Wat is dat, filosofie? (in kennisclip en ppt. + audio)
Filosofie = “Op Rationele manier dingen proberen te
verklaren”
Deze cartoon vat de ‘vreemdheid’ van filosofie samen. De mens
heeft een zeer lange evolutie achter de rug, maar eens men
rechtop begint te lopen, begint men zich andere vragen te stellen.
“Waarom leven we?”
Het gaat niet langer over ‘eten, overleven en zich voortplanten’.
Filosofie in ‘definitie’
Filosofie heeft geen strikte definitie
• Filosofie = Afgeleid uit het Grieks -> Filein (begeren) van sofia (wijsheid) Begeren van wijsheid
• Filosofie als an-archie(archè)
= zonder vaste vertrekpunten
• Wat doet Filosofie?
Denkkaders aanreiken om de meest fundamentele vraagstukken over mens en wereld beter te
begrijpen.
De 4 kernaspecten die quasi altijd terugkeren
1) Methodische twijfel
KERNGEDACHTE :
Men gaat kritische vragen stellen bij (schijnbare) zekerheden
2) Fundamenteel nadenken
KERNGEDACHTE :
In de filosofie stelt men fundamentele vragen.
Er ontstaan steeds meer vragen in de gezondheidszorg door de technologische vooruitgang,
aangezien deze ervoor zorgt dat er meer mogelijkheden zijn om in ons leven in te grijpen.
3) Systematisch en logisch redeneren
KERNGEDACHTE :
Men moet blijven analyseren, zelfs als iets onoplosbaar is.
Je maakt een overzichtelijke analyse van de doorgelopen stappen,
zodat je redenering duidelijk en volledig is opgebouwd.
4) Aporetisch
KERNGEDACHTE :
Actief opzoek gaan naar constructies in ons denken waar we geen antwoord/argument meer
vinden.
1
,1) METHODISCHE TWIJFEL
“Je kan iets denken, maar je moet hiervoor bewijzen hebben voor het zeker te weten”
Je probeert tot zekere kennis te komen
HOE? Door eerst te twijfelen en vervolgen bewijzen te zoeken
René Descartes (17e E) Hij heeft de twijfel als filosofische methode uitgedrukt.
Twijfel is zowel de basis van filosofie, maar ook het fundament
van wetenschap.
Betekenis REDEN = Wetenschappers twijfelen aan bestaande
theorieën/kennis
De vraag die men moet stellen Zijn we zeker dat onze kennis juist is?
Doel van twijfel Tot de waarheid komen
Methodische twijfel :
= Men gaat kritische vragen stellen bij (schijnbare) zekerheden.
Deze zekerheden kunnen te maken hebben met je eigen standpunt, maar het kan ook gaan over
zekerheden van bepaalde theorieën/bewijzen.
We stellen hierover vragen omdat we de geldigheid ervan willen controleren.
Na deze controle kunnen we het al dan niet voor ‘waar’ aannemen
De methodische twijfel heeft dus ook te maken met steeds ook je eigen standpunt in vraag stellen!
2) FUNDAMENTEEL NADENKEN
Filosofie vertrekt vanuit verwondering over de wereld en onze plaats erin.
= Dit is 1 van de clichés die de ronde doet
MAAR eigenlijk gaat het meer over de fundamentele vragen
vb. wat is gezondheid, hoe kan ik kennis verwerven, wat is goed handelen, …
• Bezig met niet onmiddellijk toepasbare of nuttige (utilitaire), maar relevante vraagstukken.
2
,Fundamentele vraagstukken :
• Geen vastgelijnd onderzoeksobject, eerder specifieke methode van denken en redeneren
• Moeilijke vraagstukken komen vandaag vooral uit de medische wereld :
REDEN = De technologische vooruitgang
Er ontstaan nieuwe vragen, omdat de mogelijkheden om in ons leven in te grijpen sterk zijn
toegenomen.
Vb. genetische manipulatie, prenatale screenings, rol technologie in sport, ..
3) SYSTEMATISCH EN LOGISCH REDENEREN
• Logisch en stap per stap nadenken, geen stappen overslaan
• Systematisch een redenering opbouwen, zodat je redenering ook duidelijk is voor anderen
DUS wat is van belang?
• Zin voor synthese en overzichtelijke analyse van al je doorgelopen stappen
• Aan jezelf hoge eisen stellen: zelfkritiek en kritisch zijn t.o.v. anderen
Sommige problemen zijn...
• Onoplosbaar vb. wat is een goeie SA?
• Niet exact vb. Wat is een goed kunstwerk? Waarom word ik verliefd?
• Nog niet oplosbaar vb. ontrafelen genetische code van de mens
Wel van belang om de vragen te blijven analyseren en proberen uit te klaren,
zelfs als ze momenteel nog onoplosbaar zijn!
vb. wat is een goeie gezondheid?
