Materieel strafrecht verkort
Leereenheid 1
Art. 1 lid 1 Sr: strafbepaling=
Delictsomschrijving: welk gedrag tot strafrechtelijke
aansprakelijkheid kan leiden (bestanddelen). Als alle bestanddelen
van een strafbaar feit aanwezig zijn, dan kun je zeggen dat het
strafbare feit is gepleegd.
Sanctienorm: het verbieden van een bepaald gedraag en daaraan
een straf koppelen (zegt wat je gebeurt als de norm wordt
overtreden).
Delictelementen: zijn ongeschreven voorwaarden voor
strafbaarheid, zoals schuld en wederrechtelijkheid
Delictsbestanddelen: staan expliciet benoemd in de wet.
Strafbaar feit= menselijke gedraging die valt binnen de grenzen van een
wettelijke delictsomschrijving, die wederrechtelijk en verwijtbaar is.
- Wederrechtelijk: onrechtmatigheid. Iemand steelt brood uit de
supermarkt= wederrechtelijk want in strijd met het recht.
Dreigbrief-arrest: wederrechtelijkheid als bestanddeel van de
delictsomschrijving van afpersing (art. 317 Sr). Een behoorlijk middel
gebruiken om voordeel te streven dan kan er sprake zijn van
wederrechtelijke bevoordeling, ook al is de bevoordeling op zichzelf
niet wederrechtelijk. Een man stuurde dreigbrieven met het verzoek
tot geld. Dit arrest laat zien dat wederrechtelijkheid niet altijd
afhankelijk is van een wettelijke bepaling zoals een vergunning,
maar ook voort kan vloeien uit maatschappelijk onbetamelijk
gedrag. Ernst van het handelen en bewustheid van het slachtoffer
spelen een rol.
- Schuld: toerekenbaarheid. Kan het de dader worden verweten?
Misdrijven= ernstige strafbare feiten, voornamelijk vrijheidsstraf
Overtredingen= minder ernstige feiten waarbij geringe vermogensstraf op
het spel staat
Soorten delicten
1. Krenkings- en gevaarzettingsdelicten
- Krenkingsdelicten: daadwerkelijke schade of aantasting van iets dat
beschermd moet worden (zoals je lichaam of eigendom). Er is dan
echt iemand gekrenkt of benadeeld. Vb. diefstal, mishandeling of
verkrachting.
- Gevaarzettingsdelicten: gaat om een dreiging of risico, er is nog
geen echte schade, maar het zou gevaarlijk kunnen zijn (preventie).
o Abstract gevaarzettingsdelict: er hoeft geen echt gevaar te
ontstaan, het kan gevaarlijk zijn. Vb. dronken autorijden ook
al ging het goed, het is gevaarlijk.
o Concreet gevaarzettingsdelict: in de delictsomschrijving wordt
vereist dat daadwerkelijk gevaar is ontstaan. Vb. iemand
schiet op een menigte en raakte bijna gewond.
1
, 2. Formele en materiele delicten
- Formele delicten: voor strafbaarheid is een bepaalde handeling
voldoende. Gaat puur om wat je doet, ongeacht het gevolg. Vb. je
breekt in ergens, dat is strafbaar ook al steel je niks.
- Materiele delicten: een bepaald gevolg staat meer centraal.
Strafbaar is pas als er ok iets fout is gegaan. Doodslag= het gevolg
dat iemand is overleden maakt het strafbaar.
Abstracte gevaarzettingsdelicten zijn vooral formeel, terwijl concrete
gevaarzettingsdelicten materieler zijn.
3. Algemene- en kwaliteitsdelicten
- Algemene delicten: klassieke delictsomschrijvingen (moord, diefstal,
vernieling). Iedereen kan het plegen en voor worden gestraft.
- Kwaliteitsdelicten: alleen strafbaar voor mensen met een bijzondere
functie of rol (zoals een ambtenaar). Vb. een arts die zijn medische
geheim schendt.
o Expliciet kwaliteitsdelict: de wet zegt het letterlijk. ‘Als een
ambtenaar…’ dus de functie staat in de wet, als bestanddeel.
o Impliciet kwaliteitsdelict: de wet noemt de functie niet
letterlijk, maar uit de toelichting blijkt dat alleen mensen met
een bepaalde hoedanigheid het kunnen plegen. Vb. dat blijkt
uit de wetsgeschiedenis.
