Behandeling & Interventie
Inhoud
Hoorcollege 1 04-02-2024 ....................................................................................................1
Hoorcollege 2 – Het leertheoretisch kader als behandelingsperspectief .........................8
Hoorcollege 3 – Cognitieve gedragstherapie nader uitgewerkt ...................................... 20
Hoorcollege 4 Interventieonderzoek.................................................................................... 33
Hoorcollege 5 Behandeling en interventies in het werkveld leerlingenzorg ......................... 46
Hoorcollege 6 Protocollair, transdiagnostisch of modulair werken? ................................... 51
Hoorcollege 7 Gehandicapte zorg ........................................................................................ 66
Hoorcollege 8 Behadeling: gezin als focus ........................................................................... 74
https://www.worldsupporter.org/nl/summary/begrippenlijst-mt-van-gedragstherapie-
prins-42002 : begrippen boek Prins
Exposure
- Evidence-based technieken!
- Operante technieken, klassieke technieken en cognitieve technieken leren → tabel
van werkgroep 5
- Chaining: achterstevoren nieuw gedrag aan leren. Broek aan doen: beginnen bij de
knoop dicht doen → zelf een been door broek. geeft cliënt een gevoel van voldoening telkens
wanneer taak is afgerond
- Shaping: in stapjes werken naar gewenst gedrag. Werken met tussendoelen. Telkens
iets extra’s toevoegen. → werkt niet bij agressief gedrag.
Hoorcollege 1 04-02-2024
Disciplines, theorieën, integrerende modellen
Disciplines (onderstaande zijn vaak betrokkenen)
- Psychiatrie (biomedisch); gericht op onderkennen van pscychopathelogie.
Uitgangspunt is medisch model
- Ontwikkelingspsychologie; kijken naar ontwikkelingsfases, die een bepaalde volgorde
hebben, processen die in het individu op een bepaalde manier verlopen, maar ook
om interactie met omgeving
- Orthopedagogiek; aandacht voor opvoeding, aandacht voor kwetsbare
kinderen/gezinnen, wetenschappelijke kennis gebruiken voor praktijk; als opvoeding
stagneert, waarden en normen hebben, hebben we met school te maken of thuis
(context)
- Ook logopedisten, remedial teacher
Theorieën
1
, - Psychodynamische theorie; ontwikkeld door Freud, ging ervan uit dat problemen in
de vroege kinderjaren een belangrijke rol spelen in de diagnostiek, It Ego en
Superego, gaat over ambivalenties die er zijn in belevingen en relaties
- Gehechtheidstheorie; Bowbly, veilige gehechtheid, sensitiviteit, ben je gevoelig voor
signalen, sensitieve sensitiviteit leidt tot een veilige gehechtheid
- Leertheorie; focus van dit vak, die gaat er vanuit dat probleemgedrag ontlokt kan
worden door factoren die er van vooraf gaan, maar ook bekracht kan worden voor de
dingen die erop volgen (consequenties), al het gedrag is aangeleerd, innerlijke
antecedenten
- Systeemtheorie: ecologisch; Bronfenbrenner, meso, macro systeem en tijd factor
(chronosysteem) en gezinstherapeutisch; gezinssystemen waar grenzen er niet of
wel zijn. Andere leggen nadruk op de rol van loyaliteit van kinderen richting ouders.
Disciplines, theorieën, integrerende modellen
Integrerende modellen
- Biopsychosociaal model: iemands gedrag wordt bepaald gedrag door allerlei factoren
op sociaal, psychisch gebied en dat dat allemaal met elkaar interacteert, maar dat er
dan ook een complex evenwicht bestaat als er problemen zijn
- Balansmodel: balans tussen draaglast en draagkracht. Draaglast: risicofactoren,
zeker als er sprake is van opeenstapeling. Productieve factoren: beschermende
factoren. Helpen bij het beschermen tegen ontwikkelende problematiek ondanks
aanwezigheid van risicofactoren.
In hoeverre is het gedrag nou echt afwijkend. Als het niet afwijkend is hoeft het niet te
betekenen dat het niet lijdend is. Soms kan je gerichte adviezen geven, waar ouders al mee
geholpen worden.