4) APORETISCH
Aporetisch denken komt ook van het Grieks a-poros: zonder doorgang
Dus een aporie = een probleem waarin je vast raakt
Aporetisch denken =
Actief opzoek gaan naar constructies in ons denken waar we geen antwoord/argument meer vinden. En
vervolgens proberen, op een zo absoluut en hardnekkige manier mogelijk, de problemen te ontrafelen en
ze erna ook proberen op te lossen.
De filosofie (φ) gaat dus zoeken tot men niet meer verder kan!
3
, PPT1 - Leren afwegen van principes en standpunten
Bij het afwegen van principes en standpunten kan men pro en contra argumenten hebben.
Iedereen heeft andere principes en meningen
Casus 1 (dient ter verduidelijking)
Je patiënt heeft verschillende blauwe plekken, bij de
volgende afspraak zijn er opvallend veel bijgekomen.
Wat doe je? …
- Privacy respecteren en er niet om vragen?
- Het rapporteren?
- Beroepsgeheim houden
Casus 2 : toegepast op kader hiernaast
Vaccinatie verplichten of niet? Wat doe je? …
- Bv. Corona is een gezamenlijk (collectief) probleem, dus iedereen moet het nodige doen
- Bv. Schade aan 3de vermijden -> ‘Als men zich laat vaccineren, dan bescherm je ook kwetsbaren’
- Bv. Iemand verplichten dan gaat men de vrijheid van een ander afpakken
- Bv. Ook rekening houden met mogelijke neveneffecten
Rol van twijfel in samenleving
TWIJFEL = Speelt er zeer grote rol in onze samenleving algemeen, net zoals in de filosofie en
wetenschap.
‘Mijn waarheid telt evenveel als die van jou’
Kan men gebruiken bij onbelangrijke zaken MAAR je kan niet altijd relatief blijven.
Bv. bij een diagnose bij een patiënt. Wat de patiënt denkt van diagnose, is daarvoor geen waarheid.
‘Ik voel dat het zo is’
Bv. De patiënt zegt dat hij/zij pijn heeft, maar volgens jou lijkt alles te kloppen.
Gevoelens / meningen / feiten … Nu wordt het moeilijk, waarop moet men zich baseren?
Eigen besluit bij PUNT 1:
Punt 1 leidt tot relativisme. Het idee dat iemands waarheid evenveel waarde heeft als die van een ander.
Dit kan handig zijn voor alledaagse zaken, maar in belangrijke situaties is het niet altijd toepasbaar.
Als alles waar is, is alles relatief (relativisme)
4
Filosofie = “Op Rationele manier dingen proberen te
verklaren”
Deze cartoon vat de ‘vreemdheid’ van filosofie samen. De mens
heeft een zeer lange evolutie achter de rug, maar eens men
rechtop begint te lopen, begint men zich andere vragen te stellen.
“Waarom leven we?”
Het gaat niet langer over ‘eten, overleven en zich voortplanten’.
Filosofie in ‘definitie’
Filosofie heeft geen strikte definitie
• Filosofie = Afgeleid uit het Grieks -> Filein (begeren) van sofia (wijsheid) Begeren van wijsheid
• Filosofie als an-archie(archè)
= zonder vaste vertrekpunten
• Wat doet Filosofie?
Denkkaders aanreiken om de meest fundamentele vraagstukken over mens en wereld beter te
begrijpen.
De 4 kernaspecten die quasi altijd terugkeren
1) Methodische twijfel
KERNGEDACHTE :
Men gaat kritische vragen stellen bij (schijnbare) zekerheden
2) Fundamenteel nadenken
KERNGEDACHTE :
In de filosofie stelt men fundamentele vragen.
Er ontstaan steeds meer vragen in de gezondheidszorg door de technologische vooruitgang,
aangezien deze ervoor zorgt dat er meer mogelijkheden zijn om in ons leven in te grijpen.
3) Systematisch en logisch redeneren
KERNGEDACHTE :
Men moet blijven analyseren, zelfs als iets onoplosbaar is.
Je maakt een overzichtelijke analyse van de doorgelopen stappen,
zodat je redenering duidelijk en volledig is opgebouwd.
4) Aporetisch
KERNGEDACHTE :
Actief opzoek gaan naar constructies in ons denken waar we geen antwoord/argument meer
vinden.
1
,1) METHODISCHE TWIJFEL
“Je kan iets denken, maar je moet hiervoor bewijzen hebben voor het zeker te weten”
Je probeert tot zekere kennis te komen
HOE? Door eerst te twijfelen en vervolgen bewijzen te zoeken
René Descartes (17e E) Hij heeft de twijfel als filosofische methode uitgedrukt.
Twijfel is zowel de basis van filosofie, maar ook het fundament
van wetenschap.
Betekenis REDEN = Wetenschappers twijfelen aan bestaande
theorieën/kennis
De vraag die men moet stellen Zijn we zeker dat onze kennis juist is?
