Parodontologie deel 1 samenvatting
Parodontologie →
Is de tak v/d THK die zich bezighoudt met de preventie, diagnose en behandeling van
aandoeningen aan het tandvlees en de onderliggende structuren die de tanden
ondersteunen.
Afgeleid van het Grieks:
Para = rond
odous = tand rond de tand (paradontologie)
Rol van de Parodontoloog →
tandarts die gespecialiseerd is in de preventie, diagnose en behandeling van parodontale
aandoeningen (gingivitis en parodontitis). Getraind om complexe parodontale behandelingen
en chirurgische ingrepen uit te voeren om ernstige paro te behandelen.
Houdt zich vaak ook bezig met implantologie.
Rol van de mondhygiënist →
Werkt nauw samen met de parodontoloog en speelt essentiële rol bij de preventie en
behandeling van parodontale aandoeningen. Voeren uit:
- Periodieke controles
- Diepte reinigingen (SRP)
- Herbeoordelingen na ini
- Voorlichting over mondhygiëne
- Instructies voor thuiszorg uit om de gezondheid van het tandvlees te bevorderen.
Mag en kan alles wat parodontoloog ook doet, met uitzondering van toedienen van
infiltratie/geleidingsanesthesie (mag wel lokaal verdoven) en chirurgische behandelingen.
Parodontium biedt de nodige ondersteuning om de tanden in functie te houden.
Bestaat uit 4 hoofdcomponenten:
1. Gingiva
2. Parodontale ligamenten
3. Cementum
4. Alveolair bot
Zijn allemaal verschillend maar zijn samen een eenheid.
Orale slijmvliezen (mondslijmvlies) bestaat uit 3 zones:
1. Gingiva en bedekking v/h harde gehemelte→ masticatory
mucosa.
Is het deel dat alveolaire processen v/d kaken en nekken v/d
tanden omringt bedekt.
2. Dorsale gedeelte van de tong, bedekt met
gespecialiseerd slijmvlies
3. Mondslijmvlies dat de rest v/d mondholte bekleedt
Gingiva is verdeeld in:
- Marginale
- Aangehechte
- Interdentale gebieden
,Zijn specifiek gestructureerd om op de juiste manier te functioneren tegen mechanische en
microbiële functie
= barrière tegen binnendringen van microben en schadelijke stoffen in diepere weefsel.
Marginaal tandvlees (niet-vastzittend tandvlees)→
• Is eindrand/rand v/h tandvlees dat de tanden als een kraag omgeeft.
• ± 50% v/d gevallen wordt het afgebakend v/d aangrenzende
aangehechte gingiva door ondiepe lineaire depressie die de vrije
gingivagroef wordt genoemd.
• Marginale gingiva is ± 1mm breed en vormt zachte weefselwand v/d
gingivale sulcus. Meest apicale punt v/d marginale gingiva wordt
gingivale zenit genoemd. Apicocoronale en mesiodistale afmetingen
variëren tussen 0,06-0,96mm.
Gingivale sulcus =
ondiepe spleet/ruimte rond de tand die begrensd wordt door tandoppervlak
aan de ene kant en het epitheel dat de vrije rand v/h tandvlees bekleedt aan
de andere kant. Is V-vormig en laat nauwelijks ingang v/e parodontale sonde
toe.
- Diepte van sulcus is belangrijke diagnostische parameter, onder
normale/ideale omstandigheden is diepte 0 mm of bijna 0mm (kan
alleen bij kiemvrije dieren/na intensieve en langdurige
plaquecontrole).
- Echte diepe van sulcus (bepaald in histologische coupes) is gerapporteerd als 1,8mm,
met variaties van 0-6mm.
Met parondontale sonde wordt de afstand geschat waarop instrument binnendringt
→ sondediepte.
Histologische diepte van sulcus is niet gelijk aan penetratiediepte van sonde. Hangt af van:
sondediameter, sondeerkracht en ontstekingsniveau.