Visies op normaliteit
- Normaliteit als afwezigheid van stoornissen
- Normaliteit als statistisch gegeven (duidelijk aangegeven, want er is een norm)
- Normaliteit als ideale of gewenste toestand
- Normaliteit als succesvolle adaptatie
- Normaliteit als neurodiversiteit
Kwaliteit theorievorming
- Practice-based (praktijktheorie, nog niet voldoende onderzocht)
- Evidence-based (voldoet aan wetenschappelijke standaarden)
2
, - Evidence-based assessment + evidence-based treatment = evidence-based practice
(dat je in je onderzoek gebruikt maakt van theorieën die bewezen effectief zijn, dan
gaan die hand in hand in elkaar dan heb je het over Evidence Based Practise)
NJI heeft kennis dossier en ontwikkelde richtlijnen
De orthopedagoog als professional
- Het toepassen van kennis over procedures (regulatieve cyclus) en methodieken, en
kunde (als therapeut het proces regisseren)
- Met als doel om dat wat gewenst is te realiseren: het normatieve gezichtspunt
(richting gevend)
- Oorspronkelijk object van de orthopedagogiek: het afwijkende kind (moeilijk
opvoedbaar, fysiek mentaal beperkt kind)
- Doel van het orthopedagogisch ingrijpen: het kind helpen bij de maatschappelijke
integratie
Therapiecyclus (Bruin H9&10)
- Indicatieanalyse als scharnierpunt tussen diagnose en interventies
- Indicatieanalyse: verantwoorde, liefs wetenschappelijke aanpak opstellen van
aanbevelingen van wat je wil inzetten, dit leidt tot een indicerende diagnose. Feitelijke
kennis opschrijven over wat de uitkomsten zijn van de gekozen aanbevelingen.
- Doelen opstellen en die steeds specifieker formuleren
- Planning
- Uitvoering
- Beoordeling van het effect
Fasen in het hulpverleningsproces
KC: klinische cyclus
DC: diagnostische cyclus
IA: indicatieanalyse
TC: therapeutische cyclus
PL: planning
UV: uitvoering
BE: beoordeling
Orthopedagogiek als handelingswetenschap
De regulatieve cyclus en de specifiek orthopedagogische invalshoek
Doel: evalueren van hoe effectief is die hulp geweest
Empirisch doel: iets beschrijven
Doel Regulatief: iets veranderen
Orthopedagogisch handelen
Binnen de onderscheiden fasen in het hulpverleningsproces:
3
Inhoud
Hoorcollege 1 04-02-2024 ....................................................................................................1
Hoorcollege 2 – Het leertheoretisch kader als behandelingsperspectief .........................8
Hoorcollege 3 – Cognitieve gedragstherapie nader uitgewerkt ...................................... 20
Hoorcollege 4 Interventieonderzoek.................................................................................... 33
Hoorcollege 5 Behandeling en interventies in het werkveld leerlingenzorg ......................... 46
Hoorcollege 6 Protocollair, transdiagnostisch of modulair werken? ................................... 51
Hoorcollege 7 Gehandicapte zorg ........................................................................................ 66
Hoorcollege 8 Behadeling: gezin als focus ........................................................................... 74
https://www.worldsupporter.org/nl/summary/begrippenlijst-mt-van-gedragstherapie-
prins-42002 : begrippen boek Prins
Exposure
- Evidence-based technieken!
- Operante technieken, klassieke technieken en cognitieve technieken leren → tabel
van werkgroep 5
- Chaining: achterstevoren nieuw gedrag aan leren. Broek aan doen: beginnen bij de
knoop dicht doen → zelf een been door broek. geeft cliënt een gevoel van voldoening telkens
wanneer taak is afgerond
- Shaping: in stapjes werken naar gewenst gedrag. Werken met tussendoelen. Telkens
iets extra’s toevoegen. → werkt niet bij agressief gedrag.
Hoorcollege 1 04-02-2024
Disciplines, theorieën, integrerende modellen
Disciplines (onderstaande zijn vaak betrokkenen)
- Psychiatrie (biomedisch); gericht op onderkennen van pscychopathelogie.
