SAMENVATTING GRONDSLAGEN
Het recht van de filosoof
I. Lectori salutem
II. Verbatim
III. Affectus
Van verschil over geschil tot affectief recht
1. Dat het verschil of onderscheid tussen mensen onderling bepalend is
voor het overleven en welslagen van een samenleving, heeft niet enkel
repercussies op politiek en filosofische vlak.
In een gemeenschap met eenheidsworst rust de werking en effectiviteit
van een rechtssysteem als bovenhuid op een uniforme morele onderhuid,
waarbij doorverwezen kan worden naar gemeenschapsmoraal en
gedragscode.
De verhouding tussen recht en moraal valt terug op deze
onderhuisvebraging, waarbij de menselijke gave tot rationaliteit, de
capaciteit tot rede centraal staat.
De rechtsnorm word ondersteunt door onderliggende waarden: bv.
Omschrijving van moord als misdaad is een afspiegeling van de morele
norm.
2. Belangrijk voor onderzoek naar positie van recht is de praxis of
praktijkervaring. Recht komt slechts tot stand in en door de juridische
praktijk. Er is geen recht buiten de praxis, buiten de casus, geval.
De singulariteit/multipliciteit van de werkelijkheid uiten zich haast letterlijk
in de casus.
Haast letterlijk = de mens wil zijn omgeving begrijpen, kwalificeren en
classificeren zodat de werkelijkheid hanteerbaar wordt.
De fixatie op zekerheid door kwalificatie en classificatie is gedoemd te
mislukken en maakt mensen steeds meer afhankelijk van een
onrealiseerbaar streven naar zekerheid.
Het lijdt aan een dubbel falen:
A: de verdediging voor een zekerheidshalve in eeén wereld waarop die
filter geen impact heeft, is zinloos.
1
,B: het maakt de mens in stijgende mate afhankelijk van een
zekerheidswetgeving, dat niet alleen onrealiseerbaar is, maar ook haaks
staat op de werkelijkheid en in die zin de mens van de werkelijkheid
vervreemdt.
De mens zou moeten proberende dynamische realiteit te begrijpen zonder
ze te kwalificeren en classificeren, behalve als men beseft dat het op geen
enkele manier afbreuk doet aan de differentiële eigenheid van de
werkelijkheid.
3. Dit is in bestaande rechtsdenken en onderwijs onmogelijk. De jurist
dient uit de samenhang tussen beide concepten te begrijpen dat de
realiteit van de casus nooit definitief tot stand wordt gebracht of gebracht
kan worden. Deze realiteit nooit als dusdanig gedefinieerd kan worden;
afgelijnd, vastgezet, vastgesteld kan worden; Dat de realiteit en casus hun
dynamiek en hun diversiteit per definitie behouden.
En hierdoor sluiten ze dus eigenlijk in hun zekerheidsqueeste de weg af
naar datgene, wat ze zoeken: de waarheid van de casus. Die openbaart
zich pas wanneer ruimte en tijd worden gelaten aan de evolutieve
context.
Het gebruik van kwalificatie en classificatie sluit de weg naar de
waarheid van een zaak
4. Derrida is visionair en verbindt différent (verschil) en différend (geschil)
aan elkaar. Men streeft naar zekerheid, waarheid en oplossing, maar dit
leidt echter tot rationalisering en reductie. Het is beter om te accepteren
dat dingen soms tegenstrijdig lijken (paradox denken). Het vinden van een
balans tussen zoeken naar zekerheid en accepteren dat dingen niet altijd
zeker zijn, is belangrijk voor de waarheidsdynamiek van een samenleving.
Ze zijn de sleutel die deze concepten als zekerheid, waarheid, zin en
betekenis niet-statisch vervult.
Het idee van absolute zekerheid of waarheid lijkt vreemd is de
postmoderne wereld, maar is eigenlijk de beste manier om uit de
problemen te komen die te veel rationalisering heeft veroorzaakt. Het is
een uitweg voor de statische fixatie die uitmondde in het toegegeven
“chacun pour soi”: ieder een eigen waarheid wat zelfvernietigend is.
5. In onze diverse samenleving vragen we ons af of er nog plaats is voor
zekerheid en waarheid. Derrida bekritiseert ons denken dat te veel gericht
2
,is op logica en taal, wat problematisch is. Logos en ratio falen wanneer
het om zogenaamde “hard cases” gaat = conflicten waarbij partijen geen
afstand kunnen nemen van hun eigen overtuiging en eenvoudigweg niet
tot de rede komen.