4. Commissie- en ommissiedelicten
- Commissiedelicten: door iets te doen (actieve handeling). Vb. je
slaat iemand mishandeling. Gedraging staat centraal.
- Omissiedelicten: je laat iets na wat je wel had moeten doen. Je ziet
een zwaar ongeluk maar helpt niet. Art. 450 Sr.
o Eigenlijk (zuiver): de wet zegt letterlijk dat je iets had moeten
doen. Vb. je moet als getuige op komen dagen bij de rechter.
o Oneigenlijk (onzuiver): een delict staat als een commissiedelict
(actieve handeling) geformuleerd, maar is in werkelijkheid
door nalaten gepleegd. Vb. een ouder laat zijn kind
verhongeren geen actieve mishandeling, maar wel strafbaar
door nalaten.
Sylvia Middelkamp-arrest
5. Doleuze en culploze delicten
- Doleus delict: opzetdelicten. Gericht op wat iemand feitelijk wist of
wilde Vb. je steekt iemand expres neer. Niet normatief van aard.
- Culploos delict: schulddelicten. Het gaat er niet zo zeer op wat je
feitelijk had gewild, maar wat je had behoren te doen of had moeten
weten. Vb. je rijdt veel te hard en let niet op en rijdt iemand aan.
Normatief van aard.
Soms komen opzet en schuld voor in één wetsartikel: pro parte
doleus, pro parte culploos. Bij misdrijven worden opzet of schuld als
bestanddeel vereist. Aliud-theorie: opzet en culpa zijn wezenlijk
verschillend en sluiten elkaar uit.
2
, Culpa in causa: wanneer iemand door roekeloos of onvoorzichtig
gedrag in een situatie terechtkomt
Dolus in causa: wanneer iemand bewust en met opzet een situatie
heeft opgezocht waarin een strafbaar feit plaatsvindt. Vb. iemand die
doelbewust een gevecht uitlokt om mishandeld te worden en zich dan
op noodweer te beroepen.
6. Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten
- Gekwalificeerde delicten: met zwaardere straf bedreigd dan de grondvorm. Het g
zwaardere versie van een strafbaar feit, meestal door ernstige
omstandigheden (de straf is ook zwaarder). Vb. moord= iemand
doden met voorbedachte raad, dus zwaarder dan doodslag en is dus
gekwalificeerd, of voorbedachte raden (289 Sr), roekeloosheid (307
lid 2 Sr).
Twee soorten verzwaringsgronden:
o Objectieve verzwaringsgronden: feit staat voorop, gevolg is
ernstiger. Bepaalde gevolgen zoals letsel, door of schade,
leiden tot wettelijke strafverzwaring.
o Subjectieve verzwaringsgronden: ligt aan de dader, houden
verband met de persoon van de dader. Vb. de dader is
ambtenaar of heeft het met veel haat gedaan (functie of
hoedanigheid).
- Geprivilegieerde delicten: gaat om een lichtere variant van een
strafbaar feit, omdat er verzachtende omstandigheden zijn de
straf is lager. Ten opzichte van het gronddelict een lager
strafmaximum. Vb. kindermoord door moeder, direct na bevalling
vanwege psychische toestand of ten vondeling leggen onder
bijzondere, verzachtende omstandigheden.
7. Aflopende en voortdurende delicten
- Aflopend delict: eenmalig. Het strafbare feit is klaar zodra het is
gepleegd. Vb. je ontvoert iemand: zodra je die persoon meeneemt,
is het feit gepleegd.
- Voortdurend delict: houdt aan. Het strafbare feit blijft doorgaan
zolang de situatie voortduurt. Vb. voortdurende vrijheidsberoving
je houdt iemand vast tegen zijn wil (art. 282 lid 1 Sr). Of iemand
beroven.