Uitgangspunt is medisch model
- Ontwikkelingspsychologie; kijken naar ontwikkelingsfases, die een bepaalde volgorde
hebben, processen die in het individu op een bepaalde manier verlopen, maar ook
om interactie met omgeving
- Orthopedagogiek; aandacht voor opvoeding, aandacht voor kwetsbare
kinderen/gezinnen, wetenschappelijke kennis gebruiken voor praktijk; als opvoeding
stagneert, waarden en normen hebben, hebben we met school te maken of thuis
(context)
- Ook logopedisten, remedial teacher
Theorieën
1
, - Psychodynamische theorie; ontwikkeld door Freud, ging ervan uit dat problemen in
de vroege kinderjaren een belangrijke rol spelen in de diagnostiek, It Ego en
Superego, gaat over ambivalenties die er zijn in belevingen en relaties
- Gehechtheidstheorie; Bowbly, veilige gehechtheid, sensitiviteit, ben je gevoelig voor
signalen, sensitieve sensitiviteit leidt tot een veilige gehechtheid
- Leertheorie; focus van dit vak, die gaat er vanuit dat probleemgedrag ontlokt kan
worden door factoren die er van vooraf gaan, maar ook bekracht kan worden voor de
dingen die erop volgen (consequenties), al het gedrag is aangeleerd, innerlijke
antecedenten
- Systeemtheorie: ecologisch; Bronfenbrenner, meso, macro systeem en tijd factor
(chronosysteem) en gezinstherapeutisch; gezinssystemen waar grenzen er niet of
wel zijn. Andere leggen nadruk op de rol van loyaliteit van kinderen richting ouders.
Disciplines, theorieën, integrerende modellen
Integrerende modellen
- Biopsychosociaal model: iemands gedrag wordt bepaald gedrag door allerlei factoren
op sociaal, psychisch gebied en dat dat allemaal met elkaar interacteert, maar dat er
dan ook een complex evenwicht bestaat als er problemen zijn
- Balansmodel: balans tussen draaglast en draagkracht. Draaglast: risicofactoren,
zeker als er sprake is van opeenstapeling. Productieve factoren: beschermende
factoren. Helpen bij het beschermen tegen ontwikkelende problematiek ondanks
aanwezigheid van risicofactoren.
In hoeverre is het gedrag nou echt afwijkend. Als het niet afwijkend is hoeft het niet te
betekenen dat het niet lijdend is. Soms kan je gerichte adviezen geven, waar ouders al mee
geholpen worden.
Visies op normaliteit
- Normaliteit als afwezigheid van stoornissen
- Normaliteit als statistisch gegeven (duidelijk aangegeven, want er is een norm)
- Normaliteit als ideale of gewenste toestand
- Normaliteit als succesvolle adaptatie
- Normaliteit als neurodiversiteit
Kwaliteit theorievorming
- Practice-based (praktijktheorie, nog niet voldoende onderzocht)
- Evidence-based (voldoet aan wetenschappelijke standaarden)
2
, - Evidence-based assessment + evidence-based treatment = evidence-based practice
(dat je in je onderzoek gebruikt maakt van theorieën die bewezen effectief zijn, dan
gaan die hand in hand in elkaar dan heb je het over Evidence Based Practise)
NJI heeft kennis dossier en ontwikkelde richtlijnen
De orthopedagoog als professional
- Het toepassen van kennis over procedures (regulatieve cyclus) en methodieken, en
kunde (als therapeut het proces regisseren)
- Met als doel om dat wat gewenst is te realiseren: het normatieve gezichtspunt
(richting gevend)
- Oorspronkelijk object van de orthopedagogiek: het afwijkende kind (moeilijk
opvoedbaar, fysiek mentaal beperkt kind)
- Doel van het orthopedagogisch ingrijpen: het kind helpen bij de maatschappelijke
integratie
Therapiecyclus (Bruin H9&10)
- Indicatieanalyse als scharnierpunt tussen diagnose en interventies
- Indicatieanalyse: verantwoorde, liefs wetenschappelijke aanpak opstellen van
aanbevelingen van wat je wil inzetten, dit leidt tot een indicerende diagnose. Feitelijke
kennis opschrijven over wat de uitkomsten zijn van de gekozen aanbevelingen.
- Doelen opstellen en die steeds specifieker formuleren
- Planning
- Uitvoering
- Beoordeling van het effect
Fasen in het hulpverleningsproces
KC: klinische cyclus
DC: diagnostische cyclus
IA: indicatieanalyse
TC: therapeutische cyclus
PL: planning
UV: uitvoering
BE: beoordeling
Orthopedagogiek als handelingswetenschap
De regulatieve cyclus en de specifiek orthopedagogische invalshoek
Doel: evalueren van hoe effectief is die hulp geweest
Empirisch doel: iets beschrijven
Doel Regulatief: iets veranderen
Orthopedagogisch handelen
Binnen de onderscheiden fasen in het hulpverleningsproces:
3
