Kwaliteitsvol wonen
Conformiteitsattest = Attest die je moet bekomen omtrent de basiskwaliteiten v een woning
Quintiel 1: 20% laagste inkomens
Quintiel 5: 200% hoogste inkomens
Kader 1: Wonen als basisbehoefte
Recht op wonen
Wonen is een sociaal grondrecht / mensenrecht
Mensenrechten/ grondrechten = Verzameling v subjectieve rechten die tot voorwerp hebben de
wezenlijke voorwaarden te waarborgen om als persoon in waardigheid te leven en zich in vrijheid te
ontplooien
Wonen is een sociaal grondrecht
Wonen is inherent aan het mens-zijn, rechten waarover iedereen beschikt omdat hij/zij mens is
- Zijn ontastbaar
- Zijn levensnoodzakelijk voor fysieke en psychische ontwikkeling
- Opgenomen in internationale verdragen en grondwetten
- Staan boven de wet
- Dragen project in zich
- Willen doel realiseren
Sociale grondrechten
= Overheid staat in voor het beschermen en verwerkelijken vd voorwaarden opdat een persoon vrij en in
waardigheid kan leven
- Moeten institutioneel verankerd worden
- Overheid mag grondrechten v burgers niet aantasten
- Rechten betekend plichten (voor overheid om rechten v burgers te honoreren)
1e generatie grondrechten: Burgerlijk & politiek (19e eeuw)
2e generatie grondrechten: Sociaal- economische dimensie (20e eeuw)
o Realiseren v bepaalde levensstandaard
o Recht op arbeid/voeding/kleding/huisvesting/…
--> Basisbehoeften dienen vervuld te worden om andere grondrechten uit te kunnen oefenen
Doel?:
o Volledig mens-zijn
o Solidariteit (vanuit mens zijn), maar ≠ wederkerigheidsprincipe
o Geïnstitutionaliseerd via overheid
Resultaat?:
o Menswaardig leven
o Volledig mens-zijn
o Geïnstitutionaliseerd, toegepast en gehandhaafd via overheid
Universele verklaring voor de rechten vd mens (1948):
- Art. 3-21: Politieke en burgerlijke rechten
- Art. 22-27: Economische, sociale & culturele rechten
,Wonen als sociaal grondrecht - Nationale verankering:
a) Art. 23 Belgische grondwet
- Iedereen recht op menswaardig leven leiden
- Iedereen recht op behoorlijke huisvesting
Onderdeel v recht op menswaardig leven
b) Vlaamse codex wonen (1/01/’21)
- Basis voor het vlaamse woonbeleid
- Vroeger Art. 3, nu Art 5.1
Art. 3: Iedereen heeft recht op wonen. Daartoe moet beschikking over aangepaste woning, v goede
kwaliteit, in behoorlijke woonomgeving, tegen betaalbare prijs en met woonzekerheid worden bevorderd
Wonen als sociaal grondrecht – juridische verankering nationaal
- Onschendbaarheid vd woning (Art 15 GW & art. 439-442 SW)
- Bescherming v privé en gezinsleven ( Art 22 GW & Art 8 EVRM)
- Sociale zekerheid en recht op sociale bijstand (Art 12 HESH)
- Art 1 OCMW-wet: recht op maatschappelijke dienstverlening
Internationale verankering
a) Universele verklaring voor de rechten vd mens
Art. 25: Recht op levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en welzijn v zichzelf en gezin
Verklaring ≠ verdrag
Verklaring = Niet bindend, wel hoge morele en politieke status verworven
Verdrag = Juridisch
--> Voor België is dit voornamelijk beginselverklaring ≠ wet
--> Schending leidt niet tot cassatie
b) Internationaal verdrag economisch, sociaal en culturele rechten
- 1966
- art. 11 – “De staten die partij zijn bij dit verdrag erkennen het recht van eenieder op een
behoorlijke levensstandaard voor zichzelf en zijn gezin, daarbij inbegrepen behoorlijke voeding,
kleding en huisvesting […]”
- België ratificeerde dit in 1981 bij wet
- In 1983 als publicatie ih BS.
- Bepalingen zijn juridisch bindend.
