Samenvatting Landeskunde
Algemeen
Duitsland is een federale staat, bestaan uit 16 deelstaten. Hoewel al deze deelstaat een
eigen regering hebben met verregaande competenties op veel gebieden, is een centrale
overheid verantwoordelijk voor bijvoorbeeld belastingen, defensie, spoorwegen en
buitenlandse politiek. Omdat de centrale overheid de regionale overheden overkoepelt, zijn
de länder wel gebonden aan de wetten die de centrale regering opstelpunt
Enkele begrippen uitgelegd:
Bondspresident
- Staatshoofd van Duitsland
- In Nederland is dit de koning
- Nauwelijks politieke macht
Bondsregering (bundesregierung)
- Hoogste politieke macht
- Geleid door bondskanselier = politiek leider
Bondsdag (Bundestag)
- Volksvertegenwoordiging
- Vergelijkbaar met tweede kamer
Bondsraad (Bundesrat)
- Vertegenwoordiging van de deelstaten
De politieke organen zijn in Berlijn gevestigd. Het juridische orgaan
‘Bundesverfassungsgericht’ bevindt zich in Karlsruhe. De centrale bank van Duitsland staat in
Frankfurt.
In Duitsland zijn de drie machten bij de centrale regering als volgt verdeeld:
- Wetgevend: de Bondsdag en de Bondsraad
- Uitvoerend: de Bondsregering en bondskanselier
- Rechtsprekend: het Bundesverfassungsgericht en de rechterlijke macht in het
algemeen
Bondsdag (Bundestag)
De Bondsdag wordt door het Duitse volk om de vier jaar gekozen en is te vergelijken met de
Nederlandse Tweede Kamer. De belangrijkste taken van de Bondsdag zijn:
- De wetgeving
- Het controleren van de regering
- Kiezen van bondskanselier
- Het kiezen van andere belangrijke staatsorganen zoals de rechters van het
Bundesverfassungsgericht, het Constitutioneel Hof.
De Bondsdag telt minstens 598 afgevaardigden, die allen wetsontwerpen mogen indienen.
De afgevaardigden maken deel uit van een fractie die minimaal bestaat uit 34 leden (5
procent). Zij worden beschermd door een aantal grondwettelijk vastgelegde rechten:
, - Indemniteit
- Immuniteit
- Verschoning van getuigenis
De Bondsdag wordt voorgezeten door de president (de voorzitter) van de Bondsdag, die
door de afgevaardigden wordt gekozen met absolute meerderheid. Traditioneel wordt deze
voorzitter gekozen uit de sterkste fractie. Naast de voorzitter worden meerdere vice-
voorzitters van de Bondsdag gekozen. Samen vormen zij het presidium. De huidige president
van de Bondsdag is Wolfgang Schäuble (CDU). Niet verwarren met bondspräsident.
Bondsraad
De Bondsraad is de vertegenwoordiging
van de zestien Duitse deelstaten in het
Duitse politieke stelsel. Samen met de
Bondsdag vormt ze het Duitse parlement
(volksvertegenwoordiging). De Bondsraad
telt in totaal 69 leden. Afhankelijk van het
aantal inwoners heeft elke deelstaat drie
tot zes zetels.
De Duitse Bondsraad is enigszins te
vergelijken met de Nederlandse Eerste
Kamer. Het grote verschil met de
Nederlandse Eerste Kamer is het federale karakter van de Bondsraad. In Duitsland hebben
de deelstaten een eigen regering en voeren op veel terreinen eigen beleid. De zestien
deelstaatregeringen hebben daarnaast via de Bondsraad een stem in de nationale politiek
van Duitsland.
De Bondsraad besluit over wetten en regelgeving nadat die door de Bondsdag zijn
goedgekeurd. Ze moet daarbij tegelijkertijd de belangen van de deelstaten behartigen als
het landsbelang in het oog houden. Daarnaast mag de Bondsraad zelf wetsvoorstellen
indienen.
Afhankelijk van het inwoneraantal heeft een deelstaat 3, 4, 5 of 6 stemmen in de Bondsraad.
De Bondsraadleden zijn ministers van de deelstaatregeringen.
Voor de goedkeuring van de meeste wetgeving is een absolute meerderheid van 35
stemmen nodig. In sommige gevallen is een twee derde meerderheid van 46 stemmen
verplicht.