Aangehechte gingiva =
Is doorlopend met marginale gingiva. Veerkrachtig en stevig gebonden aan onderliggende
periosteum v/h alveolaire bot. Strekt zich uit tot losse en beweeglijke alveolaire mucosa;
afgebakend door mucogingivale junctie.
Breedte→ afstand tussen mucogingivale junctie en parodontale pocket. Verschilt in
verschillende delen v/d mond:
- Grootst in het gebied van snijtanden: BK, 3,5-4,5mm en OK,
3,3-3,9mm.
- Smaller in de posterieure segmenten: BK 1e PM, 1,9mm en
OK 1e PM 1,8mm.
Mucogingivale junctie blijft gelijk gedurende hele volwassen leven.
Veranderingen i/d breedte van aangehechte gingiva worden
veroorzaakt door veranderingen in positie v/h coronale deel.
Aan linguale zijde v/d OK eindigt aangehechte gingiva op overgang
v/h linguale alveolaire slijmvlies, dat doorloopt met slijmvlies dat
mondbodem bekleedt.
,Palatinale oppervlak v/d aangehechte gingiva i/d BK versmelt onmerkbaar met even stevige
en veerkrachtige palatinale slijmvlies.
Interdentaal tandvlees =
Beslaat gingivale embrasure (= 3D ruimte rondom
contactpunt of interproximale ruimte onder
tandcontactgebied).
Kan piramidaal (papil zich direct onder contactpunt) of col-vorming hebben (vallei-achtige
depressie die faciale en linguale papil verbindt en die overeenkomt met vorm v/h
interproximale contact)
Vorm van gingiva in bepaalde interdentale ruimte hangt af van aan – of afwezigheid v/e
contactpunt tussen aangrenzende tanden en afstand tussen contactpunt en de ossale kam.
Als er diasteem is, wordt gingiva stevig over interdentale bot gebonden om glad, afgerond
oppervlak zonder interdentale papillen te vormen. Vorm v/d papillen varieert afhankelijk v/d
afmeting v/d gingivale embrasure.
Microscopische kenmerken
- Gingiva bestaat uit gelaagde plaveiselepitheel
Voornamelijk cellulair van aard, door weinig keratine
- En bestaat uit bindweefsel (onderliggende centrale kern)
Minder cellulair, en bestaat voornamelijk uit collageenvezels en grondsubstantie
- Gingivaal epitheel
Spelen actieve rol in aangeboren afweer -> actief deelnemen van reageren op
infectie, signaleren verdere reacties en integreren aangeboren/verworven
immuunreacties.
Reageren op bacteriën door verhoogde proliferatie (groeien), verandering van
celsignalering, verandering in differentiatie en celdood en, uiteindelijk, verandering
van weefselhomeostase.
Tandvleesepitheel bestaat uit continue bekleding van gelaagd plaveiselcelepitheel. 3
verschillende gebieden→
1. Oraal epitheel
2. Sulculair epitheel
3. Junctioneel epitheel
Belangrijkste celtype v/h gingivalepitheel is keratinocyt. Andere cellen in epitheel: heldere
cellen of niet-keratinocyten (langerhanscellen, merkelcellen en melanocyten).
Belangrijkste functie gingivale epitheel =
Om diepe structuren te beschermen en tegelijkertijd een selectieve uitwisseling met orale
omgeving mogelijke te maken.
- Bereikt via proliferatie en differentiatie v/d keratinocyten
- Proliferatie van keratinocyten vindt plaats door mitose in basale laag en begint te
migreren naar oppervlak
- Differentiatie omvat keratinisatieproces, bestaat uit biochemische en morfologische
gebeurtenissen die plaatsvinden i/d cellen terwijl ze migreren vanuit basale laag.
, Keratinocyten
Belangrijkste morfologische veranderingen:
- Afplatting v/d cel met toenemend aan tonofilamenten.
- Koppeling van intercellulaire juncties met productie van keratohyalinekorrels
- Verdwijnen v/d kern
Volledig keratinisatieproces leidt tot productie van orthokeratineachtige oppervlakkige
hoornlaag die lijkt op die van huid.
