VOLKSGEZONDHEID
1. GEZONDHEID
Wat is gezondheid?
Voor 1948: biomedische model: afwezigheid van ziekte
Vanaf 1948: WHO: toestand van volledig psychisch, sociaal en lichamelijk welbevinden
Probleem: volledig welbevinden = niet haalbaar -> risico voor medicalisering -> stijging voor
levensverwachting en chronische ziekten -> per definitie zijn zeer veel mensen ongezond
Van Daele 1992: lichamelijk welzijn, die gesteldheid of toestand van het lichaam, waarin alle
delen op de juiste wijze en in de juiste verhouding functioneren, een toestand van optimaal welzijn in
geestelijk, lichamelijk en maatschappelijk opzicht
Nu: gezondheid/ welzijn/ kwaliteit van het leven:
De individuele perceptie van levenskwaliteit en het gevoel dat je het onder controle hebt
(Huber: mensen moeten zelf hun lat leggen)
“Gezondheid is het vermogen om zich aan te passen en te managen in het licht van fysieke, emotionele en
sociale uitdagingen”
Dynamische definitie -> doorheen leven wordt lat verplaatst
Fysieke uitdagingen: bv. revalidatie na beroerte
Mentale uitdagingen: bv. omgaan met rouw
Sociale uitdagingen: bv. verlies van werk
Wat is ziekte?
3 aparte concepten (wel verweven met elkaar):
Illness: subjectieve perceptie van ongezondheid
Sickness: ziektegedrag (vb je kan ook ziek zijn zonder er iets van te voelen)
Disease: objectief vast te stellen (er is biologisch iets mis)
Hoe kunnen we gezondheid meten?
Op individueel niveau:
Subjectief:
Afwezigheid van ziekte Bevraging
van ‘klachten’
Objectief:
Medisch onderzoek
Screening…
Maar beperkingen!!
2. WAT IS VOLKSGEZONDHEID?
Wat is volksgezondheid?
,Volksgezondheid is de wetenschap die de gezondheid van een gemeenschap van mensen tracht te
beschermen en te verbeteren door onderwijs/ opleiding, promotiecampagnes en onderzoek naar
ziekte- en ongevalpreventie (WHO)
Professionelen binnen de volksgezondheid analyseren het effect op de gezondheid van de
levensstijl en de omgeving om programma’s te ontwikkelen die de gezondheid van een
gemeenschap beschermen en bevorderen.
De missie van volksgezondheid: De vervulling van het goede voor de maatschappij door
het verzekeren van de levensomstandigheden waarin mensen gezond kunnen zijn
De substanties van volksgezondheid: georganiseerde inspanningen van de samenleving bij
de preventie van ziekte en de promotie van gezondheid
Het organisatorisch netwerk van volksgezondheid: bedraagt zowel activiteiten
ondernemen door de overheid als activiteiten ondernemen door privé en vrijwillige
organisaties en individuen
Bewegen en volksgezondheid?
Vlaams actieplan voeding en beweging (2008-2015):
Hoofddoelstelling:
Het realiseren van gezondheidswinst op bevolkingsniveau door een stijging vna het aantal mensen
dat voldoende fysiek actief is, evenwichtig een en een gezond gewicht
Subdoelstellingen: tegen 2015:
10% stijging fysieke activiteit
10% daling sedentaire personen 10% stijging borstvoeding
Meer eten volgens actieve voedingsdriehoek
Minstens behouden % gezond gewicht
Wat doet volksgezondheid?