De samenstelling van de Bondsraad is afhankelijk van de partijen die in de deelstaten
regeren. Als in een deelstaat na regionale verkiezingen nieuwe partijen aan de macht
komen, kunnen de politieke verhoudingen in de Bondsraad veranderen. Zo kan de
Bondsregering een meerderheid in de Bondsraad hebben, maar die tijdens haar
regeerperiode verliezen als in de deelstaten andere partijen gaan regeren. Op die manier
hebben deelstaatverkiezingen invloed op de landelijke politiek.
,Bondsregering en bondskanselier
De Duitse Bondsregering is de regering van Duitsland, die wordt gevormd door de
bondskanselier en de bondministers. Samen worden zij ook wel het kabinet genoemd.
De Bondsregering is de centrale regering van de Duitse republiek. Aan het hoofd van deze
regering staat de bondskanselier. De kanselier benoemt de ministers en is het enige gekozen
lid van het kabinet.
Bondsregering
De Bondsregering bestaat uit de bondskanselier en de bondsministers en wordt benoemd
voor een periode van maximaal 4 jaar.
Bondskanselier versus minister – president
Posities zijn vergelijkbaar maar er zijn verschillen, die verschillen zijn:
- De bondskanselier wordt direct gekozen door het parlement, in Nederland wordt de
minister-president benoemd door de koning.
- Duitse kanselier staat aan het hoofd van de regering
- In Nederland wordt de politieke koers gekozen met de ministers erbij
- Bondskanselier kan ministers ontslaan, dit kan de minister-president niet in
Nederland
- De Duitse bondskanselier staat dus duidelijk bovenaan in de hiërarchie en heeft het
laatste woord in ieder dispuut. De minister-president van Nederland vervult in die zin
meer een coördinerende rol binnen de regering.
Het Duitse systeem moet een hoge mate van stabiliteit garanderen. Dat dit ook inderdaad
het geval is, blijkt uit de relatief lange zittingsduur van de verschillende bondskanseliers. De
gemiddelde zittingsduur van de naoorlogse kanseliers is acht jaar.
Bondspresident
De bondspresident is het staatshoofd van Duitsland. Hij heeft geen politieke macht, maar
moet juist boven de partijen staan. Ook vertegenwoordigt de president de Duitse staat in
het buitenland.
Ceremoniële rol
In Duitsland zelf speelt de president vooral een ceremoniële rol. Hij maakt bijvoorbeeld niet
zelf wetten, maar ondertekent ze wel voordat ze in kracht treden. Ook is hij degene die de
bondskanselier benoemt, nadat die door het parlement is gekozen. De bondspresident
benoemt en ontslaat daarnaast andere functionarissen, zoals ministers en rechters. In
uitzonderlijke gevallen kan hij de Bondsdag, de Duitse Tweede Kamer, ontbinden en nieuwe
verkiezingen uitroepen.
Met staatsbezoeken in het buitenland of ontvangsten van buitenlandse gasten in Duitsland
vertegenwoordigt de bondspresident Duitsland naar buiten toe. Ook ondertekent
(‘ratificeert’) hij verdragen met andere landen, zodat ze in kracht kunnen treden. Over de
inhoud van deze verdragen onderhandelt hij niet zelf
, Verschillen met Nederland
Uit het takenpakket blijkt wel dat de functie van de Duitse bondspresident niet wezenlijk
verschilt van die van het Nederlandse staatshoofd, koning Willem-Alexander. Beiden hebben
vooral een representatieve functie en bezitten geen politieke macht. Toch zijn er ook
verschillen. Zo kan koning Willem-Alexander invloed uitoefenen op de politiek vanwege zijn
betrokkenheid bij kabinetsformaties.
De Duitse president heeft op zijn beurt de taak om maatschappelijke debatten te initiëren.
Als de Nederlandse koning weigert een wet te ondertekenen, zou dit vergaande
consequenties hebben voor de minister-president, die ‘ministerieel verantwoordelijk’ is voor
het doen en laten van het Nederlandse staatshoofd. De Duitse bondspresident mag
daarentegen officieel weigeren wetten te ondertekenen als hij deze in strijd acht met de
Duitse grondwet.
Bondsvergadering
De Duitse bondspresident wordt elke vijf jaar opnieuw gekozen. Dat doet de speciaal
hiervoor bijeengeroepen Bundesversammlung (Bondsvergadering), het grootste
democratische orgaan van Duitsland. De Bondsvergadering bestaat uit alle Bondsdagleden
en evenveel afgevaardigden uit de deelstaten, samen rond 1200 personen. Een
bondspresident mag maximaal twee termijnen van vijf jaar aanblijven.
