PATHOGENESE:
HOOFDSTUK 1: cardiologie: van risicofactoren tot verwikkeling
Prof Peter J. Gheeraert
Inleiding:
Doodsoorzaak:
Cardiovasculaire mortaliteit is 1) coronaire mortaliteit (hartinfarcten)
2) mortaliteit als gevolg van cerebrovasculaire accidenten (beroertes)
Voorkomen van cardiovasculaire aandoeningen neemt exponentieel toe
Vrouwen > mannen -> MAAR gem 10j later
Ontwikkeling = afh van risicofactoren
Atherosclerose:
1.1 mechanisme van artherosclerose
= de slagaderwand gaat verdikken en verstijven -> speelt rol bij hart- en vaatziekten
1. LUMEN: holte van BV, bij atherosclerose =
vernauwt
2. ENDOTHEEL: wordt beschadigd bv: door roken,
eerste stap bij atherosclerose
3. ELASTICA INTERNA: zorgt voor rekbaarheid
4. GLADDE SPIERCELLEN: samentrekken en
ontspannen van BV. Bij atherosclerose kunnen ze
migreren naar binnenkant -> vormen plaques
5. FIBROBLASTEN: stevigheid en bij atherosclerose
voor verdikking
6. INTIMA: plaques ontwikkeling bij atherosclerose
7. MEDIA
8. ADVENTITIA
SYSTEMISCHE FACTOREN:
Factoren die je vatbaarder maken voor atherosclerose in het algemeen
• Roken
• Cholesterol
• Bloeddruk
• Diabetes Rond 25j vetplaques
• Obesitas ontstaan in intima
• Genetisch Nog niet gevaarlijk, hoe
• Sedentarisme = weinig bewegen ze ontwikkelen en of ze
ontwikkelen tot
LOCALE FACTOREN: atherosclerose hangt
Bepalen waar artherosclerose gaat optreden sterk af van levensstijl
• Vertakkingen van bloedvaten
• Krommingen van bloedvaten (knie)
,MECHANISME:
1. Dysfunctie van de endotheelcellen + adhesie van ICAM-1 en VCAM-1
-> minder productie van vaatrelaxerende stoffen (= prostacycline, NO en EDHF)
-> minder goed plaatjesaggregatie tegenwerken
-> plaatjes stellen vasoconstrictie stoffen vrij (serotonine en tromboxane)
2. Verhoogde doorlaatbaarheid voor LDL en infiltratie van inflammatoire cellen
3. Monocyten -> macrofagen en nemen LDL op -> vervormen tot schuimcellen met vrijlating van
cytokines -> ontstaan van inflammatoire omgeving
4. GSC prolifereren (door PDGF) + migreren naar intima.
5. Maken collageen -> ontstaan van fibreus kapsel rond de lipiden kern. GSC verouderen ->
cytokines vrijlaten
6. Apoptose van GSC + activatie van matrix degraderende enzymen
7. Daardoor plaqueruptuur = plaque is onstabiel -> plaatjes gaan aanhechten en trombose
(=klonter) wordt gevormd -> vat verstopt
Volledig verstopt : infarct
Gedeeltelijk verstopt: endotheel kan klonter overgroeien, maar nog steeds wel verstopt dus
blijf risico
1.2 risicofactoren van artherosclerose
BIOLOGISCHE FACTOREN
• Hoge bloeddruk
• Hoge glykemie
• LDL- cholesterol
• Overgewicht/obesitas
LEVENSSTIJL FACTOREN
• Roken
• Ongezond eten
• Alcohol
• Geen lichaamsbeweging
UITGEBREIDE FACTOREN
Vaste: Aanpasbare:
• Leeftijd • Inkomen
• Geslacht • Opleiding
• Genetica • Levensomstandigheden
• Ras • Werkomstandigheden
-> bloeddruk en cholesterol zijn veel beter onder controle gebracht
-> obesitas: neemt overal in wereld toe
Risicofactor voor hart- en vaatziekten
Risicofactor voor diabetes mellitus type II
1.3 ziektebeelden van atherosclerose
Heel lang gaat het silentieus ontwikkelen, pas symptomen bij sigificante vernauwingen, trombose en
afsluiten van bloedvat
,1. coronaire ischemische aandoeningen
Hartfalen, angor pectoris, mycardinfarct
2. arteriële insufficiëntie van de onderste ledematen
Claudicatio intermittens, gangreen, ulceraties
-> Sommige organen meer gevoelig voor afsterven dan andere => eindarteriën
3. vernauwing van nierslagaders
Nierinsufficiëntie, renovasculaire hypertensie
4. dilatatie van de aorta
5. hersentrombose, bloedingen, aneurysmata
