PATHOLOGISCHE BEGELEIDING
WONDZORG
Moderne wondzorg moet aandacht hebben voor het creëren van een wondmilieu waarin de
wonde in optimale omstandigheden kan helen, rekening houdend met ev. onderliggende
pathologische en andere patiëntgebonden factoren die de wondgenezing kunnen beïnvloeden.
SOORTEN WONDEN
• toestand, waarbij weefsels onderling van elkaar gescheiden of vernietigd zijn.
• Gesloten wonde
• Open wonde
• Doorligwonde (decubitus)
• Skin tears
• Fistels (= een verbinding is ontstaan)
Wonde= fysische, chemische, mechanische beschadiging of die onstaat t.g.v. aanwezigheid
van onderlinge stoornis (meestal gelinkt aan huis maar kan overal voorkomen)
Bv. anticoagulantia, stollingsproblemen, diabetes (trage wondheling meer kans infecties),
FYSIOLOGIE VAN WONDGENEZING
• De 4 fasen van wondgenezing
1. Hemostase =stoppen met bloeden + trombusontw.
2. Inflammatiefase =kiemen aanvallen die er niet moeten zijn, granulatievorming
3. Granulatiefase= Nieuw bindweefsel en bloedvaten worden gevormd om de
wond op te vullen
4. Maturatiefase=Het weefsel wordt sterker en omgevormd tot littekenweefsel.
WONDHELING OPTIMALISEREN
• Hemostase
• Reinigen !!!!!! (vuile bacteriën er uit)
• Ontsmetten op indicatie (ook lichaamseigen verdedigers verwijderen dus niet in alle
gevallen)
• Bedekking of afdekking
• Toedienen van speciale zorgen
,DOELSTELLIGEN
• Besmetting voorkomen
• Infectie beperken
• Optimale hygiëne en werkwijze
BASISPRINCIPES
• Reinigen
o Dood weefsel weg
o Lichaamsvreemde elementen weg
o Bacteriën verminderen
o Betere visualisatie
• Ontsmetten
o Ontsteking
o Verminderde immuniteit
o Diabetes
o Oudere mensen
• Afdekken en verbandkeuze
• Handhygiëne en steriliteit
FACTOREN DIE WONDHELING BEÏNVLOEDEN
• Wondeigen factoren: type, diepte, locatie, weefsel, doorbloeding
• Voedingstoestand (rol van eiwitten, vetten, vitaminen, mineralen)
• Concomitante aandoeningen (diabetes, vasculaire problemen,….
o goede bloedcirculatie en stofwisseling
o goed functionerende AH en een adequaat immuunsysteem
o ziektetoestand => belemmert => wondgenezing neg beinvloeden
• Psychologische toestand en lichaamsbeeld
• Medicatie en therapieën (immunosuppressiva, corticosteroïden, cytostatica,
anticoagulantia, radiotherapie)
• Therapietrouw
• Leeftijd
o Oudere mensen
§ huid minder stevig
§ vermindere immuniteit
§ vermindere mobiliteit
§ Bijkomnde kwalen => mindere immuniteit
• Roken en drugs => mindere circulatie
,BASISPRINCIPES VAN WONDZORG
• Holistische benadering van de patiënt (privacy, gvo, empathie, rapporteren,…)
• Continu, systematisch denken en handelen
o Evidence-based werken (matig vochtig wondmilieu)
o Theorie in praktijk
o Observatie, rapportage en kritische reflectie
o Medicatie en verbandmaterialen
WONDBEOORDELING EN OBSERVATIE
• Wondvocht
o Kleur
o Geur
o Hoeveelheid
o Helderheid
• Wondranden
o Normaal : de myofibroblasten zijn in staat te contraheren en trekken daardoor
de wondranden naar elkaar toe.
o Niet-sluitend : door het uitblijven van de reëpithalisatie of bij een vertraagde
reëpithalisatie.
o Ondermijnd: onder de huidranden van de wonde kan de schade aan het weefsel
zich verder uitbreiden.
o Maceratie: wondranden kunnen verweken door langdurig contact met
wondvocht. De huid wordt eerst wit en kan nadien erosief worden. Maceratie
wordt gezien bij sterk exsuderende wonden en bij incontinentie.