Doel van twijfel Tot de waarheid komen
Methodische twijfel :
= Men gaat kritische vragen stellen bij (schijnbare) zekerheden.
Deze zekerheden kunnen te maken hebben met je eigen standpunt, maar het kan ook gaan over
zekerheden van bepaalde theorieën/bewijzen.
We stellen hierover vragen omdat we de geldigheid ervan willen controleren.
Na deze controle kunnen we het al dan niet voor ‘waar’ aannemen
De methodische twijfel heeft dus ook te maken met steeds ook je eigen standpunt in vraag stellen!
2) FUNDAMENTEEL NADENKEN
Filosofie vertrekt vanuit verwondering over de wereld en onze plaats erin.
= Dit is 1 van de clichés die de ronde doet
MAAR eigenlijk gaat het meer over de fundamentele vragen
vb. wat is gezondheid, hoe kan ik kennis verwerven, wat is goed handelen, …
• Bezig met niet onmiddellijk toepasbare of nuttige (utilitaire), maar relevante vraagstukken.
2
,Fundamentele vraagstukken :
• Geen vastgelijnd onderzoeksobject, eerder specifieke methode van denken en redeneren
• Moeilijke vraagstukken komen vandaag vooral uit de medische wereld :
REDEN = De technologische vooruitgang
Er ontstaan nieuwe vragen, omdat de mogelijkheden om in ons leven in te grijpen sterk zijn
toegenomen.
Vb. genetische manipulatie, prenatale screenings, rol technologie in sport, ..
3) SYSTEMATISCH EN LOGISCH REDENEREN
• Logisch en stap per stap nadenken, geen stappen overslaan
• Systematisch een redenering opbouwen, zodat je redenering ook duidelijk is voor anderen
DUS wat is van belang?
• Zin voor synthese en overzichtelijke analyse van al je doorgelopen stappen
• Aan jezelf hoge eisen stellen: zelfkritiek en kritisch zijn t.o.v. anderen
Sommige problemen zijn...
• Onoplosbaar vb. wat is een goeie SA?
• Niet exact vb. Wat is een goed kunstwerk? Waarom word ik verliefd?
• Nog niet oplosbaar vb. ontrafelen genetische code van de mens
Wel van belang om de vragen te blijven analyseren en proberen uit te klaren,
zelfs als ze momenteel nog onoplosbaar zijn!
vb. wat is een goeie gezondheid?
4) APORETISCH
Aporetisch denken komt ook van het Grieks a-poros: zonder doorgang
Dus een aporie = een probleem waarin je vast raakt
Aporetisch denken =
Actief opzoek gaan naar constructies in ons denken waar we geen antwoord/argument meer vinden. En
vervolgens proberen, op een zo absoluut en hardnekkige manier mogelijk, de problemen te ontrafelen en
ze erna ook proberen op te lossen.
De filosofie (φ) gaat dus zoeken tot men niet meer verder kan!
3
, PPT1 - Leren afwegen van principes en standpunten
Bij het afwegen van principes en standpunten kan men pro en contra argumenten hebben.
Iedereen heeft andere principes en meningen
Casus 1 (dient ter verduidelijking)
Je patiënt heeft verschillende blauwe plekken, bij de
volgende afspraak zijn er opvallend veel bijgekomen.
Wat doe je? …
- Privacy respecteren en er niet om vragen?
- Het rapporteren?
- Beroepsgeheim houden
Casus 2 : toegepast op kader hiernaast
Vaccinatie verplichten of niet? Wat doe je? …
- Bv. Corona is een gezamenlijk (collectief) probleem, dus iedereen moet het nodige doen
- Bv. Schade aan 3de vermijden -> ‘Als men zich laat vaccineren, dan bescherm je ook kwetsbaren’
- Bv. Iemand verplichten dan gaat men de vrijheid van een ander afpakken
- Bv. Ook rekening houden met mogelijke neveneffecten
Rol van twijfel in samenleving
TWIJFEL = Speelt er zeer grote rol in onze samenleving algemeen, net zoals in de filosofie en
wetenschap.
‘Mijn waarheid telt evenveel als die van jou’
Kan men gebruiken bij onbelangrijke zaken MAAR je kan niet altijd relatief blijven.
Bv. bij een diagnose bij een patiënt. Wat de patiënt denkt van diagnose, is daarvoor geen waarheid.
‘Ik voel dat het zo is’
Bv. De patiënt zegt dat hij/zij pijn heeft, maar volgens jou lijkt alles te kloppen.
Gevoelens / meningen / feiten … Nu wordt het moeilijk, waarop moet men zich baseren?
Eigen besluit bij PUNT 1:
Punt 1 leidt tot relativisme. Het idee dat iemands waarheid evenveel waarde heeft als die van een ander.
Dit kan handig zijn voor alledaagse zaken, maar in belangrijke situaties is het niet altijd toepasbaar.
Als alles waar is, is alles relatief (relativisme)
4
