PIMPA (21-01)
Samenvatting boek
4.4, 8, 9, 10, 13, 22, 27, 28, 31, 33, 34, 35, 38, 39, 41, 44, 45
4.4
Vormen van gingivitis
Gingivitis algemeen
- Symptomen: roodheid, zwelling, verlies van de stevige consistentie en stippeling, bloeden na sonderen
- Oorzaken: overhangende restauraties, orthodontie
- Verschuiving in de subgingivale flora meer anaeroob + P. intermedia neemt toe
- Andere factoren: roken en stress
Bij rokers ontstaat minder bloeding na sonderen tijdens gingivitis
Puberteitsgingivitis
- Hoogtepunt op het 12e levensjaar
- Oorzaken: hoger plaqueniveau, mondademhaling, crowding en eruptie van elementen
- Ook zonder de toename van plaque neemt de mate van gingivitis tijdens de puberteit toe hogere
concentraties oestrogenen en testosteron
- Gevolg mondademhaling: stevige zwelling van de gingiva in het bovenfront, waarbij de afdruk van de lip als
het ware zichtbaar is
Zwangerschapsgingivitis
- Tijdens de ovulatie is er een duidelijke toename van de hoeveelheid creviculaire vloeistof, de gingiva bloedt
sneller en de pocketdiepte neemt toe
- Toename van anaerobe bacteriën, met name de P. intermedia
- Bij zeer weinig plaque, ontstaat al gingivitis (dit is het verschil met gewone gingivitis)
- Tijdens de zwangerschap zijn de symptomen van gingivitis ernstiger dan postpartum door de hogere
hormoonspiegels
- Toename van de bacterie P. intermedia subgingivaal (deze toename was postpartum niet aanwezig)
- Epulis gravidarum: een circumscripte, soms gesteelde, rode, uit capillairrijk granulatieweefsel opgebouwde,
goedaardige, reactieve zwelling van de gingiva
Bij 0 tot 5% van de zwangere vrouwen komt dit voor
Vaker in de bovenkaak dan in de onderkaak
De epulis verdwijnt meestal spontaan na de partus
Gingivitis gerelateerd aan systemische condities
Diabetes
- Diabetes mellitus geassocieerde gingivitis wordt vrijwel altijd gevonden bij kinderen met een slecht
gecontroleerde type-I-diabetes
- Type I het gevolg van onvoldoende insulineproductie door afbraak van de bètacellen van de pancreas
Type II insulineresistentie en een defect in de productie van insuline door de bètacellen
Leukemie
- Blauw/roodachtig aspect van de gingiva, glazig gezwollen en enigszins sponsachtig
- Bloeding van de gingiva is het 1e orale symptoom van acute en chronische leukemie
Cyclische neutropenie
- Aandoening waarbij met een periodiciteit tussen de 14 en 36 dagen de aantallen neutrofielen (PMN’s)
fluctureren
- Bij deze aandoening is er ook een toegenomen gingivale reactie op de aanwezig plaque, die soms tot een
felrode gingiva kan leiden
Gingivitis gerelateerd aan medicatie
- De pil, fenytoïne (tegen epilepsie), calciumblokkers tegen hoge bloeddruk (nifedipine), ciclosporine-A (om
afstotingsreacties tegen transplantaties tegen te gaan), kunnen allemaal gingivale zwellingen veroorzaken
- Bij fenytoïne: gingivale opgroei bij de papillen in het front, zelfs bij een goede mondhygiëne
,Hoofdstuk 8
Postadolescente parodontitis
PAP = postadolescente parodontitis
- Verzamelnaam voor: gegeneraliseerde juveniele parodontitis (GJP), postjuveniele parodontitis (PJP), snel
progressieve parodontitis (RPP) en gegeneraliseerde vroegoptredende parodontitis (EOP).
In de meeste gevallen gaat gelokaliseerde afbraak over in gegeneraliseerde afbraak, maar een aantal mensen is op
een gegeven moment zo vatbaar voor parodontitis, dat zij direct een gegeneraliseerde vorm ontwikkelen.