De rede is, wanneer ze gerationaliseerd wordt, niet meer dan een laag
vernis over een schilderij, waarvan de kleuren bij de minste beweging
door elkaar lopen.
Het (weg)rationaliseren van het onredelijke door een sublimatie en fixatie
van de rede, is destructiever dan de noodzakelijke omgang met
onzekerheid. Deze omgang houdt geen loutere aanvaarding in, maar vergt
een attitudewijziging jegens de werkelijkheid.
De veelvuldigheid en veranderlijkheid van de wereld rond ons dienen zich
te vertalen in onze attitude tot die realiteit. En een fixatie op de
rationalisering van het logocentrisme leidt enkel tot waanzin.
6. De rede heeft de neiging de verhouding tussen mens en wereld, tussen
rechtssubject en
rechtsfeit te vervormen en te fixeren. Een gerationaliseerde visie op het
recht brengt de
mens echter geen stap dichter bij zijn beoogde zekerheid. Deleuze geeft
de voorkeur aan dynamiek boven stabiliteit, veelvuldigheid boven uniciteit
en aan wat verschillend is boven wat identiek is. Geen voorkeur omwille
van de voorkeur maar gewoon uit noodzaak.
De realiteit is wat ze is en een omgang met die realiteit vereist een
attitude, die de omgang kan realiseren.
Waar juridische effectiviteit als hoofddoel van rechttheoreticus en
practicus gehuldigd wordt, zal de jurist node zijn attitude aanpassen aan
de werkelijkheid rondom hem. En bijgevolg aan de dynamische,
veranderlijke, niet rationaliseerbare realiteit.
7. Deze nieuwe omgang met de werkelijkheid leidt tot een vernieuwende
juridische attitude. Indien de jurist vat op de werkelijkheid wenst te krijgen
zal hij zijn attitude zo goed mogelijk in lijn met die werkelijkheid moeten
brengen.
A: zo dicht mogelijk op de huid van die werkelijkheid geraken als hij
multipliciteit en dynamiek van een conflict wil aanvoelen alvorens recht te
doen of recht na te streven?
3
, B: geen fixatie, maat een dynamisch inzicht in de wijze waarop menselijke
interactie zich ontwikkelt en evolueert.
En dit aan de hand van dogmatisch systeemdenken. Dit kan als toonbeeld
van generaliserend representatiedenken bijdragen tot beter recht ALS de
jurist zich van het rationaliseringsgevaar bewust is
Zal de dogmatische constructies beschouwen als temporel, artificiële
simpliciteit van de werkelijkheid. Juristen moeten begrijpen dat de
werkelijkheid niet volledig te vatten is.
8. Er kan dus gesteld worden dat er nog ruimte en hoop is voor een
interactief en affectief
waarheids- en zekerheidsbegrip. Een aanvaarding van zekerheid als
dynamisch begrip is echter enkel mogelijk als degene die het denkbeeld
hanteert in staat is de paradox tussen rust en beweging te incorporeren
zodat beweging rust brengt en rust tot beweging aanzet maar rust en
beweging nooit in elkaar verdwijnen. De spanning wordt nooit opgeheven,
net zoals menselijke geschillen en verschillen nooit worden opgelost maar
hooguit geregeld. Effectief recht ontstaat in de paradoxale spanning
tussen rust en beweging, tussen stabiliteit en dynamiek, tussen waarheid
en overtuiging, tussen zekerheid en twijfel. De mogelijkheidsvoorwaarden
van deze contradictorische denkhouding zijn Menig.
ze vergen:
A: een interactieve praktijkervaring en een plek of ruimte waar deze
praxis in beweging komt.
B: een bewegingsmatrix of grid (processus) die de praxis een dynamische
structuur een een spanningskader voorhoudt.
C: een handelend subject waarvan de subjectiviteit niet geobjectiveerd
wordt.
9. Een ATTITUDE:
Een denkattitude = in en door de praxis, wat de mens van het recht zich
eigen dient te maken, een denkfouten tov de werkelijkheid als
werkelijkheid zoals ze is/zoals ze wordt/ zoals ze wordend is.
Een attitude die haaks staat op de heersende fixatie tot representatie. Een
attitude gericht op effectiviteit en om deze reden AFFECTIEF.
