Samenvatting urgenties door omgevingsfactoren: dringende geneeskundige hulpverlening (J000461A)

URGENTIES DOOR OMGEVINGSFACTOREN

KOUDELETSELS

= Breed scala aandoeningen veroorzaakt door blootstelling aan lage temperaturen,
gaande van lichte irritatie tot ernstige schade met mogelijks blijvende effecten

 Lichte vormen: oppervlakkige bevriezing of frostnip = huid voelt koud en
gevoelloos aan zonder daadwerkelijke bevriezing van weefsel, eerder VC
- Zachte, witte of gelige huid, soepel
- Koud-gevoelloos
- Omkeerbaar zonder schade mits opwarming
 Diepe bevriezing: ernstigere aandoening = frostbite, zowel huid als
onderliggend weefsel bevriest, kan resulteren in necrose
- Witte-grijsgele huid, hard, gevoelloos
- Na dooien: erytheem bij oppervlakkig, blaren binnen 24 uur, cyanose bij diep
- Evolutie naar droge gangreen met auto-amputatie binnen enkele weken

Koudeletsels kunnen ook voorkomen zonder vrieskou:

 Pernio = wintertenen/ chilblains: rode, jeukende en soms pijnlijke zwellingen op
huid, veroorzaakt door langdurige koud, niet-bevriezende temperaturen
 Trench foot = loopgravenvoet, veroorzaakt door aanhoudende blootstelling aan
natte, koude omstandigheden, kan leiden tot pijn, zwelling, blaren

Omkering koudeletsel ~ ernst aandoening, snelheid behandeling:

 Oppervlakkige bevriezingen, wintertenen = volledig omkeerbaar met juiste zorg
 Diepe bevriezing en loopgravenvoet = vereisen medische interventie om
permanente schade te voorkomen



RISICOFACTOREN KOUDELETSELS
 Koude omgevingstemperatuur: onvoldoende bescherming, blootstelling
vochtigheid
 Gelokaliseerd warmteverlies
- Convectie: wind
- Conductie: contact met metaal, grond, water
 Bepaalde gezondheidsaandoeningen of comorbiditeiten (diabetes mellitus,
vasculaire aandoeningen,…): beperkte bloedcirculatie/ invloed lichaamsreactie op
koude
 Alcohol- of drugmisbruik = meer warmteverlies
 Roken: vasculatuur aangepast
 Onaangepaste of vochtige kledij
 Cave: ook bij ijsapplicatie en contact met koud metaal



FREQUENTST BETROKKEN LICHAAMSDELEN
 Handen (vingers)
 Voeten (tenen)
 Aangezicht (oren, neus, wangen, kin)

, Behandeling:

 Preventie = belangrijkste
 Vroegtijdige herkenning
 Verwijzen naar spoedgevallendienst
 Intussen: asap naar warme omgeving
- Verwijder natte of restrictieve kledij en juwelen
- Niet stappen op aangetaste voeten, zo toch nodig niet eerst opwarmen
- Niet opwarmen indien nadien kans op herbevriezen
- Opwarmen: onderdompelen in warm (niet heet!) water of huid-huidcontact
- Niet wrijven ter opwarming
- Vermijd kachels/ vuur, gezien risico op brandwonden (gevoelloos)


HYPOTHERMIE

= Medische toestand waarbij kerntemperatuur van lichaam daalt onder normale
lichaamstemperatuur a.g.v. inadequate thermoregulatie door lichaam

 Kerntemperatuur: 37 ± 0,5° C
- Geregeld in hypothalamus
- Reactie op koude: ervoor zorgen meer warmteproductie (rillen) en minder
warmteverlies (VC)
 Lichte – matige – ernstige hypothermie ~ exacte lichaamstemperatuur

Lichte hypothermie Matige hypothermie Ernstige hypothermie
32-35° C 28-32° C < 28° C
Rillen = indicatie dat Rillen neemt af en stopt: Geen rillen
lichaam warmte thermoregulerend mechanisme
probeert te van hart raakt overspoeld
produceren
Hoogstens licht Neurologische tekenen: Bewustzijnsverlies
verward verwardheid, spraak-en
coördinatiestoornissen
Verhoogde HF Bradycardie en kans op Bradycardie en bradypneu
hartritmestoornissen (plotse tot stop
dood)



RISICOFACTOREN HYPOTHERMIE
 Koude omgevingstemperatuur
 Jonge kinderen
 Ouderen
 Daklozen
 Bepaalde psychische aandoeningen
 Alcohol- of drugmisbruik
 Bepaalde medicatie:
- Anxiolitica, antidepressiva, antipsychotica en opioiden door aantasting
thermoregulatie
- Antidiabetica, betablokkers en alfa-agonisten door aantasting
compensatiemechanismen