Cerebrovasculaire accidenten
6. aantasting van de mesenterische bloedvaten
Darminfarct
1.4 preventieve behandelingen van artherosclerose
3 strategieën voor de preventie van cardiovasculaire ziekten
1. primaire preventie op het niveau van de populatie
-> cardiovasculaire ziekten reduceren door veranderingen van levensstijl en levensomgeving te
promoten voor de hele bevolking zonder dat personen hier individueel onderzocht moeten worden
2. primaire preventie van hoog-risico personen
3. secundaire preventie
-> gebundeld: European Heart Health Charter
Cardiovasculaire gezondheid wordt gedefiniëerd als:
1. niet roken
2. voldoende beweging
3. gezonde voeding
4. vermijden van overgewicht
5. bloeddruk van minder dan 140/90 Hg
6. serum cholesterol van minder dan 190 mg% of 5mmol/l
Coronaire Ischemie:
2.1 het ziektemechanisme van coronaire ischemie
Ischemie ontstaat als het O2 verbruik groter is dan het aanbod
• Aanbod: wordt bepaald door de weerstand van de stenose (vernauwing) in de coronair
• Verbruik: wordt bepaald door - hartfrequentie
- wandspanning
- contractiliteit
= is product van O2 toevoer maal O2 extractie
-> steeds een maximale extractie van O2
Angor = ischemie met symptomen (zoals: druk, soms met uitstraling naar arm of keel, beklemmend,
meestal tijdens inspanning, weg bij stoppen van inspanning, duurt 2-15 min
2.2 ziektebeelden van coronaire ischemie
Zeer uiteenlopend en ingedeeld in:
1. stabiele angor (50%)
, -> wordt veroorzaakt door traag evoluerende coronaire stenose
Als de diameter meer dan 75 % vernauwd is, dan angor
Angor ontstaat dan eerst bij zware inspanningen, naarmate meer vernauwing = rapper
2. acuut coronair syndroom (50%)
Bij snel evoluerende stenose kan het van < 50% vernauwing plots naar >90% vernauwing gaan
Pijn in rust of bij kleine inspanningen
3.silentieuze ischemie (zeldzaam of onderschat)
-> door ziekte van zenuwen waardoor ze de pijnsignalen niet meer doorgeven
Gevolgen van ischemie voor het hart:
• Hart trekt niet meer samen (systolische disfunctie) en ontspant onvolledig (diastolische
dysfunctie) -> drukkende pijn + EKG afwijkingen
• <15-20 min duurt: myocardweefsel kan nog herstellen (=myocardiale stunning)
• >15-20 min duurt: betrokken myocyten beginnen te necroseren (begin van infarct-
• >6 uur duurt: bedreigend gebied volledig genecroseerd (hartinfarct)
• Myocardial hibernation = Indien kortdurende repetitieve ischemie voorkomt kan het
bedreigend myocard in winterslaap gaan
• Preconditioning = kortdurende ischemie leidt tot signalen en vrijstellen van cytokines en
chemokines
• Postconditioning = progressief herstellen van bloedsomloop na ernstige ischemie leidt ook tot
signalen en vrijstellen van cytokines en chemokines
2.3 de behandeling van coronaire ischemie
ALGEMENE MAATREGELEN:
• Agressieve behandeling van de risicofactoren
- gewicht, bloeddruk ( <130/80 mm Hg)
- LDL cholesterol < 55 mg%
- aandacht voor nauwkeurige diabetes controle Hga1c < 6.5 %
- rookstop
• Aanpassing van dieet
• Fysieke activiteit, stress management, sociale of psychologische ondersteuning
MEDICATIE:
Inhibitie van de aggregatie van de bloedplaatjes
- acetylsalicylzuur
- irreversiebele inhibitie van de COX-1 van de bloedplaatjes
Medicatie om het cholesterol te verlagen
- statines en cholesterol absorptie inhibitoren
De anti-anginosa:
- Vertraging van de hartfrequentie
- beta-adrenerge receptor antagonisten
- vertragende calcium antagonisten
- selectieve sinusknoopremmers: verlagen de pols
- Coronaire (en perifere) vasodilatatie
- calcium antagonisten
- nitraten en molsidomine