8. Klachtdelicten
3
Leereenheid 1
Art. 1 lid 1 Sr: strafbepaling=
Delictsomschrijving: welk gedrag tot strafrechtelijke
aansprakelijkheid kan leiden (bestanddelen). Als alle bestanddelen
van een strafbaar feit aanwezig zijn, dan kun je zeggen dat het
strafbare feit is gepleegd.
Sanctienorm: het verbieden van een bepaald gedraag en daaraan
een straf koppelen (zegt wat je gebeurt als de norm wordt
overtreden).
Delictelementen: zijn ongeschreven voorwaarden voor
strafbaarheid, zoals schuld en wederrechtelijkheid
Delictsbestanddelen: staan expliciet benoemd in de wet.
Strafbaar feit= menselijke gedraging die valt binnen de grenzen van een
wettelijke delictsomschrijving, die wederrechtelijk en verwijtbaar is.
- Wederrechtelijk: onrechtmatigheid. Iemand steelt brood uit de
supermarkt= wederrechtelijk want in strijd met het recht.
Dreigbrief-arrest: wederrechtelijkheid als bestanddeel van de
delictsomschrijving van afpersing (art. 317 Sr). Een behoorlijk middel
gebruiken om voordeel te streven dan kan er sprake zijn van
wederrechtelijke bevoordeling, ook al is de bevoordeling op zichzelf
niet wederrechtelijk. Een man stuurde dreigbrieven met het verzoek
tot geld. Dit arrest laat zien dat wederrechtelijkheid niet altijd
afhankelijk is van een wettelijke bepaling zoals een vergunning,
maar ook voort kan vloeien uit maatschappelijk onbetamelijk
gedrag. Ernst van het handelen en bewustheid van het slachtoffer
spelen een rol.
- Schuld: toerekenbaarheid. Kan het de dader worden verweten?
Misdrijven= ernstige strafbare feiten, voornamelijk vrijheidsstraf
Overtredingen= minder ernstige feiten waarbij geringe vermogensstraf op
het spel staat
Soorten delicten
1. Krenkings- en gevaarzettingsdelicten
- Krenkingsdelicten: daadwerkelijke schade of aantasting van iets dat
beschermd moet worden (zoals je lichaam of eigendom). Er is dan
echt iemand gekrenkt of benadeeld. Vb. diefstal, mishandeling of
verkrachting.
- Gevaarzettingsdelicten: gaat om een dreiging of risico, er is nog
geen echte schade, maar het zou gevaarlijk kunnen zijn (preventie).
o Abstract gevaarzettingsdelict: er hoeft geen echt gevaar te
ontstaan, het kan gevaarlijk zijn. Vb. dronken autorijden ook
al ging het goed, het is gevaarlijk.
o Concreet gevaarzettingsdelict: in de delictsomschrijving wordt
vereist dat daadwerkelijk gevaar is ontstaan. Vb. iemand
schiet op een menigte en raakte bijna gewond.
1
, 2. Formele en materiele delicten
- Formele delicten: voor strafbaarheid is een bepaalde handeling
voldoende. Gaat puur om wat je doet, ongeacht het gevolg. Vb. je
breekt in ergens, dat is strafbaar ook al steel je niks.
- Materiele delicten: een bepaald gevolg staat meer centraal.
Strafbaar is pas als er ok iets fout is gegaan. Doodslag= het gevolg
dat iemand is overleden maakt het strafbaar.
Abstracte gevaarzettingsdelicten zijn vooral formeel, terwijl concrete
gevaarzettingsdelicten materieler zijn.
3. Algemene- en kwaliteitsdelicten
- Algemene delicten: klassieke delictsomschrijvingen (moord, diefstal,
vernieling). Iedereen kan het plegen en voor worden gestraft.
- Kwaliteitsdelicten: alleen strafbaar voor mensen met een bijzondere
functie of rol (zoals een ambtenaar). Vb. een arts die zijn medische
geheim schendt.
o Expliciet kwaliteitsdelict: de wet zegt het letterlijk. ‘Als een
ambtenaar…’ dus de functie staat in de wet, als bestanddeel.
o Impliciet kwaliteitsdelict: de wet noemt de functie niet
letterlijk, maar uit de toelichting blijkt dat alleen mensen met
een bepaalde hoedanigheid het kunnen plegen. Vb. dat blijkt
uit de wetsgeschiedenis.