- Verbintenis van staten tovd burgers waarop ze toezicht houden
c) Herzien Europees Sociaal Handvest (HESH)
- EHS, raad v Europa
- Goedgekeurd in 1961 in Turijn
- Deel v Belgische rechtsorde
- Art 16: Verplichting steun te verlenen aan het gezin, inclusief het verschaffen van
gezinshuisvesting
- Jaren ‘90 ESH herzien
- HESH goedgekeurd in 1996 in Straatsburg
,Art 31: “Teneinde de doeltreffende uitoefening van het recht op huisvesting te waarborgen, verbinden de
partijen zich maatregelen te nemen die erop gericht zijn:
- De toegang tot adequate huisvesting te bevorderen
- Dak- en thuisloosheid te voorkomen en te verminderen teneinde het geleidelijk uit te bannen;
- Kosten voor huisvesting binnen het bereik te brengen van eenieder die niet over voldoende
middelen beschikt.”
--> België maakte voorbehoud bij artikel 31 HESH wegens ‘onhaalbaar’
d) Europees verdrag tot bescherming vd mens en de fundamentele vrijheden (EVRM)
- 1950 in Rome
- Centreerd op vrijheidrechten (burgerlijk en politiek)
Art. 3 EVRM – verbod op foltering en onmenselijke behandeling
Art. 8 EVRM – bescherming van het privé- en gezinsleven en de woonst
Art. 6 EVRM – recht op toegang tot de rechter (niet zomaar uit huis gezet worden)
Art. 14 EVRM – verbod op discriminatie
Art. 2 EVRM – Recht op Leven
Vooral indirect verband tussen grondrecht op wonen en EVRM
e) Handvest vd grondrechten vd EU
- 2007
- Juridisch bindend
- Art. 34: “Om sociale uitsluiting en armoede te bestrijden, erkent en eerbiedigt de Unie het recht
op sociale bijstand en op bijstand ten behoeve van huisvesting, teneinde al diegenen die niet over
voldoende middelen beschikken een waardig bestaan te verzekeren […].
Inbreuk op het handvest is een inbreuk op het EU-recht
Europese Commissie kan een inbreukprocedure opstarten
Vb 2012: Procedure opgestart tegen Frankrijk na massale ontruiming van een ROMA-kamp en terugsturen
van mensennaar hun land van herkomst.
De Woonzaak
Standpunt?: Pleit voor een fundamenteel rechtvaardig woonbeleid in Vlaanderen
- Wonen is een grondrecht, maar blijft in Vlaanderen voor velen dode letter
- Overheid neemt haar verantwoordelijkheid onvoldoende
- Via een Europese procedure bij het Europees Comité voor Sociale Rechten willen ze de overheid
ter verantwoording roepen.
!!Artikels kunnen situeren, niet vanbuiten!
Kader 2: Woningmarkt & woonbehoefte
2.1 Wonen als sociaal grondrecht
Wonen = Sociaal grondrecht
Sociale grondrechten = Inherent aan het mens zijn. Het zijn rechten waarover eenieder beschikt net omdat
hij/zij mens is.
, 2.2 Woonbehoefte vanuit recht op wonen
Meeste huishoudens doen beroep op vrij markt om in hun huisvestingsbehoefte te voorzien.
Evenwicht tussen vraag en aanbod centraal voor de betaalbaarheid van huisvesting.
Komt er geen evenwicht tot stand via de vrije markt? --> Overheid in te grijpen. De overheid houdt de
woningmarkt in evenwicht
- Er zijn verschillende deelmarkten (segmenten) waartussen doorstroming bestaan
- Voldoende aanbod aan betaalbare huisvesting moet verzekerd zijn --> Link betaalbaarheid en
toegankelijkheid
Woonbonus
Afschaffing woonbonus had geen meetbaar effect op vastgoedprijzen want tenietgedaan door 3 andere
dynamieken:
o Lage rente – hypotheekrente bleef dalen – lenen werd nog goedkoper meer middelen
mobiliseren
o Veel jobs en gunstige arbeidsmarktcondities meer mensen op de woningmarkt
o Effect van opbrengsteigendommen (rendement > spaarrente)
Grote dualiteit op de vastgoedmarkt Grote groep die VG kan kopen op de markt, ook als investering en
groter wordende groep die dit niet meer kan
Werkloosheid kan aangroeien door COVID laatste groep wordt groter.
