Brittney De Deken
Woordenlijst Beleid
Hoofdstuk 1 – De PGO en het opleidingsonderdeel Beleid
Beleid Het is een containerbegrip en heeft
verschillende betekenissen.
- Betekenis 1: afsprakenkaders,
procedures, planningen, regelgeving, …
- Betekenis 2 in volksmond: verwijzen
naar ‘verantwoordelijkheden’ vb.
uitspraak: ‘het beleid moet daar iets aan
doen’
- Betekenis 3 in onze opleiding: enerzijds
verwijst het naar regelgeving en
organisatiestructuren in voorzieningen
op mesoniveau. Anderzijds verwijst het
ook naar (politieke) beslissingen en
regelgeving op macroniveau.
Beleid op meso- en macroniveau heeft
dus impact op de cliënt, PGO en de
voorziening. Als PGO is het dus
belangrijk om inzicht te hebben in
beleid.
Domeinspecifieke leerresultaten (DLR’s) Praktijkgericht orthopedagogen hebben een
specifieke functie en positie in de organisatie
van voorzieningen. Om die functie uit te voeren,
moeten praktijkgericht orthopedagogen over
specifieke competenties bezitten. Deze
competenties noemt men officieel
‘domeinspecifieke leerresultaten’, vaak afgekort
tot DLR’s. Ze omschrijven dus specifieke
competenties die een student moet beheersen
na behalen van diploma bachelor
orthopedagogie.
(zie samenvatting)
Structureel probleem De impact van beleidsbeslissingen op
macroniveau kan positief en negatief uitvallen.
Als de impact van beleid op macroniveau een
negatief effect heeft op de leefsituatie van de
cliënt dan is er sprake van structureel probleem.
Een probleem dat niet op te lossen valt in de
begeleiding van de cliënt en zijn cliëntsysteem
op microniveau. De oorzaak ligt in beslissingen
en regelgeving op meso- en/of macroniveau.
Daardoor komen verschillende cliënten in
aanraking met het structureel probleem en zal
het probleem zich herhalen bij meerdere
cliënten ‘in hetzelfde schuitje’. Een structureel
probleem is dus cliëntoverstijgend. Een
structureel probleem kan een schending van de
sociale grondrechten of andere mensenrechten
van de cliënt veroorzaken.
Signaleren Informeren van bevoegde/verantwoordelijke
personen en instanties op macroniveau (bijv. het
agentschap opgroeien) of op mesoniveau (bijv.
directie in de voorziening) over negatieve
effecten van beleid op de cliënt. Dit op een
constructieve manier, want ze komen meestal
niet vanuit intentie tot stand.
Hoofdstuk 2 – De PGO als deel van de organisatie
1
,Brittney De Deken
Organisatie Een samenwerkingsverband tussen meerdere
personen om specifieke doelen te bereiken.
Opdrachtverklaring De doelen van een organisatie omschrijven ze
in een opdrachtenverklaring. Deze bestaat uit 3
aspecten (missie – visie – waarden) en wordt
soms aangevuld met andere topics. Het heeft 5
functies (kadergevende functie,
onderscheidende functie, evaluerende functie,
motiverende functie en cultuurvormende functie)
Missie De bestaansgrond van de voorziening. Geeft de
opdracht en de identiteit van de voorziening
weer. Het is redelijk stabiel en blijft ongewijzigd.
Het geeft antwoord op vragen zoals ‘wie zijn
we?, wat doen we?, wat is onze doelgroep?,
welk eindresultaat willen we bereiken?, aan
welke noden komen onze diensten tegemoet?
Waarden Geven richting aan het gedrag van alle
medewerkers in de voorziening en iedereen die
deel uit maakt van de organisatie. En bepalen
hoe de organisatie haar missie uitvoert en haar
visie realiseert. Ze zijn richtinggevend voor de
manier waarop omgegaan wordt met
stakeholders. Sommigen beroepen zich in hun
waarden op ideologie of religie.
Vb. vertrouwen, inclusie, transparantie, …
Visie Geeft het toekomstbeeld weer van de
voorziening in relatie tot haar omgeving en de
functie die zij in deze omgeving wil vervullen.
