H4 Verheugt
Afdeling 1
In de Grondwet staan vereisten waaraan rechtspraak dient te voldoen,
bijvoorbeeld ‘Recht op een eerlijk proces’, dit met het doel om individuele
rechtsbescherming op grondwettelijk niveau te garanderen.
1 De zitting is openbaar
De zitting moet openbaar plaatsvinden om zo de rechter te kunnen
controleren, of de rechter de beginselen van rechtspraak naleeft. Iedereen
mag een rechtszaak bijwonen zonder enige reden te hoeven geven, maar
er zijn uitzonderingen voor bijvoorbeeld procedures met kinderen.
2 De uitspraak is openbaar
‘De uitspraak geschiedt in het openbaar’. Hier is geen uitzondering op.
Wel mogen dingen onleesbaar gemaakt worden.
3 De rechter is onafhankelijk
Een even belangrijke eis als de hierboven genoemden is het hebben van
een onafhankelijke (betrekking tot positie ten opzichte van andere
overheidsorganen) rechter. Dit betekent dat de rechter door geen enkel
overheidsorgaan beïnvloedt kan worden en geen enkel overheidsorgaan
ondergeschikt is (machtenscheiding).
Waarborgen voor onafhankelijkheid rechter:
- Voor het leven benoemd worden, vrijwel onafzetbaar
- Alleen door Hoge Raad geschorst en ontslagen kunnen worden (bij
bv een misdrijf begaan maar niet een onjuiste beslissing)
- Het aantal rechters is bij wet geregeld. Een meervoudige kamer
bestaat uit 3 rechters. Als in een zaak vonnis is gewezen met ander
aantal rechters, is uitspraak nietig
- De rechtspositie van rechters en hun salaris is in de Grondwet
geregeld
4 De rechter is onpartijdig
Onpartijdigheid tegenover de procederende partijen.
- Art.17 lid 1 vereist proces met onpartijdige rechter.
- Ambtseed of Ambtsbelofte afleggen.
- Bij vermeende partijdigheid kan de rechter gewraakt worden (hij wordt
van de zaak afgehaald), hoewel zelf terugtrekken mag ook (verschoning).
- Verboden contact te hebben met partijen of raadslieden.
- Strafrechter mag niets laten blijken over overtuiging van schuld.
, HR 25 maart 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC3785 (onpartijdige rechter)
Twee verdachten werden gemeend samen betrokken te zijn. Eén verdachte was
al veroordeeld en die officier van justitie is de rechter bij de andere zaak. Er wordt
vermoed dat hij al vooringenomenheid koestert, het arrest werd vernietigd en de
zaak is verwezen naar een ander gerechtshof.
5 De uitspraak is gemotiveerd
De rechter legt verantwoording over de inhoud van zijn beslissing af door
het vermelden van de gronden waarop zijn uitspraak berust: de rechter is
verplicht zijn beslissing te motiveren.
HR 13 juli 2007, ECLI:NL:HR:2007:BA7215 (Motiveringsplicht)
Elke rechterlijke beslissing moet zodanig worden gemotiveerd dat zij voldoende
inzicht geeft in de daaraan ten grondslag liggende gedachtegang om de
beslissing zowel voor partijen als voor derden controleerbaar en aanvaardbaar te
maken.
Als de rechter dit niet doet is dit een goede reden voor het instellen van
hoger beroep. Bij de Hoge Raad levert het ontbreken van een deugdelijke
motivering een vormverzuim op dat leidt tot vernietiging van de
beslissing:
HR 6 april 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL4178 (Motiveringsgebrek)
Het hof had de verdachte veroordeeld voor rijden onder invloed. De Hoge Raad
vond dat het hof de afwijzing van het verzoek om de agenten te horen
ondeugdelijk had gemotiveerd. De uitspraak van het hof werd vernietigd en de
zaak werd teruggewezen naar een ander gerechtshof om opnieuw behandeld te
worden.
6 Beide partijen worden gehoord
De eis van hoor en wederhoor. Een geval waarin beide partijen zich niet
over bepaalde processtukken hebben kunnen uitlaten, doet zich in het
volgende arrest voor:
HR 25 januari 2019, ECLI:NL:HR:2019:96
De partijen laten zich tijdens de procedure bij het gerechtshof vrijwel niet uit. Het
gerechtshof hakt zelf de knoop door, gebaseerd op een aantal feitelijke gegevens
van het internet zonder deze aan de partijen voor te leggen. De partijen kunnen
zich daar dus niet over uitlaten de Hoge Raad vernietigt het arrest wegens
strijd met het beginsel van hoor en wederhoor.
7 De behandeling geschiedt binnen een redelijke termijn
Voor elke procedure geldt dat deze binnen een redelijke termijn moet
worden afgehandeld. Voor een bestuursorgaan is dit meestal binnen zes
weken. In 2000 heeft de Hoge Raad deze rechtspraak in één arrest
samengevoegd en voor alle fasen van een strafprocedure aangegeven op
Afdeling 1
In de Grondwet staan vereisten waaraan rechtspraak dient te voldoen,
bijvoorbeeld ‘Recht op een eerlijk proces’, dit met het doel om individuele
rechtsbescherming op grondwettelijk niveau te garanderen.