1. Woningmarkt:
- Eigendomsmarkt: kopers vd woningen
- Sociale huurmarkt
- Particulieren huurmarkt
1) De eigendomsmarkt
- Huizenprijzen in Vl gem 8.4% gestegen in prijs
- Aantal transacties + 14%
- Grootste groep kopers is tussen 30 – 50 jaar oud
- Leuven en Gent koplopers (Leuven € 446.000 gemiddeld, Gent €
372.500 gemiddeld) + 10% sinds 2020
- Duurste woningprijs id buurt van Gent Drongen (€ 500.000 - stijging van 32%)
- Meest betaalbaar Hasselt (€ 240.000)
Gemiddelde verkoopprijzen naar woningtype:
Tot 2017: Indeling gebruikt zoals vermeld op het Kadasterplan, met 4
woningtypes.
Sinds 2017: Statbel deelt woningen op een andere manier in:
o Gewone woonhuizen
o Villa’s, bungalows en landhuizen
Conformiteitsattest = Attest die je moet bekomen omtrent de basiskwaliteiten v een woning
Quintiel 1: 20% laagste inkomens
Quintiel 5: 200% hoogste inkomens
Kader 1: Wonen als basisbehoefte
Recht op wonen
Wonen is een sociaal grondrecht / mensenrecht
Mensenrechten/ grondrechten = Verzameling v subjectieve rechten die tot voorwerp hebben de
wezenlijke voorwaarden te waarborgen om als persoon in waardigheid te leven en zich in vrijheid te
ontplooien
Wonen is een sociaal grondrecht
Wonen is inherent aan het mens-zijn, rechten waarover iedereen beschikt omdat hij/zij mens is
- Zijn ontastbaar
- Zijn levensnoodzakelijk voor fysieke en psychische ontwikkeling
- Opgenomen in internationale verdragen en grondwetten
- Staan boven de wet
- Dragen project in zich
- Willen doel realiseren
Sociale grondrechten
= Overheid staat in voor het beschermen en verwerkelijken vd voorwaarden opdat een persoon vrij en in
waardigheid kan leven
- Moeten institutioneel verankerd worden
- Overheid mag grondrechten v burgers niet aantasten
- Rechten betekend plichten (voor overheid om rechten v burgers te honoreren)
1e generatie grondrechten: Burgerlijk & politiek (19e eeuw)
2e generatie grondrechten: Sociaal- economische dimensie (20e eeuw)
o Realiseren v bepaalde levensstandaard
o Recht op arbeid/voeding/kleding/huisvesting/…
--> Basisbehoeften dienen vervuld te worden om andere grondrechten uit te kunnen oefenen
Doel?:
o Volledig mens-zijn
o Solidariteit (vanuit mens zijn), maar ≠ wederkerigheidsprincipe
o Geïnstitutionaliseerd via overheid
Resultaat?:
o Menswaardig leven
o Volledig mens-zijn
o Geïnstitutionaliseerd, toegepast en gehandhaafd via overheid
Universele verklaring voor de rechten vd mens (1948):
- Art. 3-21: Politieke en burgerlijke rechten
- Art. 22-27: Economische, sociale & culturele rechten
,Wonen als sociaal grondrecht - Nationale verankering:
a) Art. 23 Belgische grondwet
- Iedereen recht op menswaardig leven leiden
- Iedereen recht op behoorlijke huisvesting
Onderdeel v recht op menswaardig leven
b) Vlaamse codex wonen (1/01/’21)
- Basis voor het vlaamse woonbeleid
- Vroeger Art. 3, nu Art 5.1
Art. 3: Iedereen heeft recht op wonen. Daartoe moet beschikking over aangepaste woning, v goede
kwaliteit, in behoorlijke woonomgeving, tegen betaalbare prijs en met woonzekerheid worden bevorderd
Wonen als sociaal grondrecht – juridische verankering nationaal
- Onschendbaarheid vd woning (Art 15 GW & art. 439-442 SW)
- Bescherming v privé en gezinsleven ( Art 22 GW & Art 8 EVRM)
- Sociale zekerheid en recht op sociale bijstand (Art 12 HESH)
- Art 1 OCMW-wet: recht op maatschappelijke dienstverlening
Internationale verankering
a) Universele verklaring voor de rechten vd mens
Art. 25: Recht op levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en welzijn v zichzelf en gezin
Verklaring ≠ verdrag
Verklaring = Niet bindend, wel hoge morele en politieke status verworven
Verdrag = Juridisch
--> Voor België is dit voornamelijk beginselverklaring ≠ wet
--> Schending leidt niet tot cassatie
b) Internationaal verdrag economisch, sociaal en culturele rechten
- 1966
- art. 11 – “De staten die partij zijn bij dit verdrag erkennen het recht van eenieder op een
behoorlijke levensstandaard voor zichzelf en zijn gezin, daarbij inbegrepen behoorlijke voeding,
kleding en huisvesting […]”
- België ratificeerde dit in 1981 bij wet
- In 1983 als publicatie ih BS.
