SAMENVATTING SOCIALE PSYCHOLOGIE
Hoofdstuk 1 T/M 13
,HOOFDSTUK 1
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van een individu.
Sociale psychologie bestudeert hoe gedachten, gevoelens en gedragingen van een individu worden
beïnvloed door de denkbeeldige aanwezigheid van anderen. Het doel is om de universele
eigenschappen te identificeren, die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed.
Andere disciplines en hun verschil met sociale psychologie:
- Sociologie: levert wetten/theorieën over samenlevingen, niet over individuen
- Persoonlijkheidspsychologie: onderzoekt kenmerken in individuen die hun uniek maken
Empirisch: op waarnemingen en/of onderzoek gebaseerd.
Construct: manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren
Fundamentele attributiefout: neiging om de rol van persoonlijke en interne factoren, bij het ontstaan
van gedrag, te overschatten en externe, situationele factoren te onderschatten.
Attributie: oorzaken van eigen/andermans gedrag verklaren.
Attributies maken kan ons een onterecht gevoel van veiligheid heven, onze persoonlijke
kwetsbaarheid wordt vergroot, doordat we denken dat iets ons niet kan overkomen, voor mogelijk
destructieve sociale invloeden. Onze toelaatbaarheid voor sociaalpsychologische processen daalt.
Sociale cognitie: hoe we informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken om te
oordelen of beslissen.
Bij sociale invloed is er sprake van rechtstreekse pogingen tot overreding, iemand probeert
opzettelijk een anders gedrag probeert te veranderen (reclame, verkiezingen, vrienden). Hierbij
komen gevoelens, gedachtes en zichtbare handelingen kijken, soms is iemands aanwezigheid alleen al
voldoende hiervoor.
De sociale situatie bestaat uit de objectieve eigenschappen, hoe lonend de situatie is en dan kan er
gekeken worden naar het gedrag dat hierdoor wordt veroorzaakt.
Sociaal psychologen stellen dat je pas kunt begrijpen hoe men door hun sociale omgeving wordt
beïnvloed, als je begrijpt hoe ze de wereld waarnemen. De aandacht ligt bij de wortels van mensen
hun interpretaties, er zijn universele wetten maar wel culturele verschillen.
Menselijk gedrag wordt zelden veroorzaakt door persoonlijkheden maar vooral door situaties, als we
de macht niet volledig doorgronden zijn we geneigd situaties te vereenvoudigen, dit beperkt onze
kennis over oorzaken van gedragingen. In impactvolle situaties geven we al snel het slachtoffer de
schuld.
Andere drijfveren voor gedrag: honger, dorst, angst, controle, goedkeuring en belofte van liefde.
Behaviorisme: stroming in de psychologie die stelt dat er alleen naar bekrachtende eigenschappen
gekeken hoeft te worden om menselijk gedrag te begrijpen. Behavioristen hebben veel sterke punten
maar vergeten het belang van de interpretatie van mensen op situaties.
Gestaltspychologie: stroming die de nadruk legt op het bestuderen van de subjectieve/persoonlijke
manier waarmee een object wordt waargenomen ipv de objectieve/fysieke eigenschappen.
Fenomenologie: hoe men een situatie of object ervaren/aanvoelen en er zo betekenis aan geven
zonder rationele kennis te gebruiken.
, Kurt Lewin wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne experimentele sociale psychologie,
hij stelde dat het belangrijker is om te begrijpen hoe mensen de sociale wereld waarnemen,
doorgronden en interpreteren dan het is om de objectieve eigenschappen ervan te begrijpen.
Fritz Heider is de medeoprichter van de sociale psychologie, hij merkte dat we reageren op basis van
hoe de ander denkt, zich voelt en dingen waarneemt.
We zijn dus voortdurend aan het gissen naar de motieven, gemoedstoestand en motieven van
anderen, dit is de reden dat constructen belangrijke gevolgen hebben.
Lee Ross kwam met naiefrealisme: de overtuiging dat iedereen van ons dingen waarneemt zoals ze
echt zijn, als iemand dit anders ziet zijn ze bevooroordeeld.
De belangrijkste motieven voor onze gedachten of gedragingen zijn de behoefte aan een positief
zelfbeeld en de behoefte om de wereld accuraat waar te nemen. Deze behoefte trekken ons vaak in
tegengestelde richtingen. We vervormen liever de wereld op ons positieve zelfbeeld te behouden, dit
leidt tot rechtvaardiging van acties en staat in de weg bij zelfverbetering.
