samenvatting sociaal recht

Sociaal recht

Inhoud
1. Inleiding.............................................................................................................. 3
1.1. Wat is sociaal recht?..................................................................................... 4
1.2. Historiek....................................................................................................... 4
1.2.1. 19e eeuw................................................................................................ 4
1.3. Heden........................................................................................................... 6
Deel 1: Sociale zekerheidsrecht.............................................................................. 6
1. Ideologie en basisprincipes................................................................................ 6
1.1. Ideologische achtergrond............................................................................. 6
1.2. Centraal begrip............................................................................................. 9
1.2.1. Solidariteit in het sociaal zekerheidssysteem.........................................9
1.2.2. Belang van solidariteit.........................................................................10
1.3. Inhoud van de sociale zekerheid................................................................10
1.3.1. Hoofdonderdelen van de sociale zekerheid..........................................10
1.4. Bevoegdheid.............................................................................................. 11
1.5. Organisatie................................................................................................. 11
1.5.1. Stelsel voor werknemers/loontrekkenden............................................11
1.5.2. Stelsel voor zelfstandigen....................................................................14
1.5.3. Stelsel voor ambtenaren......................................................................14
1.6. Handvest van de sociaal verzekerde..........................................................15
2. Sociale verzekeringen...................................................................................... 15
2.1. Ziekte- en invaliditeitsverzekering.............................................................16
2.1.1. Vooraf................................................................................................... 16
2.1.2. Geneeskundige verzorging...................................................................16
2.1.3. Arbeidsongeschiktheid.........................................................................23
2.1.4. Moederschapsverzekering....................................................................26
2.2. Professionele risico’s.................................................................................. 28
2.2.1. Vooraf................................................................................................... 28
2.2.2. Arbeidsongevallen................................................................................ 28
2.2.3. Beroepsziekten..................................................................................... 37
2.3. Werkloosheid.............................................................................................. 40
2.3.1. Bedenkingen vooraf............................................................................. 40
2.3.2. Administratieve organisatie.................................................................41

1

, 2.3.3. Werkloosheidsuitkeringen voor voltijdse werklozen.............................42
2.3.4. Werkloosheidsuitkeringen voor deeltijdse werklozen...........................48
2.3.5. Inschakelingsuitkering..........................................................................49
2.3.6. Procedure............................................................................................. 49
3. Sociale bijstand................................................................................................ 49
3.1. Federale sociale bijstand............................................................................ 49
3.1.1. Bedenkingen vooraf............................................................................. 49
3.1.2. Maatschappelijke integratie.................................................................50
3.1.3. OCMW-dienstverlening.........................................................................54
3.1.4. Inkomensgarantie voor ouderen..........................................................55
3.1.5. Inkomensvervangende tegemoetkoming aan personen met een
handicap........................................................................................................ 57
3.1.6. Integratietegemoetkoming voor personen met een handicap.............58
3.2. Vlaamse sociale bijstand............................................................................ 59
3.2.1. Groeipakket.......................................................................................... 59
DEEL 2: Arbeidsrecht............................................................................................ 66
1. De arbeidsovereenkomst.................................................................................. 66
1.1. Wat is een arbeidsovereenkomst?..............................................................66
1.2. Het ondergeschikt verband........................................................................66
1.3. Toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet.............................67
1.4. Aangaan van de arbeidsovereenkomst......................................................67
1.4.1. Geldigheidsvereisten............................................................................67
1.4.2. Vormvereisten...................................................................................... 69
1.5. Soorten arbeidsovereenkomsten................................................................70
1.5.1. Inhoud van de arbeidsovereenkomstenwet..........................................70
1.5.2. Soorten naargelang de beoogde arbeid...............................................70
1.5.3. Soorten naargelang de duur van de overeenkomst.............................70
1.5.4. Soorten naargelang de omvang van de overeenkomst........................72
1.5.5. Soorten naargelang de manier waarop de overeenkomst gesloten werd
....................................................................................................................... 72
2. Het einde van de arbeidsovereenkomst...........................................................72
2.1. Vooraf......................................................................................................... 72
2.2. Algemene civielrechtelijke wijzen van beëindiging.....................................72
2.2.1. Wederzijdse toestemming....................................................................73
2.2.2. Overmacht........................................................................................... 73
2.2.3. Ontbindend beding............................................................................... 73
2.2.4. Afloop van de termijn of voltooiing van het afgesproken werk.............74
2.2.5. Overlijden van één van de partijen......................................................74

2

, 2.3. Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ontslag door opzegging...........74
2.3.1. Het begrip ‘ontslag’.............................................................................. 74
2.3.2. De opzeg.............................................................................................. 75
2.3.3. De opzegtermijn................................................................................... 76
2.3.4. De opzegvergoeding............................................................................ 77
2.3.5. Motiveringsplicht en kennelijk onredelijk ontslag.................................78
2.3.6. Sollicitatieverlof................................................................................... 78
2.4. Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ontslag wegens dringende reden
.......................................................................................................................... 79
2.4.1. Begrip ‘dringende reden’.....................................................................79
2.4.2. Termijnen.............................................................................................. 79
2.4.3. Bewijs................................................................................................... 80
2.4.4. Vergoedingsregeling............................................................................. 80




1. Inleiding
 "Het recht dat geen sociale rechtvaardigheid nastreeft, is geen rechtvaardig
recht.".
- quote van Henri Rollin
- benadrukt de relatie tussen recht en sociale rechtvaardigheid

3

,  het doel van recht is:
- het toepassen van regels of orde
- het creëren v.e. samenleving waarin eerlijkheid, gelijkheid en menselijke
waardigheid centraal staan (= morele doel)

 Recht moet bijdragen aan het:
- verbeteren van de samenleving
- beschermen van de kwetsbaren
- bevorderen van de samenleving
- bevorderen van gelijke kansen en behandeling voor iedereen



1.1. Wat is sociaal recht?
 Sociaal recht
- = het deelgebied v.h. recht dat zich richt op de bescherming v.d. sociale
en economische rechten van werknemers en burgers

 kan onderverdeeld worden in twee grote onderdelen:
- Arbeidsrecht
- Socialezekerheidsrecht



1.2. Historiek
 Onze sociale zekerheid: het resultaat van 150 jaar (r)evolutie

1.2.1. 19e eeuw
 Half 19e eeuw:
- Er was hongersnood en sociale ontwrichting
o hongersnood door mislukte aardappeloogst
o opkomst v.d. industrialisatie
 veroorzaakt neergang van de huisnijverheid (vb. textielsector)

 door grote armoede trekken mensen massaal naar de steden op zoek naar
werk

 dit zorgde ervoor dat er meer arbeiders waren dan dar er arbeidsplaatsen
waren
- = overaanbod
- Hierdoor heel lage lonen in de fabrieken




 Er kwam een coalitieverbod:
- verbood arbeiders zich te organiseren in vakbonden en samen te komen
 men wou zo oproer voorkomen (stakingen)
- Ondanks verbod verenigen ze zich toch om te onderhandelen
 zo ontstonden onderlinge bijstandsmaatschappijen (= eerste vorm van
vakvond)

4