Les 8
Leerdoelen:
Je kent het ontwikkelingsperspectief op de mens en weet hoe en waarom sociaal
werkers ontwikkelingspsychologie gebruiken.
Je weet hoe de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en volwassenen
verloopt volgens de levenslooptheorie van Erikson en kunt dit toepassen op een
sociaal werksituatie.
Ontwikkeling is een proces van groei en verandering dat wordt bepaald door de interactie
tussen erfelijkheid en omgeving. Ontwikkeling gaat een leven lang door. De meeste
aandacht gaat uit naar de kindertijd en adolescentie.
Psychologie is de wetenschap van gedrag en mentale processen.
Ontwikkelingspsychologie bestudeerd de psychologische veranderingen bij toenemende
leeftijd.
Ons gedrag hangt samen met onze leeftijd; gedrag ontwikkelt zich. De
ontwikkelingspsychologie heeft die ontwikkeling als studieobject. Psychologen willen weten
wat de krachten zijn achter een ontwikkeling. Komt het van binnenuit of door de invloed van
de omgeving?
Het gedrag van mensen is altijd een mix van wat je van nature hebt meegekregen en dat wat
je door levenservaring geleerd hebt. Soms kun je door ingrijpen de ontwikkeling sturen en
soms niet. Een gevoel voor humor hebben is vaak aanleg, maar je omgeving kan daar een
remmende werking op hebben. Intelligentie is deels erfelijk bepaald. Als een kind in een niet
stimulerende omgeving opgroeit, kan de intelligentie zich minder goed ontwikkelen.
De kwestie aangeboren of aangeleerd heet het ‘nature-nurture’ probleem: het onderzoeken
van het effect van de omgeving op gedrag.
Pedagogiek is de wetenschap van het opvoeden
De ontwikkelingsfase
De relatie tussen het kind en zijn omgeving
Letterlijk: kinderleiding (Oud Grieks: Paidagoogia)
Opvoeden is het proces waarin een kind wordt gevormd naar de normen en waarden van de
opvoeders en de samenleving.
Psychosociaal functioneren
Psyche = geest - ons denken, voelen en gedrag
Sociaal = onze interactie met andere mensen
Hoe functioneer je in relatie tot anderen, vrienden, familie en buren? Welke rol neem je in
binnen het gezin, school of werk? Hoe zie jij je plek in de samenleving? Hoe ervaar je dit?
, Opgroeien en ouder worden betekent je steeds opnieuw aanpassen aan veranderende
vermogens en verwachtingen van anderen.
Psychosociale ontwikkeling volgens Erikson (1963)
Mensen doorlopen 8 levensfasen, van babytijd tot ouderdom.
Iedere fase wordt afgesloten met een crisis (een opdracht/uitdaging), een
ontwikkelingstaak die typisch is voor díe fase. Deze taak is een verwachting uit onze
omgeving.
De crisis kan nooit helemaal opgelost worden of helemaal onopgelost blijven. Het
gaat om de mate waarop je succesvol met die uitdaging omgaat.
- Als die taak negatief afgesloten wordt, loopt de ontwikkeling vast.
- Hoe je de taak oplost heeft invloed op de nog komende taken.
Babytijd (0 – 1,5 jaar)
Vertrouwen versus wantrouwen
Taak = ontwikkelen van een gevoel van vertrouwen in anderen. Veiligheid en geborgenheid
vinden.
Dit groeit wanneer een baby geknuffeld wordt als huilt is of wanneer hij wordt
verschoond als zijn luier vol zit.
Zijn verzorgers bieden hem een veilige basis, dit helpt bij het verkennen van de wereld. Als
een kind in deze situatie opgroeit, voelt hij zich in nieuwe situaties sneller op zijn gemak.
Wanneer het kind de taak niet of niet goed kan volbrengen, zal hij geen vertrouwen krijgen
in de sociale wereld.
Onveiligheid ervaren en een gevoel van wantrouwen ontwikkelen
Problemen ondervinden bij het oplossen van de komende ontwikkelingstaken
Peutertijd (1,5 – 3 jaar)
Autonomie versus schaamte en twijfel
Taak = ontwikkeling van zelfstandigheid, de wereld verkennen, dingen ‘zelf doen’.
Als het kind in de eerste fase genoeg vertrouwen heeft gekregen, zal hij nu willen ontdekken
en op onderzoek uit willen gaan. De peuter durft de onbekende wereld te ontdekken, omdat
hij weet dat zijn ouders en/of verzorgers er voor hem zullen zijn. Ouders die hun kind de
vrijheid geven om zich te ontplooien en te ontdekken, stimuleren de ontwikkeling van
autonomie en zelfbeschikking. Voor de afronding van deze taak, is het belangrijk dat het kind
voelt zelf zijn eigen keuzes te kunnen maken en zijn eigen grenzen leert kennen.
Als ouders hun kind hierin beperken door veel kritiek te leveren of erg beschermend te zijn
leidt dit tot schaamte en twijfel aan zichzelf. Dit heeft weer effect op de komende
ontwikkelingstaken.