Algemeen
Duitsland is een federale staat, bestaan uit 16 deelstaten. Hoewel al deze deelstaat een
eigen regering hebben met verregaande competenties op veel gebieden, is een centrale
overheid verantwoordelijk voor bijvoorbeeld belastingen, defensie, spoorwegen en
buitenlandse politiek. Omdat de centrale overheid de regionale overheden overkoepelt, zijn
de länder wel gebonden aan de wetten die de centrale regering opstelpunt
Enkele begrippen uitgelegd:
Bondspresident
- Staatshoofd van Duitsland
- In Nederland is dit de koning
- Nauwelijks politieke macht
Bondsregering (bundesregierung)
- Hoogste politieke macht
- Geleid door bondskanselier = politiek leider
Bondsdag (Bundestag)
- Volksvertegenwoordiging
- Vergelijkbaar met tweede kamer
Bondsraad (Bundesrat)
- Vertegenwoordiging van de deelstaten
De politieke organen zijn in Berlijn gevestigd. Het juridische orgaan
‘Bundesverfassungsgericht’ bevindt zich in Karlsruhe. De centrale bank van Duitsland staat in
Frankfurt.
In Duitsland zijn de drie machten bij de centrale regering als volgt verdeeld:
- Wetgevend: de Bondsdag en de Bondsraad
- Uitvoerend: de Bondsregering en bondskanselier
- Rechtsprekend: het Bundesverfassungsgericht en de rechterlijke macht in het
algemeen
Bondsdag (Bundestag)
De Bondsdag wordt door het Duitse volk om de vier jaar gekozen en is te vergelijken met de
Nederlandse Tweede Kamer. De belangrijkste taken van de Bondsdag zijn:
- De wetgeving
- Het controleren van de regering
- Kiezen van bondskanselier
- Het kiezen van andere belangrijke staatsorganen zoals de rechters van het
Bundesverfassungsgericht, het Constitutioneel Hof.
De Bondsdag telt minstens 598 afgevaardigden, die allen wetsontwerpen mogen indienen.
De afgevaardigden maken deel uit van een fractie die minimaal bestaat uit 34 leden (5
procent). Zij worden beschermd door een aantal grondwettelijk vastgelegde rechten:
, - Indemniteit
- Immuniteit
- Verschoning van getuigenis
De Bondsdag wordt voorgezeten door de president (de voorzitter) van de Bondsdag, die
door de afgevaardigden wordt gekozen met absolute meerderheid. Traditioneel wordt deze
voorzitter gekozen uit de sterkste fractie. Naast de voorzitter worden meerdere vice-
voorzitters van de Bondsdag gekozen. Samen vormen zij het presidium. De huidige president
van de Bondsdag is Wolfgang Schäuble (CDU). Niet verwarren met bondspräsident.
Bondsraad
De Bondsraad is de vertegenwoordiging
van de zestien Duitse deelstaten in het
Duitse politieke stelsel. Samen met de
Bondsdag vormt ze het Duitse parlement
(volksvertegenwoordiging). De Bondsraad
telt in totaal 69 leden. Afhankelijk van het
aantal inwoners heeft elke deelstaat drie
tot zes zetels.
De Duitse Bondsraad is enigszins te
vergelijken met de Nederlandse Eerste
Kamer. Het grote verschil met de
Nederlandse Eerste Kamer is het federale karakter van de Bondsraad. In Duitsland hebben
de deelstaten een eigen regering en voeren op veel terreinen eigen beleid. De zestien
deelstaatregeringen hebben daarnaast via de Bondsraad een stem in de nationale politiek
van Duitsland.
De Bondsraad besluit over wetten en regelgeving nadat die door de Bondsdag zijn
goedgekeurd. Ze moet daarbij tegelijkertijd de belangen van de deelstaten behartigen als
het landsbelang in het oog houden. Daarnaast mag de Bondsraad zelf wetsvoorstellen
indienen.
Afhankelijk van het inwoneraantal heeft een deelstaat 3, 4, 5 of 6 stemmen in de Bondsraad.
De Bondsraadleden zijn ministers van de deelstaatregeringen.
Voor de goedkeuring van de meeste wetgeving is een absolute meerderheid van 35
stemmen nodig. In sommige gevallen is een twee derde meerderheid van 46 stemmen
verplicht.