4. Commissie- en ommissiedelicten
- Commissiedelicten: door iets te doen (actieve handeling). Vb. je
slaat iemand mishandeling. Gedraging staat centraal.
- Omissiedelicten: je laat iets na wat je wel had moeten doen. Je ziet
een zwaar ongeluk maar helpt niet. Art. 450 Sr.
o Eigenlijk (zuiver): de wet zegt letterlijk dat je iets had moeten
doen. Vb. je moet als getuige op komen dagen bij de rechter.
o Oneigenlijk (onzuiver): een delict staat als een commissiedelict
(actieve handeling) geformuleerd, maar is in werkelijkheid
door nalaten gepleegd. Vb. een ouder laat zijn kind
verhongeren geen actieve mishandeling, maar wel strafbaar
door nalaten.
Sylvia Middelkamp-arrest
5. Doleuze en culploze delicten
- Doleus delict: opzetdelicten. Gericht op wat iemand feitelijk wist of
wilde Vb. je steekt iemand expres neer. Niet normatief van aard.
- Culploos delict: schulddelicten. Het gaat er niet zo zeer op wat je
feitelijk had gewild, maar wat je had behoren te doen of had moeten
weten. Vb. je rijdt veel te hard en let niet op en rijdt iemand aan.
Normatief van aard.
Soms komen opzet en schuld voor in één wetsartikel: pro parte
doleus, pro parte culploos. Bij misdrijven worden opzet of schuld als
bestanddeel vereist. Aliud-theorie: opzet en culpa zijn wezenlijk
verschillend en sluiten elkaar uit.
2
, Culpa in causa: wanneer iemand door roekeloos of onvoorzichtig
gedrag in een situatie terechtkomt
Dolus in causa: wanneer iemand bewust en met opzet een situatie
heeft opgezocht waarin een strafbaar feit plaatsvindt. Vb. iemand die
doelbewust een gevecht uitlokt om mishandeld te worden en zich dan
op noodweer te beroepen.
6. Gekwalificeerde en geprivilegieerde delicten
- Gekwalificeerde delicten: met zwaardere straf bedreigd dan de grondvorm. Het g
zwaardere versie van een strafbaar feit, meestal door ernstige
omstandigheden (de straf is ook zwaarder). Vb. moord= iemand
doden met voorbedachte raad, dus zwaarder dan doodslag en is dus
gekwalificeerd, of voorbedachte raden (289 Sr), roekeloosheid (307
lid 2 Sr).
Twee soorten verzwaringsgronden:
o Objectieve verzwaringsgronden: feit staat voorop, gevolg is
ernstiger. Bepaalde gevolgen zoals letsel, door of schade,
leiden tot wettelijke strafverzwaring.
o Subjectieve verzwaringsgronden: ligt aan de dader, houden
verband met de persoon van de dader. Vb. de dader is
ambtenaar of heeft het met veel haat gedaan (functie of
hoedanigheid).
- Geprivilegieerde delicten: gaat om een lichtere variant van een
strafbaar feit, omdat er verzachtende omstandigheden zijn de
straf is lager. Ten opzichte van het gronddelict een lager
strafmaximum. Vb. kindermoord door moeder, direct na bevalling
vanwege psychische toestand of ten vondeling leggen onder
bijzondere, verzachtende omstandigheden.
7. Aflopende en voortdurende delicten
- Aflopend delict: eenmalig. Het strafbare feit is klaar zodra het is
gepleegd. Vb. je ontvoert iemand: zodra je die persoon meeneemt,
is het feit gepleegd.
- Voortdurend delict: houdt aan. Het strafbare feit blijft doorgaan
zolang de situatie voortduurt. Vb. voortdurende vrijheidsberoving
je houdt iemand vast tegen zijn wil (art. 282 lid 1 Sr). Of iemand
beroven.
8. Klachtdelicten
3
