WORKSHOP RACISME EN DISCRIMINATIE 2024 incl. LEERPAD terzake
- Wat is etnocentrisme en eurocentrisme en geef voorbeelden hiervan
Etnocentrisme: normen, waarden en gewoontes van je eigen
etnische/culturele groep als superieur aan die van andere groepen te
beschouwen.
VB: Het idee dat westerse kledingstijl "professioneler" is dan traditionele
kleding in andere culturen.
Eurocentrisme: specifieke vorm van etnocentrisme waarin europese
geschiedenis, cultuur en waarden worden beschouwd als de norm en
meest significant, terwijl andere perspectieven worden gemarginaliseerd.
VB: Het onderwijzen van wereldgeschiedenis met een overmatig accent op
Europese gebeurtenissen en bijdragen, terwijl andere delen van de wereld
nauwelijks worden besproken.
- Geef aan wat positionaliteit betekent en hoe “jouw positionaliteit”
aanleiding kan
geven tot blinde vlekken en geef aan wat dit precies betekent aan de hand
van
drie concrete voorbeelden.
Positionaliteit: bewust zijn hoe iemands sociale en culturele achtergrond,
identiteit en machtspositie invloed hebben op hun perspectief,
interpretatie en interactie met anderen. Het omvat factoren zoals gender,
etniciteit, klasse, opleiding, nationaliteit.
Blinde vlekken ontstaan wanneer je niet beseft hoe jouw eigen
achtergrond je perspectief en gedrag beinvloed.
leidt tot vooroordelen, gemiste nuances en niet herkennen van bepaalde
ervaringen van anderen
VB1: Onderwijs
Leerkracht met westerse achtergrond geeft les aan multiculturele klas,
maar gebruikt uitsluitend voorbeelden en literatuur die westers
georiënteerd zijn. Waardoor deze leerkracht onbewust andere culturele
perspectieven uitsluit.
VB2: Gezondheidszorg
Arts behandeld een vrouw met pijnklachten en beschrijft deze als
emotioneel of stressgerelateerde klachten. De arts onderschat de
gezondheidsklachten van de vrouw door genderstereotypen.
VB3: Politiek
Beleidsmaker met hoge sociaaleconomische achtergrond ontwikkelt een
beleid zonder rekening te houden met uitdagingen van mensen met een
lager inkomen. Deze zaken kunnen ongelijkheid juist versterken ipv
aanpakken.
Het erkennen van positionaliteit helpt om bewust te zijn van deze blinde
vlekken en kan bijdragen aan inclusiever en empathischer handelen in
verschillende sociale, professionele en politieke contexten.
,- Wat is intersectionaliteit en illustreer dit met een voorbeeld gelinkt aan
het thema van de door jullie gevolgde workshop. Geef ook een voorbeeld
van intersectioneel activisme.
de manier waarop verschillende SOCIALE categorieën zoals gender,
etniciteit, klasse, seksualiteit en leeftijd samenkomen en elkaar
beinvloeden.
➔ unieke ervaringen van privileges en/of onderdrukking.
VB van intersectionaliteit in context racisme en discriminatie:
Een zwarte vrouwt kan zowel racisme en seksisme ervaren.
Minder kansen op de arbeidsmarkt gecombineerd met minder serieus
genomen worden in leidinggevende posities.
➔ unieke ervaring van onderdrukking
VB van intersectioneel activisme:
Say her name-campagne, het verhogen van zichtbaarheid van zwarte
vrouwen die slachtoffer zijn van politiegeweld. Zwarte vrouwen worden
vaak over het hoofd gezien in bredere discussie over politiegeweld die
meestal gericht zijn op zwarte mannen.
- Waarom werden raciale categorieën geïntroduceerd tijdens de koloniale
periode, en hoe werden ze gebruikt om ongelijkheid te rechtvaardigen?
Om mensen in te delen op basis van fysieke kenmerken zoals huidskleur,
haartextuur en gezichtstructuur.
Naast het opdelen van mensen in rassen werden de fysieke kenmerken
gekoppeld aan morele en intellectuele eigenschappen wat leidde tot de
overtuiging dat europese witte mensen superieur waren aan andere
rassen. Dit had gevolgen op sociaal en juridisch vlak waar
apartheidsregimes, slavernij en segregatie gevolgen van waren.
- Verklaar de volgende begrippen met eigen woorden: xenofobie, white
saviorism, witte suprematie, sociaal construct.
Xenofobie: angst, vooroordelen en haat tegen mensen die als vreemd of
ander worden gezien.
White saviorism: de houding waarbij witte mensen zichzelf zien als de
redders van niet witte mensen, vaak op een paternalistische manier.
Witte suprematie: Het geloof/systeem dat witte mensen superieur zijn aan
mensen van andere huidskleur en daarom meer macht en privileges
zouden moeten hebben.
