EBM H1 H3 H4 H5 (+ glossary H2)
WAT IS EBM? H1 HEALTH LITERACY
EBM: NOOD AAN INFO
Beslissingen baseren op grondige zoektocht naar evidentie = basis v evidentie
• Beslissingsmomenten tijdens behandelingen
o Basis beslissingen (we mogen niet werken volgens:)
- Traditie -> “we doen dit al altijd zo …”
- Anekdote -> “10 jaar geleden nog zo een geval …”
- 1 artikel -> “Volgens de auteurs moet je in zo’n geval …”
- Advies ‘expert’ -> “in mijn ervaring is zo’n patiënt …”
- Financieel -> “dure middelen zijn toch niet beter …”
- Na grondige zoektocht naar, het kritisch beoordelen van, en het correct gebruik van
bewijsmateriaal = evidence-based
• Clinici moeten constant beslissingen nemen (welke therapie best voor aandoening, …)
• Beleidsmakers: oplopende gezondheidskosten? Waar investeren -> nood aan
onderbouwing!!
• Snelle evolutie in wetenschappen
Welke behandelingen terugbetalen?
Medische wetenschap= snel evoluerend: nieuwe inzichten nieuwe dingen toepassen
Beslissingen baseren op recentste bewijskracht
Slippery slope= recent afgestudeerden gaan vaker dingen opzoeken
Ouder worden minder opzoeken ZIJ ZOUDEN JUIST MEER MOETEN OPZOEKEN!
EBM ontstaan
,EBM definitie
• EBM is het expliciet, oordeelkundig en consciëntieus gebruik
maken van het beste beschikbare bewijs bij het maken van
een keuze voor de behandeling ve patiënt. Dit alles gegeven
de stand vd (medische) wetenschap van dat moment.
Expliciet: open, transparant en duidelijk
Oordeelkundig: met behulp van gezond verstand
Consciëntieus: voorzichtig en zorgvuldig zijn in wat je doet
• EBM voornamelijk gebaseerd op meta-analyses,
systematische reviews en randomised controlled trials=
hoogwaardige gecontroleerde studies
• Beslissingen wetenschappelijk verantwoord
• Op zoek naar evidentie, maar ook klinische expertise en hulpvraag zijn belangrijk
EVIDENCE BASED PRACTICE
3 belangrijke componenten:
- Beste huidige bewijs (wat zegt de huidige literatuur)
- Klinische expertise (de therapeut zijn eigen ervaringen, kennis en vaardigheden)
- Waarden en verwachtingen van de patiënt (shared decision making)
WAAROM EBM?
1. Kwaliteit van onze zorg te verbeteren
2. Verhoogde patiënttevredenheid
3. Verlaagde kosten
WAAR EBM TE VINDEN?
1. Via gespecialiseerde medische databanken zoals CINAHL, Medline, PubMed, Cochrane Library, Embase, ...
2. Via internationale richtlijndatabanken of point-of-care- infobronnen (bv. KCE, GIN, SIGN, NICE, KNGF, ...)
3. Via de website van ebpracticenet
4. Via de website van Cebam Digital Library for Health (CDLH)
5. Via de website van Minerva
6. Via het Elektronisch Patiëntendossier (bv. Evidence Linker)
7. Via de website van Gezondheid en Wetenschap
8. Via wetenschappelijke tijdschriften
9. Via bijscholingen/conferenties/congressen/studiedagen
EBM vs research proces
Onderzoekers beginnen vanuit de onderzoeksvraag
- Rapporteren in wet artikels enzo
- Klinisch het gaan gebruiken bekomen op verdere vragen
- Onderzoeksvraag opnieuw omgevormd
, Onderzoeksvraag identificeren de studie bedenken studie uitvoeren data analyseren
verspreiden vd data nieuwe vragen / suggesties voor verder onderzoek onderzoeksvraag identificeren (cyclus)
EBM-proces
• Levenslang, zelfgericht en probleemgeörienteerd leren
• Nood aan valide en bruikbare informatie
• Juiste vraagstelling is heel belangrijk
patiënt Ontstaan ve klinisch probleem en een specifieke contextgerelateerde
vraag uit contact met de patiënt
vraag Construeer een specifieke klinische vraag in context vd hulpvraag vd
patiënt en de probleemstelling vd clinicus
PICO H4
bron 1) Bestaande systematische reviews of EB-richtlijnen
raadplegen
2) Zelf een literatuurstudie uitvoeren
H5 ZOEKEN NAAR EVIDENTIE
evaluatie Beoordeel evidentie nr validiteit en toepasbaarheid (bruikbaarheid)
H3 STUDY DESIGNS
patiënt Integreer evidentie, klinische expertise en hulpvraag patiënt. Pas toe.