4
Het recht van de filosoof
I. Lectori salutem
II. Verbatim
III. Affectus
Van verschil over geschil tot affectief recht
1. Dat het verschil of onderscheid tussen mensen onderling bepalend is
voor het overleven en welslagen van een samenleving, heeft niet enkel
repercussies op politiek en filosofische vlak.
In een gemeenschap met eenheidsworst rust de werking en effectiviteit
van een rechtssysteem als bovenhuid op een uniforme morele onderhuid,
waarbij doorverwezen kan worden naar gemeenschapsmoraal en
gedragscode.
De verhouding tussen recht en moraal valt terug op deze
onderhuisvebraging, waarbij de menselijke gave tot rationaliteit, de
capaciteit tot rede centraal staat.
De rechtsnorm word ondersteunt door onderliggende waarden: bv.
Omschrijving van moord als misdaad is een afspiegeling van de morele
norm.
2. Belangrijk voor onderzoek naar positie van recht is de praxis of
praktijkervaring. Recht komt slechts tot stand in en door de juridische
praktijk. Er is geen recht buiten de praxis, buiten de casus, geval.
De singulariteit/multipliciteit van de werkelijkheid uiten zich haast letterlijk
in de casus.
Haast letterlijk = de mens wil zijn omgeving begrijpen, kwalificeren en
classificeren zodat de werkelijkheid hanteerbaar wordt.
De fixatie op zekerheid door kwalificatie en classificatie is gedoemd te
mislukken en maakt mensen steeds meer afhankelijk van een
onrealiseerbaar streven naar zekerheid.
Het lijdt aan een dubbel falen:
A: de verdediging voor een zekerheidshalve in eeén wereld waarop die
filter geen impact heeft, is zinloos.
1
,B: het maakt de mens in stijgende mate afhankelijk van een
zekerheidswetgeving, dat niet alleen onrealiseerbaar is, maar ook haaks
staat op de werkelijkheid en in die zin de mens van de werkelijkheid
vervreemdt.
De mens zou moeten proberende dynamische realiteit te begrijpen zonder
ze te kwalificeren en classificeren, behalve als men beseft dat het op geen
enkele manier afbreuk doet aan de differentiële eigenheid van de
werkelijkheid.
3. Dit is in bestaande rechtsdenken en onderwijs onmogelijk. De jurist
dient uit de samenhang tussen beide concepten te begrijpen dat de
realiteit van de casus nooit definitief tot stand wordt gebracht of gebracht
kan worden. Deze realiteit nooit als dusdanig gedefinieerd kan worden;
afgelijnd, vastgezet, vastgesteld kan worden; Dat de realiteit en casus hun
dynamiek en hun diversiteit per definitie behouden.
En hierdoor sluiten ze dus eigenlijk in hun zekerheidsqueeste de weg af
naar datgene, wat ze zoeken: de waarheid van de casus. Die openbaart
zich pas wanneer ruimte en tijd worden gelaten aan de evolutieve
context.
Het gebruik van kwalificatie en classificatie sluit de weg naar de
waarheid van een zaak
4. Derrida is visionair en verbindt différent (verschil) en différend (geschil)
aan elkaar. Men streeft naar zekerheid, waarheid en oplossing, maar dit
leidt echter tot rationalisering en reductie. Het is beter om te accepteren
dat dingen soms tegenstrijdig lijken (paradox denken). Het vinden van een
balans tussen zoeken naar zekerheid en accepteren dat dingen niet altijd
zeker zijn, is belangrijk voor de waarheidsdynamiek van een samenleving.
Ze zijn de sleutel die deze concepten als zekerheid, waarheid, zin en
betekenis niet-statisch vervult.
Het idee van absolute zekerheid of waarheid lijkt vreemd is de
postmoderne wereld, maar is eigenlijk de beste manier om uit de
problemen te komen die te veel rationalisering heeft veroorzaakt. Het is
een uitweg voor de statische fixatie die uitmondde in het toegegeven
“chacun pour soi”: ieder een eigen waarheid wat zelfvernietigend is.
5. In onze diverse samenleving vragen we ons af of er nog plaats is voor
zekerheid en waarheid. Derrida bekritiseert ons denken dat te veel gericht
2
,is op logica en taal, wat problematisch is. Logos en ratio falen wanneer
het om zogenaamde “hard cases” gaat = conflicten waarbij partijen geen
afstand kunnen nemen van hun eigen overtuiging en eenvoudigweg niet
tot de rede komen.
