De platform samenleving H4
Discussie over Facebooks redacteuren legde publiekelijk de rol bloot die sociale media door te tijd is
gaan spelen. Velen gebruiken sociale media ondertussen als nieuwsbron.
Discussies en vragen rondom algoritmes, hoe deze werken en hoe wordt bepaald welke informatie je
voorgeschoteld krijgt heeft direct publiekelijk belang.
In een democratische samenleving is het belangrijk dat burgers zich goed kunnen informeren over
actuele ontwikkelingen en politieke kwesties. Het is van belang dat zij daarbij kennis kunnen nemen
van beide feiten, andere visies hierop en ruimte voor publiekelijk debat. Deze functie wordt
traditioneel gezien vervult door journalistieke instituties. Om er voor te zorgen dat deze functie zo
blijft zijn journalistieke waarde leidend.
Sociale media platformen zijn geen journalistiek instituties en voorschotelen nieuws met algoritmes,
op basis van het klink en kijkgedrag, waarmee ze de meeste advertentie inkomsten generen. Omdat
bedrijven als facebook geen journalistieke instanties zijn vinden ze het niet nodig om te vertellen hoe
deze algoritmes precies werken.
4.1 De rol van journalistiek in de samenleving
In de twintigste eeuw zijn journalistieke instanties een belangrijke rol gaan spelen in de
democratische samenleving: zorgen voor publiek debat, presenteren verschillende visies, verschaft
ze informatie die belangrijk is voor mensen om mee te kunnen doen aan het publiekelijk debat en
controleren ze de machthebbers.
Ter verankering van de controlerende en informerende functie hechten journalisten zich aan hun
professionele waarden. Deze krijgen meestal vorm in redactiestatuten of de nationale/internationale
code voor de journalistiek. Deze codes zijn de ethische handleidingen van journalisten: transparant
werken, waarheidsgetrouw zijn en fair verslag doen. Hiermee garanderen journalisten dat ze hun
werk onafhankelijk doen. Splitsing tussen redactie en commerciële afdeling. Organisaties of
journalisten kunnen deze professionele waarden ter verantwoording roepen als men denkt dat ze
zich hier niet aan houden.
Deze professionele waarden zijn echter wel onder druk komen te staan. Door de toename van het
aantal mediabedrijven ontstaat er meer concurrentie om de aandacht van de lezer of kijker te
winnen. Ook het verdien model van de huidige journalistiek is onder druk komen staan. Door de
opkomst van het internet zijn advertentie en abonnement inkomsten terug gelopen, hierdoor
moeten journalistieke organisaties opzoek naar andere inkomstenbronnen. Hierdoor is de splitsing
tussen redactie en commerciële afdeling niet altijd overeind te houden.
4.2 Dataficatie
In de journalistiek heeft de opkomst van platformen geleid tot nieuwe mogelijkheden om data te
verzamelen over het lees-en kijkgedrag van nieuwsconsumenten. Deze zogenaamde metrics spelen
een steeds grotere rol. Enerzijds gebruiken nieuwsorganisaties data om de interesse van het publiek
te pijlen. Anderzijds kunnen nieuws organisaties ook het succes van hun eigen publicaties nauwgezet
volgen. Deze dataficatie zorgt voor een belangrijke verschuiving in het redactionele proces. Vroeger
lette journalisten nauwelijks op hoe vaak hun publicaties werden gelezen, nu wel. Vooral
, internationale digital bornorganisaties (Buzzfeed, weblogs) maken veel gebruik van de mogelijkheid
om het aanbod voortdurend aan te passen aan het gedrag van hun bezoekers. Met verschillende
methodes proberen zulke organisaties de meeste views te generen: bijhouden wanneer een artikel
doorloopt, artikels onder twee verschillende koppen publiceren, bonussen of salarisverhogingen
afhankelijk van de cijfers. Het hele redactioneel proces is erop gericht om voortdurend in te spelen
op het lees-, like- en klikgedrag van het publiek.
Traditionele journalistieke media (nyt en bbc) zagen het inspelen op de wensen van het publiek eerst
altijd als strijdig met de professionele waarden van de journalist. Alleen de hogere redacteuren
hadden zich op de cijfers. Dit is de laatste paar jaren aan het veranderen. Traditionele media schuift
steeds meer in de richting van de digital born media. Er wordt steeds meer gelet op de kijkcijfers.
Ook aan de commerciële kant van het verzamelen van data bij nieuwsorganisaties speelt een steeds
belangrijkere rol. Ook in Nederland wordt er veel gekeken naar de kijkcijfers. Bij veel
nieuwsorganisaties hebben alle redacteuren inzicht in de cijfers. Groot nieuws dat weinig bekeken
wordt kan dan naar een andere plek op de website verplaatst worden bijvoorbeeld. Een mogelijk
gevolg van deze ontwikkelingen is dat datagedreven algoritmes belangrijker worden in het
redactionele proces ten koste van menselijke inzichten gebaseerd op professionele waarden. Een
belangrijke kanttekening van deze metrics is dat ze bij elke organisatie anders zijn. Bij sommige
organisaties telt het aantal bezoekers, en bij de ander de tijd die de kijker aan de artikelen besteed.
