groeifactoren ........................................................................26
14.3.2 aanmaak van rode bloedcellen gereguleerd door groeifactoren ...................26
14.4 signaaloverdracht via binding van de groeifactor op zijn receptor...................27
15. hematopoëtische stamceltransplantatie ...........................................................27
15.1 autologe stamcelstransplantatie ................................................................27
15.2 allogene stamceltransplantatie ..................................................................28
H5: ontwikkeling en functie van rode bloedcellen......................................................28
16. de erytropoëse, ontwikkeling van erytrocyten ..................................................28
16.1 situering van erytropoëse in algemeen schema van hematopoëse ..................28
16.2 morfologie van de voorlopercellen..............................................................29
16.3 regulatie van de erytropoëse .....................................................................31
16.4 bouwstenen van de erytropoëse ................................................................31
17. biochemie van de erytrocyten .......................................................................31
18. functie van de erytrocyten .............................................................................32
18.1 structuur van hemoglobine .......................................................................33
18.2 synthese van hemoglobine ........................................................................35
18.3 functie van hemoglobine ...........................................................................35
18.4 hemoglobinederivaten ..............................................................................36
19. veroudering en afbraak van erytrocyten ..........................................................37
19.1 veroudering van erytrocyten .....................................................................37
19.2 afbraak van erytrocyten ...........................................................................37
20. laboratoriumonderzoeken in verband met het rode bloedbeeld ...........................38
H6: de ontwikkeling en functie van witte bloedcellen.................................................38
21. de granulopoëse en de monopoëse, ontwikkeling van granulocyten en monocyten
.......................................................................................................................38
2
, 21.1 situering van de granulopoëse en de monopoëse in het algemeen schema van
de hematopoëse .............................................................................................38
21.2 granulopoëse ..........................................................................................39
21.3 de monopoëse .........................................................................................42
22. de lymfopoëse, ontwikkeling van de lymfocyten ...............................................42
23. functie van leukocyten of witte bloedcellen ......................................................42
H7: de ontwikkeling en functie van de trombocyten ..................................................43
24. de trombopoëse, ontwikkeling van trombocyten ...............................................43
25. functie trombocyten .....................................................................................43
H8: hemostase of bloedstolling ..............................................................................43
26. inleiding tot hemostase .................................................................................43
27. primaire hemostase ......................................................................................44
27.1 het bloedvat............................................................................................44
27.2 trombocyten ...........................................................................................46
27.3 mechanisme van de primaire hemostase ....................................................46
28. secundaire hemostase ..................................................................................49
28.1 stollingsfactoren ......................................................................................49
28.2 de stollingscascade in vivo ........................................................................51
28.3 stollingscascade met intrinsiek en extrinsiek systeem ...................................55
29. remmers van de hemostase...........................................................................57
29.1 De remmers ............................................................................................58
30. fibrinolyse ...................................................................................................59
30.1 structuur, activatie van plasminogeen en de functie van plasmine .................60
3
, H1: INLEIDING TOT HEMATOLOGIE
= de tak van de medische wetenschap die zich bezighoudt met…
De samenstelling en de eigenschappen van het bloed
De bloedvormende organen
De bloedziekten
Volwassen man = 5 tot 6l bloed, vrouw lager
-> algemeen 60 tot 70ml bloed per kg lichaamsgewicht
1. FUNCTIES BLOED
Transport water, zuurstof, koolstofdioxyde, koolhydraten, eiwitten, vetten,
mineralen, spoorelementen, vitaminen, hormone, enzyme, afbraakproducten…
Lichaamstemperatuur
Zuur-base evenwicht
Waterhuishouding
Bescherming tegen binnendringende micro-organismen en lichaamsvreemde
stoffen
Herstel bij verwondingen van de vaatwand
2. SAMENSTELLING BLOED
45% bloedcellen
