SECUNDAIRE COMPLEXE RAS
Je moet mensen die bv herhaaldelijk aften hebben, laten screenen op ziekten van Behçet --> doorsturen
naar specialist want geen spec screening à ≠ puzzelstukken hebben om tot de diagnose te komen
• Ziekte van Behçet !
• Inflammatoire darmziekten; gluten sensitieve enteropathie
• HIV
• Cyclische neutropenie
• Hematologische maligniteiten
• Lupus erythematosus (ook hier puzzelen, naar ≠ zaken zoeken)
• Deficienties (ijzer, zink, foliumzuur, vitamine B12)
• Medicatie
• ….
Ziekte van Behçet
= SYSTEEMZIEKTE MET CHRONISCHE, RECIDIVERENDE ONTSTEKINGEN
• Vooral in Middellands zeegebied en Azië
• Begint tussen 20-40 jaar
• Complexe RAS (ernstige orale aftose en/of genitale aftose)
• Huidafwijkingen
• Oogafwijkingen (gevaarlijke, bv. Uveïtis)
• Spieren- en gewrichtspijnen
• Maag-darmproblemen
• Risico op thrombose (veel risico op klontervorming)
• Vasculitis
• Neurologische problemen
• 90% van de pt heeft aften
• Aften zijn vaak eerste symptoom
• Meestal ernstige, complexe aftosis
à Moet nagekeken worden bij complexe RAS
31
,PRIMAIRE IDIOPATHISCHE COMPLEXE RAS
• RAS zonder gevonden onderliggende oorzaak
à Dit is een uitsluitingsdiagnose
• Familiale voorgeschiedenis (genetische aanleg) à mensen zeggen vaak dat moeder, zus, tante dit
ook hebben
- Begint meestal in pubertijd
- Piek rond 30 en 40 jaar
- Verbetert meestal op latere leeftijd
• Uitlokkende factoren:
- lokaal trauma, stress, vermoeidheid, rookstop, hormonale schommelingen suikergoed?, natrium-
laurylsulfaat in tandpasta?
2.3 BEHANDELING VAN AFTEN EN RAS
1. Supplementen (ijzer, zink, vitamine B12)
• als aangetoonde tekorten
• wisselend resultaat… (niet altijd genezing van de aften)
2. Aanpak van uitlokkende factoren:
• Vermijd kauwgom (+praten) nog meer kans op slijmvlieskwetsuren
• Vermijd scherpe voorwerpen
• Herstel onregelmatige (scherpe) tandoppervlakken
• Aanpassing tandhygiëne
- met zachte tandenborstel
- Na-laurylsulfaat-vrije tandpasta? Vb. parodontax, elmex sensitive
à Heel wat behandelingen, maar vaak symptomatisch en vaak ontchoogelend
à Belangrijk is gevoel geven dat patient gehoord wordt en behandeling bijstellen
• Symptomatische behandeling
• Verminderen pijnklacht
• Versnellen genezing van aften
• Verminderen opstoten van nieuwe aften
à Vaak ontchoogelend, maar systematische aanpak biedt toch hulp voor veel patiënten
2.3.1 LOKALE BEHANDELINGEN
• Antiseptisch/ontstekingsremmend
• Corticosteroiden
• Anesthetica
• Andere
32
, A) Antiseptische/anti-inflammatoire mondspoeling
à zeker nuttig voor iemand die af en toe opstoten heeft
Chloorhexidine
• Bittere smaak
• Bruine verkleuring tong/tanden (indien langdurig gebruik)
• Contactstomatitis beschreven
Tetracycline (iets beter)
• 5% waterige opl (magistraal voorschrijven)
• Brandend gevoel
• Smaakstoornissen
• NIET bij zwangere of kinderen <12j
à 3-5 x/dag, gunstige effecten beschreven op snellere genezing van aften
B) Corticosteroïden
à gaan zeker de pijn doen afnemen en lokale aften doen genezen
• Sterk werkzame corticosteroiden in adhesieve pasta (vb. betamethasonedipropionaat 0,05% in
Orabase)
• 3-5 x/dag
- 1: spoelen en drogen
- 2: pasta erop plakken + eventjes niet eten/drinken
• Pijnvermindering en snellere heling bestaande aften
à Geen invloed op het aantal opstoten
• Risico voor orale candidiase!
(Bijkomend lokale antimycotica vb. nystatine druppels of Daktarin gel)
C) Anesthetica
• Voor pijncontrole, vooral voor eten (regelmatig bij mensen met zeer ernstige aften)
• Lidociane (Xylocaine® gel)
- Veilige maximum dosis: niet meer dan 3 x per dag! (want mogelijkheid tot ontwikkeling HRS)
D) Andere (vooral voor mensen die sporadisch aften doen)
1. Voor kleine, weinig talrijke aften: ‘caustische’ behandelingen
• Zilvernitraat (in pen): maakt zwarte strepen op tanden à NIET
• Andere: vb.: Pyralvex® (rabarberextract, salicylzuur): brandt bij aanbrengen
2. Voor majeure, niet-genezende aften: laser
• CO2, non-ablatief
• Nd:YAG
• Snel afname pijn en verbeterde genezing
• Niet haalbaar voor fq aften (ook niet wanneer heel mond volstaat/continu aften)
33
Je moet mensen die bv herhaaldelijk aften hebben, laten screenen op ziekten van Behçet --> doorsturen
naar specialist want geen spec screening à ≠ puzzelstukken hebben om tot de diagnose te komen
• Ziekte van Behçet !