Preventie van epidemieën en verspreiden van ziekten
Beschermen tegen gevaren van het milieu en de omgeving
Preventie van ongevallen/ verwondingen
Promoten en bevorderen van een gezonde levensstijl en een goede mentale gezondheid
Snel reageren bij rampen en de gemeenschap helpen bij heropbouw
De kwaliteit en toegankelijkheid van gezondheidszorg verbeteren
Volksgezondheidsonderzoek:
Onderzoek van:
Wat de gezondheid begunstigt
Wat de gezondheid bedreigt
Hoe de gezondheid te vrijwaren
Wat zijn de meest optimale gezondheidszorgsystemen en -structuren
Objectieven:
Antwoord op
- Hoe gezond/ hoe zoek zijn de inwoners van een populatie -> dmv indicatoren
- Waardoor wordt dat bepaald? –> welke zijd de determinanten
- Welke tijdsevolutie? Welke geografische distributie?
Uit dit alles: implicaties
- Naar de preventie gezondheidszorg
- Naar het gezondheidsbeleid
, Op niveau van de bevolking
Indicatoren van volksgezondheid:
- Overlijdensstatistieken
- (gezonde) levensverwachting
- Verloren potentiële levensjaren
- Kindersterfte
- Fitheid
- Vaccinatiestatus
- …
Core functions of public health !!!
1) assessment (= beoordeling): weten wat er moet gebeuren
1. het beoordelen van de gezondheidsnoden van de maatschappij
2. Onderzoeken van gezondheidsrisico’s en effecten
3. Analyseren van gezondheidsfactoren
2) policy development (= beleidsontwikkeling): deel uitmaken van de oplossing
4. Instaan voor maatschappelijke problemen en noden
5. gezondheidsnoden prioritair maken
6. plannen en ontwikkelen van beleid
3) assurance ( = verzekering)
7. beheren van bronnen
8. programma’s implementeren
9. programma’s evalueren
10. publiek informeren
Verwezenlijkingen van volksgezondheid:
1. vaccinatie
2. veiligheid voertuig
3. veiligheid in werkplaatsen
4. controle van infectieuze ziekten
5. afname van doden ten gevolge van CVA
6. veiliger en gezonder voedsel
7. gezondere moeders en baby’s
8. familie planning
9. fluoridatie van drinkwater
10. erkenning van tabak als gezondheidsrisico
Epidemiologische transitie
1. GEZONDHEID
Wat is gezondheid?
Voor 1948: biomedische model: afwezigheid van ziekte
Vanaf 1948: WHO: toestand van volledig psychisch, sociaal en lichamelijk welbevinden
Probleem: volledig welbevinden = niet haalbaar -> risico voor medicalisering -> stijging voor
levensverwachting en chronische ziekten -> per definitie zijn zeer veel mensen ongezond
Van Daele 1992: lichamelijk welzijn, die gesteldheid of toestand van het lichaam, waarin alle
delen op de juiste wijze en in de juiste verhouding functioneren, een toestand van optimaal welzijn in
geestelijk, lichamelijk en maatschappelijk opzicht
Nu: gezondheid/ welzijn/ kwaliteit van het leven:
De individuele perceptie van levenskwaliteit en het gevoel dat je het onder controle hebt
(Huber: mensen moeten zelf hun lat leggen)
“Gezondheid is het vermogen om zich aan te passen en te managen in het licht van fysieke, emotionele en
sociale uitdagingen”
Dynamische definitie -> doorheen leven wordt lat verplaatst
Fysieke uitdagingen: bv. revalidatie na beroerte
Mentale uitdagingen: bv. omgaan met rouw
Sociale uitdagingen: bv. verlies van werk
Wat is ziekte?
3 aparte concepten (wel verweven met elkaar):
Illness: subjectieve perceptie van ongezondheid
Sickness: ziektegedrag (vb je kan ook ziek zijn zonder er iets van te voelen)
Disease: objectief vast te stellen (er is biologisch iets mis)
Hoe kunnen we gezondheid meten?
Op individueel niveau:
Subjectief:
Afwezigheid van ziekte Bevraging
van ‘klachten’
Objectief:
Medisch onderzoek
Screening…
Maar beperkingen!!
2. WAT IS VOLKSGEZONDHEID?
Wat is volksgezondheid?
