Algemene psychologie: samenvatting

1.1 Een definitie van psychologie ............................................................................................................ 2
1.2 Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben ........................................................ 2
1.3 Het ontstaan v/d psychologie ........................................................................................................... 5
1.4 De moderne psychologie: 3 invloeden op het gedrag ...................................................................... 9
1.5 Onderzoekmethoden in de psychologie ......................................................................................... 11
1.6 De plaats v/d psychologie i/d samenleving ..................................................................................... 17
Waarom het zenuwstelsel? ................................................................................................................... 18
2.1 De bouwstenen v/h zenuwstelsel ................................................................................................... 18
2.2 Overzicht van het zenuwstelsel ....................................................................................................... 22
2.3 De hersenen .................................................................................................................................... 23
2.4 Het brein in actie ............................................................................................................................. 27
3.1 Van zintuigelijke gewaarwording naar waarneming ....................................................................... 29
3.2 Van de retina naar de hersenen: bottom-upprocessen .................................................................. 33
3.3 De perceptie verbeteren door de informatieopname te sturen: top-downprocessen .................. 38
3.4 Waarneming van diepte en beweging ............................................................................................ 40
3.5 Waarneming en actie ...................................................................................................................... 43
3.6 Leren en waarneming ...................................................................................................................... 43
3.7 Perceptuele capaciteiten van pasgeborenen .................................................................................. 44
4.1 Klassieke conditionering .................................................................................................................. 46
4.2 Operante conditionering ................................................................................................................. 53
4.3 Observerend leren........................................................................................................................... 59
Startproefje ........................................................................................................................................... 62
5.1 Bevindingen van Ebbinghaus in de 19de eeuw ................................................................................ 62
5.2 Het geheugenmodel van Atkinson en Shiffrin................................................................................. 64
5.3 Verdere ontwikkelingen in de geheugen theorieën........................................................................ 68
5.4 Informatie oproepen uit het LTG .................................................................................................... 71
5.5 Herinnering is reconstructie ............................................................................................................ 78
5.6 Amnesie en het impliciete geheugen .............................................................................................. 84
7.1 Wat verstaan mensen onder intelligentie? ..................................................................................... 88
7.2 Analytische intelligentie .................................................................................................................. 88
7.3 Praktische intelligentie .................................................................................................................. 102
7.4 Sociale en emotionele intelligentie ............................................................................................... 105
8.1 Drie klassieke visies op de persoonlijkheid ................................................................................... 108
8.2 Het meten van persoonlijkheidsverschillen en de trekbenadering .............................................. 115
8.3 Persoonlijkheidsstoornissen .......................................................................................................... 123

1

,11.1 Sociale beïnvloeding .................................................................................................................... 130
11.2 Aantrekking en hechte relaties ................................................................................................... 135
11.3 Persoonsperceptie....................................................................................................................... 140
11.4 Groepsperceptie .......................................................................................................................... 144




1. Wat is psychologie
1.1 Een definitie van psychologie
 Psychologie is een wetenschap waarbij het gedrag bestudeerd wordt en waarbij de
gedragsevidentie gebruikt wordt om de interne processen te begrijpen die aan de basis liggen van
gedrag

 Grote overeenkomst met def. Van andere wetenschappen
 Om inzicht in het gedrag te krijgen moet men:
o Het gedrag observeren en meten + kijken naar invl van gebeurtenissen
o Theorieën opstellen over onzichtbare, interne processen die aan dat gedrag ten
grondslag liggen
 We bestuderen het rechtstreeks zichtbare gedrag om de niet- rechtstreeks
zichtbare interne processen te begrijpen
 observeerbaar = relatief begrip
o Wat we op een bepaald moment niet kunnen bestuderen, kan dat later wel worden
 Psychologie boekt vooruitgang = nauwkeuriger registreren + gerichter zoeken
o Betere technieken en methodes
o Beter weten waarnaar men moet kijken
 Hermann Ebbinghaus
o Pionier psychologie
o Uber das gedachtnis (1885)
o ‘Van het oudste onderwerp zullen wij de nieuwste wetenschap maken’
o Psychologie = oud onderwerp MR: vandaag heel andere invulling

1.2 Ontwikkelingen die de psychologie mogelijk gemaakt hebben
A) Rede, intuïtie en geloof
Filosofie in het Oude Griekenland
 Plato, Aristoteles: stelden vragen over het universum en de plaats v/d mens erin
o Antwoorden: oorsprong binnenin de mens
o  Mensen waren de enige wezens met rede en rede maakt mogelijk om realiteit te
begrijpen
 Plato
o Onderscheid tussen: ware onzichtbare wereld v. Onveranderlijke ideale vormen EN
zichtbare, veranderlijke wereld rondom ons (die een afspiegeling is van ware wereld)
o Menselijk ziel: deel ware wereld
o Ziel had kennis v/d ideale wereld, mens krijgt toegang door gebruik te maken van rede