Meestal omschreven voor een bepaalde
periode. Geeft antwoord op vragen zoals ‘hoe
ziet de maatschappelijke context eruit in de
toekomst?, welke plaats willen we als
organisatie innemen in die gewijzigde context?,
wie zijn onze cliënten?, met wie willen we
samenwerken?, …
De Vlaamse overheid verwacht dat
ondernemingen in hun visie rekening houden
met principes van maatschappelijk verantwoord
ondernemen.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen Dit betekent dat ondernemingen bewust
nadenken over de effecten van hun bestaan op
de maatschappij en het milieu. Ze moeten dus
aandacht hebben voor mensenrechten en
sociale, ethische en milieukwesties. Door
maatschappelijk verantwoord te ondernemen
dragen organisaties bij aan een duurzame
ontwikkeling.
Duurzaamheid De ontwikkeling die tegemoetkomt aan de
noden van het heden zonder de
behoeftevoorziening van toekomstige generaties
in het gedrang te brengen.
Kadergevende functie Zorgt voor samenhang tussen doelen en taken
in organisatie en helpt ze om prioriteiten te
stellen.
Onderscheidende functie Geeft de voorziening een duidelijk imago t.a.v.
andere voorzieningen en de ruimere omgeving.
Evaluerende functie Een toetssteen waarmee de organisatie haar
werking, beslissingen en gedrag kan evalueren.
Motiverende functie Werkt motiverend doordat de missie, visie en
waarden aansluiten bij de waarden van de
2
,Brittney De Deken
medewerkers en het daagt de medewerkers uit.
Cultuurvormende functie Schetst een beeld van het gewenste klimaat in
de organisatie. Vb. voorziening wil klimaat van
vertrouwen omdat men gelooft dat het
motiverend werkt. Mensen die dan vertrouwen
uitstralen zorgen voor een klimaat of ‘cultuur’
van vertrouwen in de voorziening.
Organisatiestructuur Als een organisatie haar doelen wil bereiken,
dan moet ze taken verdelen.
Organisatiestructuur is dus een synoniem voor
taakverdeling. Het kan verschillende vormen
aannemen.
- Afhankelijk van de managementkeuzes
die de organisatie maakt.
- Afhankelijk van ondernemingsvorm/
rechtsvorm: vb. vzw, stichting en een
vennootschap. Federale overheid
bepaalt richtlijnen voor de
organisatiestructuur van elke vorm.
Vereniging zonder winstoogmerk (VZW) Meest voorkomende ondernemingsvorm in het
orthopedagogisch werkveld:
- Opgericht door minstens 2 leden die
een belangeloos doel nastreven
- Deze leden zijn de initiatiefnemers en zij
zetelen in algemene vergadering van
VZW
- Geen aansprakelijkheid voor de leden
(vzw is als rechtspersoon aansprakelijk
en dus verantwoordelijk voor daden en
mogelijke verliesmaking)
- Basisstructuur heeft 3 kenmerken
(algemene vergadering –
bestuursorgaan – dagelijks bestuur).
‘Vereniging zonder winstuitkering’ is eigenlijk
correcter, want vandaag mag een VZW wel
winst maken zolang de winst opnieuw
geïnvesteerd wordt in het sociaal doel.
IVZW Internationale Vzw’s met een internationaal
sociaal doel.
Statuten In de praktijk zijn verschillen in de basisstructuur
mogelijk. Elke VZW moet als 1ste taak hun
statuten opstellen. Het is te vergelijken met een
‘grondwet voor de VZW’.
Ze omschrijven hun belangeloos doel, met
welke activiteiten men dit doel wil bereiken,
rechten en plichten van leden van algemene
vergadering en het bestuursorgaan, de
opdrachten van dagelijks bestuur,
organisatiestructuur, …
Initiatiefnemers leggen ze vast bij de notaris en
worden gepubliceerd in het staatsblad.
Geven inkijk in doelen, werking en
geschiedenis van de organisatie
Algemene vergadering Bestaat uit stichtende initiatiefnemers en
toegetreden leden. Zij bepalen de algemene
beleidsbeslissingen en hebben de hoogste
macht. Het kan de koers van voorziening
bepalen en keurt begroting goed en bewaakt de
missie, visie en waarden. Het heeft een
controlerende functie t.o.v. het bestuursorgaan
3
, Brittney De Deken
en moet meer leden tellen dan het
bestuursorgaan.
Vb. voorziening die therapeutische hulp biedt
aan jongeren kan als algemene beleidslijn
bepalen om werking deels om te vormen tot
online aanbod.
Bestuursorgaan Bestaat uit bestuurders. Zij moeten die
algemene beleidslijnen uitvoeren. Ze hebben de
bevoegdheid om de vzw te besturen en te
vertegenwoordigen.