• Geur
• Kleur wondbed
o Necrose (zwart, beige, bruin) wordt gezien bij arteriële afsluiting,
o Gele kleuren combinatie van niet gevasculariseerd vet- en bindweefsel, een
fibrine laag en exsudaat met leukocyten.
o Rode kleur=rood, gezond granulatieweefsel
Zowel necrose als het gele materiaal dienen verwijderd te worden = debridement
genoemd.
• Diagnostiek en evaluatie van de wonde
, WONDZORG IN DE PRAKTIJK
HYGIËNISCHE MAATREGELEN
• Proper naar vuil werken
• Steriliteit respecteren
• Verband 48u gesloten houden (post-operatief)
• Handschoenen (niet striel) indien nodig
• Gebruikte deppers meteen weg
REINIGEN
• Spoelen, wrijven, douchen
o Gebruik van leidingwater (30 sec laten lopen)
o Fysiologische oplossing (=liefst unidosis)
o Steriel water
o Wondreiniging
• Actief reinigen met deppers of kompressen
• Debridement (= verwijderen necrotische,… weefsel)
• Voorkomen van weefselbeschadiging
ONTSMETTEN
• Enkel bij indicatie (infectie, risicopatiënten)
• Reiniging altijd vooraf
TERMINOLOGIE – MICROBIËLE BELASTING
• Contaminatie (=anwezigheid van micro-organismen)
• Kolonisatie (=de succesvolle vermenigvuldiging van deze micro-organismen)
• Lokale infectie (= wanneer micro-organismen schade toebrengen)
• Uitgebreide infectie (=verspreidt zich naar omliggend weefsel buiten de wond)
• Systemische infectie(=verspreidt zich door het hele lichaam, vaak via de bloedbaan.)
WONDCLASSIFICATIE
• Acute vs. chronische wonden
o mechanische oorzaken: scherp of stomp trauma
o thermische oorzaken: warmte/koude
o chemische oorzaken: zuren, basen
o elektromagnetische oorzaken en elektrische oorzaken: straling, elektrische
stroom
!!! acuut kan chronisch worden => na 6 tot 12 weken niet genezen
WONDZORG
Moderne wondzorg moet aandacht hebben voor het creëren van een wondmilieu waarin de
wonde in optimale omstandigheden kan helen, rekening houdend met ev. onderliggende
pathologische en andere patiëntgebonden factoren die de wondgenezing kunnen beïnvloeden.
SOORTEN WONDEN
• toestand, waarbij weefsels onderling van elkaar gescheiden of vernietigd zijn.
• Gesloten wonde
• Open wonde
• Doorligwonde (decubitus)
• Skin tears
• Fistels (= een verbinding is ontstaan)
Wonde= fysische, chemische, mechanische beschadiging of die onstaat t.g.v. aanwezigheid
van onderlinge stoornis (meestal gelinkt aan huis maar kan overal voorkomen)
Bv. anticoagulantia, stollingsproblemen, diabetes (trage wondheling meer kans infecties),
FYSIOLOGIE VAN WONDGENEZING
• De 4 fasen van wondgenezing
1. Hemostase =stoppen met bloeden + trombusontw.
2. Inflammatiefase =kiemen aanvallen die er niet moeten zijn, granulatievorming
3. Granulatiefase= Nieuw bindweefsel en bloedvaten worden gevormd om de
wond op te vullen
4. Maturatiefase=Het weefsel wordt sterker en omgevormd tot littekenweefsel.
WONDHELING OPTIMALISEREN
• Hemostase
• Reinigen !!!!!! (vuile bacteriën er uit)
• Ontsmetten op indicatie (ook lichaamseigen verdedigers verwijderen dus niet in alle
gevallen)
• Bedekking of afdekking
• Toedienen van speciale zorgen
,DOELSTELLIGEN
• Besmetting voorkomen
• Infectie beperken
• Optimale hygiëne en werkwijze
BASISPRINCIPES
• Reinigen
o Dood weefsel weg
o Lichaamsvreemde elementen weg
o Bacteriën verminderen
o Betere visualisatie
• Ontsmetten
o Ontsteking
o Verminderde immuniteit
o Diabetes
o Oudere mensen
• Afdekken en verbandkeuze
• Handhygiëne en steriliteit
FACTOREN DIE WONDHELING BEÏNVLOEDEN
• Wondeigen factoren: type, diepte, locatie, weefsel, doorbloeding
• Voedingstoestand (rol van eiwitten, vetten, vitaminen, mineralen)
• Concomitante aandoeningen (diabetes, vasculaire problemen,….