,Volksgezondheid is de wetenschap die de gezondheid van een gemeenschap van mensen tracht te
beschermen en te verbeteren door onderwijs/ opleiding, promotiecampagnes en onderzoek naar
ziekte- en ongevalpreventie (WHO)
Professionelen binnen de volksgezondheid analyseren het effect op de gezondheid van de
levensstijl en de omgeving om programma’s te ontwikkelen die de gezondheid van een
gemeenschap beschermen en bevorderen.
De missie van volksgezondheid: De vervulling van het goede voor de maatschappij door
het verzekeren van de levensomstandigheden waarin mensen gezond kunnen zijn
De substanties van volksgezondheid: georganiseerde inspanningen van de samenleving bij
de preventie van ziekte en de promotie van gezondheid
Het organisatorisch netwerk van volksgezondheid: bedraagt zowel activiteiten
ondernemen door de overheid als activiteiten ondernemen door privé en vrijwillige
organisaties en individuen
Bewegen en volksgezondheid?
Vlaams actieplan voeding en beweging (2008-2015):
Hoofddoelstelling:
Het realiseren van gezondheidswinst op bevolkingsniveau door een stijging vna het aantal mensen
dat voldoende fysiek actief is, evenwichtig een en een gezond gewicht
Subdoelstellingen: tegen 2015:
10% stijging fysieke activiteit
10% daling sedentaire personen 10% stijging borstvoeding
Meer eten volgens actieve voedingsdriehoek
Minstens behouden % gezond gewicht
Wat doet volksgezondheid?
Preventie van epidemieën en verspreiden van ziekten
Beschermen tegen gevaren van het milieu en de omgeving
Preventie van ongevallen/ verwondingen
Promoten en bevorderen van een gezonde levensstijl en een goede mentale gezondheid
Snel reageren bij rampen en de gemeenschap helpen bij heropbouw
De kwaliteit en toegankelijkheid van gezondheidszorg verbeteren
Volksgezondheidsonderzoek:
Onderzoek van:
Wat de gezondheid begunstigt
Wat de gezondheid bedreigt
Hoe de gezondheid te vrijwaren
Wat zijn de meest optimale gezondheidszorgsystemen en -structuren
Objectieven:
Antwoord op
- Hoe gezond/ hoe zoek zijn de inwoners van een populatie -> dmv indicatoren
- Waardoor wordt dat bepaald? –> welke zijd de determinanten
- Welke tijdsevolutie? Welke geografische distributie?
Uit dit alles: implicaties
- Naar de preventie gezondheidszorg
- Naar het gezondheidsbeleid
, Op niveau van de bevolking
Indicatoren van volksgezondheid:
- Overlijdensstatistieken
- (gezonde) levensverwachting
- Verloren potentiële levensjaren
- Kindersterfte
- Fitheid
- Vaccinatiestatus
- …
Core functions of public health !!!
1) assessment (= beoordeling): weten wat er moet gebeuren
1. het beoordelen van de gezondheidsnoden van de maatschappij
2. Onderzoeken van gezondheidsrisico’s en effecten
3. Analyseren van gezondheidsfactoren
2) policy development (= beleidsontwikkeling): deel uitmaken van de oplossing
4. Instaan voor maatschappelijke problemen en noden
5. gezondheidsnoden prioritair maken
6. plannen en ontwikkelen van beleid
3) assurance ( = verzekering)
7. beheren van bronnen
8. programma’s implementeren
9. programma’s evalueren
10. publiek informeren
Verwezenlijkingen van volksgezondheid:
1. vaccinatie
2. veiligheid voertuig
3. veiligheid in werkplaatsen
4. controle van infectieuze ziekten
5. afname van doden ten gevolge van CVA
6. veiliger en gezonder voedsel
7. gezondere moeders en baby’s
8. familie planning
9. fluoridatie van drinkwater
10. erkenning van tabak als gezondheidsrisico
Epidemiologische transitie