Leerdoelen:
Je kent het ontwikkelingsperspectief op de mens en weet hoe en waarom sociaal
werkers ontwikkelingspsychologie gebruiken.
Je weet hoe de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen en volwassenen
verloopt volgens de levenslooptheorie van Erikson en kunt dit toepassen op een
sociaal werksituatie.
Ontwikkeling is een proces van groei en verandering dat wordt bepaald door de interactie
tussen erfelijkheid en omgeving. Ontwikkeling gaat een leven lang door. De meeste
aandacht gaat uit naar de kindertijd en adolescentie.
Psychologie is de wetenschap van gedrag en mentale processen.
Ontwikkelingspsychologie bestudeerd de psychologische veranderingen bij toenemende
leeftijd.
Ons gedrag hangt samen met onze leeftijd; gedrag ontwikkelt zich. De
ontwikkelingspsychologie heeft die ontwikkeling als studieobject. Psychologen willen weten
wat de krachten zijn achter een ontwikkeling. Komt het van binnenuit of door de invloed van
de omgeving?
Het gedrag van mensen is altijd een mix van wat je van nature hebt meegekregen en dat wat
je door levenservaring geleerd hebt. Soms kun je door ingrijpen de ontwikkeling sturen en
soms niet. Een gevoel voor humor hebben is vaak aanleg, maar je omgeving kan daar een
remmende werking op hebben. Intelligentie is deels erfelijk bepaald. Als een kind in een niet
stimulerende omgeving opgroeit, kan de intelligentie zich minder goed ontwikkelen.
De kwestie aangeboren of aangeleerd heet het ‘nature-nurture’ probleem: het onderzoeken
van het effect van de omgeving op gedrag.
Pedagogiek is de wetenschap van het opvoeden
De ontwikkelingsfase
De relatie tussen het kind en zijn omgeving
Letterlijk: kinderleiding (Oud Grieks: Paidagoogia)
Opvoeden is het proces waarin een kind wordt gevormd naar de normen en waarden van de
opvoeders en de samenleving.
Psychosociaal functioneren
Psyche = geest - ons denken, voelen en gedrag
Sociaal = onze interactie met andere mensen
Hoe functioneer je in relatie tot anderen, vrienden, familie en buren? Welke rol neem je in
binnen het gezin, school of werk? Hoe zie jij je plek in de samenleving? Hoe ervaar je dit?
, Opgroeien en ouder worden betekent je steeds opnieuw aanpassen aan veranderende
vermogens en verwachtingen van anderen.
Psychosociale ontwikkeling volgens Erikson (1963)
Mensen doorlopen 8 levensfasen, van babytijd tot ouderdom.
Iedere fase wordt afgesloten met een crisis (een opdracht/uitdaging), een
ontwikkelingstaak die typisch is voor díe fase. Deze taak is een verwachting uit onze
omgeving.
De crisis kan nooit helemaal opgelost worden of helemaal onopgelost blijven. Het
gaat om de mate waarop je succesvol met die uitdaging omgaat.
- Als die taak negatief afgesloten wordt, loopt de ontwikkeling vast.
- Hoe je de taak oplost heeft invloed op de nog komende taken.
Babytijd (0 – 1,5 jaar)
Vertrouwen versus wantrouwen
Taak = ontwikkelen van een gevoel van vertrouwen in anderen. Veiligheid en geborgenheid
vinden.
Dit groeit wanneer een baby geknuffeld wordt als huilt is of wanneer hij wordt
verschoond als zijn luier vol zit.
Zijn verzorgers bieden hem een veilige basis, dit helpt bij het verkennen van de wereld. Als
een kind in deze situatie opgroeit, voelt hij zich in nieuwe situaties sneller op zijn gemak.
Wanneer het kind de taak niet of niet goed kan volbrengen, zal hij geen vertrouwen krijgen
in de sociale wereld.
Onveiligheid ervaren en een gevoel van wantrouwen ontwikkelen
Problemen ondervinden bij het oplossen van de komende ontwikkelingstaken
Peutertijd (1,5 – 3 jaar)
Autonomie versus schaamte en twijfel
Taak = ontwikkeling van zelfstandigheid, de wereld verkennen, dingen ‘zelf doen’.
Als het kind in de eerste fase genoeg vertrouwen heeft gekregen, zal hij nu willen ontdekken
en op onderzoek uit willen gaan. De peuter durft de onbekende wereld te ontdekken, omdat
hij weet dat zijn ouders en/of verzorgers er voor hem zullen zijn. Ouders die hun kind de
vrijheid geven om zich te ontplooien en te ontdekken, stimuleren de ontwikkeling van
autonomie en zelfbeschikking. Voor de afronding van deze taak, is het belangrijk dat het kind
voelt zelf zijn eigen keuzes te kunnen maken en zijn eigen grenzen leert kennen.
Als ouders hun kind hierin beperken door veel kritiek te leveren of erg beschermend te zijn
leidt dit tot schaamte en twijfel aan zichzelf. Dit heeft weer effect op de komende
ontwikkelingstaken.
