Samenvatting Theorie OG 11 Beginselen van het recht (gerechtelijk recht)

Theorie OG 11 Gerechtelijk recht
1.​ De rechterlijke macht
-​ Organiek aspect: rechterlijke macht wordt uitgevoerd door de hoven en rechtbanken ( traditionele justitiële gerechten ).
-​ Juridische functie: wie spreekt eigenlijk recht?
●​ Gewone hoven + RB’s, maar ook administratieve RB’s (RvS).
-​ GWH: opgericht om conflicten tussen Belgische wetgevers te regelen.

Onderscheid objectieve en subjectieve geschillen:
-​ Subjectieve geschillen: geschillen over subjectieve rechten (burgerlijke + politieke rechten):
●​ Toegewezen aan rechtscolleges die niet behoren tot de gewone hoven en rechtbanken..
-​ Objectieve geschillen: geschillen betreffende de legaliteit van het OH handelen.
●​ Burgerlijke rechtbanken beslissen geschillen in horizontale relaties
●​ Administratieve rechtbanken beslissen geschillen in verticale relaties.

Om te bepalen of het om een subjectief of objectief geschil is moeten we kijken naar het voorwerp, we dienen ons af te vragen hoe
de burger zich in het geschil verhoudt tot de OH:
-​ Gebonden bevoegdheid: OH past de norm toe.
-​ Discretionaire bevoegdheid: = de OH haar beleidskeuze mag maken aangezien zij het algemeen belang dient na te
streven.

Toch zijn de 2 niet gescheiden:
-​ RvS kan vaststellen dat de administratieve OH een fout heeft begaan waardoor de rechtsonderhorige schade heeft
opgelopen. RvS kan de administratieve rechtshandeling nietig verklaren en een schadevergoeding toekennen aan de
burger.
●​ RvS kan enkel bij een schadevergoeding in de vorm van een geldsom toekennen. De burgerlijke rechter kan ook een
herstel in natura bevelen.
-​ Elk rechtssubject kan vrij kiezen voor wel of geen vernietiging vorderen.

Colleges beslechten geschillen en doen aan rechtspraak in de brede zin.
1.​ Publiekrechtelijke rechtscolleges:
●​ Rekenhof, (provinciale) deputatie Raad voor betwistingen inzake studievoortgangsbeslissingen …
●​ Oordelen over aspecten van verticale verhouding tussen OH en rechtssubject, die door de formele wet
uitdrukkelijk aan deze rechtscolleges ( DBRC ) zijn toebedeeld.
●​ Vlaams niveau: Dienst van de bestuursrechtscolleges, er kan beroep worden gedaan op gemeenschappelijke
ondersteunende diensten van griffiers, referendarissen en ander ondersteunend personeel.
2.​ Tuchtrechtelijke rechtscolleges:
●​ Functioneren binnen bepaalde beroepsorganisaties.
●​ Sanctioneren inbreuken op de plichtenleer van tal van scheidsrechterlijke colleges.
3.​ Scheidsrechterlijke Colleges ( arbitragecommissies ):
●​ Ad hoc voor een zaak worden samengesteld.
●​ Werkzaam binnen een bepaalde sector: ondernemings- en consumentenrecht, sport ( Hof van Arbitrage voor
Sport in Lausanne ).

Justitie federaal bevoegd maar Vlaamse Agentschap Justitie en Handhaving bundelt en coördineert een aantal bevoegdheden:
-​ Slachtofferonthaal, juridische eerstelijnsbijstand, dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden, ketenaanpak
intrafamiliaal geweld, handhavingsbeleid, injunctierecht en beleidsvoorbereidend werk.

2.​ Controle op de naleving van het recht: hoven en rechtbanken
2.1 Organisatie
Gerechtelijke instellingen hebben een piramidestructuur: hoge + lage rechters en niet alle rechters houden zich met alle materies
bezig ( specialisatie )
1.​ Hof van Cassatie:
●​ Bevoegdheid: oordeelt over toepassing van rechtsregels en niet de feiten.
●​ Waar: heel België.
2.​ Hof van Beroep:
●​ 5 hoven van beroep -> kamers bevoegd voor:
➔​ Burgerlijke en handelszaken.
1

, ➔​ Strafzaken.
➔​ Jeugdzaken.
➔​ Fiscale zaken.
➔​ Sociaal strafrecht.
●​ Bevoegdheid: behandelen beroepen ingesteld tegen de vonnissen van de RB van 1ste aanleg en RB van koophandel.
3.​ Arbeidshof:
●​ 5 arbeidshoven.
●​ Bevoegdheid: behandelen beroepen ingesteld tegen beslissing van arbeids RB.
4.​ Hof van Assisen:
5.​ Rechtbank van 1ste aanleg:
●​ Algemene rechtbank.
●​ Correctionele rechtbank.
●​ Burgerlijke rechtbank.
●​ Familie- en jeugdrechtbank.
●​ Strafuitvoeringsrechtbank.
6.​ Ondernemingsrechtbank.
7.​ Arbeidsrechtbank.
8.​ Politierechtbank.
9.​ Vredegerecht.

2.1.1 Territoriale bevoegdheidsregeling
Territoriale bevoegdheid ( rechtsmacht ratione loci ) bepaalt over welk grondgebied een bepaalde RB rechtsmacht heeft ( art 624
Ger. W ).
-​ Kanton:
●​ Kleinste gebied.
●​ Vrederechter is rechter van het Kanton.
●​ Verzameling van enkele gemeenten, gedeelte van een gemeente of een combinatie van beide.
-​ Arrondissement:
●​ Verschillende kantons samen.
●​ 12 arrondissementen.
●​ RB van 1ste aanleg + politie RB ( art. 577 Ger. W ) georganiseerd.
-​ Provinciaal niveau:
●​ Hof van Assisen zetelt in provinciehoofdstad.
●​ Straf RB oordeelt over sommige misdaden, politieke en persmisdrijven met een volksjury.
-​ Ressort/rechtsgebied:
●​ Verschillende arrondissementen samen.
●​ 5 hoven van beroep: Antwerpen, Brussel, Gent, Luik en Bergen ( ook voor strafuitvoerings RB ).
●​ Zelfde territoriale niveau worden nu ook arbeids RB’s ( art. 628 °17 Ger W ) en RB van koophandel
georganiseerd met lokale afdelingen.
-​ Grondgebied van het ganse land:
●​ Hof van Cassatie.
-​ Supranationaal niveau:
●​ Internationale en supranationale RB’s.
●​ Sommige RB’s enkel open voor staten.
●​ Sommige RB’s enkel open voor individuele burgers.
●​ EVRM: Europees Hof voor de Rechten van de Mens: kan enkel geprocedeerd worden tegen een verdrag na
uitputting van de interne rechtsmiddelen.

Hof van Justitie van de EU:
-​ Zetel: Luxemburg.
-​ Elke natuurlijke of rechtspersoon kan vorderingen inleiden.
-​ Bevoegdheid: waken over uniforme interpretatie van Europese regels via de techniek van prejudiciële vragen.

Benelux-Gerechtshof:
-​ Zetel: Brussel.
-​ Bevoegdheid: behandeld interpretatieproblemen van eenvormige Benelux-wetten.



2