Ze moeten dus vaker samenkomen dan de
algemene vergadering. Vroeger noemde dit ‘de
raad van bestuur’.
Vaak heeft het een voorzitter (niet verplicht).
Mandaat voorzitter en andere bestuurders zijn
niet bezoldigd (geen vergoeding). Maar statuten
of algemene vergadering kan uitzonderlijk
bepalen dat dit wel bezoldigd wordt.
Vb. ze bepaalt de strategie om de organisatie
om te vormen tot online aanbod door bv.
partnerschap aan te gaan met een ICT-bedrijf,
…
Voorziening kan best mensen aantrekken in het
bestuur met kennis van zaken
(managementkennis of praktijkkennis), want de
expertise die een VZW bezit heeft grote impact.
Dagelijks bestuur Als VZW groeit zal bestuursorgaan meer taken
krijgen en meer moeten samenkomen. Ze zullen
dan een dagelijks bestuur aanstellen dat instaat
voor het ‘dagelijks bestuur’ van de VZW. Zij
staan op dagelijkse basis in voor het bestuur.
Het bestuursorgaan werkt nl. meestal
onbezoldigd en hebben vaak andere voltijdse
job buiten VZW en kunnen dus niet dagelijks
besturen. Vaak maakt de directie van een
voorziening hier deel vanuit.
Feitelijke vereniging Het is ondernemingsvorm…
- Opgericht door minstens 2 personen
- Belangeloos doel nastreven
- Geen winstuitkering: doel is niet om
winst te maken
Verschil met VZW:
- Geen rechtspersoonlijkheid =
aansprakelijkheid: leden zijn niet
beschermd bij verliesmaking. Ze zullen
met eigen geld moeten betalen.
- De vereniging kan geen contracten
aangaan, zoals bij vzw, enkel door
personen die er deel van uitmaken.
- Organisatiestructuur: overheid bepaalt
geen richtlijnen voor de organisatie, er
bestaat geen juridisch statuut en is dus
vrij om de eigen organisatiestructuur
vorm te geven. Geen algem.
vergadering.
- Bestaat uit vrijwilligers. Kan geen of
moeilijk mensen in dienst nemen.
Vb. onthaalgroep Vluchtelingen Herent
Stichting Het is een ondernemingsvorm…
4
Woordenlijst Beleid
Hoofdstuk 1 – De PGO en het opleidingsonderdeel Beleid
Beleid Het is een containerbegrip en heeft
verschillende betekenissen.
- Betekenis 1: afsprakenkaders,
procedures, planningen, regelgeving, …
- Betekenis 2 in volksmond: verwijzen
naar ‘verantwoordelijkheden’ vb.
uitspraak: ‘het beleid moet daar iets aan
doen’
- Betekenis 3 in onze opleiding: enerzijds
verwijst het naar regelgeving en
organisatiestructuren in voorzieningen
op mesoniveau. Anderzijds verwijst het
ook naar (politieke) beslissingen en
regelgeving op macroniveau.
Beleid op meso- en macroniveau heeft
dus impact op de cliënt, PGO en de
voorziening. Als PGO is het dus
belangrijk om inzicht te hebben in
beleid.
Domeinspecifieke leerresultaten (DLR’s) Praktijkgericht orthopedagogen hebben een
specifieke functie en positie in de organisatie
van voorzieningen. Om die functie uit te voeren,
moeten praktijkgericht orthopedagogen over
specifieke competenties bezitten. Deze
competenties noemt men officieel
‘domeinspecifieke leerresultaten’, vaak afgekort
tot DLR’s. Ze omschrijven dus specifieke
competenties die een student moet beheersen
na behalen van diploma bachelor
orthopedagogie.
(zie samenvatting)
Structureel probleem De impact van beleidsbeslissingen op
macroniveau kan positief en negatief uitvallen.
Als de impact van beleid op macroniveau een
negatief effect heeft op de leefsituatie van de
cliënt dan is er sprake van structureel probleem.
Een probleem dat niet op te lossen valt in de
begeleiding van de cliënt en zijn cliëntsysteem
op microniveau. De oorzaak ligt in beslissingen
en regelgeving op meso- en/of macroniveau.
Daardoor komen verschillende cliënten in
aanraking met het structureel probleem en zal
het probleem zich herhalen bij meerdere
cliënten ‘in hetzelfde schuitje’. Een structureel
probleem is dus cliëntoverstijgend. Een
structureel probleem kan een schending van de
sociale grondrechten of andere mensenrechten
van de cliënt veroorzaken.