HOOFDSTUK 1: cardiologie: van risicofactoren tot verwikkeling
Prof Peter J. Gheeraert
Inleiding:
Doodsoorzaak:
Cardiovasculaire mortaliteit is 1) coronaire mortaliteit (hartinfarcten)
2) mortaliteit als gevolg van cerebrovasculaire accidenten (beroertes)
Voorkomen van cardiovasculaire aandoeningen neemt exponentieel toe
Vrouwen > mannen -> MAAR gem 10j later
Ontwikkeling = afh van risicofactoren
Atherosclerose:
1.1 mechanisme van artherosclerose
= de slagaderwand gaat verdikken en verstijven -> speelt rol bij hart- en vaatziekten
1. LUMEN: holte van BV, bij atherosclerose =
vernauwt
2. ENDOTHEEL: wordt beschadigd bv: door roken,
eerste stap bij atherosclerose
3. ELASTICA INTERNA: zorgt voor rekbaarheid
4. GLADDE SPIERCELLEN: samentrekken en
ontspannen van BV. Bij atherosclerose kunnen ze
migreren naar binnenkant -> vormen plaques
5. FIBROBLASTEN: stevigheid en bij atherosclerose
voor verdikking
6. INTIMA: plaques ontwikkeling bij atherosclerose
7. MEDIA
8. ADVENTITIA
SYSTEMISCHE FACTOREN:
Factoren die je vatbaarder maken voor atherosclerose in het algemeen
• Roken
• Cholesterol
• Bloeddruk
• Diabetes Rond 25j vetplaques
• Obesitas ontstaan in intima
• Genetisch Nog niet gevaarlijk, hoe
• Sedentarisme = weinig bewegen ze ontwikkelen en of ze
ontwikkelen tot
LOCALE FACTOREN: atherosclerose hangt
Bepalen waar artherosclerose gaat optreden sterk af van levensstijl
• Vertakkingen van bloedvaten
• Krommingen van bloedvaten (knie)
,MECHANISME:
1. Dysfunctie van de endotheelcellen + adhesie van ICAM-1 en VCAM-1
-> minder productie van vaatrelaxerende stoffen (= prostacycline, NO en EDHF)
-> minder goed plaatjesaggregatie tegenwerken
-> plaatjes stellen vasoconstrictie stoffen vrij (serotonine en tromboxane)
2. Verhoogde doorlaatbaarheid voor LDL en infiltratie van inflammatoire cellen
3. Monocyten -> macrofagen en nemen LDL op -> vervormen tot schuimcellen met vrijlating van
cytokines -> ontstaan van inflammatoire omgeving
4. GSC prolifereren (door PDGF) + migreren naar intima.
5. Maken collageen -> ontstaan van fibreus kapsel rond de lipiden kern. GSC verouderen ->
cytokines vrijlaten
6. Apoptose van GSC + activatie van matrix degraderende enzymen
7. Daardoor plaqueruptuur = plaque is onstabiel -> plaatjes gaan aanhechten en trombose
(=klonter) wordt gevormd -> vat verstopt
Volledig verstopt : infarct
Gedeeltelijk verstopt: endotheel kan klonter overgroeien, maar nog steeds wel verstopt dus
blijf risico
1.2 risicofactoren van artherosclerose
BIOLOGISCHE FACTOREN
• Hoge bloeddruk
• Hoge glykemie
• LDL- cholesterol
• Overgewicht/obesitas
LEVENSSTIJL FACTOREN
• Roken
• Ongezond eten
• Alcohol
• Geen lichaamsbeweging
UITGEBREIDE FACTOREN
Vaste: Aanpasbare:
• Leeftijd • Inkomen
• Geslacht • Opleiding
• Genetica • Levensomstandigheden
• Ras • Werkomstandigheden
-> bloeddruk en cholesterol zijn veel beter onder controle gebracht
-> obesitas: neemt overal in wereld toe
Risicofactor voor hart- en vaatziekten
Risicofactor voor diabetes mellitus type II
1.3 ziektebeelden van atherosclerose
Heel lang gaat het silentieus ontwikkelen, pas symptomen bij sigificante vernauwingen, trombose en
afsluiten van bloedvat
,1. coronaire ischemische aandoeningen
Hartfalen, angor pectoris, mycardinfarct
2. arteriële insufficiëntie van de onderste ledematen
Claudicatio intermittens, gangreen, ulceraties
-> Sommige organen meer gevoelig voor afsterven dan andere => eindarteriën
3. vernauwing van nierslagaders
Nierinsufficiëntie, renovasculaire hypertensie
4. dilatatie van de aorta
5. hersentrombose, bloedingen, aneurysmata