55% bloedplasma
2.1 BLOEDCELLEN
RODE BLOEDCELLEN
= erytrocyten
41% van bloedcellen zijn rode bloedcellen
Functie: transport zuurstof en koolstofdioxide
WITTE BLOEDCELLEN
= leukocyten
4% van de bloedcellen zijn witte bloedcellen
Functie: afweer tegen infecties
3 hoofdgroepen: granulocyten, monocyten, lymfocyten
o -> granulocyten: neutrofiel, eosinofiel, basofiel
BLOEDPLAATJES
= trombocyten
0,1% van de bloedcellen zijn bloedplaatjes
Functie: bloedstolling
4
INHOUD
H1: INLEIDING TOT HEMATOLOGIE ......................................................................... 4
1. functies bloed ................................................................................................. 4
2. samenstelling bloed ......................................................................................... 4
2.1 bloedcellen ................................................................................................ 4
2.2 bloedplasma .............................................................................................. 5
2.3 verdeling van de bloedcellen in het bloed ...................................................... 5
3. bloedafname en soorten bloedstalen.................................................................. 5
H2: DE VERSCHILLENDE BLOEDCELLEN MORFOLOGISCH BEKEKEN ............................. 5
4. rode bloedcellen of erytrocyten ......................................................................... 5
4.1 morfologie ................................................................................................. 5
4.2 bloedgroepsystemen ................................................................................... 6
5. witte bloedcellen of leukocyten ......................................................................... 8
5.1 neutrofielen ............................................................................................... 9
5.2 eosinofielen ............................................................................................... 9
5.3 basofielen .................................................................................................. 9
5.4 monocyten ...............................................................................................10
5.5 lymfocyten ...............................................................................................10
6. bloedplaatjes of trombocyten ..........................................................................11
H3: tellen van verschillende bloedcellen ..................................................................11
7. belang van bloedceltellingen ............................................................................11
8. referentiewaarden ..........................................................................................12
9. hemato-morfologie .........................................................................................12
9.1 uitstrijkpreparaten van bloedcellen ..............................................................12
9.2 microscopische beoordeling van een bloeduitstrijkje ......................................13
9.3 telfout bij een microscopische differentiele telling ..........................................13
9.4 elektronische morfometrische differentiele telling ..........................................14
9.5 uitslag van differentiele telling: relatief of absoluut ........................................14
10. telling van bloedcellen, hemocytometrie ..........................................................15
10.1 manuele celtelling met een telkamer ..........................................................15
10.2 elektronische telling: impedantiemethode ...................................................15
10.3 elektronische telling: optische methode met de flow cytometer .....................16
H4: hematopoëse, de ontwikkeling van bloedcellen...................................................19
11. stamcellen ...................................................................................................19
1
, 11.1 wat zijn stamcellen? .................................................................................19
11.2 pluripotente embryonale stamcellen ...........................................................19
11.3 adulte multipotente stamcellen ..................................................................20
11.4 geïnduceerde pluripotente stamcellen (IPS) ................................................21
12. het algemene schema van de hematopoëse .....................................................22
13. plaats van de hematopoëse ...........................................................................23
13.1 plaats van de hematopoëse in fucntie van de ontwikkeling ............................23
13.2 het beenmerg .........................................................................................23
14. groeifactoren ...............................................................................................25
14.1 wat zijn groeifactoren? .............................................................................25
14.2 functies en eigenschappen van groeifactoren ..............................................26
14.3 werking van groeifactoren ........................................................................26
14.3.2 aanmaak van rode bloedcellen gereguleerd door groeifactoren ...................26
14.4 signaaloverdracht via binding van de groeifactor op zijn receptor...................27
15. hematopoëtische stamceltransplantatie ...........................................................27
15.1 autologe stamcelstransplantatie ................................................................27
