Samenvatting Bijzondere Heelkunde – deel prof. Vlaminck
Hoofdstuk 1: Trauma van het hoofd – weke delen
1.1 Verwondingen van de huid/hoofd
Een perforerende wonden in de lip of wang heelt niet makkelijk, omdat hier veel beweging
mogelijk is kans op dehiscentie. Ook is er in deze regio speekselproductie, en dit speeksel
kan infectie veroorzaken als het in de wonde terecht komt. Daarom is er voor lip en wang een
heel specifiek hechtprincipe in drie lagen = huid – spier – mucosa. Om de spanning te
verlagen worden er steunhechtingen geplaatst (U-punten, eventueel met stent), gevolgd
door appositionerende hechtingen. De knopen worden niet in de mond geplaatst (irritatie
voor dier met loskomen van hechtingen). De hechting wordt dus gestart langs de buitenkant
en de mucosa wordt eerst gehecht. Bij uitgebreid weefselverlies kan een huidflap gebruikt
worden.
Op deze foto is de hechting perfect uitgevoerd, maar door speeksel of
vocht in de wonde, leidde dit tot infectie met wonddehiscentie als
gevolg. Als dit klein is, groeit dit vaak spontaan dicht.
1.2 Verwonding van speekselklier en afvoergang
Deze regio’s geraken meestal gekwetst door gevechten tussen dieren (keel, neus, anus,
staart). Thv de keel ligt de parotisspeekselklier. Het kapsel van deze klier kan kapot scheuren
door trauma. Na een paar weken ontstaat er een fluctuerende zwelling.
De etiologie is dus trauma, iatrogeen (bv. bij chirurgie kapsel beschadigen), infectie/tumor
(bv. Droes), sialoliet (druknecrose).
Symptomen in acute gevallen zijn intermitterende drainage van speekselvloei. Dit zal typisch
tot uiting komen tijdens het eten speeksel vloeit uit wonde. In chronische situaties, bij een
genezen wonde, kan een kleine fistel achterblijven waar nog speeksel uitkomt.
Niet kennen: de behandeling gebeurt door het kapsel van de klier of afvoergang te hechten (of per secundam
laten helen indien onmogelijk). Als er reeds een chronische fistel is gevormd (wonde zelf genezen) kan je
afwachten want deze kunnen soms spontaan verdwijnen. Als dit niet gebeurt, kan deze fistel gecautiseerd
worden (joodtinctuur). Of je kan de fistelgang samen met de klier volledig verwijderen (niet aangeraden, zeer
delicaat). Of je kan het gat van de fistel herstellen drukatrofie van de klier. Of je kan de klier zelf chemisch
vernietigen met formol (dan wel minder speekselproductie).
Een sialocoele/mucocoele/ranula is een structuur uitgaande van de speekselklier, die
secreet produceert wat zich elders opstapelt. Een ranula wordt gebruikt voor de
sublinguale speekselklieren en de sialocoele ontstaat op de bodem van de mond. Een
mucocoele is de algemene term voor eender welk type klier. Een sialocoele is meestal
niet problematisch en pijnloos en zacht, tenzij op bepaalde plaatsen (slik- of AH
problemen).
Er is infectiegevaar bij aspiratie als behandelingsmethode om de paar weken aanprikken
en speeksel eruit trekken. Probleem als dit niet steriel gebeurt kiemen binnen in
sialocoele die een abces vormen. Een alternatieve behandeling is marsupialisatie. Hierbij
wordt de holte verbonden met de buitenwereld. Dit is een makkelijke oplossing voor een
1
, ranula mucosa van de bovenkant van de ranula halen zodat er een gat ontstaat. Zorgen
dat dit slijmvlies niet opnieuw sluit door hechtingen te plaatsen op het slijmvlies en het
kapsel dat zich zal vormen. Het speeksel komt dan gewoon in de mond terecht. Als
alternatief is een excisie van de klier nog mogelijk (riskant).
1.3 Verwonding van tandvlees en tong
Veroorzaakt als collateral damage door trauma (botsing en daardoor op eigen tong bijten),
opname van vreemde (scherpe of elektrische) voorwerpen bij KHD, abnormale slijtage
maaltanden bij paarden, onoordeelkundig gebruik van het bit bij paarden (lagendruk).
