Samenvatting Cytologie & histologie deel histologie, ISBN: 9789463932363 Cytologie En Histologie (D001082A)

Hoofdstuk I: Epitheel
Epitheelweefsel
Functie en oorsprong
 Bekleden of bedekken v oppervlakken (huid: bescherming)
 Stoffen(darm), prikkels(neuro-epitheel) opnemen & stoffen afscheiden(klieren)
 Samentrekking (myo-epitheel)
Afkomstig v 3 embryonale kiembladen (ectoderm, endoderm & mesoderm)

Vormen van epitheelcellen
Zeer ≠, meestal veelhoekig (gevolg v dichte opeenpakking tot dunne of dikke lagen)

Classificatie v epitheelcellen
Bedekkend epitheel:
Eenlagig epitheel: slechts 1 cellaag
 Eenlagig plaveiselepitheel: plat: lis v Henle
 Eenlagig kubisch epitheel: bij veel klieren & kliergangen (nierbuisjes)
 Eenlagig cilinderepitheel: zeer wijd verbreid: darmkanaal vanaf slokdarm
Meerlagig epitheel: meer cellagen
 Verhoornend meerlagig plaveiselepitheel: huid
 Niet-verhoornend meerlagig plaveiselepitheel: slijmvliezen, mond  geen
hoornschilfers
 Meerlagig cilinderepitheel: urethra
 Overgangsepitheel: urinewegen (plat-cilindrisch: bolvormig)  vorm afh vd
vulling vd blaas
 Meerrijig epitheel = pseudomeerlagig: trilhaarepitheel vd luchtwegen
Neuro-epitheelcellen: sensorische functies
Myo-epitheliale cellen: mogelijkheid tot contractie

Klierepitheel: gevormd dr cellen gespecialiseerd in productie ve vloeibaar secreet
 Eencellige klieren: geïsoleerd voorkomende kliercellen (slijmbekercel)
 Meercellige klieren: met 1 of meer celgroepen (meest voorkomend)
 Exocriene klieren: speciale klierafvoergangen
o Enkelvoudige klieren: 1 enkele onvertakte afvoergang
o Samengestelde klieren: vertakte afvoergang
o Tubulair (vorm v buizen), acinair (bolvormig), tubulo-acinair (tssvorm)
 Endocriene klieren: w rechtstreeks aan bloed afgegeven
o 1e type: strengen met wijde bloedcapillairen tss
o 2e type = vesiculair type: cellen liggen rond holte (follikel)

Voeding
Geen contact tss epitheelcellen & bloedvaten  voeding afh v diffusie v metabolieten

Regeneratie van epitheelcellen
Weinig statisch, cellen voortdurend vernieuwd dr mitose  snelheid: uiteenlopend

Metaplasie
Dr een reeks veranderingen overgaan in een ander type epitheel (reversibel/blijvend)

,Celbiologie van de belangrijkste soorten epitheelcellen
Cellen die ionen transporteren (actief transport = E-afh proces)
Diepe invaginaties vd celmembr, talrijke interdigitaties, veel langgerekte
mitochondriën, sterke ATP-ase-activiteit & hoog zuurstofverbruik

Cellen die dmv pinocytose transporteren: transport v macromoleculen
Cytopempsis: opname via pinocytose, afgave via exocytose

Cellen die chemische boodschappers vormen: functie: boodschappers produceren
 Neurocriene cellen: zenuwcel (afgave in synaptische spleet)
 Paracriene cellen: mastcel (afgave aan intercell vloeistof)
 Endocriene cellen: testes (afgave aan bloed)

Eiwit-synthetiserende cellen: produceren kleine hoeveelheden proteïnen
 Proteïnesynthese: dr vrije of niet-gebonden polysomen (skeletspier)
 Eiwitsynthese: aan membr gebonden polysomen
Secretie: product lozen in de extracell ruimte
Plasmacel: product v ER nr G-A gevoerd + direct uit cel gestoten w

APUD-cellen (Amine Precursor Uptake and Decarboxylation)
Hoge activiteit v AZ decarboxylase & weinig basofiel cytoplasma
Ophoping v bijzonder kleine, ronde secreetgranula
Vrij weinig granulair ER & zwak ontwikkeld G-A (synthesesnelheid zeer laag)
Diffuus verspreid, gedeeltelijk verenigd: celgroepen of kleine, klierachtige structuren