RPP
- De kwaliteit van de humorale immuunrespons is bij RPP-patiënten onvoldoende
- Belangrijkste afweercellen van de niet-specifieke afweer PMN (polymorfonucleaire leukocyt)
- Het disfunctioneren van PMN’s speelt ook een belangrijke rol bij het ontstaan van prepuberale parodontitis
en juveniele parodontitis
- Mogelijk speelt het disfunctioneren van de PMN’s ook een rol bij het ontstaan van PAP, dit is vrij logisch
omdat is aangetoond dat LJP kan overgaan in PAP
Roken is een belangrijke factor in relatie tot parodontale gezondheid.
- Roken speelt een belangrijke rol in het ontstaan van PAP, dit is door meerdere onderzoeken bevestigd
Erfelijkheid
Genetische factoren die mogelijk bijdragen tot de erfelijkheid van PAP, zijn:
- De productie van IgG2 tegen AA-bacterie
- De aviditeit van de geproduceerde antilichamen tegen P. gingivalis
- De IL-8 productie van PMN’s
- De modulatie van adhesiemoleculen van endotheelcellen en PMN’s
- De IL-1ra-productie van monocyten
- De frequentie van bepaalde HLA-typen
Behandeling PAP
- Een complete plaque-eliminatie 1x per 24uur is een absolute voorwaarde voor een succesvolle behandeling
- Alleen scalen/root planen en chirurgie zullen niet tot een goed eindresultaat leiden
- Stoppen met roken is een belangrijke voorwaarde
- Ondersteuning met antibiotica is gewenst (metronidazol, clindamycine)
, Hoofdstuk 9
Adulte (chronische) parodontitis
Symptomen
- Roodheid en zwelling van de gingiva
- Verdiepte pockets
- Bloeden na sonderen (evt. pus uit de pocket)
- Progressief verlies van bindweefselaanhechting
- Afbraak van alveolair bot
- Bij mensen van 36 jaar en ouder
Vergevorderd stadium: + recessies, verhoogde mobiliteit, pathologische verplaatsing van elementen
Parodontitis wordt altijd voorafgegaan aan chronische gingivitis, maar dat gaat slechts bij een klein deel van de
bevolking over in ernstige parodontitis.
Op röntgen kan horizontale en angulaire botafbraak optreden. De angulaire botafbraak reflecteert
botkratervorming. Hierbij kunnen een-, twee- en driewandige botdefecten worden onderscheiden.
Röntgen is vaak een onderschatting van de werkelijkheid.
Pathologische pocket
= ten gevolge van apicale migratie van het aanhechtingsepitheel.
- De pocketwand wordt gevormd door pocketepitheel met PMN’s, retelijsten en ulceraties.
- De afstand tussen de bodem van de pocket en het alveolaire bot varieert normaal van 0,5 tot 2,0 mm.
Het aanhechtingsepitheel vormt een barrière tegen bacteriën. De productie van het chemotactische cytokine IL-8
door de cellen van het aanhechtingsepitheel zorgt ervoor dat de PMN’s migreren in de richting van de plaque en tot
in de pocket hun fagocyterende werk kunnen doen.
- Echter is zowel het aanhechtingsepitheel als het pocketepitheel enorm permeabel, waardoor talloze
antigenen de parodontale weefsels kunnen binnendringen chronische ontsteking.
Sterk met chronische adulte parodontitis geassocieerd:
- P. Gingivalis
- Tannerella forsynthia
- Peptostreptococcus micros
Chronische adulte parodontitis wordt gekenmerkt door een Th-2-respons, die de vorming van antilichamen
stimuleert. Het opruimen van bacteriën en bacteriële producten zijn hier dus afhankelijk van.
Roken zorgt ervoor dat PMN’s minder goed kunnen functioneren. Roken veroorzaakt namelijk een verminderde
transmigratie door de bloedvatwand van de PMN’s en een verminderde functie in chemotaxis en fagocytose.
- Ook stress en verhoogde cortisolniveaus hebben een negatief effect op de PMN’s.