Een tong na trauma kan zwaar zwellen en bebloed zijn. Toch niet zomaar tong amputeren
maar eventueel even afwachten. Tongweefsel kan namelijk heel goed recupereren. Honden
kunnen een elastiek rond hun tong gewikkeld hebben. Zolang de wortel van de tong hier niet
in betrokken wordt, blijft de tong vitaal (bloedvaten niet betrokken).
Symptomen zijn bloedingen, speekselen (met bloed), overdreven tongbewegingen,
slikbezwaren, ‘moeilijk’ eten.
Behandeling gebruik makend van verticale U-punten (spanning op
tong beperken). Vervolgens worden enkelvoudige hechtingen
gebruikt voor appositie. De huid wordt ook met verticale U-
hechtingen gehecht, niet om spanning op te vangen maar voor de
appositie. Oppervlakkige verwondingen laten we per secundam
helen.
Vreemde voorwerpen worden verwijderd. Een naald kan in alle richtingen in de tong zitten,
maar je weet niet hoe. Je kan dan per ongeluk in de foute richting snijden en dit geeft veel
extra schade. Het beste is om het vreemd voorwerp te kantelen en door druk uit te oefenen
kan je het eruit duwen.
De tong kan geamputeerd worden indien nodig. Bij KHD kan de helft van de lengte van de
tong worden weggenomen zonder dat ze hier hinder van ondervinden. Bij kwaadaardige
tumoren kan je nog 4/5e van de tong weghalen en dan kunnen ze hun tong nog steeds
gebruiken om een voedselbolus naar achteren te duwen (wordt dan wel moeilijker). Het
nadeel is wel dat een kat zichzelf niet meer goed kan wassen eigenaar moet helpen. Bij
paarden kan je maximaal 10cm weghalen. Het eindresultaat moet wel nog steeds
dorsoventraal afgeplat zijn, dit wordt bekomen door een kleine driehoekige spie extra weg te
halen van het spierweefsel platte structuur bekomen.
Deel van de tong is afgestorven partiële amputatie en rest wondranden
enkelvoudig hechten. Hier hoef je geen wig uit te snijden, want tong is al
heel plat. Bij een paardentong zal dit wel nodig zijn, want de hechtingen
trekken anders alles naar elkaar waardoor er eerder een stomp ontstaat.
2
Hoofdstuk 1: Trauma van het hoofd – weke delen
1.1 Verwondingen van de huid/hoofd
Een perforerende wonden in de lip of wang heelt niet makkelijk, omdat hier veel beweging
mogelijk is kans op dehiscentie. Ook is er in deze regio speekselproductie, en dit speeksel
kan infectie veroorzaken als het in de wonde terecht komt. Daarom is er voor lip en wang een
heel specifiek hechtprincipe in drie lagen = huid – spier – mucosa. Om de spanning te
verlagen worden er steunhechtingen geplaatst (U-punten, eventueel met stent), gevolgd
door appositionerende hechtingen. De knopen worden niet in de mond geplaatst (irritatie
voor dier met loskomen van hechtingen). De hechting wordt dus gestart langs de buitenkant
en de mucosa wordt eerst gehecht. Bij uitgebreid weefselverlies kan een huidflap gebruikt
worden.
Op deze foto is de hechting perfect uitgevoerd, maar door speeksel of
vocht in de wonde, leidde dit tot infectie met wonddehiscentie als
gevolg. Als dit klein is, groeit dit vaak spontaan dicht.
1.2 Verwonding van speekselklier en afvoergang
Deze regio’s geraken meestal gekwetst door gevechten tussen dieren (keel, neus, anus,
staart). Thv de keel ligt de parotisspeekselklier. Het kapsel van deze klier kan kapot scheuren
door trauma. Na een paar weken ontstaat er een fluctuerende zwelling.
De etiologie is dus trauma, iatrogeen (bv. bij chirurgie kapsel beschadigen), infectie/tumor
(bv. Droes), sialoliet (druknecrose).
Symptomen in acute gevallen zijn intermitterende drainage van speekselvloei. Dit zal typisch
tot uiting komen tijdens het eten speeksel vloeit uit wonde. In chronische situaties, bij een
genezen wonde, kan een kleine fistel achterblijven waar nog speeksel uitkomt.