Sociaal contruct: een idee/begrip dat gecreëerd en aanvaard word door de
samenleving, maar geen objectieve basis heeft in de natuur.
,-
- Geef duidelijk aan wat het verschil is tussen expliciet racisme en
impliciet racisme en geef van beide drie voorbeelden.
Expliciet racisme: direct en bewust racisme met doel om te discrimineren
op basis van ras-superioriteit door gedragingen of uitspraken te voeren.
VB:
Discriminerende uitspraken, beleidsmaatregelen, bewust weigeren van
diensten
Impliciet racisme: Indirecte en vaak onbewuste vorm van racisme
veroorzaakt door diepgewortelde vooroordelen en stereotypen.
VB: automatische aannames, micro-agressie, ongelijke kans door beleid.
- Wat is het verschil tussen etnische discriminatie en racisme?
Etnische discriminatie: ongelijk behandelen op basis van etnisciteit,
gekarakteriseerd door cultuur, taal, afkomst en nationale
achtergrond.
Racisme is de overtuiging van mensen van verschillende rassen ongelijk
zijn en dat er superieure en inferieure rassen zijn, gekarakteriseerd door
fysieke kenmerken zoals huidskleir, haartextuur, gezichtstructuur.
- Leg met eigen woorden uit wat racisme hier is en hoe dit een sterk
gelaagd begrip is waarbij 4 niveau’s van racisme aanwezig zijn. Geef
deze 4 niveau’s in de juiste orde en illustreer elk niveau met een duidelijk
voorbeeld.
Racisme is het geloof dat mensen van verschillende huiskleuren ongelijk
zijn en dat sommige rassen superieur/inferieur tegenover andere zijn. Deze
geloven zijn vaan historisch, sociaal en cultureel geconstructueerd.
Racisme manifesteert zich van persoonlijk niveau tot structureel niveau.
4niveaus:
Individueel niveau: Vooroordelen, overtuigingen en attitudes van een
individu ten opzichte van mensen van een andere huidskleur.
VB: Een persoon maakt negatieve aannames over iemand van kleur op
basis van zijn/haar uiterlijk
Interpersoonlijk niveau: Interacties tussen mensen waarbij racisme
zich uit in het gedrag en de communicatie. Openlijk of subtiel, maar tussen
de mensen onderling ervaren.
VB: Twee mensen maken een racistische opmerking tegen een ander in
een sociale situatie
Institutioneel niveau: Racisme ingebed in structuren van de
samenleving zoals wetgeving, onderwijs, arbeidsmarkt,… Hier
houdt het systeem de ongelijkheid in stand. VB: lagere financiering voor
, scholen in gemeenschappen van kleur
Structureel niveau: De manier waarop racisme diep is verweven in
bredere sociale en economische structuren. Het omvat de geschiedenis
door de generaties heen.
VB: mensen van kleur over het algemeen minder toegang hebben tot
economische middelen, gezondheidszorg, en politieke macht, vaak als
gevolg van een geschiedenis van kolonialisme, slavernij en segregatie.
- Illustreer het begrip “institutioneel racisme” in deze domeinen van de
maatschappij : ecologie, technologie, gezondheidszorg, onderwijs, werk,
media of taal.
Ecologie: mensen in kwetbare gemeenschappen worden
oneveredig veel blootgesteld aan milieuvervuilingen door dat grote
industriele faciliteiten vaak in de nabije omgeving van kwetbare
gemeenschappen gevestigd zijn.
Technologie: Gezichtsherkenningssoftware presteert slecht in het
indetificeren van mensen van kleur.
Gezondheidszorg: Vekeerde diagnose komt vaker voor bij patiënten
van kleur, vaak omdat de klachtn minder serieus worden genomen dan die
van witte patiënten.
Onderwijs: Lagere investering in scholen waar armere en kwetbaardere
klassen naar school gaan.
Werk: Mensen met “witte” namen hebben meer kans om
uitgenodigd te worden op sollicitatiegesprekken.
Media: Spelen stereotiepe rollen zoals criminelen.
Taal: Bepaalde dialecten of accenten worden geassocieerd met
lage status.
- Hoe kan kleurenblindheid schadelijk zijn voor mensen van kleur?
Kleurenblindheids verwijst naar de onwil of het onvermogen om de
verschillende ervaringen van raciale en etnische mindergroepen te
herkennen of te begrijpen.
Het ontkennen van raciale ongelijkheid die mensen van kleur ervaren is
schadelijk omdat:
- het de realiteit van racisme en ongelijkheid negeert
- Het de stereotypering versterkt (ras speelt zogezegd geen rol)
- hindert positieve verandering (geen ontwikkeling van beleid om
ongelijkheid te minderen)
- Hoe kan het erkennen van ras als sociale constructie helpen bij het
bestrijden van racisme?
