ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
INHOUDSOPGAVE
deel 1: rechtsbronnen – algemeen .................................................................................................................. 3
1. formele rechtsbronnen ................................................................................................................................ 4
1.1 de wetgeving = wet ................................................................................................................................... 4
1.2 rechtspraak en rechtsleer.................................................................................................................... 4
1.3 algemene rechtsbeginselen................................................................................................................. 4
1.4 gewoonte ............................................................................................................................................ 4
2. materiele rechtsbronnen ............................................................................................................................. 6
deel 2: wetgeving als rechtsbron ..................................................................................................................... 6
1. Begrip “wetgeving” ..................................................................................................................................... 6
2. hierarchie van de rechtsbronnen ................................................................................................................. 7
3. totstandkoming belgische wetgeving.......................................................................................................... 8
4.1 hoe komt een wet tot stand? .................................................................................................................... 8
4.1.1 intiatief en adviezen ........................................................................................................................... 8
4.1.2 parlementaire behandeling ................................................................................................................ 9
4.1.3 afkondiging, bekendmaking, inwerkingtreding .................................................................................. 9
4.2 consolidatie, coordinatie en codificatie .................................................................................................. 10
4.2.1 consolidatie ...................................................................................................................................... 10
4.2.2 coördinatie ....................................................................................................................................... 10
4.2.3 codificatie ......................................................................................................................................... 10
deel 3: wetgeving opzoeken.......................................................................................................................... 11
1. belgische wetgeving opzoeken .................................................................................................................. 11
1.1 officiele publicatie: Belgisch staatsblad............................................................................................. 11
1.1.1 belgisch staatsblad .................................................................................................................... 11
1.2.2 bestuursmemoriaal ................................................................................................................... 12
1.2.3 gemeentelijke bekendmaking ................................................................................................... 12
1.2 wetgeving opoeken in gedrukte wetboeken ........................................................................................... 12
1.3 wetgeving opzoeken in de databank belgische wetgeving à justel ....................................................... 13
1.4 wetgeving opzoeken in jura .............................................................................................................. 13
1.5 parlementaire werkzaamheden opzoeken........................................................................................ 13
deel 4: rechtspraak als rechtsbron ................................................................................................................ 14
1. de hoven en rechtbanken in belgie ............................................................................................................ 14
1.1 piramidale structuur .......................................................................................................................... 14
1.2 bevoegdheden en samenstelling....................................................................................................... 16
1.2.1 Hof van beroep .......................................................................................................................... 17
1.2.2 arbeidshof ................................................................................................................................. 17
1.2.3 rechtbank van eerste aanleg – opgedeeld in secties – kamers ................................................. 17
1
, 1.2.4 arbeidsrechtbank....................................................................................................................... 18
1.2.5 ondernemingsrechtbank ........................................................................................................... 18
1.2.6 vredegerecht ............................................................................................................................. 18
1.2.7 politierechtbank ........................................................................................................................ 18
1.3 geografische organisatie ................................................................................................................... 19
2. structuur van vonnissen en arresten ......................................................................................................... 20
2.1 Rechtscollege en datum van de uitspraak ......................................................................................... 20
2.2 Algemeen rolnummer ....................................................................................................................... 20
2.3 Partijen en hun proceshoedanigheid ................................................................................................ 20
2.4 Overzicht van de rechtspleging (procedure) ..................................................................................... 21
2.5 Uiteenzetting van de feiten (“in feite”) ............................................................................................. 21
2.6 Overzicht van de vorderingen ........................................................................................................... 21
2.7 Beoordeling (“in rechte”) .................................................................................................................. 21
2.8 Dictum of beschikkend gedeelte (vaak met de woorden “om deze redenen”) ................................ 21