2

, o  Observatie minder bel.: enkel toegang tot zichtbare constant veranderende wereld
o  Echte kennis kwam voort uit de menselijke geest
o Wiskunde = meest geavanceerde wijsheid die dichtst ideale wereld benaderde
getallen= onveranderlijk
 Aristoteles
o Meer belang aan observatie dan Plato  ware kennis ook ni op observatie gebaseerd
o Toegang tot kennis door uit te gaan van algemene waarheden= axioma’s
o Door mens: intuïtief en zelfevident erkend
o Door uit te gaan van axioma’s (= onwrikbare uitgangspunten)
o Demonstratie = axioma’s erkend door menselijk ziel
o  obv deze demonstraties = de rest van kennis afgeleid dmv menselijke rede

De kerk
 Na val Romeinse rijk: Room-Katholieke kerk de belangrijkste hoeder van kennis
 Vertaalde geschriften van Plato & Aristoteles
o Op zoek naar verloren kennis in oude geschriften = verdrijving Adam & Eva
 Hemel = Plato’s ideale wereld
 Goddelijke ingevingen = Aristoteles’ demonstraties
B) De wetenschappelijke revolutie
Een nieuwe manier van denken
 Eerst: Grieken + Katholieke kerk = nadenken, intuïtief aanvoelen, goddelijke ingevingen
o  Onstaat spontaan in alle beschavingen
 Europa (16de – 17 de eeuw) = andere vorm van kennis opdoen
o Ware kennis is gebaseerd op systematische observatie en actief ingrijpen in de wereld

Wetenschappelijke revolutie

 Oorzaken
o Verminderde macht kerk
o Herwaardering handel en handenarbeid
o Boekdrukkunst
o Ontdekkingsreizen
o Confrontatie islamitische met westersewereld
o Oprichting universiteiten
o Periode van relatieve welvaart

De Copernicaanse revolutie
 Vaststelling dat de aarde niet het centrum vormde v/h heelal

 Vaststelling: kalender klopte niet meer
o  Juliaanse kalender vervangen door Gregoriaanse kalender
 Copernicus
o Aarde draait rond de zon, niet alles draait rond de aarde  HELIOCENTRISME
o Mens + aarde ≠ langer middelpunt, mens ook onderworpen aan natuurwetten + kan en
mag voorwerp van studie zijn
 Galilei
o Verdedigde copernicaanse model + nieuwe observaties
o Telescoop
3

,  Newton verdere uitwerking a.d.h.v. wiskundige formules, planeten rond zon

Nieuwe kennis komt voort uit observatie en experimenten
 Niet het bestuderen van oude meesters
 Kennis is niet verloren gegaan maar moest opnieuw ontdekt worden
 Actief op fenomenen ingrijpen= experimenteren
 ‘Nieuwe mannen van de wetenschap’
o Machines bouwen, onderzoek over allerhande substanties (chemie)
o Levende wezens (geneeskunde en biologie), experimenteren en gevolgen bestuderen

Maatschappelijke veranderingen: industriële revolutie, platteland naar stad, grotere welvaart…

C) De groeiende macht v/d wetenschappen en het ontstaan V. 2 culturen
Wetenschap en macht
 Ontwikkeling wetenschap groter in landen die zich van de kerk onttrokken
o  Meer invloed door belangrijke voordelen in handel en oorlogsvoering
 Macht en prestige gebonden aan nieuwe wetenschappen
 In universiteiten steeg de ontwikkeling door de VS

c
 Snow

Klassieke, humanistische cultuur Nieuwe, natuurwetenschappelijke cultuur

 = beta-wetenschappen  = alfa-wetenschappen
 = kwam voort uit onderwijs dat gericht was  = weinig contact tussen beiden door
op geloof, studie Latijn en Grieks, wiskunde tegenstrijdige opvattingen
en kunst  NU: natuurwetenschappen + samenleving
 NU: geesteswetenschappen= bestuderen herinrichten
bestaande cultuur + kunst + uitbreiden


D) Toepassing wetenschappelijke methode o/h menselijke functioneren
 Afvragen over de mogelijkheden en beperkingen v/d menselijke waarneming  Mens kan niet
alles waarnemen

De persoonlijke fout
 Mensen hebben een bepaalde tijd nodig om informatie te verwerken, ene al wat langer dan de
andere

De snelheid van de informatietransmissie in de zenuwen
 Vroeger = oneindig groot + ≠meetbaarµ
o Informatie was overal en altijd meteen beschikbaar
 Hermann von Helmholtz
o Snelheid zenuwimpulsen in zenuwvezels meten
o Methode zenuw in kikkerpoot
o Snelheid = 30 meter per seconde/ 100 km per uur
 Snelheid is dus NIET ONEINDIG GROOT


4