Keratinocyten zijn onderling gebonden door structuren aan celperiferie die de desmosomen
worden genoemd.
Niet-keratinocytaire cellen
Zijn aanwezig in tandvleesepitheel, net als in andere malpighia-epithelia. (melanocyten,
langerhanscellen en merkelcellen)
- Melanocyten
• Zijn dedritische cellen die zich i/d basale lagen v/h gingivale epitheel bevinden.
• Maken melanine aan in organellen
- Langerhanscellen
• Zijn dedritische cellen die zich op alle niveau’s tussen keratinocyten bevinden.
• Behoren tot mononucleaire fagocytensysteem als gemodificeerde monocyten
afkomstig uit beenmerg.
• Bevatten langwerpige granules en worden beschouwd als macrofagen met mogelijke
antigene eigenschappen.
• Belangrijke rol in immuunreactie
• Worden gevonden in orale epitheel van normale gingiva en in kleinere hoeveelheden
i/h sulculaire epitheel. Zijn waarschijnlijk afwezig i/h junctionele epitheel van normale
gingiva.
-Merkelcellen
• Bevinden zich in diepere lagen v/h epitheel
• Herbergen zenuwuiteinden
• Verbonden met aangrenzende cellen door desmosomen
• Zijn geïdentificeerd als tactiele perceptoren
Basale lamina is permeabel voor vloeistoffen, maar vormt een barrière voor deeltjes. Orale
epitheel en sulculair epitheel hebben grotendeels beschermende functie.
Plaveiselcelepitheel heeft meer functies en is van groot belang voor regulatie van
weefselgezondheid.
CONCL: Tegenwoordig wordt erkend dat epitheelcellen geen passieve toeschouwers zijn in
het gingivale weefsel; ze zijn eerder metabolisch actief en in staat om te reageren op externe
stimuli door een aantal cytokinen, adhesiemoleculen, groeifactoren en enzymen te
synthetiseren.
Keratinisatie v/h mondslijmvlies varieert in verschillende gebieden:
- Gehemelte – meest
- Gingiva, ventrale aspect v/d tong en wang – minst
Parodontologie →
Is de tak v/d THK die zich bezighoudt met de preventie, diagnose en behandeling van
aandoeningen aan het tandvlees en de onderliggende structuren die de tanden
ondersteunen.
Afgeleid van het Grieks:
Para = rond
odous = tand rond de tand (paradontologie)
Rol van de Parodontoloog →
tandarts die gespecialiseerd is in de preventie, diagnose en behandeling van parodontale
aandoeningen (gingivitis en parodontitis). Getraind om complexe parodontale behandelingen
en chirurgische ingrepen uit te voeren om ernstige paro te behandelen.
Houdt zich vaak ook bezig met implantologie.
Rol van de mondhygiënist →
Werkt nauw samen met de parodontoloog en speelt essentiële rol bij de preventie en
behandeling van parodontale aandoeningen. Voeren uit:
- Periodieke controles
- Diepte reinigingen (SRP)
- Herbeoordelingen na ini
- Voorlichting over mondhygiëne
- Instructies voor thuiszorg uit om de gezondheid van het tandvlees te bevorderen.
Mag en kan alles wat parodontoloog ook doet, met uitzondering van toedienen van
infiltratie/geleidingsanesthesie (mag wel lokaal verdoven) en chirurgische behandelingen.
Parodontium biedt de nodige ondersteuning om de tanden in functie te houden.
Bestaat uit 4 hoofdcomponenten:
1. Gingiva
2. Parodontale ligamenten
3. Cementum
4. Alveolair bot
Zijn allemaal verschillend maar zijn samen een eenheid.
Orale slijmvliezen (mondslijmvlies) bestaat uit 3 zones:
1. Gingiva en bedekking v/h harde gehemelte→ masticatory
mucosa.
Is het deel dat alveolaire processen v/d kaken en nekken v/d
tanden omringt bedekt.