De samenstelling van de Bondsraad is afhankelijk van de partijen die in de deelstaten
regeren. Als in een deelstaat na regionale verkiezingen nieuwe partijen aan de macht
komen, kunnen de politieke verhoudingen in de Bondsraad veranderen. Zo kan de
Bondsregering een meerderheid in de Bondsraad hebben, maar die tijdens haar
regeerperiode verliezen als in de deelstaten andere partijen gaan regeren. Op die manier
hebben deelstaatverkiezingen invloed op de landelijke politiek.
,Bondsregering en bondskanselier
De Duitse Bondsregering is de regering van Duitsland, die wordt gevormd door de
bondskanselier en de bondministers. Samen worden zij ook wel het kabinet genoemd.
De Bondsregering is de centrale regering van de Duitse republiek. Aan het hoofd van deze
regering staat de bondskanselier. De kanselier benoemt de ministers en is het enige gekozen
lid van het kabinet.
Bondsregering
De Bondsregering bestaat uit de bondskanselier en de bondsministers en wordt benoemd
voor een periode van maximaal 4 jaar.
Bondskanselier versus minister – president
Posities zijn vergelijkbaar maar er zijn verschillen, die verschillen zijn:
- De bondskanselier wordt direct gekozen door het parlement, in Nederland wordt de
minister-president benoemd door de koning.
- Duitse kanselier staat aan het hoofd van de regering
- In Nederland wordt de politieke koers gekozen met de ministers erbij
- Bondskanselier kan ministers ontslaan, dit kan de minister-president niet in
Nederland
- De Duitse bondskanselier staat dus duidelijk bovenaan in de hiërarchie en heeft het
laatste woord in ieder dispuut. De minister-president van Nederland vervult in die zin
meer een coördinerende rol binnen de regering.
Het Duitse systeem moet een hoge mate van stabiliteit garanderen. Dat dit ook inderdaad
het geval is, blijkt uit de relatief lange zittingsduur van de verschillende bondskanseliers. De
gemiddelde zittingsduur van de naoorlogse kanseliers is acht jaar.
Bondspresident
De bondspresident is het staatshoofd van Duitsland. Hij heeft geen politieke macht, maar
moet juist boven de partijen staan. Ook vertegenwoordigt de president de Duitse staat in
het buitenland.
Ceremoniële rol
In Duitsland zelf speelt de president vooral een ceremoniële rol. Hij maakt bijvoorbeeld niet
zelf wetten, maar ondertekent ze wel voordat ze in kracht treden. Ook is hij degene die de
bondskanselier benoemt, nadat die door het parlement is gekozen. De bondspresident
benoemt en ontslaat daarnaast andere functionarissen, zoals ministers en rechters. In
uitzonderlijke gevallen kan hij de Bondsdag, de Duitse Tweede Kamer, ontbinden en nieuwe
verkiezingen uitroepen.
Met staatsbezoeken in het buitenland of ontvangsten van buitenlandse gasten in Duitsland
vertegenwoordigt de bondspresident Duitsland naar buiten toe. Ook ondertekent
(‘ratificeert’) hij verdragen met andere landen, zodat ze in kracht kunnen treden. Over de
inhoud van deze verdragen onderhandelt hij niet zelf
, Verschillen met Nederland
Uit het takenpakket blijkt wel dat de functie van de Duitse bondspresident niet wezenlijk
verschilt van die van het Nederlandse staatshoofd, koning Willem-Alexander. Beiden hebben
vooral een representatieve functie en bezitten geen politieke macht. Toch zijn er ook
verschillen. Zo kan koning Willem-Alexander invloed uitoefenen op de politiek vanwege zijn
betrokkenheid bij kabinetsformaties.
De Duitse president heeft op zijn beurt de taak om maatschappelijke debatten te initiëren.
Als de Nederlandse koning weigert een wet te ondertekenen, zou dit vergaande
consequenties hebben voor de minister-president, die ‘ministerieel verantwoordelijk’ is voor
het doen en laten van het Nederlandse staatshoofd. De Duitse bondspresident mag
daarentegen officieel weigeren wetten te ondertekenen als hij deze in strijd acht met de
Duitse grondwet.
Bondsvergadering
De Duitse bondspresident wordt elke vijf jaar opnieuw gekozen. Dat doet de speciaal
hiervoor bijeengeroepen Bundesversammlung (Bondsvergadering), het grootste
democratische orgaan van Duitsland. De Bondsvergadering bestaat uit alle Bondsdagleden
en evenveel afgevaardigden uit de deelstaten, samen rond 1200 personen. Een
bondspresident mag maximaal twee termijnen van vijf jaar aanblijven.
