Extra info .......................................................................................................................................... 6
Inleiding ............................................................................................................................................ 6
Plato ............................................................................................................................................. 6
Plato’s grot.................................................................................................................................... 6
Cornelis Verhoeven ................................................................................................................... 6
Verhaal ...................................................................................................................................... 6
ZiZek ......................................................................................................................................... 7
De blik van het kind ................................................................................................................... 7
Nietje ......................................................................................................................................... 7
Verwondering als uitgangspunt ................................................................................................. 7
Filosofie en ideologie .................................................................................................................... 7
Filosofie = wetenschap ............................................................................................................. 7
Filosofie vs. Ideologie................................................................................................................ 7
‘Verfijning’.................................................................................................................................. 8
De historiciteit van de filosofie ...................................................................................................... 8
Spatio-temporele context .......................................................................................................... 8
Filosofie is wezenlijk historisch ................................................................................................. 8
Historisch objectief en subjectief ............................................................................................... 8
Deel 1: De lotgevallen van de filosofische rationaliteit ..................................................................... 8
Wereldbeelden.............................................................................................................................. 8
Wat is een wereldbeeld? ........................................................................................................... 8
Veranderlijk ............................................................................................................................... 9
Wijsgebeerte vs. Wereldbeeld................................................................................................... 9
Canon ........................................................................................................................................... 9
Wat is de Canon?...................................................................................................................... 9
H1: Wijgebeerte binnen de antieke bestaanshorizon ..................................................................... 10
Het ontstaan van de wijsgeberige rationaliteit ............................................................................ 10
Nestle ...................................................................................................................................... 10
Mythos, verhaal ....................................................................................................................... 10
Van mythos naar logos............................................................................................................ 10
Natuurfilosofen ........................................................................................................................ 11
Het ontstaan van een ethiek ................................................................................................... 12
Het relativisme van de sofisten ............................................................................................... 12
Socrates (469-399 v.C.) .......................................................................................................... 13
Ethisch intellectualisme ........................................................................................................... 13
De filosofie wordt een systeem (Plato) ....................................................................................... 14
, Plato (428-347 v.C.) ................................................................................................................ 14
Cliché? .................................................................................................................................... 14
Context.................................................................................................................................... 15
Continuïteit en vernieuwing ..................................................................................................... 15
Mythes? .................................................................................................................................. 16
Ethiek ...................................................................................................................................... 16
Epistemologie/kennisleer ........................................................................................................ 17
Twee werelden ........................................................................................................................ 17
Participatie en mimèsis ........................................................................................................... 18
Ideeën van alles? .................................................................................................................... 18
Aan gene zijde – het goede .................................................................................................... 18
Methode .................................................................................................................................. 18
‘Leren sterven’ ........................................................................................................................ 19
Twee voorbeelden ................................................................................................................... 19
De filosofie wordt een systeem (Aristoteles) ............................................................................... 19
Aristoteles (384-322 v.C.) ........................................................................................................ 20
Context.................................................................................................................................... 20
Systematische wetenschap – de aard van zijn geschrift ......................................................... 20
Categorieën ............................................................................................................................ 22
Oorzaken ................................................................................................................................ 23
Statische perspectief: hylemorfisme........................................................................................ 25
Dynamisch perspectief ............................................................................................................ 26
Hoogste zijnde ........................................................................................................................ 26
Goddelijke zijnde ..................................................................................................................... 27
Ethiek ...................................................................................................................................... 27
Deugd ..................................................................................................................................... 28
H3: de crisis van de moderniteit (15e-19e eeuw) ............................................................................ 29
Nieuwe wetenschap.................................................................................................................... 29
Context om van de oude wetenschap naar de nieuwe wetenschap over te gaan ................... 29
Het rationalisme van René Descartes (1596-1650) .................................................................... 30
Context (niet te kennen) .......................................................................................................... 30
De filosofie van Descartes ...................................................................................................... 31
Oplossing ................................................................................................................................ 31
Methode .................................................................................................................................. 32
Eerste zekerheid: cogito (i) ..................................................................................................... 33
Tweede zekerheid: God .......................................................................................................... 34
Derde zekerheid: buitenwereld ............................................................................................... 35
De brug ................................................................................................................................... 36