Selffulfilling prophecy: bepaald gedrag van jezelf of een ander verwachten en dan zo gaan handelen
dat deze verwachting werkelijkheid wordt.
HOOFDSTUK 2
Hindsight bias: de neiging om vermogen om een uitkomst te voorspellen te overschatten nadat de
uitkomst bekend is.
Onderzoeksmethoden:
- Observationele methode
Wordt gebruikt bij onderzoek waarbij het doel is om een omschrijving te geven van een
bepaalde groep mensen of een type gedraging, gedragsmetingen en -observaties worden
systematisch vastgesteld. Dit kan bijvoorbeeld met etnografie: de onderzoeker bestudeert
een groep of cultuur van binnenuit zonder zijn eigen normen of waarden.
- Correlationele methode
2 of meer variabelen worden systematisch gemeten en zo wordt een relatie geconcludeerd.
Vragenlijstonderzoek: selectie uit populatie beantwoord vragen over hun gedrag, door de
aselectieve steekproef kan dit representatief zijn voor een bevolking. Nauwkeurigheid is
hierbij niet betrouwbaar omdat sommige mensen sociaal wenselijk reageren.
- (quasi) experimentele methode
De onderzoeker manipuleert de onafhankelijke variabele om het effect hiervan op de
afhankelijke variabele te meten. Interne validiteit: mate waarin de omstandigheden in een
experiment gelijk worden gehouden, behalve de onafhankelijke willekeurige toewijzing aan
conditie. Bij quasi-experimenteel worden mensen daadwerkelijk ingedeeld.
Analyse van archieven is ook een onderzoeksmethode.
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is erg belangrijk in mate van overeenkomst tussen de resultaten
van 2 of meer mensen die onafhankelijk datasets observeren.
Overschrijdingskans/p-waarde: statisch berekend getal dat aangeeft hoe groot de kans is dat de
resultaten bij toeval ontstaan zijn, en dus niet als gevolg van de onafhankelijke variabele. Er is sprake
van significantie bij minder dan 5%.
Externe validiteit: mate waarin de resultaten gegeneraliseerd kunnen worden van experimenten naar
realiteit, door experimenten zo realistisch mogelijk te maken wordt er gestreefd naar psychologisch
Hoofdstuk 1 T/M 13
,HOOFDSTUK 1
Psychologie is de wetenschap van het gedrag en de psychische processen van een individu.
Sociale psychologie bestudeert hoe gedachten, gevoelens en gedragingen van een individu worden
beïnvloed door de denkbeeldige aanwezigheid van anderen. Het doel is om de universele
eigenschappen te identificeren, die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed.
Andere disciplines en hun verschil met sociale psychologie:
- Sociologie: levert wetten/theorieën over samenlevingen, niet over individuen
- Persoonlijkheidspsychologie: onderzoekt kenmerken in individuen die hun uniek maken
Empirisch: op waarnemingen en/of onderzoek gebaseerd.
Construct: manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren
Fundamentele attributiefout: neiging om de rol van persoonlijke en interne factoren, bij het ontstaan
van gedrag, te overschatten en externe, situationele factoren te onderschatten.
Attributie: oorzaken van eigen/andermans gedrag verklaren.
Attributies maken kan ons een onterecht gevoel van veiligheid heven, onze persoonlijke
kwetsbaarheid wordt vergroot, doordat we denken dat iets ons niet kan overkomen, voor mogelijk
destructieve sociale invloeden. Onze toelaatbaarheid voor sociaalpsychologische processen daalt.
Sociale cognitie: hoe we informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken om te
oordelen of beslissen.
Bij sociale invloed is er sprake van rechtstreekse pogingen tot overreding, iemand probeert
opzettelijk een anders gedrag probeert te veranderen (reclame, verkiezingen, vrienden). Hierbij
komen gevoelens, gedachtes en zichtbare handelingen kijken, soms is iemands aanwezigheid alleen al
voldoende hiervoor.
De sociale situatie bestaat uit de objectieve eigenschappen, hoe lonend de situatie is en dan kan er
gekeken worden naar het gedrag dat hierdoor wordt veroorzaakt.
Sociaal psychologen stellen dat je pas kunt begrijpen hoe men door hun sociale omgeving wordt
beïnvloed, als je begrijpt hoe ze de wereld waarnemen. De aandacht ligt bij de wortels van mensen
hun interpretaties, er zijn universele wetten maar wel culturele verschillen.