zelfevaluatie Evalueer
Van patiënt naar evidentie: PICO (H4 HEALTH LITERACY)
PICOS OF PECOS-VRAAG
(SPIDER strategie à voornamelijk voor kwalitatief onderzoek (Sample, Phenomenon of Interest, Design, Evaluation, Research
type) (zie later)
Pico-vraag= juiste vraagstelling= helpt om specifieke gerichte vraag op te stellen en om gericht literatuur te zoeken
“Leidt bij (patiënt) (interventie) tot een betere (outcome) vergeleken met (comparison)”
• P: patiënt, probleem, aandoening
• I/E: interventie, diagnostisch instrument, exposure: risicofactor, prognostische factor
• C: comparison, placebo, ‘gouden standaard’ of andere controlergroep
• O: outcome (meetbaar, klinisch resultaat)
• S: study designs
, Verschillende types vragen:
( ≠ vraagstelling en ≠ soorten studies)
- Behandeling
- Diagnose
- Prognose
- Etiologie
domein basisvraag Wat gaat de Beste evidentie
evidentie ondersteunen voor dit study design
Therapie of - Welke behandeling is Kiezen van behandelingen RCT > cohort > case control
preventie het beste? die positieve uitwerkingen > case report
- Welk advies geven aan hebben en de moeite zijn
patiënten? qua prijs
- Welke medicatie
voorschrijven?
Diagnose - Heeft de patiënt een Kizen en interpreteren Prospectieve blinde test
ziekte? van diagnostische tests, in vergelijking met de
- Is mijn test accuraat zodat je een diagnose gouden standaard of de
genoeg om een ziekte te kan bevestigen of geaccepteerde
diagnosticeren uitsluiten referentietest
Etiologie - Wat veroorzaakt de Identificeren van oorzaken Cohort > case control > case
ziekte? van ziekte, inclusief report
- Heeft mijn behandelingen iatrogeen
negatieve
gevolgen?
Prognose - Wat is de natuurlijke Inschatten van de klinische Cohort > case control
oorzaak van een ziekte weg die de patiënt zal > case report
- Zijn sommige complicaties afleggen en anticiperen op
mogelijk? complicaties vd
ziekte/behandeling
WAT IS EBM? H1 HEALTH LITERACY
EBM: NOOD AAN INFO
Beslissingen baseren op grondige zoektocht naar evidentie = basis v evidentie
• Beslissingsmomenten tijdens behandelingen
o Basis beslissingen (we mogen niet werken volgens:)
- Traditie -> “we doen dit al altijd zo …”
- Anekdote -> “10 jaar geleden nog zo een geval …”
- 1 artikel -> “Volgens de auteurs moet je in zo’n geval …”
- Advies ‘expert’ -> “in mijn ervaring is zo’n patiënt …”
- Financieel -> “dure middelen zijn toch niet beter …”
- Na grondige zoektocht naar, het kritisch beoordelen van, en het correct gebruik van
bewijsmateriaal = evidence-based
• Clinici moeten constant beslissingen nemen (welke therapie best voor aandoening, …)
• Beleidsmakers: oplopende gezondheidskosten? Waar investeren -> nood aan
onderbouwing!!
• Snelle evolutie in wetenschappen
Welke behandelingen terugbetalen?
Medische wetenschap= snel evoluerend: nieuwe inzichten nieuwe dingen toepassen
Beslissingen baseren op recentste bewijskracht
Slippery slope= recent afgestudeerden gaan vaker dingen opzoeken
Ouder worden minder opzoeken ZIJ ZOUDEN JUIST MEER MOETEN OPZOEKEN!
EBM ontstaan
,EBM definitie
• EBM is het expliciet, oordeelkundig en consciëntieus gebruik
maken van het beste beschikbare bewijs bij het maken van
een keuze voor de behandeling ve patiënt. Dit alles gegeven
de stand vd (medische) wetenschap van dat moment.
Expliciet: open, transparant en duidelijk
Oordeelkundig: met behulp van gezond verstand
Consciëntieus: voorzichtig en zorgvuldig zijn in wat je doet
• EBM voornamelijk gebaseerd op meta-analyses,
systematische reviews en randomised controlled trials=
hoogwaardige gecontroleerde studies
• Beslissingen wetenschappelijk verantwoord
• Op zoek naar evidentie, maar ook klinische expertise en hulpvraag zijn belangrijk
EVIDENCE BASED PRACTICE
3 belangrijke componenten:
- Beste huidige bewijs (wat zegt de huidige literatuur)
- Klinische expertise (de therapeut zijn eigen ervaringen, kennis en vaardigheden)
- Waarden en verwachtingen van de patiënt (shared decision making)
WAAROM EBM?