2. Dorsale gedeelte van de tong, bedekt met
gespecialiseerd slijmvlies
3. Mondslijmvlies dat de rest v/d mondholte bekleedt
Gingiva is verdeeld in:
- Marginale
- Aangehechte
- Interdentale gebieden
,Zijn specifiek gestructureerd om op de juiste manier te functioneren tegen mechanische en
microbiële functie
= barrière tegen binnendringen van microben en schadelijke stoffen in diepere weefsel.
Marginaal tandvlees (niet-vastzittend tandvlees)→
• Is eindrand/rand v/h tandvlees dat de tanden als een kraag omgeeft.
• ± 50% v/d gevallen wordt het afgebakend v/d aangrenzende
aangehechte gingiva door ondiepe lineaire depressie die de vrije
gingivagroef wordt genoemd.
• Marginale gingiva is ± 1mm breed en vormt zachte weefselwand v/d
gingivale sulcus. Meest apicale punt v/d marginale gingiva wordt
gingivale zenit genoemd. Apicocoronale en mesiodistale afmetingen
variëren tussen 0,06-0,96mm.
Gingivale sulcus =
ondiepe spleet/ruimte rond de tand die begrensd wordt door tandoppervlak
aan de ene kant en het epitheel dat de vrije rand v/h tandvlees bekleedt aan
de andere kant. Is V-vormig en laat nauwelijks ingang v/e parodontale sonde
toe.
- Diepte van sulcus is belangrijke diagnostische parameter, onder
normale/ideale omstandigheden is diepte 0 mm of bijna 0mm (kan
alleen bij kiemvrije dieren/na intensieve en langdurige
plaquecontrole).
- Echte diepe van sulcus (bepaald in histologische coupes) is gerapporteerd als 1,8mm,
met variaties van 0-6mm.
Met parondontale sonde wordt de afstand geschat waarop instrument binnendringt
→ sondediepte.
Histologische diepte van sulcus is niet gelijk aan penetratiediepte van sonde. Hangt af van:
sondediameter, sondeerkracht en ontstekingsniveau.
Aangehechte gingiva =
Is doorlopend met marginale gingiva. Veerkrachtig en stevig gebonden aan onderliggende
periosteum v/h alveolaire bot. Strekt zich uit tot losse en beweeglijke alveolaire mucosa;
afgebakend door mucogingivale junctie.
Breedte→ afstand tussen mucogingivale junctie en parodontale pocket. Verschilt in
verschillende delen v/d mond:
- Grootst in het gebied van snijtanden: BK, 3,5-4,5mm en OK,
3,3-3,9mm.
- Smaller in de posterieure segmenten: BK 1e PM, 1,9mm en
OK 1e PM 1,8mm.
Mucogingivale junctie blijft gelijk gedurende hele volwassen leven.
Veranderingen i/d breedte van aangehechte gingiva worden
veroorzaakt door veranderingen in positie v/h coronale deel.
Aan linguale zijde v/d OK eindigt aangehechte gingiva op overgang
v/h linguale alveolaire slijmvlies, dat doorloopt met slijmvlies dat
mondbodem bekleedt.
,Palatinale oppervlak v/d aangehechte gingiva i/d BK versmelt onmerkbaar met even stevige
en veerkrachtige palatinale slijmvlies.
Interdentaal tandvlees =
Beslaat gingivale embrasure (= 3D ruimte rondom
contactpunt of interproximale ruimte onder
tandcontactgebied).
Kan piramidaal (papil zich direct onder contactpunt) of col-vorming hebben (vallei-achtige
depressie die faciale en linguale papil verbindt en die overeenkomt met vorm v/h
interproximale contact)
Vorm van gingiva in bepaalde interdentale ruimte hangt af van aan – of afwezigheid v/e
contactpunt tussen aangrenzende tanden en afstand tussen contactpunt en de ossale kam.
Als er diasteem is, wordt gingiva stevig over interdentale bot gebonden om glad, afgerond
oppervlak zonder interdentale papillen te vormen. Vorm v/d papillen varieert afhankelijk v/d
afmeting v/d gingivale embrasure.