Menselijk gedrag wordt zelden veroorzaakt door persoonlijkheden maar vooral door situaties, als we
de macht niet volledig doorgronden zijn we geneigd situaties te vereenvoudigen, dit beperkt onze
kennis over oorzaken van gedragingen. In impactvolle situaties geven we al snel het slachtoffer de
schuld.
Andere drijfveren voor gedrag: honger, dorst, angst, controle, goedkeuring en belofte van liefde.
Behaviorisme: stroming in de psychologie die stelt dat er alleen naar bekrachtende eigenschappen
gekeken hoeft te worden om menselijk gedrag te begrijpen. Behavioristen hebben veel sterke punten
maar vergeten het belang van de interpretatie van mensen op situaties.
Gestaltspychologie: stroming die de nadruk legt op het bestuderen van de subjectieve/persoonlijke
manier waarmee een object wordt waargenomen ipv de objectieve/fysieke eigenschappen.
Fenomenologie: hoe men een situatie of object ervaren/aanvoelen en er zo betekenis aan geven
zonder rationele kennis te gebruiken.
, Kurt Lewin wordt beschouwd als de grondlegger van de moderne experimentele sociale psychologie,
hij stelde dat het belangrijker is om te begrijpen hoe mensen de sociale wereld waarnemen,
doorgronden en interpreteren dan het is om de objectieve eigenschappen ervan te begrijpen.
Fritz Heider is de medeoprichter van de sociale psychologie, hij merkte dat we reageren op basis van
hoe de ander denkt, zich voelt en dingen waarneemt.
We zijn dus voortdurend aan het gissen naar de motieven, gemoedstoestand en motieven van
anderen, dit is de reden dat constructen belangrijke gevolgen hebben.
Lee Ross kwam met naiefrealisme: de overtuiging dat iedereen van ons dingen waarneemt zoals ze
echt zijn, als iemand dit anders ziet zijn ze bevooroordeeld.
De belangrijkste motieven voor onze gedachten of gedragingen zijn de behoefte aan een positief
zelfbeeld en de behoefte om de wereld accuraat waar te nemen. Deze behoefte trekken ons vaak in
tegengestelde richtingen. We vervormen liever de wereld op ons positieve zelfbeeld te behouden, dit
leidt tot rechtvaardiging van acties en staat in de weg bij zelfverbetering.
Selffulfilling prophecy: bepaald gedrag van jezelf of een ander verwachten en dan zo gaan handelen
dat deze verwachting werkelijkheid wordt.
HOOFDSTUK 2
Hindsight bias: de neiging om vermogen om een uitkomst te voorspellen te overschatten nadat de
uitkomst bekend is.
Onderzoeksmethoden:
- Observationele methode
Wordt gebruikt bij onderzoek waarbij het doel is om een omschrijving te geven van een
bepaalde groep mensen of een type gedraging, gedragsmetingen en -observaties worden
systematisch vastgesteld. Dit kan bijvoorbeeld met etnografie: de onderzoeker bestudeert
een groep of cultuur van binnenuit zonder zijn eigen normen of waarden.
- Correlationele methode
2 of meer variabelen worden systematisch gemeten en zo wordt een relatie geconcludeerd.
Vragenlijstonderzoek: selectie uit populatie beantwoord vragen over hun gedrag, door de
aselectieve steekproef kan dit representatief zijn voor een bevolking. Nauwkeurigheid is
hierbij niet betrouwbaar omdat sommige mensen sociaal wenselijk reageren.
- (quasi) experimentele methode
De onderzoeker manipuleert de onafhankelijke variabele om het effect hiervan op de
afhankelijke variabele te meten. Interne validiteit: mate waarin de omstandigheden in een
experiment gelijk worden gehouden, behalve de onafhankelijke willekeurige toewijzing aan
conditie. Bij quasi-experimenteel worden mensen daadwerkelijk ingedeeld.
Analyse van archieven is ook een onderzoeksmethode.
Interbeoordelaarsbetrouwbaarheid is erg belangrijk in mate van overeenkomst tussen de resultaten
van 2 of meer mensen die onafhankelijk datasets observeren.
Overschrijdingskans/p-waarde: statisch berekend getal dat aangeeft hoe groot de kans is dat de
resultaten bij toeval ontstaan zijn, en dus niet als gevolg van de onafhankelijke variabele. Er is sprake
van significantie bij minder dan 5%.
Externe validiteit: mate waarin de resultaten gegeneraliseerd kunnen worden van experimenten naar
realiteit, door experimenten zo realistisch mogelijk te maken wordt er gestreefd naar psychologisch