Behandeling
- Instructie over mondhygiene
- Supra- en subgingivale reiniging
- Gevolgd door eventuele chirurgie of antimicrobiële behandeling
- Pocketdieptereductie recessie van de gingiva en winst in klinisch aanhechtingsniveau
- Optimale mondhygiëne in de nazorg is essentieel
Samenvatting boek
4.4, 8, 9, 10, 13, 22, 27, 28, 31, 33, 34, 35, 38, 39, 41, 44, 45
4.4
Vormen van gingivitis
Gingivitis algemeen
- Symptomen: roodheid, zwelling, verlies van de stevige consistentie en stippeling, bloeden na sonderen
- Oorzaken: overhangende restauraties, orthodontie
- Verschuiving in de subgingivale flora meer anaeroob + P. intermedia neemt toe
- Andere factoren: roken en stress
Bij rokers ontstaat minder bloeding na sonderen tijdens gingivitis
Puberteitsgingivitis
- Hoogtepunt op het 12e levensjaar
- Oorzaken: hoger plaqueniveau, mondademhaling, crowding en eruptie van elementen
- Ook zonder de toename van plaque neemt de mate van gingivitis tijdens de puberteit toe hogere
concentraties oestrogenen en testosteron
- Gevolg mondademhaling: stevige zwelling van de gingiva in het bovenfront, waarbij de afdruk van de lip als
het ware zichtbaar is
Zwangerschapsgingivitis
- Tijdens de ovulatie is er een duidelijke toename van de hoeveelheid creviculaire vloeistof, de gingiva bloedt
sneller en de pocketdiepte neemt toe
- Toename van anaerobe bacteriën, met name de P. intermedia
- Bij zeer weinig plaque, ontstaat al gingivitis (dit is het verschil met gewone gingivitis)
- Tijdens de zwangerschap zijn de symptomen van gingivitis ernstiger dan postpartum door de hogere
hormoonspiegels
- Toename van de bacterie P. intermedia subgingivaal (deze toename was postpartum niet aanwezig)
- Epulis gravidarum: een circumscripte, soms gesteelde, rode, uit capillairrijk granulatieweefsel opgebouwde,
goedaardige, reactieve zwelling van de gingiva
Bij 0 tot 5% van de zwangere vrouwen komt dit voor
Vaker in de bovenkaak dan in de onderkaak
De epulis verdwijnt meestal spontaan na de partus
Gingivitis gerelateerd aan systemische condities
Diabetes
- Diabetes mellitus geassocieerde gingivitis wordt vrijwel altijd gevonden bij kinderen met een slecht
gecontroleerde type-I-diabetes
- Type I het gevolg van onvoldoende insulineproductie door afbraak van de bètacellen van de pancreas
Type II insulineresistentie en een defect in de productie van insuline door de bètacellen
Leukemie
- Blauw/roodachtig aspect van de gingiva, glazig gezwollen en enigszins sponsachtig
- Bloeding van de gingiva is het 1e orale symptoom van acute en chronische leukemie
Cyclische neutropenie
- Aandoening waarbij met een periodiciteit tussen de 14 en 36 dagen de aantallen neutrofielen (PMN’s)
fluctureren
- Bij deze aandoening is er ook een toegenomen gingivale reactie op de aanwezig plaque, die soms tot een
felrode gingiva kan leiden
Gingivitis gerelateerd aan medicatie
- De pil, fenytoïne (tegen epilepsie), calciumblokkers tegen hoge bloeddruk (nifedipine), ciclosporine-A (om
afstotingsreacties tegen transplantaties tegen te gaan), kunnen allemaal gingivale zwellingen veroorzaken
- Bij fenytoïne: gingivale opgroei bij de papillen in het front, zelfs bij een goede mondhygiëne
,Hoofdstuk 8
Postadolescente parodontitis
PAP = postadolescente parodontitis
- Verzamelnaam voor: gegeneraliseerde juveniele parodontitis (GJP), postjuveniele parodontitis (PJP), snel
progressieve parodontitis (RPP) en gegeneraliseerde vroegoptredende parodontitis (EOP).
In de meeste gevallen gaat gelokaliseerde afbraak over in gegeneraliseerde afbraak, maar een aantal mensen is op
een gegeven moment zo vatbaar voor parodontitis, dat zij direct een gegeneraliseerde vorm ontwikkelen.