- Wat is etnocentrisme en eurocentrisme en geef voorbeelden hiervan
Etnocentrisme: normen, waarden en gewoontes van je eigen
etnische/culturele groep als superieur aan die van andere groepen te
beschouwen.
VB: Het idee dat westerse kledingstijl "professioneler" is dan traditionele
kleding in andere culturen.
Eurocentrisme: specifieke vorm van etnocentrisme waarin europese
geschiedenis, cultuur en waarden worden beschouwd als de norm en
meest significant, terwijl andere perspectieven worden gemarginaliseerd.
VB: Het onderwijzen van wereldgeschiedenis met een overmatig accent op
Europese gebeurtenissen en bijdragen, terwijl andere delen van de wereld
nauwelijks worden besproken.
- Geef aan wat positionaliteit betekent en hoe “jouw positionaliteit”
aanleiding kan
geven tot blinde vlekken en geef aan wat dit precies betekent aan de hand
van
drie concrete voorbeelden.
Positionaliteit: bewust zijn hoe iemands sociale en culturele achtergrond,
identiteit en machtspositie invloed hebben op hun perspectief,
interpretatie en interactie met anderen. Het omvat factoren zoals gender,
etniciteit, klasse, opleiding, nationaliteit.
Blinde vlekken ontstaan wanneer je niet beseft hoe jouw eigen
achtergrond je perspectief en gedrag beinvloed.
leidt tot vooroordelen, gemiste nuances en niet herkennen van bepaalde
ervaringen van anderen
VB1: Onderwijs
Leerkracht met westerse achtergrond geeft les aan multiculturele klas,
maar gebruikt uitsluitend voorbeelden en literatuur die westers
georiënteerd zijn. Waardoor deze leerkracht onbewust andere culturele
perspectieven uitsluit.
VB2: Gezondheidszorg
Arts behandeld een vrouw met pijnklachten en beschrijft deze als
emotioneel of stressgerelateerde klachten. De arts onderschat de
gezondheidsklachten van de vrouw door genderstereotypen.
VB3: Politiek
Beleidsmaker met hoge sociaaleconomische achtergrond ontwikkelt een
beleid zonder rekening te houden met uitdagingen van mensen met een
lager inkomen. Deze zaken kunnen ongelijkheid juist versterken ipv
aanpakken.
Het erkennen van positionaliteit helpt om bewust te zijn van deze blinde
vlekken en kan bijdragen aan inclusiever en empathischer handelen in
verschillende sociale, professionele en politieke contexten.
,- Wat is intersectionaliteit en illustreer dit met een voorbeeld gelinkt aan
het thema van de door jullie gevolgde workshop. Geef ook een voorbeeld
van intersectioneel activisme.
de manier waarop verschillende SOCIALE categorieën zoals gender,
etniciteit, klasse, seksualiteit en leeftijd samenkomen en elkaar
beinvloeden.
➔ unieke ervaringen van privileges en/of onderdrukking.
VB van intersectionaliteit in context racisme en discriminatie:
Een zwarte vrouwt kan zowel racisme en seksisme ervaren.
Minder kansen op de arbeidsmarkt gecombineerd met minder serieus
genomen worden in leidinggevende posities.
➔ unieke ervaring van onderdrukking
VB van intersectioneel activisme:
Say her name-campagne, het verhogen van zichtbaarheid van zwarte
vrouwen die slachtoffer zijn van politiegeweld. Zwarte vrouwen worden
vaak over het hoofd gezien in bredere discussie over politiegeweld die
meestal gericht zijn op zwarte mannen.
- Waarom werden raciale categorieën geïntroduceerd tijdens de koloniale
periode, en hoe werden ze gebruikt om ongelijkheid te rechtvaardigen?
Om mensen in te delen op basis van fysieke kenmerken zoals huidskleur,
haartextuur en gezichtstructuur.
Naast het opdelen van mensen in rassen werden de fysieke kenmerken
gekoppeld aan morele en intellectuele eigenschappen wat leidde tot de
overtuiging dat europese witte mensen superieur waren aan andere
rassen. Dit had gevolgen op sociaal en juridisch vlak waar
apartheidsregimes, slavernij en segregatie gevolgen van waren.
- Verklaar de volgende begrippen met eigen woorden: xenofobie, white
saviorism, witte suprematie, sociaal construct.
Xenofobie: angst, vooroordelen en haat tegen mensen die als vreemd of
ander worden gezien.
White saviorism: de houding waarbij witte mensen zichzelf zien als de
redders van niet witte mensen, vaak op een paternalistische manier.
Witte suprematie: Het geloof/systeem dat witte mensen superieur zijn aan
mensen van andere huidskleur en daarom meer macht en privileges
zouden moeten hebben.