Niet kennen: de behandeling gebeurt door het kapsel van de klier of afvoergang te hechten (of per secundam
laten helen indien onmogelijk). Als er reeds een chronische fistel is gevormd (wonde zelf genezen) kan je
afwachten want deze kunnen soms spontaan verdwijnen. Als dit niet gebeurt, kan deze fistel gecautiseerd
worden (joodtinctuur). Of je kan de fistelgang samen met de klier volledig verwijderen (niet aangeraden, zeer
delicaat). Of je kan het gat van de fistel herstellen drukatrofie van de klier. Of je kan de klier zelf chemisch
vernietigen met formol (dan wel minder speekselproductie).
Een sialocoele/mucocoele/ranula is een structuur uitgaande van de speekselklier, die
secreet produceert wat zich elders opstapelt. Een ranula wordt gebruikt voor de
sublinguale speekselklieren en de sialocoele ontstaat op de bodem van de mond. Een
mucocoele is de algemene term voor eender welk type klier. Een sialocoele is meestal
niet problematisch en pijnloos en zacht, tenzij op bepaalde plaatsen (slik- of AH
problemen).
Er is infectiegevaar bij aspiratie als behandelingsmethode om de paar weken aanprikken
en speeksel eruit trekken. Probleem als dit niet steriel gebeurt kiemen binnen in
sialocoele die een abces vormen. Een alternatieve behandeling is marsupialisatie. Hierbij
wordt de holte verbonden met de buitenwereld. Dit is een makkelijke oplossing voor een
1
, ranula mucosa van de bovenkant van de ranula halen zodat er een gat ontstaat. Zorgen
dat dit slijmvlies niet opnieuw sluit door hechtingen te plaatsen op het slijmvlies en het
kapsel dat zich zal vormen. Het speeksel komt dan gewoon in de mond terecht. Als
alternatief is een excisie van de klier nog mogelijk (riskant).
1.3 Verwonding van tandvlees en tong
Veroorzaakt als collateral damage door trauma (botsing en daardoor op eigen tong bijten),
opname van vreemde (scherpe of elektrische) voorwerpen bij KHD, abnormale slijtage
maaltanden bij paarden, onoordeelkundig gebruik van het bit bij paarden (lagendruk).
Een tong na trauma kan zwaar zwellen en bebloed zijn. Toch niet zomaar tong amputeren
maar eventueel even afwachten. Tongweefsel kan namelijk heel goed recupereren. Honden
kunnen een elastiek rond hun tong gewikkeld hebben. Zolang de wortel van de tong hier niet
in betrokken wordt, blijft de tong vitaal (bloedvaten niet betrokken).
Symptomen zijn bloedingen, speekselen (met bloed), overdreven tongbewegingen,
slikbezwaren, ‘moeilijk’ eten.
Behandeling gebruik makend van verticale U-punten (spanning op
tong beperken). Vervolgens worden enkelvoudige hechtingen
gebruikt voor appositie. De huid wordt ook met verticale U-
hechtingen gehecht, niet om spanning op te vangen maar voor de
appositie. Oppervlakkige verwondingen laten we per secundam
helen.
Vreemde voorwerpen worden verwijderd. Een naald kan in alle richtingen in de tong zitten,
maar je weet niet hoe. Je kan dan per ongeluk in de foute richting snijden en dit geeft veel
extra schade. Het beste is om het vreemd voorwerp te kantelen en door druk uit te oefenen
kan je het eruit duwen.
De tong kan geamputeerd worden indien nodig. Bij KHD kan de helft van de lengte van de
tong worden weggenomen zonder dat ze hier hinder van ondervinden. Bij kwaadaardige
tumoren kan je nog 4/5e van de tong weghalen en dan kunnen ze hun tong nog steeds
gebruiken om een voedselbolus naar achteren te duwen (wordt dan wel moeilijker). Het
nadeel is wel dat een kat zichzelf niet meer goed kan wassen eigenaar moet helpen. Bij
paarden kan je maximaal 10cm weghalen. Het eindresultaat moet wel nog steeds
dorsoventraal afgeplat zijn, dit wordt bekomen door een kleine driehoekige spie extra weg te
halen van het spierweefsel platte structuur bekomen.
Deel van de tong is afgestorven partiële amputatie en rest wondranden
enkelvoudig hechten. Hier hoef je geen wig uit te snijden, want tong is al
heel plat. Bij een paardentong zal dit wel nodig zijn, want de hechtingen
trekken anders alles naar elkaar waardoor er eerder een stomp ontstaat.
2