Glycoproteïne-producerende cellen (bv slijmbekercel in darmepitheel)
Ophoping v grote, nauwelijks kleurende secreetgranula
G-A ligt direct apicaal vd celkern & is bijzonder goed ontwikkeld
Mukeuze cellen: onderdeel ve meercellige klier
 Zeer ijl kleurende cytoplasma, afgeplatte kern met opeengeplakt chromatine
Sereuze cellen: secretieproduct bestaat geheel of grotendeels uit eiwitten
 Ronde celkern, fijnverdeeld chromatine, duidelijke nucleus, sterk ontwikkeld
RER & celapex vol goed kleurbare secreetkorrels
Sero-mukeuze cellen: twijfelgevallen

Myo-epitheliale cellen
Rond secretoire uiteinden vd klier (soms stervormig, soms meer langgerekt)
Centraal gelegen kern & # lange cytoplasma-uitlopers

Steroïd-secernerende cellen (endocrien, in geslachtsorganen & bijnieren)
Aanmaak & opslag v steroïden met hormonale functie
 Veelhoekig-ronde acidofiele cellen, lipidedruppels rijk cytoplasma, centrale
kern, sterk ontwikkeld GER (vesikels & tubuli), ronde-langwerpige mitoch
 Geen opslag v hydrofobe secreet

Hoofdstuk II: Bindweefsel
Inleiding
Tot stand brengen & in stand houden vd lichaamsvorm
Vormt een materiaal dat cellen & organen verbindt & het lichaam steun geeft

, Extracell matrix: vezels, grondsubstantie (amorf) & weefselvloeistof

Vezels
Collageen
Zoogdieren: meest voorkomende eiwit, mens: 30% v droge gewicht
Eiwiteenheid: tropocollageen: tripelhelix (kop-staart & zijdelingse interactie)
Collageen- Moleculaire Voorkomen Functie
type samenstellin
g
I (1(I))22 Dermis, bot, pees, dentine, Zeer trekvast
fasciën, sclera oog, kapsels v
organen, vezelig kraakbeen
II (1(II))3 Hyalien & elastisch kraakbeen Biedt weerstand aan
inter-mitterende druk
III (1(III))3 Glad spierweefsel, Handhaving structuur
endoneurium, arteriën, lever, bij vorm-
milt, nier, long veranderende
organen
IV (1(IV))3 Laminae basales v epitheel & Steun, hechting &
endotheel filtratie
V (A)3 - (B)3 Laminae basales v placenta, Onvoldoende
sommige bloedvaten gegevens

Collagene vezels: vrijwel niet elastisch (vorm v zeer lange onvertakte fibrillen)
 Unieke combinatie v buigzaamheid & trekvastheid, golvend of kronkelend verloop

Reticulaire vezels: zeer dun
 Rijke associatie v collageen type III met glycoproteïnen & proteoglycanen
 Ruimtelijk complex: verleent steun aan beenmergcellen & lymfoïde organen in
nauwe samenhang met een specifiek celtype: reticulumcel

Elastine
Geeft gemakkelijk mee aan trekkrachten
Komen vr als vezels & als gevensterde membranen

Weefsels in sterke mate vervormbaar dr golvend verloop v collageen & drdat
collagene vezels ten opzichte v elkaar kunnen verschuiven

Elastische vezels:
 Zijn dunner, verlopen strakker, vormen netwerk & geen dwarse bandtekening
 Amorfe centrale massa (elastine) & omgeven dr dikke tubulaire microfibrillen

Grondsubstantie (kleurloos, transparant & homogeen)
Vult ruimte cellen – vezels, vormt belemmering vr binnendringen v vreemde partikels
 Glycosaminoglycanen: lineaire polysachariden
o Gevormd uit disachariden & cov gebonden aan eiwitas
o Bevatten hydroxyl-, carboxyl- & sulfaatgroepen (dominant: neg lading)
o Synthese in RER, glycosylering in RER & in G-A, sulfatering in G-A
o Afbraak dr activiteit v lysosomale enzymen