• Inflammatoire darmziekten; gluten sensitieve enteropathie
• HIV
• Cyclische neutropenie
• Hematologische maligniteiten
• Lupus erythematosus (ook hier puzzelen, naar ≠ zaken zoeken)
• Deficienties (ijzer, zink, foliumzuur, vitamine B12)
• Medicatie
• ….
Ziekte van Behçet
= SYSTEEMZIEKTE MET CHRONISCHE, RECIDIVERENDE ONTSTEKINGEN
• Vooral in Middellands zeegebied en Azië
• Begint tussen 20-40 jaar
• Complexe RAS (ernstige orale aftose en/of genitale aftose)
• Huidafwijkingen
• Oogafwijkingen (gevaarlijke, bv. Uveïtis)
• Spieren- en gewrichtspijnen
• Maag-darmproblemen
• Risico op thrombose (veel risico op klontervorming)
• Vasculitis
• Neurologische problemen
• 90% van de pt heeft aften
• Aften zijn vaak eerste symptoom
• Meestal ernstige, complexe aftosis
à Moet nagekeken worden bij complexe RAS
31
,PRIMAIRE IDIOPATHISCHE COMPLEXE RAS
• RAS zonder gevonden onderliggende oorzaak
à Dit is een uitsluitingsdiagnose
• Familiale voorgeschiedenis (genetische aanleg) à mensen zeggen vaak dat moeder, zus, tante dit
ook hebben
- Begint meestal in pubertijd
- Piek rond 30 en 40 jaar
- Verbetert meestal op latere leeftijd
• Uitlokkende factoren:
- lokaal trauma, stress, vermoeidheid, rookstop, hormonale schommelingen suikergoed?, natrium-
laurylsulfaat in tandpasta?
2.3 BEHANDELING VAN AFTEN EN RAS
1. Supplementen (ijzer, zink, vitamine B12)
• als aangetoonde tekorten
• wisselend resultaat… (niet altijd genezing van de aften)
2. Aanpak van uitlokkende factoren:
• Vermijd kauwgom (+praten) nog meer kans op slijmvlieskwetsuren
• Vermijd scherpe voorwerpen
• Herstel onregelmatige (scherpe) tandoppervlakken
• Aanpassing tandhygiëne
- met zachte tandenborstel
- Na-laurylsulfaat-vrije tandpasta? Vb. parodontax, elmex sensitive
à Heel wat behandelingen, maar vaak symptomatisch en vaak ontchoogelend
à Belangrijk is gevoel geven dat patient gehoord wordt en behandeling bijstellen
• Symptomatische behandeling
• Verminderen pijnklacht
• Versnellen genezing van aften
• Verminderen opstoten van nieuwe aften
à Vaak ontchoogelend, maar systematische aanpak biedt toch hulp voor veel patiënten
2.3.1 LOKALE BEHANDELINGEN
• Antiseptisch/ontstekingsremmend
• Corticosteroiden
• Anesthetica
• Andere
32
, A) Antiseptische/anti-inflammatoire mondspoeling
à zeker nuttig voor iemand die af en toe opstoten heeft
Chloorhexidine
• Bittere smaak
• Bruine verkleuring tong/tanden (indien langdurig gebruik)
• Contactstomatitis beschreven
Tetracycline (iets beter)
• 5% waterige opl (magistraal voorschrijven)
• Brandend gevoel
• Smaakstoornissen
• NIET bij zwangere of kinderen <12j
à 3-5 x/dag, gunstige effecten beschreven op snellere genezing van aften
B) Corticosteroïden
à gaan zeker de pijn doen afnemen en lokale aften doen genezen
• Sterk werkzame corticosteroiden in adhesieve pasta (vb. betamethasonedipropionaat 0,05% in
Orabase)
• 3-5 x/dag
- 1: spoelen en drogen
- 2: pasta erop plakken + eventjes niet eten/drinken
• Pijnvermindering en snellere heling bestaande aften
à Geen invloed op het aantal opstoten
• Risico voor orale candidiase!
(Bijkomend lokale antimycotica vb. nystatine druppels of Daktarin gel)
C) Anesthetica
• Voor pijncontrole, vooral voor eten (regelmatig bij mensen met zeer ernstige aften)
• Lidociane (Xylocaine® gel)
- Veilige maximum dosis: niet meer dan 3 x per dag! (want mogelijkheid tot ontwikkeling HRS)
D) Andere (vooral voor mensen die sporadisch aften doen)
1. Voor kleine, weinig talrijke aften: ‘caustische’ behandelingen
• Zilvernitraat (in pen): maakt zwarte strepen op tanden à NIET
• Andere: vb.: Pyralvex® (rabarberextract, salicylzuur): brandt bij aanbrengen
2. Voor majeure, niet-genezende aften: laser
• CO2, non-ablatief
• Nd:YAG
• Snel afname pijn en verbeterde genezing
• Niet haalbaar voor fq aften (ook niet wanneer heel mond volstaat/continu aften)
33