Cerebrovasculaire accidenten
6. aantasting van de mesenterische bloedvaten
Darminfarct
1.4 preventieve behandelingen van artherosclerose
3 strategieën voor de preventie van cardiovasculaire ziekten
1. primaire preventie op het niveau van de populatie
-> cardiovasculaire ziekten reduceren door veranderingen van levensstijl en levensomgeving te
promoten voor de hele bevolking zonder dat personen hier individueel onderzocht moeten worden
2. primaire preventie van hoog-risico personen
3. secundaire preventie
-> gebundeld: European Heart Health Charter
Cardiovasculaire gezondheid wordt gedefiniëerd als:
1. niet roken
2. voldoende beweging
3. gezonde voeding
4. vermijden van overgewicht
5. bloeddruk van minder dan 140/90 Hg
6. serum cholesterol van minder dan 190 mg% of 5mmol/l
Coronaire Ischemie:
2.1 het ziektemechanisme van coronaire ischemie
Ischemie ontstaat als het O2 verbruik groter is dan het aanbod
• Aanbod: wordt bepaald door de weerstand van de stenose (vernauwing) in de coronair
• Verbruik: wordt bepaald door - hartfrequentie
- wandspanning
- contractiliteit
= is product van O2 toevoer maal O2 extractie
-> steeds een maximale extractie van O2
Angor = ischemie met symptomen (zoals: druk, soms met uitstraling naar arm of keel, beklemmend,
meestal tijdens inspanning, weg bij stoppen van inspanning, duurt 2-15 min
2.2 ziektebeelden van coronaire ischemie
Zeer uiteenlopend en ingedeeld in:
1. stabiele angor (50%)
, -> wordt veroorzaakt door traag evoluerende coronaire stenose
Als de diameter meer dan 75 % vernauwd is, dan angor
Angor ontstaat dan eerst bij zware inspanningen, naarmate meer vernauwing = rapper
2. acuut coronair syndroom (50%)
Bij snel evoluerende stenose kan het van < 50% vernauwing plots naar >90% vernauwing gaan
Pijn in rust of bij kleine inspanningen
3.silentieuze ischemie (zeldzaam of onderschat)
-> door ziekte van zenuwen waardoor ze de pijnsignalen niet meer doorgeven
Gevolgen van ischemie voor het hart:
• Hart trekt niet meer samen (systolische disfunctie) en ontspant onvolledig (diastolische
dysfunctie) -> drukkende pijn + EKG afwijkingen
• <15-20 min duurt: myocardweefsel kan nog herstellen (=myocardiale stunning)
• >15-20 min duurt: betrokken myocyten beginnen te necroseren (begin van infarct-
• >6 uur duurt: bedreigend gebied volledig genecroseerd (hartinfarct)
• Myocardial hibernation = Indien kortdurende repetitieve ischemie voorkomt kan het
bedreigend myocard in winterslaap gaan
• Preconditioning = kortdurende ischemie leidt tot signalen en vrijstellen van cytokines en
chemokines
• Postconditioning = progressief herstellen van bloedsomloop na ernstige ischemie leidt ook tot
signalen en vrijstellen van cytokines en chemokines
2.3 de behandeling van coronaire ischemie
ALGEMENE MAATREGELEN:
• Agressieve behandeling van de risicofactoren
- gewicht, bloeddruk ( <130/80 mm Hg)
- LDL cholesterol < 55 mg%
- aandacht voor nauwkeurige diabetes controle Hga1c < 6.5 %
- rookstop
• Aanpassing van dieet
• Fysieke activiteit, stress management, sociale of psychologische ondersteuning
MEDICATIE:
Inhibitie van de aggregatie van de bloedplaatjes
- acetylsalicylzuur
- irreversiebele inhibitie van de COX-1 van de bloedplaatjes
Medicatie om het cholesterol te verlagen
- statines en cholesterol absorptie inhibitoren
De anti-anginosa:
- Vertraging van de hartfrequentie
- beta-adrenerge receptor antagonisten
- vertragende calcium antagonisten
- selectieve sinusknoopremmers: verlagen de pols
- Coronaire (en perifere) vasodilatatie
- calcium antagonisten
- nitraten en molsidomine