RPP
- De kwaliteit van de humorale immuunrespons is bij RPP-patiënten onvoldoende
- Belangrijkste afweercellen van de niet-specifieke afweer PMN (polymorfonucleaire leukocyt)
- Het disfunctioneren van PMN’s speelt ook een belangrijke rol bij het ontstaan van prepuberale parodontitis
en juveniele parodontitis
- Mogelijk speelt het disfunctioneren van de PMN’s ook een rol bij het ontstaan van PAP, dit is vrij logisch
omdat is aangetoond dat LJP kan overgaan in PAP
Roken is een belangrijke factor in relatie tot parodontale gezondheid.
- Roken speelt een belangrijke rol in het ontstaan van PAP, dit is door meerdere onderzoeken bevestigd
Erfelijkheid
Genetische factoren die mogelijk bijdragen tot de erfelijkheid van PAP, zijn:
- De productie van IgG2 tegen AA-bacterie
- De aviditeit van de geproduceerde antilichamen tegen P. gingivalis
- De IL-8 productie van PMN’s
- De modulatie van adhesiemoleculen van endotheelcellen en PMN’s
- De IL-1ra-productie van monocyten
- De frequentie van bepaalde HLA-typen
Behandeling PAP
- Een complete plaque-eliminatie 1x per 24uur is een absolute voorwaarde voor een succesvolle behandeling
- Alleen scalen/root planen en chirurgie zullen niet tot een goed eindresultaat leiden
- Stoppen met roken is een belangrijke voorwaarde
- Ondersteuning met antibiotica is gewenst (metronidazol, clindamycine)
, Hoofdstuk 9
Adulte (chronische) parodontitis
Symptomen
- Roodheid en zwelling van de gingiva
- Verdiepte pockets
- Bloeden na sonderen (evt. pus uit de pocket)
- Progressief verlies van bindweefselaanhechting
- Afbraak van alveolair bot
- Bij mensen van 36 jaar en ouder
Vergevorderd stadium: + recessies, verhoogde mobiliteit, pathologische verplaatsing van elementen
Parodontitis wordt altijd voorafgegaan aan chronische gingivitis, maar dat gaat slechts bij een klein deel van de
bevolking over in ernstige parodontitis.
Op röntgen kan horizontale en angulaire botafbraak optreden. De angulaire botafbraak reflecteert
botkratervorming. Hierbij kunnen een-, twee- en driewandige botdefecten worden onderscheiden.
Röntgen is vaak een onderschatting van de werkelijkheid.
Pathologische pocket
= ten gevolge van apicale migratie van het aanhechtingsepitheel.
- De pocketwand wordt gevormd door pocketepitheel met PMN’s, retelijsten en ulceraties.
- De afstand tussen de bodem van de pocket en het alveolaire bot varieert normaal van 0,5 tot 2,0 mm.
Het aanhechtingsepitheel vormt een barrière tegen bacteriën. De productie van het chemotactische cytokine IL-8
door de cellen van het aanhechtingsepitheel zorgt ervoor dat de PMN’s migreren in de richting van de plaque en tot
in de pocket hun fagocyterende werk kunnen doen.
- Echter is zowel het aanhechtingsepitheel als het pocketepitheel enorm permeabel, waardoor talloze
antigenen de parodontale weefsels kunnen binnendringen chronische ontsteking.
Sterk met chronische adulte parodontitis geassocieerd:
- P. Gingivalis
- Tannerella forsynthia
- Peptostreptococcus micros
Chronische adulte parodontitis wordt gekenmerkt door een Th-2-respons, die de vorming van antilichamen
stimuleert. Het opruimen van bacteriën en bacteriële producten zijn hier dus afhankelijk van.
Roken zorgt ervoor dat PMN’s minder goed kunnen functioneren. Roken veroorzaakt namelijk een verminderde
transmigratie door de bloedvatwand van de PMN’s en een verminderde functie in chemotaxis en fagocytose.
- Ook stress en verhoogde cortisolniveaus hebben een negatief effect op de PMN’s.
Behandeling
- Instructie over mondhygiene
- Supra- en subgingivale reiniging
- Gevolgd door eventuele chirurgie of antimicrobiële behandeling
- Pocketdieptereductie recessie van de gingiva en winst in klinisch aanhechtingsniveau
- Optimale mondhygiëne in de nazorg is essentieel