Microscopische kenmerken
- Gingiva bestaat uit gelaagde plaveiselepitheel
Voornamelijk cellulair van aard, door weinig keratine
- En bestaat uit bindweefsel (onderliggende centrale kern)
Minder cellulair, en bestaat voornamelijk uit collageenvezels en grondsubstantie
- Gingivaal epitheel
Spelen actieve rol in aangeboren afweer -> actief deelnemen van reageren op
infectie, signaleren verdere reacties en integreren aangeboren/verworven
immuunreacties.
Reageren op bacteriën door verhoogde proliferatie (groeien), verandering van
celsignalering, verandering in differentiatie en celdood en, uiteindelijk, verandering
van weefselhomeostase.
Tandvleesepitheel bestaat uit continue bekleding van gelaagd plaveiselcelepitheel. 3
verschillende gebieden→
1. Oraal epitheel
2. Sulculair epitheel
3. Junctioneel epitheel
Belangrijkste celtype v/h gingivalepitheel is keratinocyt. Andere cellen in epitheel: heldere
cellen of niet-keratinocyten (langerhanscellen, merkelcellen en melanocyten).
Belangrijkste functie gingivale epitheel =
Om diepe structuren te beschermen en tegelijkertijd een selectieve uitwisseling met orale
omgeving mogelijke te maken.
- Bereikt via proliferatie en differentiatie v/d keratinocyten
- Proliferatie van keratinocyten vindt plaats door mitose in basale laag en begint te
migreren naar oppervlak
- Differentiatie omvat keratinisatieproces, bestaat uit biochemische en morfologische
gebeurtenissen die plaatsvinden i/d cellen terwijl ze migreren vanuit basale laag.
, Keratinocyten
Belangrijkste morfologische veranderingen:
- Afplatting v/d cel met toenemend aan tonofilamenten.
- Koppeling van intercellulaire juncties met productie van keratohyalinekorrels
- Verdwijnen v/d kern
Volledig keratinisatieproces leidt tot productie van orthokeratineachtige oppervlakkige
hoornlaag die lijkt op die van huid.
Keratinocyten zijn onderling gebonden door structuren aan celperiferie die de desmosomen
worden genoemd.
Niet-keratinocytaire cellen
Zijn aanwezig in tandvleesepitheel, net als in andere malpighia-epithelia. (melanocyten,
langerhanscellen en merkelcellen)
- Melanocyten
• Zijn dedritische cellen die zich i/d basale lagen v/h gingivale epitheel bevinden.
• Maken melanine aan in organellen
- Langerhanscellen
• Zijn dedritische cellen die zich op alle niveau’s tussen keratinocyten bevinden.
• Behoren tot mononucleaire fagocytensysteem als gemodificeerde monocyten
afkomstig uit beenmerg.
• Bevatten langwerpige granules en worden beschouwd als macrofagen met mogelijke
antigene eigenschappen.
• Belangrijke rol in immuunreactie
• Worden gevonden in orale epitheel van normale gingiva en in kleinere hoeveelheden
i/h sulculaire epitheel. Zijn waarschijnlijk afwezig i/h junctionele epitheel van normale
gingiva.
-Merkelcellen
• Bevinden zich in diepere lagen v/h epitheel
• Herbergen zenuwuiteinden
• Verbonden met aangrenzende cellen door desmosomen
• Zijn geïdentificeerd als tactiele perceptoren
Basale lamina is permeabel voor vloeistoffen, maar vormt een barrière voor deeltjes. Orale
epitheel en sulculair epitheel hebben grotendeels beschermende functie.
Plaveiselcelepitheel heeft meer functies en is van groot belang voor regulatie van
weefselgezondheid.
CONCL: Tegenwoordig wordt erkend dat epitheelcellen geen passieve toeschouwers zijn in
het gingivale weefsel; ze zijn eerder metabolisch actief en in staat om te reageren op externe
stimuli door een aantal cytokinen, adhesiemoleculen, groeifactoren en enzymen te
synthetiseren.
Keratinisatie v/h mondslijmvlies varieert in verschillende gebieden:
- Gehemelte – meest
- Gingiva, ventrale aspect v/d tong en wang – minst
