Actualiteit en geschiedenis van design.
Hoofdstuk 1 – Inleiding
“Design is to design a design to produce a design” – John Heskett
1. Inleiding designgeschiedenis
1.1 De geschiedenis van het alledaagse
Designgeschiedenis = opeenvolging van ontwerpen en ontwerpers, ketting van iconen
en idolen. -> vormelijke en technische vernieuwingen.
Voorbeelden:
De Eclisse van Vico Magistretti = hoe lamp letterlijk de vorm kreeg van de ruimtehelm
in tijd van eerste man op de maan.
William Morris = bloemrijk door industriële stad die als negatief werd ervaren en de
Victoriaanse waarden vd bourgeoisie niet als verderfelijke schone schijn.
Le Corbusier = heeft ‘une machine a habité’ bedacht, door uitvinding vh lopende
bandsysteem van Ford. Net zoals Charlie Chaplin zijn ‘Modern Times’.
Geschiedenis vd mensheid = opeenvolging van heldendaden.
1.2 Designerbaby’s en designer drugs
Begin design = 1845
-> Baudelaire hanteert voor het eerst de term ‘modern’
-> = tegenpool voor ouderwets
-> = stijl tegenover traditioneel, klassiek of kritisch
Design vandaag -> door meeste consumenten als ‘moderne’ voorwerpen beschreven
Idee van ‘is design een bepaalde stijl’
= NEE, omdat de stijlkenmerken van ‘modern design’ zijn in jaren ’60 heel
anders dan in jaren ’80
Vanaf jaren ’90 -> vele designers vernoemen zich ‘geen designer’ of ‘ex-designer’
-> door: popularisering van het woord design.
Anno 2009 -> woord ‘design’ wordt toegepast op de meest uiteenlopende aspecten vd
maatschappij (baby’s, godsdienst, drugs)
1.3 Wat is design?
= Een designproduct is ontworpen met de intentie industrieel vervaardigd te worden
en dus grote oplagen verspreid te worden, daarnaast heeft het altijd een functionele
waarde, hetzij reëel, hetzij intentioneel.
Pagina 1 van 45
,Voorbeelden:
Wanneer smid ring ontwerp voor klant/tentoonstelling/zichzelf
= kunstambacht of sierkunst
Wanneer smid sierspeld ontwerpt voor 50ste verjaardag van Brussels expo +
bedoeling deze te laten produceren.
= prototype, ontwerp binnen de grenzen van design.
‘Design is to design a design to produce a design’
1.4 Waar onze geschiedenis laten beginnen?
Elke geschiedbeschrijving = subjectief
Algehele waarheid over het verleden = bestaat niet
Verhaal van design, wordt te vaak gedacht aan dat van kunstgeschiedenis.
Verschillen:
Kunstgeschiedenis -> gaat over cultuur met een hoofdletter
-> museum is de tempel
Design -> gaat over banale gebruiksvoorwerpen (vb: polypropstoel v. Robin Day)
-> shoppingmall is de tempel
Daarom, beginnen bij koningin aller winkel: The Crystal Palace.
Voor verder info zie notities schrift.
Hoofdstuk 2 - De ruines van de bourgeoisie (1851-1880) – Van
Crystal Palace tot Christopher Dresser.
Tweede helft 19de eeuw
° Cristal Palace: eerste wereldexpo/shoppingmall versus museum
° Thonet en de industrialisatie
° Victorian Style + Elsie De Wolfe + conspicuous consumption (opvallende
consumptie)
° William Morris: Arts & Crafts en sociale ongelijkheid
° Christopher Dresser (+ Alessi)
2.1 Industrialisatie
2.1.1 Crystal Palace
1 januari 1850, London -> Koninklijke Commisie in het leven.
Bedoeling: grote tentoonstelling te organiseren
Pagina 2 van 45
,Prijsvraag voor architecturaal ontwerp uitgeschreven.
Veel inzendingen, maar commissie zelf ontwerp uit beste inzendingen te maken.
Ondertussen -> ontmoet specialist serre bouw = Joseph Paxton
(= 1 vd commissarissen van ‘grote tentoonstelling’)
Hij -> zelf ontwerp.
6 juli (6 maand later) -> gepubliceerd in ‘The illustrated london news’
26 juli -> groen licht bouw van het crystal palace.
Crystal Palace, 1851
= eerste paleis voor de geïndustrialiseerde gebruiksvoorwerpen
= waar de eerste industriëlen bij elkaar komen
= basis gelegd voor de shoppingmall
= concept van ‘voyeur
= samenbrengen, ordenen en tentoonstellen v. dagdagelijkse gebruiksv.
-> shopping als vorm van publiek vermaak en toerisme
--> Architectonische typologie Crystal Palace
= Glas en ijzer
-> wereldwijd overgenomen voor huisvesten van shopping
Passages of arcades = met glas overdekte straten, verbinden 2 hoofdstraten
-> vb: Koninklijke Sint-Hubertus galerij in Brussel
Langs beide kanten -> kleine winkels, dus 1 winkelstraat
= symbool voor consumentencultuur
19de eeuw wordt gekenmerkt door:
-> neostijlen.