Door zich te concentreren op een bepaalt type metrics, maken organisaties keuzes hoe ze zich willen
positioneren. Hoewel organisaties vraagtekens hebben bij de metrics ontkomen ze er moeilijk aan.
Dit heeft te maken met veranderingen in het verdienmodel van de journalistiek. Door het aan de ene
kant teruglopende aantal abonnees en advertentie inkomsten en anderzijds de toenemende
concurrentie door de vele platforms die ontstaan, is het lastig je staande te houden zonder deze
metrics.
4.3 Commodificatie
Tot midden jaren negentig kwamen de inkomsten van journalistieke organisaties grotendeels uit
twee of drie bronnen: verkoop van kranten en tijdschriften aan lezers, advertentie-inkomsten en
inkomsten uit subsidies en belastingen zoals kijkgeld. Kranten en televisie fungeerde als two-sided
markets: bieden nieuws aan lezers of kijkers, en ‘verkopen’ lezers of kijkers weer aan adverteerders.
Uitgevers waren de marktmeesters: zij brengen vraag en aanbod bij elkaar. Om onafhankelijkheid in
berichtgeving te garanderen moest de redactie gescheiden zijn van de commerciële afdeling.
Door opkomst van verschillende type platformen is dit verdien- en organisatiemodel onder druk
komen te staan. Vroeger was de krant een bundeling, niet alleen een nieuwsbode maar ook een
makelaar of adverteerder etc. Door het veranderende verdien model ontstaat ontbundeling. De
opkomst van online platformen maakt het makkelijker om deze verschillende functies los van elkaar
aan te bieden, door succesvolle platformen als marktplaats of LinkedIn. Hierdoor lopen journalistieke
organisaties veel van deze advertentie inkomsten mis.
Aan de andere kant ontstaan ook weer andere bundels. Op sociale medianetwerken zijn nieuwe
bundels van advertenties en nieuws ontstaan. Sociale media neemt zo een deel van de rol van
kranten als three-sided market over: ze bemiddelen tussen publiek, adverteerders en externe
aanbieders van content. Dit zorgt voor een verschuiving: soorten content lopen door elkaar heen,
sociale media niet nieuws brengen als grootste doel en advertenties bekostigen de kranten niet meer
(door algoritmes wordt nu de hoogste inkomsten gegenereerd.
Discussie over Facebooks redacteuren legde publiekelijk de rol bloot die sociale media door te tijd is
gaan spelen. Velen gebruiken sociale media ondertussen als nieuwsbron.
Discussies en vragen rondom algoritmes, hoe deze werken en hoe wordt bepaald welke informatie je
voorgeschoteld krijgt heeft direct publiekelijk belang.
In een democratische samenleving is het belangrijk dat burgers zich goed kunnen informeren over
actuele ontwikkelingen en politieke kwesties. Het is van belang dat zij daarbij kennis kunnen nemen
van beide feiten, andere visies hierop en ruimte voor publiekelijk debat. Deze functie wordt
traditioneel gezien vervult door journalistieke instituties. Om er voor te zorgen dat deze functie zo
blijft zijn journalistieke waarde leidend.
Sociale media platformen zijn geen journalistiek instituties en voorschotelen nieuws met algoritmes,
op basis van het klink en kijkgedrag, waarmee ze de meeste advertentie inkomsten generen. Omdat
bedrijven als facebook geen journalistieke instanties zijn vinden ze het niet nodig om te vertellen hoe
deze algoritmes precies werken.
4.1 De rol van journalistiek in de samenleving
In de twintigste eeuw zijn journalistieke instanties een belangrijke rol gaan spelen in de
democratische samenleving: zorgen voor publiek debat, presenteren verschillende visies, verschaft
ze informatie die belangrijk is voor mensen om mee te kunnen doen aan het publiekelijk debat en
controleren ze de machthebbers.
Ter verankering van de controlerende en informerende functie hechten journalisten zich aan hun
professionele waarden. Deze krijgen meestal vorm in redactiestatuten of de nationale/internationale
code voor de journalistiek. Deze codes zijn de ethische handleidingen van journalisten: transparant
werken, waarheidsgetrouw zijn en fair verslag doen. Hiermee garanderen journalisten dat ze hun
werk onafhankelijk doen. Splitsing tussen redactie en commerciële afdeling. Organisaties of
journalisten kunnen deze professionele waarden ter verantwoording roepen als men denkt dat ze
zich hier niet aan houden.
Deze professionele waarden zijn echter wel onder druk komen te staan. Door de toename van het
aantal mediabedrijven ontstaat er meer concurrentie om de aandacht van de lezer of kijker te
winnen. Ook het verdien model van de huidige journalistiek is onder druk komen staan. Door de
opkomst van het internet zijn advertentie en abonnement inkomsten terug gelopen, hierdoor
moeten journalistieke organisaties opzoek naar andere inkomstenbronnen. Hierdoor is de splitsing
tussen redactie en commerciële afdeling niet altijd overeind te houden.