2.9 Ondertekening door de rechter(s) en de griffier ............................................................................... 21
deel 5: rechtspraak opzoeken ....................................................................................................................... 21
1. belgische rechtspraak ................................................................................................................................ 21
1.1 jurportal............................................................................................................................................. 22
1.2 jura .................................................................................................................................................... 23
1.3 stradalex ............................................................................................................................................ 24
deel 6: rechtsleer als rechtsbron ................................................................................................................... 24
1. begrip ‘rechtsleer” ..................................................................................................................................... 24
2. betrouwbare vindplaatsen ........................................................................................................................ 24
1.1 handboeken, monografiëen en verzamelwerken ............................................................................. 24
1.2.1 handboeken............................................................................................................................... 24
1.2.2 monografiëen ............................................................................................................................ 25
1.2.3 verzamelwerken ........................................................................................................................ 25
1.2.4 reeksen ...................................................................................................................................... 25
3. bijdrage in een juridisch tijdschrift ........................................................................................................ 25
4. noot of annotatie .................................................................................................................................. 25
3. websites, blogs, nieuwsbrieven ................................................................................................................. 26
deel 7: rechtsleer opzoeken .......................................................................................................................... 27
1. rechtsleer opzoeken in jura ....................................................................................................................... 27
2. rechtsleer opzoeken in stradalex ............................................................................................................... 28
3. rechtsleer opzoeken via google? ............................................................................................................... 28
4. rechtsvragen stellen aan chatgpt? ............................................................................................................ 28
deel 8: onderzoekontwerp ............................................................................................................................ 29
1. onderzoeksvormen en -methoden ............................................................................................................. 29
1.1 wat is onderzoek? ............................................................................................................................. 29
1.2 onderzoeksvormen? .......................................................................................................................... 29
1.3 onderzoeksmethoden? ..................................................................................................................... 31
2
, 2. voorwaarden voor kwaliteitsvol onderzoek .............................................................................................. 32
2.1 validiteit............................................................................................................................................. 32
2.2 Generaliseerbaarheid ........................................................................................................................ 32
2.3 Herhaalbaarheid ................................................................................................................................ 32
2.4 Transparantie .................................................................................................................................... 32
2.5 Objectiviteit ....................................................................................................................................... 32
3. onderzoeksfasen ........................................................................................................................................ 32
3.1 onderzoeksontwerp .......................................................................................................................... 33
3.2 Gegevens verzamelen .................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3.3 Gegevens analyseren (lessen mevrouw Van Biesen) ................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3.4 Resultaten rapporten ................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
NIET KENNEN!
- Deel 2.2. Internationale wetgeving als rechtsbron
- Deel 2.3. Europese wetgeving als rechtsbron
- Deel 3.1. Europese wetgeving opzoeken
- Deel 4.1. Rechtspraak Hof van Justitie en EHRM als rechtsbron
- Deel 5.1. Europese rechtspraak opzoeken
Onderzoeken: op systematische wijze op zoek gaan naar geobjectiveerd antwoord op kennisvraag
- Juridisch onderzoek beantwoordt een rechtsvraag
- Door het bestuderen van rechtsbronnen: wetgeving, rechtspraak en rechtsleer
Rechtsvragen....?! bv verkeersregels, huurrecht, verkooprecht
- Zijn ouders verplicht hun meerderjarige kinderen financieel te ondersteunen? Ouders zijn verplicht
voor eten, drinken, opvoeding, gezondheid dokterskosten te betalen
o Rechtbanken zijn daar pro student dat hun ouders ze moeten blijven ondersteunen Art 50
rechtsleer
Wetgeving: de belangrijkste rechtsbron!
Rechtspraak: hoe wordt de wet door rechters toegepast?
Rechtsleer: wat schrijven auteurs (“rechtsgeleerden”)?
- Opinies van juristen
- Gepubliceerd in tijdschriften en boeken
Wat is recht?
- vind je door verschillende (betrouwbare!) rechtsbronnen (wet, rechtspraak en rechtsleer) te lezen
- is onderhevig aan evolutie (wetswijzigingen, veranderingen rechtspraak)
- is steeds afhankelijk van de specifieke omstandigheden van elk concreet geval (genuanceerd)
- is soms niet eenduidig (onduidelijkheid wet, uiteenlopende rechtspraak,...)
DEEL 1: RECHTSBRONNEN – ALGEMEEN
1. Recht
= “het geheel van afdwingbare regels die het menselijk handelen in de samenleving ordenen”
3
, - bronnenstudie (= rechtsmethodiek = rechtsmethodologie)
- nodig voor iedere juridische opdracht (vb. casussen, oefeningen, opdrachten in het kader van projecten,
adviezen,...)