-> Kwantiteit primeert boven kwaliteit
Tweede helft 19de eeuw: 2 richtingen
-> Arts en crafts beweging = traditie en ambacht
-> Voorlopers vd moderne beweging = industrie en esthetica
2.1.2 Time is money
Economisch standpunt = 19de eeuw = veelheid van nieuwe, industrieel vervaardigde,
producten.
Ingenieur = bedenker vd nieuwe productiewijzen, transportmiddelen,
metaalconstructie, standaardisatie, …
= symbool voor de nieuwe maatschappij
Creëert product, bedenkt machine om ze te maken, leidt tot eindeproduct op grote
schaal. -> maakt wareneconomie tot een feit (hier gelden andere regels)
Tijd is geld = basisvoorwaarde tot succes
Pagina 3 van 45
, Singer
- Prijs in ontvangst
- Begrijpt feit dat marketing en reclame belangrijk zijn voor promotie en
vormgeving van zijn uitvinding.
2 problemen
- Machine, geassocieerd fabriek -> mensen gaan niet kopen
- Niet noodzaak om zelf kleren te maken
Hoe oplossen?
- Verschillende modellen decoreren, aantrekkelijk maken zodat ze lijken voor in
privékamers
= industriële vormgeving aangepast naar decoratieve vormgeving
- Lagere sociale klasse stimuleren om op krediet te kopen
= zorgt voor groot succes
2.1.3 Reproductie
= Na succes Crystal Palace, meer ijzer en glas gebruikt wordt in constructies van
grote hallen.
Hoogtepunt reproductie = doorbraak van de fotografie
Schilders -> zoeken ‘pure kunst’ = tegenpool seriematige en realistische vd fotografie
2.1.4 Techniek
= vele steden starten met hun bouw, bijvoorbeeld:
-paleis vd industrie (Parijs - 1856)
-nieuwe dok (Antwerpen -1856)
-eerste publieke lift (New-York – 1857) = aanzet eerste kantoortorens
= nieuwe machines, bijvoorbeeld:
-eerste Remington schrijfmachine = verbeterd sociaaleconomische situatie vd
vrouw
2.2 Standaardisatie: Het succes van Thonet
Michael Thonet
- 1858 -> Chaisse bistrot n°14
- Belangrijkste meubelfabrikant 19de eeuw
- Leer bij meubelmaker, 23ste zelf meubelmakerij
= Biedermeier meubelen
- Jaren 40 -> gefascineerd door technieken om hout te buigen (nat hout bij
vuur)
- 1840 -> eerste patent met eigen procedé
Pagina 4 van 45
Hoofdstuk 1 – Inleiding
“Design is to design a design to produce a design” – John Heskett
1. Inleiding designgeschiedenis
1.1 De geschiedenis van het alledaagse
Designgeschiedenis = opeenvolging van ontwerpen en ontwerpers, ketting van iconen
en idolen. -> vormelijke en technische vernieuwingen.
Voorbeelden:
De Eclisse van Vico Magistretti = hoe lamp letterlijk de vorm kreeg van de ruimtehelm
in tijd van eerste man op de maan.
William Morris = bloemrijk door industriële stad die als negatief werd ervaren en de
Victoriaanse waarden vd bourgeoisie niet als verderfelijke schone schijn.
Le Corbusier = heeft ‘une machine a habité’ bedacht, door uitvinding vh lopende
bandsysteem van Ford. Net zoals Charlie Chaplin zijn ‘Modern Times’.
Geschiedenis vd mensheid = opeenvolging van heldendaden.
1.2 Designerbaby’s en designer drugs
Begin design = 1845
-> Baudelaire hanteert voor het eerst de term ‘modern’
-> = tegenpool voor ouderwets
-> = stijl tegenover traditioneel, klassiek of kritisch
Design vandaag -> door meeste consumenten als ‘moderne’ voorwerpen beschreven
Idee van ‘is design een bepaalde stijl’
= NEE, omdat de stijlkenmerken van ‘modern design’ zijn in jaren ’60 heel
anders dan in jaren ’80
Vanaf jaren ’90 -> vele designers vernoemen zich ‘geen designer’ of ‘ex-designer’
-> door: popularisering van het woord design.
Anno 2009 -> woord ‘design’ wordt toegepast op de meest uiteenlopende aspecten vd
maatschappij (baby’s, godsdienst, drugs)
1.3 Wat is design?
= Een designproduct is ontworpen met de intentie industrieel vervaardigd te worden
en dus grote oplagen verspreid te worden, daarnaast heeft het altijd een functionele
waarde, hetzij reëel, hetzij intentioneel.
Pagina 1 van 45
,Voorbeelden:
Wanneer smid ring ontwerp voor klant/tentoonstelling/zichzelf
= kunstambacht of sierkunst
Wanneer smid sierspeld ontwerpt voor 50ste verjaardag van Brussels expo +
bedoeling deze te laten produceren.
= prototype, ontwerp binnen de grenzen van design.
‘Design is to design a design to produce a design’
1.4 Waar onze geschiedenis laten beginnen?
Elke geschiedbeschrijving = subjectief
Algehele waarheid over het verleden = bestaat niet
Verhaal van design, wordt te vaak gedacht aan dat van kunstgeschiedenis.