De rede is, wanneer ze gerationaliseerd wordt, niet meer dan een laag
vernis over een schilderij, waarvan de kleuren bij de minste beweging
door elkaar lopen.
Het (weg)rationaliseren van het onredelijke door een sublimatie en fixatie
van de rede, is destructiever dan de noodzakelijke omgang met
onzekerheid. Deze omgang houdt geen loutere aanvaarding in, maar vergt
een attitudewijziging jegens de werkelijkheid.
De veelvuldigheid en veranderlijkheid van de wereld rond ons dienen zich
te vertalen in onze attitude tot die realiteit. En een fixatie op de
rationalisering van het logocentrisme leidt enkel tot waanzin.
6. De rede heeft de neiging de verhouding tussen mens en wereld, tussen
rechtssubject en
rechtsfeit te vervormen en te fixeren. Een gerationaliseerde visie op het
recht brengt de
mens echter geen stap dichter bij zijn beoogde zekerheid. Deleuze geeft
de voorkeur aan dynamiek boven stabiliteit, veelvuldigheid boven uniciteit
en aan wat verschillend is boven wat identiek is. Geen voorkeur omwille
van de voorkeur maar gewoon uit noodzaak.
De realiteit is wat ze is en een omgang met die realiteit vereist een
attitude, die de omgang kan realiseren.
Waar juridische effectiviteit als hoofddoel van rechttheoreticus en
practicus gehuldigd wordt, zal de jurist node zijn attitude aanpassen aan
de werkelijkheid rondom hem. En bijgevolg aan de dynamische,
veranderlijke, niet rationaliseerbare realiteit.
7. Deze nieuwe omgang met de werkelijkheid leidt tot een vernieuwende
juridische attitude. Indien de jurist vat op de werkelijkheid wenst te krijgen
zal hij zijn attitude zo goed mogelijk in lijn met die werkelijkheid moeten
brengen.
A: zo dicht mogelijk op de huid van die werkelijkheid geraken als hij
multipliciteit en dynamiek van een conflict wil aanvoelen alvorens recht te
doen of recht na te streven?
3
, B: geen fixatie, maat een dynamisch inzicht in de wijze waarop menselijke
interactie zich ontwikkelt en evolueert.
En dit aan de hand van dogmatisch systeemdenken. Dit kan als toonbeeld
van generaliserend representatiedenken bijdragen tot beter recht ALS de
jurist zich van het rationaliseringsgevaar bewust is
Zal de dogmatische constructies beschouwen als temporel, artificiële
simpliciteit van de werkelijkheid. Juristen moeten begrijpen dat de
werkelijkheid niet volledig te vatten is.
8. Er kan dus gesteld worden dat er nog ruimte en hoop is voor een
interactief en affectief
waarheids- en zekerheidsbegrip. Een aanvaarding van zekerheid als
dynamisch begrip is echter enkel mogelijk als degene die het denkbeeld
hanteert in staat is de paradox tussen rust en beweging te incorporeren
zodat beweging rust brengt en rust tot beweging aanzet maar rust en
beweging nooit in elkaar verdwijnen. De spanning wordt nooit opgeheven,
net zoals menselijke geschillen en verschillen nooit worden opgelost maar
hooguit geregeld. Effectief recht ontstaat in de paradoxale spanning
tussen rust en beweging, tussen stabiliteit en dynamiek, tussen waarheid
en overtuiging, tussen zekerheid en twijfel. De mogelijkheidsvoorwaarden
van deze contradictorische denkhouding zijn Menig.
ze vergen:
A: een interactieve praktijkervaring en een plek of ruimte waar deze
praxis in beweging komt.
B: een bewegingsmatrix of grid (processus) die de praxis een dynamische
structuur een een spanningskader voorhoudt.
C: een handelend subject waarvan de subjectiviteit niet geobjectiveerd
wordt.
9. Een ATTITUDE:
Een denkattitude = in en door de praxis, wat de mens van het recht zich
eigen dient te maken, een denkfouten tov de werkelijkheid als
werkelijkheid zoals ze is/zoals ze wordt/ zoals ze wordend is.
Een attitude die haaks staat op de heersende fixatie tot representatie. Een
attitude gericht op effectiviteit en om deze reden AFFECTIEF.
4