= op een wetenschappelijk accurate wijze leren werken met juridische bronnen
o opzoeken, analyseren verwerken en verwijzen/refereren (volgens V&A, met vena.be)
o P.A.V.-principe : pertinent, actueel, volledig
1. FORMELE RECHTSBRONNEN
= vindplaatsen van het recht
1.1 DE WETGEVING = WET
- bindend
- geschreven
- in strikte zin: federale wet
- in ruime zin: ook internationale verdragen, Grondwet, decreten, KB’s, MB’s,...
- wetboeken en niet-gecodificeerde wetten
- altijd eerste stap in de juridische redenering: toepasselijke wet opzoeken!
1.2 RECHTSPRAAK EN RECHTSLEER
rechtspraak
- niet algemeen bindend, wel “gezaghebbend”
- geschreven: vonnissen en arresten (afhankelijk van het rechtscollege)
- selectie (!) gepubliceerd in publieke databank Juportal
- selectie (!) gepubliceerd in juridische tijdschriften
o gedrukte tijdschriften in bib Schoonmeersen
o digitaal beschikbaar in databanken Jura en Stradalex
rechtsleer
- wetenschappelijke publicaties over juridische onderwerpen
- niet bindend, slechts gezaghebbend
- geschreven: handboeken, tijdschriftartikelen,...
o gedrukte exemplaren in bib Schoonmeersen
o digitaal beschikbaar in databanken Jura en Stradalex
1.3 ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN
- vanzelfsprekende of onontbeerlijk geachte gedragsregel, door de rechtspraak afgeleid uit het
rechtssysteem à niet uitdrukkelijk in wetgeving opgenomen
- bindend!
- Ongeschreven -> het is nooit op papier
- bestaan wordt vastgesteld door rechtspraak, vooenamelijk: Hof van Cassatie
vb. wél: het recht van verdediging, beschikkingsbeginsel vb niet: recht op dubbele aanleg of
rechtsverwerking
1.4 GEWOONTE
4
INHOUDSOPGAVE
deel 1: rechtsbronnen – algemeen .................................................................................................................. 3
1. formele rechtsbronnen ................................................................................................................................ 4
1.1 de wetgeving = wet ................................................................................................................................... 4
1.2 rechtspraak en rechtsleer.................................................................................................................... 4
1.3 algemene rechtsbeginselen................................................................................................................. 4
1.4 gewoonte ............................................................................................................................................ 4
2. materiele rechtsbronnen ............................................................................................................................. 6
deel 2: wetgeving als rechtsbron ..................................................................................................................... 6
1. Begrip “wetgeving” ..................................................................................................................................... 6
2. hierarchie van de rechtsbronnen ................................................................................................................. 7
3. totstandkoming belgische wetgeving.......................................................................................................... 8
4.1 hoe komt een wet tot stand? .................................................................................................................... 8
4.1.1 intiatief en adviezen ........................................................................................................................... 8
4.1.2 parlementaire behandeling ................................................................................................................ 9
4.1.3 afkondiging, bekendmaking, inwerkingtreding .................................................................................. 9
4.2 consolidatie, coordinatie en codificatie .................................................................................................. 10
4.2.1 consolidatie ...................................................................................................................................... 10
4.2.2 coördinatie ....................................................................................................................................... 10
4.2.3 codificatie ......................................................................................................................................... 10
deel 3: wetgeving opzoeken.......................................................................................................................... 11
1. belgische wetgeving opzoeken .................................................................................................................. 11
1.1 officiele publicatie: Belgisch staatsblad............................................................................................. 11
1.1.1 belgisch staatsblad .................................................................................................................... 11
1.2.2 bestuursmemoriaal ................................................................................................................... 12
1.2.3 gemeentelijke bekendmaking ................................................................................................... 12
1.2 wetgeving opoeken in gedrukte wetboeken ........................................................................................... 12
1.3 wetgeving opzoeken in de databank belgische wetgeving à justel ....................................................... 13
1.4 wetgeving opzoeken in jura .............................................................................................................. 13
1.5 parlementaire werkzaamheden opzoeken........................................................................................ 13
deel 4: rechtspraak als rechtsbron ................................................................................................................ 14
1. de hoven en rechtbanken in belgie ............................................................................................................ 14
1.1 piramidale structuur .......................................................................................................................... 14
1.2 bevoegdheden en samenstelling....................................................................................................... 16
1.2.1 Hof van beroep .......................................................................................................................... 17
1.2.2 arbeidshof ................................................................................................................................. 17
1.2.3 rechtbank van eerste aanleg – opgedeeld in secties – kamers ................................................. 17
1
, 1.2.4 arbeidsrechtbank....................................................................................................................... 18
1.2.5 ondernemingsrechtbank ........................................................................................................... 18