Sociaal contruct: een idee/begrip dat gecreëerd en aanvaard word door de
samenleving, maar geen objectieve basis heeft in de natuur.
,-
- Geef duidelijk aan wat het verschil is tussen expliciet racisme en
impliciet racisme en geef van beide drie voorbeelden.
Expliciet racisme: direct en bewust racisme met doel om te discrimineren
op basis van ras-superioriteit door gedragingen of uitspraken te voeren.
VB:
Discriminerende uitspraken, beleidsmaatregelen, bewust weigeren van
diensten
Impliciet racisme: Indirecte en vaak onbewuste vorm van racisme
veroorzaakt door diepgewortelde vooroordelen en stereotypen.
VB: automatische aannames, micro-agressie, ongelijke kans door beleid.
- Wat is het verschil tussen etnische discriminatie en racisme?
Etnische discriminatie: ongelijk behandelen op basis van etnisciteit,
gekarakteriseerd door cultuur, taal, afkomst en nationale
achtergrond.
Racisme is de overtuiging van mensen van verschillende rassen ongelijk
zijn en dat er superieure en inferieure rassen zijn, gekarakteriseerd door
fysieke kenmerken zoals huidskleir, haartextuur, gezichtstructuur.
- Leg met eigen woorden uit wat racisme hier is en hoe dit een sterk
gelaagd begrip is waarbij 4 niveau’s van racisme aanwezig zijn. Geef
deze 4 niveau’s in de juiste orde en illustreer elk niveau met een duidelijk
voorbeeld.
Racisme is het geloof dat mensen van verschillende huiskleuren ongelijk
zijn en dat sommige rassen superieur/inferieur tegenover andere zijn. Deze
geloven zijn vaan historisch, sociaal en cultureel geconstructueerd.
Racisme manifesteert zich van persoonlijk niveau tot structureel niveau.
4niveaus:
Individueel niveau: Vooroordelen, overtuigingen en attitudes van een
individu ten opzichte van mensen van een andere huidskleur.
VB: Een persoon maakt negatieve aannames over iemand van kleur op
basis van zijn/haar uiterlijk
Interpersoonlijk niveau: Interacties tussen mensen waarbij racisme
zich uit in het gedrag en de communicatie. Openlijk of subtiel, maar tussen
de mensen onderling ervaren.
VB: Twee mensen maken een racistische opmerking tegen een ander in
een sociale situatie
Institutioneel niveau: Racisme ingebed in structuren van de
samenleving zoals wetgeving, onderwijs, arbeidsmarkt,… Hier
houdt het systeem de ongelijkheid in stand. VB: lagere financiering voor
, scholen in gemeenschappen van kleur
Structureel niveau: De manier waarop racisme diep is verweven in
bredere sociale en economische structuren. Het omvat de geschiedenis
door de generaties heen.
VB: mensen van kleur over het algemeen minder toegang hebben tot
economische middelen, gezondheidszorg, en politieke macht, vaak als
gevolg van een geschiedenis van kolonialisme, slavernij en segregatie.
- Illustreer het begrip “institutioneel racisme” in deze domeinen van de
maatschappij : ecologie, technologie, gezondheidszorg, onderwijs, werk,
media of taal.
Ecologie: mensen in kwetbare gemeenschappen worden
oneveredig veel blootgesteld aan milieuvervuilingen door dat grote
industriele faciliteiten vaak in de nabije omgeving van kwetbare
gemeenschappen gevestigd zijn.
Technologie: Gezichtsherkenningssoftware presteert slecht in het
indetificeren van mensen van kleur.
Gezondheidszorg: Vekeerde diagnose komt vaker voor bij patiënten
van kleur, vaak omdat de klachtn minder serieus worden genomen dan die
van witte patiënten.
Onderwijs: Lagere investering in scholen waar armere en kwetbaardere
klassen naar school gaan.
Werk: Mensen met “witte” namen hebben meer kans om
uitgenodigd te worden op sollicitatiegesprekken.
Media: Spelen stereotiepe rollen zoals criminelen.
Taal: Bepaalde dialecten of accenten worden geassocieerd met
lage status.
- Hoe kan kleurenblindheid schadelijk zijn voor mensen van kleur?
Kleurenblindheids verwijst naar de onwil of het onvermogen om de
verschillende ervaringen van raciale en etnische mindergroepen te
herkennen of te begrijpen.
Het ontkennen van raciale ongelijkheid die mensen van kleur ervaren is
schadelijk omdat:
- het de realiteit van racisme en ongelijkheid negeert
- Het de stereotypering versterkt (ras speelt zogezegd geen rol)
- hindert positieve verandering (geen ontwikkeling van beleid om
ongelijkheid te minderen)
- Hoe kan het erkennen van ras als sociale constructie helpen bij het
bestrijden van racisme?
