OVERHEIDSFINANCIËN
ROL VAN DE OVERHEID IN HET SOCIO-ECONOMISCH STELSEL
De overheid komt in een economie tussen:
- voor de allocatie van goederen en productiefactoren
- voor het verdelen van inkomens
- om de economische activiteiten te stabiliseren of net aan te zwengelen
- voor het voorzien in collectieve goederen en diensten
goederen en diensten niet voor individuele consumptie
worden beneden kostprijs of gratis aangeboden
Via de sociale zekerheid in het loonmatigingsbeleid
Met het opnemen van deze taken gaan heel wat overheidsuitgaven gepaard
Daarom moet een overheid ook over inkomsten kunnen beschikken
WAT ZIJN OVERHEIDSFINANCIËN?
Met de term overheidsfinanciën verwijst men naar het geheel van de inkomsten en de uitgaven van
een overheid
Dit kan zowel gaan om onze federale of Vlaamse overheid, maar ook om lokale overheden
DE OVERHEIDSBEGROTING
WAT?
Een overheidsbegroting is een jaarlijkse raming (gefundeerde inschatting) van de ontvangsten en
uitgaven van die overheid voor een bepaald begrotingsjaar
De begroting weerspiegelt financieel wat de regering van plan is binnen elk van haar
bevoegdheidsgebieden
Er is duidelijk waaraan een overheid veel en minder wil spenderen en waar ze meer of minder
inkomsten wil uit genereren
3 ONDERDELEN
De begroting bestaat uit 3 onderdelen:
1. de middelenbegroting
= verwachte ontvangsten van de overheid
2. de algemene uitgavenbegroting
3. de algemene toelichting
GOEDKEURING
Als de begroting is opgesteld dan wordt ze ter goedkeuring voorgelegd aan de wetgevende macht
, Voor de federale begroting is het dus aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers om haar goedkeuring
te geven
Deze goedkeuring houdt in principe in dat de wetgevende macht instemt met het beleid van de
uitvoerende macht en hiervoor ook in de nodige middelen voorziet
Formeel is de begroting een wet met een geldigheid van 1 jaar
BEGROTINGSSALDO
Met de inschatting van de ontvangsten en uitgaven gaat ook een inschatting van het begrotingssaldo
gepaard
Indien de ontvangsten hoger worden ingeschat dan de uitgaven, dan wordt een begroting opgesteld
met een BEGROTINGSOVERSCHOT (een positief saldo op het einde van het jaar)
De laatste jaren wordt echter meestal een begroting opgesteld waarin de ontvangsten lager worden
ingeschat dan de uitgaven (= BEGROTINGSTEKORT)
Bij de goedkeuring van een begroting met een tekort houdt de goedkeuring ook in dat de overheid de
toelating krijgt om leningen af te sluiten
SPECIALITEITSPRINCIPE
Bij de uitvoering van de begroting moet het SPECIALITEITSPRINCIPE worden gerespecteerd
Dat houdt in dat middelen voorzien in de begroting moeten gebruikt worden voor datgene waarvoor ze
zijn toegekend (KWALITATIEF ASPECT), maar ook dat de goedgekeurde bedragen uit de begroting
ook niet mogen overschreven worden (KWANTITATIEF ASPECT)
Een begroting mag echter wel formeel worden herzien tijdens het lopende jaar (moet dan wel weer
goedgekeurd worden)
ONTVANGSTEN VAN DE OVERHEID
De ontvangsten van de overheid kunnen in 3 grote categorieën worden ingedeeld
1. FISCALE ONTVANGSTEN
= de belastingen die aan de overheid worden betaald
zowel de DIRECTE BELASTINGEN (geheven op inkomens uit arbeid, op winsten, op inkomsten uit
kapitaal) als de INDIRECTE BELASTINGEN (geïnd wanneer zich bepaalde transacties voordoen)
2. ONTVANGSTEN VAN DE OVERHEID UIT DE SOCIALE ZEKERHEID
= PARAFISCALE ontvangsten
= sociale zekerheidsbijdragen van weknemers, werkgevers en zelfstandigen
3. NIET-FISCALE ONTVANGSTEN
= restcategorie van ontvangsten van de overheid
Vb. retributies (=boetes), inkomsten uit overheidsbedrijven…
VASTSTELLING
We stellen vast dat de ontvangsten van de overheid vooral uit fiscale ontvangsten bestaat (met
voornamelijk ontvangsten uit personenbelasting en BTW)
ROL VAN DE OVERHEID IN HET SOCIO-ECONOMISCH STELSEL
De overheid komt in een economie tussen:
- voor de allocatie van goederen en productiefactoren
- voor het verdelen van inkomens
- om de economische activiteiten te stabiliseren of net aan te zwengelen
- voor het voorzien in collectieve goederen en diensten
goederen en diensten niet voor individuele consumptie
worden beneden kostprijs of gratis aangeboden
Via de sociale zekerheid in het loonmatigingsbeleid
Met het opnemen van deze taken gaan heel wat overheidsuitgaven gepaard
Daarom moet een overheid ook over inkomsten kunnen beschikken
WAT ZIJN OVERHEIDSFINANCIËN?