1 De zitting is openbaar
De zitting moet openbaar plaatsvinden om zo de rechter te kunnen
controleren, of de rechter de beginselen van rechtspraak naleeft. Iedereen
mag een rechtszaak bijwonen zonder enige reden te hoeven geven, maar
er zijn uitzonderingen voor bijvoorbeeld procedures met kinderen.
2 De uitspraak is openbaar
‘De uitspraak geschiedt in het openbaar’. Hier is geen uitzondering op.
Wel mogen dingen onleesbaar gemaakt worden.
3 De rechter is onafhankelijk
Een even belangrijke eis als de hierboven genoemden is het hebben van
een onafhankelijke (betrekking tot positie ten opzichte van andere
overheidsorganen) rechter. Dit betekent dat de rechter door geen enkel
overheidsorgaan beïnvloedt kan worden en geen enkel overheidsorgaan
ondergeschikt is (machtenscheiding).
Waarborgen voor onafhankelijkheid rechter:
- Voor het leven benoemd worden, vrijwel onafzetbaar
- Alleen door Hoge Raad geschorst en ontslagen kunnen worden (bij
bv een misdrijf begaan maar niet een onjuiste beslissing)
- Het aantal rechters is bij wet geregeld. Een meervoudige kamer
bestaat uit 3 rechters. Als in een zaak vonnis is gewezen met ander
aantal rechters, is uitspraak nietig
- De rechtspositie van rechters en hun salaris is in de Grondwet
geregeld
4 De rechter is onpartijdig
Onpartijdigheid tegenover de procederende partijen.
- Art.17 lid 1 vereist proces met onpartijdige rechter.
- Ambtseed of Ambtsbelofte afleggen.
- Bij vermeende partijdigheid kan de rechter gewraakt worden (hij wordt
van de zaak afgehaald), hoewel zelf terugtrekken mag ook (verschoning).
- Verboden contact te hebben met partijen of raadslieden.
- Strafrechter mag niets laten blijken over overtuiging van schuld.
, HR 25 maart 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC3785 (onpartijdige rechter)
Twee verdachten werden gemeend samen betrokken te zijn. Eén verdachte was
al veroordeeld en die officier van justitie is de rechter bij de andere zaak. Er wordt
vermoed dat hij al vooringenomenheid koestert, het arrest werd vernietigd en de
zaak is verwezen naar een ander gerechtshof.
5 De uitspraak is gemotiveerd
De rechter legt verantwoording over de inhoud van zijn beslissing af door
het vermelden van de gronden waarop zijn uitspraak berust: de rechter is
verplicht zijn beslissing te motiveren.
HR 13 juli 2007, ECLI:NL:HR:2007:BA7215 (Motiveringsplicht)
Elke rechterlijke beslissing moet zodanig worden gemotiveerd dat zij voldoende
inzicht geeft in de daaraan ten grondslag liggende gedachtegang om de
beslissing zowel voor partijen als voor derden controleerbaar en aanvaardbaar te
maken.
Als de rechter dit niet doet is dit een goede reden voor het instellen van
hoger beroep. Bij de Hoge Raad levert het ontbreken van een deugdelijke
motivering een vormverzuim op dat leidt tot vernietiging van de
beslissing:
HR 6 april 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL4178 (Motiveringsgebrek)
Het hof had de verdachte veroordeeld voor rijden onder invloed. De Hoge Raad
vond dat het hof de afwijzing van het verzoek om de agenten te horen
ondeugdelijk had gemotiveerd. De uitspraak van het hof werd vernietigd en de
zaak werd teruggewezen naar een ander gerechtshof om opnieuw behandeld te
worden.
6 Beide partijen worden gehoord
De eis van hoor en wederhoor. Een geval waarin beide partijen zich niet
over bepaalde processtukken hebben kunnen uitlaten, doet zich in het
volgende arrest voor:
HR 25 januari 2019, ECLI:NL:HR:2019:96
De partijen laten zich tijdens de procedure bij het gerechtshof vrijwel niet uit. Het
gerechtshof hakt zelf de knoop door, gebaseerd op een aantal feitelijke gegevens
van het internet zonder deze aan de partijen voor te leggen. De partijen kunnen
zich daar dus niet over uitlaten de Hoge Raad vernietigt het arrest wegens
strijd met het beginsel van hoor en wederhoor.
7 De behandeling geschiedt binnen een redelijke termijn
Voor elke procedure geldt dat deze binnen een redelijke termijn moet
worden afgehandeld. Voor een bestuursorgaan is dit meestal binnen zes
weken. In 2000 heeft de Hoge Raad deze rechtspraak in één arrest
samengevoegd en voor alle fasen van een strafprocedure aangegeven op