15.2 allogene stamceltransplantatie ..................................................................28
H5: ontwikkeling en functie van rode bloedcellen......................................................28
16. de erytropoëse, ontwikkeling van erytrocyten ..................................................28
16.1 situering van erytropoëse in algemeen schema van hematopoëse ..................28
16.2 morfologie van de voorlopercellen..............................................................29
16.3 regulatie van de erytropoëse .....................................................................31
16.4 bouwstenen van de erytropoëse ................................................................31
17. biochemie van de erytrocyten .......................................................................31
18. functie van de erytrocyten .............................................................................32
18.1 structuur van hemoglobine .......................................................................33
18.2 synthese van hemoglobine ........................................................................35
18.3 functie van hemoglobine ...........................................................................35
18.4 hemoglobinederivaten ..............................................................................36
19. veroudering en afbraak van erytrocyten ..........................................................37
19.1 veroudering van erytrocyten .....................................................................37
19.2 afbraak van erytrocyten ...........................................................................37
20. laboratoriumonderzoeken in verband met het rode bloedbeeld ...........................38
H6: de ontwikkeling en functie van witte bloedcellen.................................................38
21. de granulopoëse en de monopoëse, ontwikkeling van granulocyten en monocyten
.......................................................................................................................38
2
, 21.1 situering van de granulopoëse en de monopoëse in het algemeen schema van
de hematopoëse .............................................................................................38
21.2 granulopoëse ..........................................................................................39
21.3 de monopoëse .........................................................................................42
22. de lymfopoëse, ontwikkeling van de lymfocyten ...............................................42
23. functie van leukocyten of witte bloedcellen ......................................................42
H7: de ontwikkeling en functie van de trombocyten ..................................................43
24. de trombopoëse, ontwikkeling van trombocyten ...............................................43
25. functie trombocyten .....................................................................................43
H8: hemostase of bloedstolling ..............................................................................43
26. inleiding tot hemostase .................................................................................43
27. primaire hemostase ......................................................................................44
27.1 het bloedvat............................................................................................44
27.2 trombocyten ...........................................................................................46
27.3 mechanisme van de primaire hemostase ....................................................46
28. secundaire hemostase ..................................................................................49
28.1 stollingsfactoren ......................................................................................49
28.2 de stollingscascade in vivo ........................................................................51
28.3 stollingscascade met intrinsiek en extrinsiek systeem ...................................55
29. remmers van de hemostase...........................................................................57
29.1 De remmers ............................................................................................58
30. fibrinolyse ...................................................................................................59
30.1 structuur, activatie van plasminogeen en de functie van plasmine .................60
3
, H1: INLEIDING TOT HEMATOLOGIE
= de tak van de medische wetenschap die zich bezighoudt met…
De samenstelling en de eigenschappen van het bloed
De bloedvormende organen
De bloedziekten
Volwassen man = 5 tot 6l bloed, vrouw lager
-> algemeen 60 tot 70ml bloed per kg lichaamsgewicht
1. FUNCTIES BLOED
Transport water, zuurstof, koolstofdioxyde, koolhydraten, eiwitten, vetten,
mineralen, spoorelementen, vitaminen, hormone, enzyme, afbraakproducten…
Lichaamstemperatuur
Zuur-base evenwicht
Waterhuishouding
Bescherming tegen binnendringende micro-organismen en lichaamsvreemde
stoffen
Herstel bij verwondingen van de vaatwand
2. SAMENSTELLING BLOED
45% bloedcellen
55% bloedplasma
2.1 BLOEDCELLEN
RODE BLOEDCELLEN
= erytrocyten
41% van bloedcellen zijn rode bloedcellen
Functie: transport zuurstof en koolstofdioxide
WITTE BLOEDCELLEN
= leukocyten
4% van de bloedcellen zijn witte bloedcellen
Functie: afweer tegen infecties
3 hoofdgroepen: granulocyten, monocyten, lymfocyten
o -> granulocyten: neutrofiel, eosinofiel, basofiel
BLOEDPLAATJES
= trombocyten
0,1% van de bloedcellen zijn bloedplaatjes
Functie: bloedstolling
4