Met de term overheidsfinanciën verwijst men naar het geheel van de inkomsten en de uitgaven van
een overheid
Dit kan zowel gaan om onze federale of Vlaamse overheid, maar ook om lokale overheden
DE OVERHEIDSBEGROTING
WAT?
Een overheidsbegroting is een jaarlijkse raming (gefundeerde inschatting) van de ontvangsten en
uitgaven van die overheid voor een bepaald begrotingsjaar
De begroting weerspiegelt financieel wat de regering van plan is binnen elk van haar
bevoegdheidsgebieden
Er is duidelijk waaraan een overheid veel en minder wil spenderen en waar ze meer of minder
inkomsten wil uit genereren
3 ONDERDELEN
De begroting bestaat uit 3 onderdelen:
1. de middelenbegroting
= verwachte ontvangsten van de overheid
2. de algemene uitgavenbegroting
3. de algemene toelichting
GOEDKEURING
Als de begroting is opgesteld dan wordt ze ter goedkeuring voorgelegd aan de wetgevende macht
, Voor de federale begroting is het dus aan de Kamer van Volksvertegenwoordigers om haar goedkeuring
te geven
Deze goedkeuring houdt in principe in dat de wetgevende macht instemt met het beleid van de
uitvoerende macht en hiervoor ook in de nodige middelen voorziet
Formeel is de begroting een wet met een geldigheid van 1 jaar
BEGROTINGSSALDO
Met de inschatting van de ontvangsten en uitgaven gaat ook een inschatting van het begrotingssaldo
gepaard
Indien de ontvangsten hoger worden ingeschat dan de uitgaven, dan wordt een begroting opgesteld
met een BEGROTINGSOVERSCHOT (een positief saldo op het einde van het jaar)
De laatste jaren wordt echter meestal een begroting opgesteld waarin de ontvangsten lager worden
ingeschat dan de uitgaven (= BEGROTINGSTEKORT)
Bij de goedkeuring van een begroting met een tekort houdt de goedkeuring ook in dat de overheid de
toelating krijgt om leningen af te sluiten
SPECIALITEITSPRINCIPE
Bij de uitvoering van de begroting moet het SPECIALITEITSPRINCIPE worden gerespecteerd
Dat houdt in dat middelen voorzien in de begroting moeten gebruikt worden voor datgene waarvoor ze
zijn toegekend (KWALITATIEF ASPECT), maar ook dat de goedgekeurde bedragen uit de begroting
ook niet mogen overschreven worden (KWANTITATIEF ASPECT)
Een begroting mag echter wel formeel worden herzien tijdens het lopende jaar (moet dan wel weer
goedgekeurd worden)
ONTVANGSTEN VAN DE OVERHEID
De ontvangsten van de overheid kunnen in 3 grote categorieën worden ingedeeld
1. FISCALE ONTVANGSTEN
= de belastingen die aan de overheid worden betaald
zowel de DIRECTE BELASTINGEN (geheven op inkomens uit arbeid, op winsten, op inkomsten uit
kapitaal) als de INDIRECTE BELASTINGEN (geïnd wanneer zich bepaalde transacties voordoen)
2. ONTVANGSTEN VAN DE OVERHEID UIT DE SOCIALE ZEKERHEID
= PARAFISCALE ontvangsten
= sociale zekerheidsbijdragen van weknemers, werkgevers en zelfstandigen
3. NIET-FISCALE ONTVANGSTEN
= restcategorie van ontvangsten van de overheid
Vb. retributies (=boetes), inkomsten uit overheidsbedrijven…
VASTSTELLING
We stellen vast dat de ontvangsten van de overheid vooral uit fiscale ontvangsten bestaat (met
voornamelijk ontvangsten uit personenbelasting en BTW)