1.2.6 vredegerecht ............................................................................................................................. 18
1.2.7 politierechtbank ........................................................................................................................ 18
1.3 geografische organisatie ................................................................................................................... 19
2. structuur van vonnissen en arresten ......................................................................................................... 20
2.1 Rechtscollege en datum van de uitspraak ......................................................................................... 20
2.2 Algemeen rolnummer ....................................................................................................................... 20
2.3 Partijen en hun proceshoedanigheid ................................................................................................ 20
2.4 Overzicht van de rechtspleging (procedure) ..................................................................................... 21
2.5 Uiteenzetting van de feiten (“in feite”) ............................................................................................. 21
2.6 Overzicht van de vorderingen ........................................................................................................... 21
2.7 Beoordeling (“in rechte”) .................................................................................................................. 21
2.8 Dictum of beschikkend gedeelte (vaak met de woorden “om deze redenen”) ................................ 21
2.9 Ondertekening door de rechter(s) en de griffier ............................................................................... 21
deel 5: rechtspraak opzoeken ....................................................................................................................... 21
1. belgische rechtspraak ................................................................................................................................ 21
1.1 jurportal............................................................................................................................................. 22
1.2 jura .................................................................................................................................................... 23
1.3 stradalex ............................................................................................................................................ 24
deel 6: rechtsleer als rechtsbron ................................................................................................................... 24
1. begrip ‘rechtsleer” ..................................................................................................................................... 24
2. betrouwbare vindplaatsen ........................................................................................................................ 24
1.1 handboeken, monografiëen en verzamelwerken ............................................................................. 24
1.2.1 handboeken............................................................................................................................... 24
1.2.2 monografiëen ............................................................................................................................ 25
1.2.3 verzamelwerken ........................................................................................................................ 25
1.2.4 reeksen ...................................................................................................................................... 25
3. bijdrage in een juridisch tijdschrift ........................................................................................................ 25
4. noot of annotatie .................................................................................................................................. 25
3. websites, blogs, nieuwsbrieven ................................................................................................................. 26
deel 7: rechtsleer opzoeken .......................................................................................................................... 27
1. rechtsleer opzoeken in jura ....................................................................................................................... 27
2. rechtsleer opzoeken in stradalex ............................................................................................................... 28
3. rechtsleer opzoeken via google? ............................................................................................................... 28
4. rechtsvragen stellen aan chatgpt? ............................................................................................................ 28
deel 8: onderzoekontwerp ............................................................................................................................ 29
1. onderzoeksvormen en -methoden ............................................................................................................. 29
1.1 wat is onderzoek? ............................................................................................................................. 29
1.2 onderzoeksvormen? .......................................................................................................................... 29
1.3 onderzoeksmethoden? ..................................................................................................................... 31
2
, 2. voorwaarden voor kwaliteitsvol onderzoek .............................................................................................. 32
2.1 validiteit............................................................................................................................................. 32
2.2 Generaliseerbaarheid ........................................................................................................................ 32
2.3 Herhaalbaarheid ................................................................................................................................ 32
2.4 Transparantie .................................................................................................................................... 32
2.5 Objectiviteit ....................................................................................................................................... 32
3. onderzoeksfasen ........................................................................................................................................ 32
3.1 onderzoeksontwerp .......................................................................................................................... 33
3.2 Gegevens verzamelen .................................................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3.3 Gegevens analyseren (lessen mevrouw Van Biesen) ................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
3.4 Resultaten rapporten ................................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
NIET KENNEN!