Signaleren Informeren van bevoegde/verantwoordelijke
personen en instanties op macroniveau (bijv. het
agentschap opgroeien) of op mesoniveau (bijv.
directie in de voorziening) over negatieve
effecten van beleid op de cliënt. Dit op een
constructieve manier, want ze komen meestal
niet vanuit intentie tot stand.
Hoofdstuk 2 – De PGO als deel van de organisatie
1
,Brittney De Deken
Organisatie Een samenwerkingsverband tussen meerdere
personen om specifieke doelen te bereiken.
Opdrachtverklaring De doelen van een organisatie omschrijven ze
in een opdrachtenverklaring. Deze bestaat uit 3
aspecten (missie – visie – waarden) en wordt
soms aangevuld met andere topics. Het heeft 5
functies (kadergevende functie,
onderscheidende functie, evaluerende functie,
motiverende functie en cultuurvormende functie)
Missie De bestaansgrond van de voorziening. Geeft de
opdracht en de identiteit van de voorziening
weer. Het is redelijk stabiel en blijft ongewijzigd.
Het geeft antwoord op vragen zoals ‘wie zijn
we?, wat doen we?, wat is onze doelgroep?,
welk eindresultaat willen we bereiken?, aan
welke noden komen onze diensten tegemoet?
Waarden Geven richting aan het gedrag van alle
medewerkers in de voorziening en iedereen die
deel uit maakt van de organisatie. En bepalen
hoe de organisatie haar missie uitvoert en haar
visie realiseert. Ze zijn richtinggevend voor de
manier waarop omgegaan wordt met
stakeholders. Sommigen beroepen zich in hun
waarden op ideologie of religie.
Vb. vertrouwen, inclusie, transparantie, …
Visie Geeft het toekomstbeeld weer van de
voorziening in relatie tot haar omgeving en de
functie die zij in deze omgeving wil vervullen.
Meestal omschreven voor een bepaalde
periode. Geeft antwoord op vragen zoals ‘hoe
ziet de maatschappelijke context eruit in de
toekomst?, welke plaats willen we als
organisatie innemen in die gewijzigde context?,
wie zijn onze cliënten?, met wie willen we
samenwerken?, …
De Vlaamse overheid verwacht dat
ondernemingen in hun visie rekening houden
met principes van maatschappelijk verantwoord
ondernemen.
Maatschappelijk verantwoord ondernemen Dit betekent dat ondernemingen bewust
nadenken over de effecten van hun bestaan op
de maatschappij en het milieu. Ze moeten dus
aandacht hebben voor mensenrechten en
sociale, ethische en milieukwesties. Door
maatschappelijk verantwoord te ondernemen
dragen organisaties bij aan een duurzame
ontwikkeling.
Duurzaamheid De ontwikkeling die tegemoetkomt aan de
noden van het heden zonder de
behoeftevoorziening van toekomstige generaties
in het gedrang te brengen.
Kadergevende functie Zorgt voor samenhang tussen doelen en taken
in organisatie en helpt ze om prioriteiten te
stellen.
Onderscheidende functie Geeft de voorziening een duidelijk imago t.a.v.
andere voorzieningen en de ruimere omgeving.
Evaluerende functie Een toetssteen waarmee de organisatie haar
werking, beslissingen en gedrag kan evalueren.
Motiverende functie Werkt motiverend doordat de missie, visie en
waarden aansluiten bij de waarden van de
2
,Brittney De Deken
medewerkers en het daagt de medewerkers uit.
Cultuurvormende functie Schetst een beeld van het gewenste klimaat in
de organisatie. Vb. voorziening wil klimaat van
vertrouwen omdat men gelooft dat het
motiverend werkt. Mensen die dan vertrouwen
uitstralen zorgen voor een klimaat of ‘cultuur’
van vertrouwen in de voorziening.
Organisatiestructuur Als een organisatie haar doelen wil bereiken,
dan moet ze taken verdelen.
Organisatiestructuur is dus een synoniem voor
taakverdeling. Het kan verschillende vormen
aannemen.
- Afhankelijk van de managementkeuzes
die de organisatie maakt.
- Afhankelijk van ondernemingsvorm/
rechtsvorm: vb. vzw, stichting en een
vennootschap. Federale overheid
bepaalt richtlijnen voor de
organisatiestructuur van elke vorm.