4.2 Dataficatie
In de journalistiek heeft de opkomst van platformen geleid tot nieuwe mogelijkheden om data te
verzamelen over het lees-en kijkgedrag van nieuwsconsumenten. Deze zogenaamde metrics spelen
een steeds grotere rol. Enerzijds gebruiken nieuwsorganisaties data om de interesse van het publiek
te pijlen. Anderzijds kunnen nieuws organisaties ook het succes van hun eigen publicaties nauwgezet
volgen. Deze dataficatie zorgt voor een belangrijke verschuiving in het redactionele proces. Vroeger
lette journalisten nauwelijks op hoe vaak hun publicaties werden gelezen, nu wel. Vooral
, internationale digital bornorganisaties (Buzzfeed, weblogs) maken veel gebruik van de mogelijkheid
om het aanbod voortdurend aan te passen aan het gedrag van hun bezoekers. Met verschillende
methodes proberen zulke organisaties de meeste views te generen: bijhouden wanneer een artikel
doorloopt, artikels onder twee verschillende koppen publiceren, bonussen of salarisverhogingen
afhankelijk van de cijfers. Het hele redactioneel proces is erop gericht om voortdurend in te spelen
op het lees-, like- en klikgedrag van het publiek.
Traditionele journalistieke media (nyt en bbc) zagen het inspelen op de wensen van het publiek eerst
altijd als strijdig met de professionele waarden van de journalist. Alleen de hogere redacteuren
hadden zich op de cijfers. Dit is de laatste paar jaren aan het veranderen. Traditionele media schuift
steeds meer in de richting van de digital born media. Er wordt steeds meer gelet op de kijkcijfers.
Ook aan de commerciële kant van het verzamelen van data bij nieuwsorganisaties speelt een steeds
belangrijkere rol. Ook in Nederland wordt er veel gekeken naar de kijkcijfers. Bij veel
nieuwsorganisaties hebben alle redacteuren inzicht in de cijfers. Groot nieuws dat weinig bekeken
wordt kan dan naar een andere plek op de website verplaatst worden bijvoorbeeld. Een mogelijk
gevolg van deze ontwikkelingen is dat datagedreven algoritmes belangrijker worden in het
redactionele proces ten koste van menselijke inzichten gebaseerd op professionele waarden. Een
belangrijke kanttekening van deze metrics is dat ze bij elke organisatie anders zijn. Bij sommige
organisaties telt het aantal bezoekers, en bij de ander de tijd die de kijker aan de artikelen besteed.
Door zich te concentreren op een bepaalt type metrics, maken organisaties keuzes hoe ze zich willen
positioneren. Hoewel organisaties vraagtekens hebben bij de metrics ontkomen ze er moeilijk aan.
Dit heeft te maken met veranderingen in het verdienmodel van de journalistiek. Door het aan de ene
kant teruglopende aantal abonnees en advertentie inkomsten en anderzijds de toenemende
concurrentie door de vele platforms die ontstaan, is het lastig je staande te houden zonder deze
metrics.
4.3 Commodificatie
Tot midden jaren negentig kwamen de inkomsten van journalistieke organisaties grotendeels uit
twee of drie bronnen: verkoop van kranten en tijdschriften aan lezers, advertentie-inkomsten en
inkomsten uit subsidies en belastingen zoals kijkgeld. Kranten en televisie fungeerde als two-sided
markets: bieden nieuws aan lezers of kijkers, en ‘verkopen’ lezers of kijkers weer aan adverteerders.
Uitgevers waren de marktmeesters: zij brengen vraag en aanbod bij elkaar. Om onafhankelijkheid in
berichtgeving te garanderen moest de redactie gescheiden zijn van de commerciële afdeling.
Door opkomst van verschillende type platformen is dit verdien- en organisatiemodel onder druk
komen te staan. Vroeger was de krant een bundeling, niet alleen een nieuwsbode maar ook een
makelaar of adverteerder etc. Door het veranderende verdien model ontstaat ontbundeling. De
opkomst van online platformen maakt het makkelijker om deze verschillende functies los van elkaar
aan te bieden, door succesvolle platformen als marktplaats of LinkedIn. Hierdoor lopen journalistieke
organisaties veel van deze advertentie inkomsten mis.
Aan de andere kant ontstaan ook weer andere bundels. Op sociale medianetwerken zijn nieuwe
bundels van advertenties en nieuws ontstaan. Sociale media neemt zo een deel van de rol van
kranten als three-sided market over: ze bemiddelen tussen publiek, adverteerders en externe
aanbieders van content. Dit zorgt voor een verschuiving: soorten content lopen door elkaar heen,
sociale media niet nieuws brengen als grootste doel en advertenties bekostigen de kranten niet meer
(door algoritmes wordt nu de hoogste inkomsten gegenereerd.