- Deel 2.2. Internationale wetgeving als rechtsbron
- Deel 2.3. Europese wetgeving als rechtsbron
- Deel 3.1. Europese wetgeving opzoeken
- Deel 4.1. Rechtspraak Hof van Justitie en EHRM als rechtsbron
- Deel 5.1. Europese rechtspraak opzoeken
Onderzoeken: op systematische wijze op zoek gaan naar geobjectiveerd antwoord op kennisvraag
- Juridisch onderzoek beantwoordt een rechtsvraag
- Door het bestuderen van rechtsbronnen: wetgeving, rechtspraak en rechtsleer
Rechtsvragen....?! bv verkeersregels, huurrecht, verkooprecht
- Zijn ouders verplicht hun meerderjarige kinderen financieel te ondersteunen? Ouders zijn verplicht
voor eten, drinken, opvoeding, gezondheid dokterskosten te betalen
o Rechtbanken zijn daar pro student dat hun ouders ze moeten blijven ondersteunen Art 50
rechtsleer
Wetgeving: de belangrijkste rechtsbron!
Rechtspraak: hoe wordt de wet door rechters toegepast?
Rechtsleer: wat schrijven auteurs (“rechtsgeleerden”)?
- Opinies van juristen
- Gepubliceerd in tijdschriften en boeken
Wat is recht?
- vind je door verschillende (betrouwbare!) rechtsbronnen (wet, rechtspraak en rechtsleer) te lezen
- is onderhevig aan evolutie (wetswijzigingen, veranderingen rechtspraak)
- is steeds afhankelijk van de specifieke omstandigheden van elk concreet geval (genuanceerd)
- is soms niet eenduidig (onduidelijkheid wet, uiteenlopende rechtspraak,...)
DEEL 1: RECHTSBRONNEN – ALGEMEEN
1. Recht
= “het geheel van afdwingbare regels die het menselijk handelen in de samenleving ordenen”
3
, - bronnenstudie (= rechtsmethodiek = rechtsmethodologie)
- nodig voor iedere juridische opdracht (vb. casussen, oefeningen, opdrachten in het kader van projecten,
adviezen,...)
= op een wetenschappelijk accurate wijze leren werken met juridische bronnen
o opzoeken, analyseren verwerken en verwijzen/refereren (volgens V&A, met vena.be)
o P.A.V.-principe : pertinent, actueel, volledig
1. FORMELE RECHTSBRONNEN
= vindplaatsen van het recht
1.1 DE WETGEVING = WET
- bindend
- geschreven
- in strikte zin: federale wet
- in ruime zin: ook internationale verdragen, Grondwet, decreten, KB’s, MB’s,...
- wetboeken en niet-gecodificeerde wetten
- altijd eerste stap in de juridische redenering: toepasselijke wet opzoeken!
1.2 RECHTSPRAAK EN RECHTSLEER
rechtspraak
- niet algemeen bindend, wel “gezaghebbend”
- geschreven: vonnissen en arresten (afhankelijk van het rechtscollege)
- selectie (!) gepubliceerd in publieke databank Juportal
- selectie (!) gepubliceerd in juridische tijdschriften
o gedrukte tijdschriften in bib Schoonmeersen
o digitaal beschikbaar in databanken Jura en Stradalex
rechtsleer
- wetenschappelijke publicaties over juridische onderwerpen
- niet bindend, slechts gezaghebbend
- geschreven: handboeken, tijdschriftartikelen,...
o gedrukte exemplaren in bib Schoonmeersen
o digitaal beschikbaar in databanken Jura en Stradalex
1.3 ALGEMENE RECHTSBEGINSELEN
- vanzelfsprekende of onontbeerlijk geachte gedragsregel, door de rechtspraak afgeleid uit het
rechtssysteem à niet uitdrukkelijk in wetgeving opgenomen
- bindend!
- Ongeschreven -> het is nooit op papier
- bestaan wordt vastgesteld door rechtspraak, vooenamelijk: Hof van Cassatie
vb. wél: het recht van verdediging, beschikkingsbeginsel vb niet: recht op dubbele aanleg of
rechtsverwerking
1.4 GEWOONTE
4