, Algemene conclusie ................................................................................................................ 36
Het empirische van John Locke (1632-1704) en het scepticisme van David Hume (1711-1776)37
Descartes in een notendop ..................................................................................................... 37
John Locke: context ................................................................................................................ 38
Wat verbindt Locke en Descartes: de vraagstelling ................................................................ 38
Verschil met Descartes: aangeboren ideeën........................................................................... 39
Filosofie van Locke ................................................................................................................. 39
Geschriften van Locke ............................................................................................................ 40
David Hume: context ............................................................................................................... 41
Hume vs. Locke ...................................................................................................................... 41
Kritiek van Hume op Locke ..................................................................................................... 41
Causale interventie ................................................................................................................. 44
Vork van Hume ....................................................................................................................... 45
Filosofisch woordenboek......................................................................................................... 46
Drieluik .................................................................................................................................... 46
Het kritisch idealisme van Immanuel Kant (1724-1804).............................................................. 46
De moderniteit ......................................................................................................................... 46
Immanuel Kant: context .......................................................................................................... 47
De filosofie van Kant ............................................................................................................... 47
Uitgangspunt van Kant ............................................................................................................ 48
Copernicaanse revolutie ......................................................................................................... 49
Methode (= de vraag naar de weg) ......................................................................................... 50
Transcendentale esthetiek ...................................................................................................... 51
Transcendentale analytiek ...................................................................................................... 52
Transcendentale dialectiek...................................................................................................... 54
Kritiek van de praktische rede ................................................................................................. 55
Het absoluut idealisme: G.W.F. Hegel (1770-1831) .................................................................... 57
De dialectiek ........................................................................................................................... 58
Probleem: beweging ............................................................................................................... 59
De geest.................................................................................................................................. 59
Filosofie als maatschappelijke praktijk: Karl Marx (1818-1883): historisch materialisme ............ 59
Context Marx ........................................................................................................................... 60
Het uitgangspunt van Marx: vervreemding .............................................................................. 60
Oorzaak .................................................................................................................................. 61
Kritiek op Hegel ....................................................................................................................... 61
Definitie mens volgens Marx: arbeidend wezen ...................................................................... 63
Arbeid...................................................................................................................................... 63
Klassenstrijd ............................................................................................................................ 65
, Dialectisch materialisme: de driehoeken ................................................................................. 66
Conclusie Marx ....................................................................................................................... 66
H4: einde van de moderniteit/hedendaagse wijsbegeerte? (19 e-20ste eeuw) – hedendaagse
continentale wijsbegeerte ............................................................................................................... 67
Revolutie, grenzen geloof in wetenschap en onttroning subject ................................................. 67
De twee problematische elementen ........................................................................................ 67
Revolutie & wetenschap.......................................................................................................... 67
Onttroning van het subject ...................................................................................................... 69
Wijsgerige revolutie ................................................................................................................. 73
Friedrich Nietzsche (1875), de filosoof met de hamer ................................................................ 74
Cultuurkritiek ........................................................................................................................... 74
Remedie.................................................................................................................................. 75
Edmund Husserl (1859-1938) en de fenomenologie .................................................................. 76
Edmund Husserl ..................................................................................................................... 76
Zijn vertrekpunt ....................................................................................................................... 76
Methode .................................................................................................................................. 78
Intentionaliteit .......................................................................................................................... 78
Realisme of idealisme? ........................................................................................................... 79
Invulling intentionaliteit ............................................................................................................ 79
Reconstructie & waarneming .................................................................................................. 80
Martin Heidegger (1889-1976) en de existentiële fenomenologie .............................................. 81
Context.................................................................................................................................... 81
Existentiële fenomenologie ..................................................................................................... 81
Existentialen ............................................................................................................................ 82
Tijdelijkheid ............................................................................................................................. 84
Angst en dood ......................................................................................................................... 85
Zijn en tijd ................................................................................................................................ 86
Het actieve leven – Arendt.......................................................................................................... 87
Context.................................................................................................................................... 87
Aanpak .................................................................................................................................... 87
Vita activa ............................................................................................................................... 88
Nataliteit .................................................................................................................................. 88
Actieve leven met drie niveaus ............................................................................................... 89
Pluraliteit en het politieke ........................................................................................................ 90
Macht ...................................................................................................................................... 90
De banaliteit van het kwaad .................................................................................................... 91
Existentialisme – Sartre .............................................................................................................. 91
Context.................................................................................................................................... 92