Verschillen:
Kunstgeschiedenis -> gaat over cultuur met een hoofdletter
-> museum is de tempel
Design -> gaat over banale gebruiksvoorwerpen (vb: polypropstoel v. Robin Day)
-> shoppingmall is de tempel
Daarom, beginnen bij koningin aller winkel: The Crystal Palace.
Voor verder info zie notities schrift.
Hoofdstuk 2 - De ruines van de bourgeoisie (1851-1880) – Van
Crystal Palace tot Christopher Dresser.
Tweede helft 19de eeuw
° Cristal Palace: eerste wereldexpo/shoppingmall versus museum
° Thonet en de industrialisatie
° Victorian Style + Elsie De Wolfe + conspicuous consumption (opvallende
consumptie)
° William Morris: Arts & Crafts en sociale ongelijkheid
° Christopher Dresser (+ Alessi)
2.1 Industrialisatie
2.1.1 Crystal Palace
1 januari 1850, London -> Koninklijke Commisie in het leven.
Bedoeling: grote tentoonstelling te organiseren
Pagina 2 van 45
,Prijsvraag voor architecturaal ontwerp uitgeschreven.
Veel inzendingen, maar commissie zelf ontwerp uit beste inzendingen te maken.
Ondertussen -> ontmoet specialist serre bouw = Joseph Paxton
(= 1 vd commissarissen van ‘grote tentoonstelling’)
Hij -> zelf ontwerp.
6 juli (6 maand later) -> gepubliceerd in ‘The illustrated london news’
26 juli -> groen licht bouw van het crystal palace.
Crystal Palace, 1851
= eerste paleis voor de geïndustrialiseerde gebruiksvoorwerpen
= waar de eerste industriëlen bij elkaar komen
= basis gelegd voor de shoppingmall
= concept van ‘voyeur
= samenbrengen, ordenen en tentoonstellen v. dagdagelijkse gebruiksv.
-> shopping als vorm van publiek vermaak en toerisme
--> Architectonische typologie Crystal Palace
= Glas en ijzer
-> wereldwijd overgenomen voor huisvesten van shopping
Passages of arcades = met glas overdekte straten, verbinden 2 hoofdstraten
-> vb: Koninklijke Sint-Hubertus galerij in Brussel
Langs beide kanten -> kleine winkels, dus 1 winkelstraat
= symbool voor consumentencultuur
19de eeuw wordt gekenmerkt door:
-> neostijlen.
-> Kwantiteit primeert boven kwaliteit
Tweede helft 19de eeuw: 2 richtingen
-> Arts en crafts beweging = traditie en ambacht
-> Voorlopers vd moderne beweging = industrie en esthetica
2.1.2 Time is money
Economisch standpunt = 19de eeuw = veelheid van nieuwe, industrieel vervaardigde,
producten.
Ingenieur = bedenker vd nieuwe productiewijzen, transportmiddelen,
metaalconstructie, standaardisatie, …
= symbool voor de nieuwe maatschappij
Creëert product, bedenkt machine om ze te maken, leidt tot eindeproduct op grote
schaal. -> maakt wareneconomie tot een feit (hier gelden andere regels)
Tijd is geld = basisvoorwaarde tot succes
Pagina 3 van 45
, Singer
- Prijs in ontvangst
- Begrijpt feit dat marketing en reclame belangrijk zijn voor promotie en
vormgeving van zijn uitvinding.
2 problemen
- Machine, geassocieerd fabriek -> mensen gaan niet kopen
- Niet noodzaak om zelf kleren te maken
Hoe oplossen?
- Verschillende modellen decoreren, aantrekkelijk maken zodat ze lijken voor in
privékamers
= industriële vormgeving aangepast naar decoratieve vormgeving
- Lagere sociale klasse stimuleren om op krediet te kopen
= zorgt voor groot succes
2.1.3 Reproductie
= Na succes Crystal Palace, meer ijzer en glas gebruikt wordt in constructies van
grote hallen.
Hoogtepunt reproductie = doorbraak van de fotografie
Schilders -> zoeken ‘pure kunst’ = tegenpool seriematige en realistische vd fotografie
2.1.4 Techniek
= vele steden starten met hun bouw, bijvoorbeeld:
-paleis vd industrie (Parijs - 1856)
-nieuwe dok (Antwerpen -1856)
-eerste publieke lift (New-York – 1857) = aanzet eerste kantoortorens
= nieuwe machines, bijvoorbeeld:
-eerste Remington schrijfmachine = verbeterd sociaaleconomische situatie vd
vrouw
2.2 Standaardisatie: Het succes van Thonet
Michael Thonet
- 1858 -> Chaisse bistrot n°14
- Belangrijkste meubelfabrikant 19de eeuw
- Leer bij meubelmaker, 23ste zelf meubelmakerij
= Biedermeier meubelen
- Jaren 40 -> gefascineerd door technieken om hout te buigen (nat hout bij
vuur)
- 1840 -> eerste patent met eigen procedé
Pagina 4 van 45