1. Kwaliteit van onze zorg te verbeteren
2. Verhoogde patiënttevredenheid
3. Verlaagde kosten
WAAR EBM TE VINDEN?
1. Via gespecialiseerde medische databanken zoals CINAHL, Medline, PubMed, Cochrane Library, Embase, ...
2. Via internationale richtlijndatabanken of point-of-care- infobronnen (bv. KCE, GIN, SIGN, NICE, KNGF, ...)
3. Via de website van ebpracticenet
4. Via de website van Cebam Digital Library for Health (CDLH)
5. Via de website van Minerva
6. Via het Elektronisch Patiëntendossier (bv. Evidence Linker)
7. Via de website van Gezondheid en Wetenschap
8. Via wetenschappelijke tijdschriften
9. Via bijscholingen/conferenties/congressen/studiedagen
EBM vs research proces
Onderzoekers beginnen vanuit de onderzoeksvraag
- Rapporteren in wet artikels enzo
- Klinisch het gaan gebruiken bekomen op verdere vragen
- Onderzoeksvraag opnieuw omgevormd
, Onderzoeksvraag identificeren de studie bedenken studie uitvoeren data analyseren
verspreiden vd data nieuwe vragen / suggesties voor verder onderzoek onderzoeksvraag identificeren (cyclus)
EBM-proces
• Levenslang, zelfgericht en probleemgeörienteerd leren
• Nood aan valide en bruikbare informatie
• Juiste vraagstelling is heel belangrijk
patiënt Ontstaan ve klinisch probleem en een specifieke contextgerelateerde
vraag uit contact met de patiënt
vraag Construeer een specifieke klinische vraag in context vd hulpvraag vd
patiënt en de probleemstelling vd clinicus
PICO H4
bron 1) Bestaande systematische reviews of EB-richtlijnen
raadplegen
2) Zelf een literatuurstudie uitvoeren
H5 ZOEKEN NAAR EVIDENTIE
evaluatie Beoordeel evidentie nr validiteit en toepasbaarheid (bruikbaarheid)
H3 STUDY DESIGNS
patiënt Integreer evidentie, klinische expertise en hulpvraag patiënt. Pas toe.
zelfevaluatie Evalueer
Van patiënt naar evidentie: PICO (H4 HEALTH LITERACY)
PICOS OF PECOS-VRAAG
(SPIDER strategie à voornamelijk voor kwalitatief onderzoek (Sample, Phenomenon of Interest, Design, Evaluation, Research
type) (zie later)
Pico-vraag= juiste vraagstelling= helpt om specifieke gerichte vraag op te stellen en om gericht literatuur te zoeken
“Leidt bij (patiënt) (interventie) tot een betere (outcome) vergeleken met (comparison)”
• P: patiënt, probleem, aandoening
• I/E: interventie, diagnostisch instrument, exposure: risicofactor, prognostische factor
• C: comparison, placebo, ‘gouden standaard’ of andere controlergroep
• O: outcome (meetbaar, klinisch resultaat)
• S: study designs
, Verschillende types vragen:
( ≠ vraagstelling en ≠ soorten studies)
- Behandeling
- Diagnose
- Prognose
- Etiologie
domein basisvraag Wat gaat de Beste evidentie
evidentie ondersteunen voor dit study design
Therapie of - Welke behandeling is Kiezen van behandelingen RCT > cohort > case control
preventie het beste? die positieve uitwerkingen > case report
- Welk advies geven aan hebben en de moeite zijn
patiënten? qua prijs
- Welke medicatie
voorschrijven?
Diagnose - Heeft de patiënt een Kizen en interpreteren Prospectieve blinde test
ziekte? van diagnostische tests, in vergelijking met de
- Is mijn test accuraat zodat je een diagnose gouden standaard of de
genoeg om een ziekte te kan bevestigen of geaccepteerde
diagnosticeren uitsluiten referentietest
Etiologie - Wat veroorzaakt de Identificeren van oorzaken Cohort > case control > case
ziekte? van ziekte, inclusief report
- Heeft mijn behandelingen iatrogeen
negatieve
gevolgen?
Prognose - Wat is de natuurlijke Inschatten van de klinische Cohort > case control
oorzaak van een ziekte weg die de patiënt zal > case report
- Zijn sommige complicaties afleggen en anticiperen op
mogelijk? complicaties vd
ziekte/behandeling