o goede bloedcirculatie en stofwisseling
o goed functionerende AH en een adequaat immuunsysteem
o ziektetoestand => belemmert => wondgenezing neg beinvloeden
• Psychologische toestand en lichaamsbeeld
• Medicatie en therapieën (immunosuppressiva, corticosteroïden, cytostatica,
anticoagulantia, radiotherapie)
• Therapietrouw
• Leeftijd
o Oudere mensen
§ huid minder stevig
§ vermindere immuniteit
§ vermindere mobiliteit
§ Bijkomnde kwalen => mindere immuniteit
• Roken en drugs => mindere circulatie
,BASISPRINCIPES VAN WONDZORG
• Holistische benadering van de patiënt (privacy, gvo, empathie, rapporteren,…)
• Continu, systematisch denken en handelen
o Evidence-based werken (matig vochtig wondmilieu)
o Theorie in praktijk
o Observatie, rapportage en kritische reflectie
o Medicatie en verbandmaterialen
WONDBEOORDELING EN OBSERVATIE
• Wondvocht
o Kleur
o Geur
o Hoeveelheid
o Helderheid
• Wondranden
o Normaal : de myofibroblasten zijn in staat te contraheren en trekken daardoor
de wondranden naar elkaar toe.
o Niet-sluitend : door het uitblijven van de reëpithalisatie of bij een vertraagde
reëpithalisatie.
o Ondermijnd: onder de huidranden van de wonde kan de schade aan het weefsel
zich verder uitbreiden.
o Maceratie: wondranden kunnen verweken door langdurig contact met
wondvocht. De huid wordt eerst wit en kan nadien erosief worden. Maceratie
wordt gezien bij sterk exsuderende wonden en bij incontinentie.
• Geur
• Kleur wondbed
o Necrose (zwart, beige, bruin) wordt gezien bij arteriële afsluiting,
o Gele kleuren combinatie van niet gevasculariseerd vet- en bindweefsel, een
fibrine laag en exsudaat met leukocyten.
o Rode kleur=rood, gezond granulatieweefsel
Zowel necrose als het gele materiaal dienen verwijderd te worden = debridement
genoemd.
• Diagnostiek en evaluatie van de wonde
, WONDZORG IN DE PRAKTIJK
HYGIËNISCHE MAATREGELEN
• Proper naar vuil werken
• Steriliteit respecteren
• Verband 48u gesloten houden (post-operatief)
• Handschoenen (niet striel) indien nodig
• Gebruikte deppers meteen weg
REINIGEN
• Spoelen, wrijven, douchen
o Gebruik van leidingwater (30 sec laten lopen)
o Fysiologische oplossing (=liefst unidosis)
o Steriel water
o Wondreiniging
• Actief reinigen met deppers of kompressen
• Debridement (= verwijderen necrotische,… weefsel)
• Voorkomen van weefselbeschadiging
ONTSMETTEN
• Enkel bij indicatie (infectie, risicopatiënten)
• Reiniging altijd vooraf
TERMINOLOGIE – MICROBIËLE BELASTING
• Contaminatie (=anwezigheid van micro-organismen)
• Kolonisatie (=de succesvolle vermenigvuldiging van deze micro-organismen)
• Lokale infectie (= wanneer micro-organismen schade toebrengen)
• Uitgebreide infectie (=verspreidt zich naar omliggend weefsel buiten de wond)
• Systemische infectie(=verspreidt zich door het hele lichaam, vaak via de bloedbaan.)
WONDCLASSIFICATIE
• Acute vs. chronische wonden
o mechanische oorzaken: scherp of stomp trauma
o thermische oorzaken: warmte/koude
o chemische oorzaken: zuren, basen
o elektromagnetische oorzaken en elektrische oorzaken: straling, elektrische
stroom
!!! acuut kan chronisch worden => na 6 tot 12 weken niet genezen