Vereniging zonder winstoogmerk (VZW) Meest voorkomende ondernemingsvorm in het
orthopedagogisch werkveld:
- Opgericht door minstens 2 leden die
een belangeloos doel nastreven
- Deze leden zijn de initiatiefnemers en zij
zetelen in algemene vergadering van
VZW
- Geen aansprakelijkheid voor de leden
(vzw is als rechtspersoon aansprakelijk
en dus verantwoordelijk voor daden en
mogelijke verliesmaking)
- Basisstructuur heeft 3 kenmerken
(algemene vergadering –
bestuursorgaan – dagelijks bestuur).
‘Vereniging zonder winstuitkering’ is eigenlijk
correcter, want vandaag mag een VZW wel
winst maken zolang de winst opnieuw
geïnvesteerd wordt in het sociaal doel.
IVZW Internationale Vzw’s met een internationaal
sociaal doel.
Statuten In de praktijk zijn verschillen in de basisstructuur
mogelijk. Elke VZW moet als 1ste taak hun
statuten opstellen. Het is te vergelijken met een
‘grondwet voor de VZW’.
Ze omschrijven hun belangeloos doel, met
welke activiteiten men dit doel wil bereiken,
rechten en plichten van leden van algemene
vergadering en het bestuursorgaan, de
opdrachten van dagelijks bestuur,
organisatiestructuur, …
Initiatiefnemers leggen ze vast bij de notaris en
worden gepubliceerd in het staatsblad.
Geven inkijk in doelen, werking en
geschiedenis van de organisatie
Algemene vergadering Bestaat uit stichtende initiatiefnemers en
toegetreden leden. Zij bepalen de algemene
beleidsbeslissingen en hebben de hoogste
macht. Het kan de koers van voorziening
bepalen en keurt begroting goed en bewaakt de
missie, visie en waarden. Het heeft een
controlerende functie t.o.v. het bestuursorgaan
3
, Brittney De Deken
en moet meer leden tellen dan het
bestuursorgaan.
Vb. voorziening die therapeutische hulp biedt
aan jongeren kan als algemene beleidslijn
bepalen om werking deels om te vormen tot
online aanbod.
Bestuursorgaan Bestaat uit bestuurders. Zij moeten die
algemene beleidslijnen uitvoeren. Ze hebben de
bevoegdheid om de vzw te besturen en te
vertegenwoordigen.
Ze moeten dus vaker samenkomen dan de
algemene vergadering. Vroeger noemde dit ‘de
raad van bestuur’.
Vaak heeft het een voorzitter (niet verplicht).
Mandaat voorzitter en andere bestuurders zijn
niet bezoldigd (geen vergoeding). Maar statuten
of algemene vergadering kan uitzonderlijk
bepalen dat dit wel bezoldigd wordt.
Vb. ze bepaalt de strategie om de organisatie
om te vormen tot online aanbod door bv.
partnerschap aan te gaan met een ICT-bedrijf,
…
Voorziening kan best mensen aantrekken in het
bestuur met kennis van zaken
(managementkennis of praktijkkennis), want de
expertise die een VZW bezit heeft grote impact.
Dagelijks bestuur Als VZW groeit zal bestuursorgaan meer taken
krijgen en meer moeten samenkomen. Ze zullen
dan een dagelijks bestuur aanstellen dat instaat
voor het ‘dagelijks bestuur’ van de VZW. Zij
staan op dagelijkse basis in voor het bestuur.
Het bestuursorgaan werkt nl. meestal
onbezoldigd en hebben vaak andere voltijdse
job buiten VZW en kunnen dus niet dagelijks
besturen. Vaak maakt de directie van een
voorziening hier deel vanuit.
Feitelijke vereniging Het is ondernemingsvorm…
- Opgericht door minstens 2 personen
- Belangeloos doel nastreven
- Geen winstuitkering: doel is niet om
winst te maken
Verschil met VZW:
- Geen rechtspersoonlijkheid =
aansprakelijkheid: leden zijn niet
beschermd bij verliesmaking. Ze zullen
met eigen geld moeten betalen.
- De vereniging kan geen contracten
aangaan, zoals bij vzw, enkel door
personen die er deel van uitmaken.
- Organisatiestructuur: overheid bepaalt
geen richtlijnen voor de organisatie, er
bestaat geen juridisch statuut en is dus
vrij om de eigen organisatiestructuur
vorm te geven. Geen algem.
vergadering.
- Bestaat uit vrijwilligers. Kan geen of
moeilijk mensen in dienst nemen.
Vb. onthaalgroep Vluchtelingen Herent
Stichting Het is een ondernemingsvorm…
4