- Bepalingen zijn juridisch bindend.
- Verbintenis van staten tovd burgers waarop ze toezicht houden
c) Herzien Europees Sociaal Handvest (HESH)
- EHS, raad v Europa
- Goedgekeurd in 1961 in Turijn
- Deel v Belgische rechtsorde
- Art 16: Verplichting steun te verlenen aan het gezin, inclusief het verschaffen van
gezinshuisvesting
- Jaren ‘90 ESH herzien
- HESH goedgekeurd in 1996 in Straatsburg
,Art 31: “Teneinde de doeltreffende uitoefening van het recht op huisvesting te waarborgen, verbinden de
partijen zich maatregelen te nemen die erop gericht zijn:
- De toegang tot adequate huisvesting te bevorderen
- Dak- en thuisloosheid te voorkomen en te verminderen teneinde het geleidelijk uit te bannen;
- Kosten voor huisvesting binnen het bereik te brengen van eenieder die niet over voldoende
middelen beschikt.”
--> België maakte voorbehoud bij artikel 31 HESH wegens ‘onhaalbaar’
d) Europees verdrag tot bescherming vd mens en de fundamentele vrijheden (EVRM)
- 1950 in Rome
- Centreerd op vrijheidrechten (burgerlijk en politiek)
Art. 3 EVRM – verbod op foltering en onmenselijke behandeling
Art. 8 EVRM – bescherming van het privé- en gezinsleven en de woonst
Art. 6 EVRM – recht op toegang tot de rechter (niet zomaar uit huis gezet worden)
Art. 14 EVRM – verbod op discriminatie
Art. 2 EVRM – Recht op Leven
Vooral indirect verband tussen grondrecht op wonen en EVRM
e) Handvest vd grondrechten vd EU
- 2007
- Juridisch bindend
- Art. 34: “Om sociale uitsluiting en armoede te bestrijden, erkent en eerbiedigt de Unie het recht
op sociale bijstand en op bijstand ten behoeve van huisvesting, teneinde al diegenen die niet over
voldoende middelen beschikken een waardig bestaan te verzekeren […].
Inbreuk op het handvest is een inbreuk op het EU-recht
Europese Commissie kan een inbreukprocedure opstarten
Vb 2012: Procedure opgestart tegen Frankrijk na massale ontruiming van een ROMA-kamp en terugsturen
van mensennaar hun land van herkomst.
De Woonzaak
Standpunt?: Pleit voor een fundamenteel rechtvaardig woonbeleid in Vlaanderen
- Wonen is een grondrecht, maar blijft in Vlaanderen voor velen dode letter
- Overheid neemt haar verantwoordelijkheid onvoldoende
- Via een Europese procedure bij het Europees Comité voor Sociale Rechten willen ze de overheid
ter verantwoording roepen.
!!Artikels kunnen situeren, niet vanbuiten!
Kader 2: Woningmarkt & woonbehoefte
2.1 Wonen als sociaal grondrecht
Wonen = Sociaal grondrecht
Sociale grondrechten = Inherent aan het mens zijn. Het zijn rechten waarover eenieder beschikt net omdat
hij/zij mens is.
, 2.2 Woonbehoefte vanuit recht op wonen
Meeste huishoudens doen beroep op vrij markt om in hun huisvestingsbehoefte te voorzien.
Evenwicht tussen vraag en aanbod centraal voor de betaalbaarheid van huisvesting.
Komt er geen evenwicht tot stand via de vrije markt? --> Overheid in te grijpen. De overheid houdt de
woningmarkt in evenwicht
- Er zijn verschillende deelmarkten (segmenten) waartussen doorstroming bestaan
- Voldoende aanbod aan betaalbare huisvesting moet verzekerd zijn --> Link betaalbaarheid en
toegankelijkheid
Woonbonus
Afschaffing woonbonus had geen meetbaar effect op vastgoedprijzen want tenietgedaan door 3 andere
dynamieken:
o Lage rente – hypotheekrente bleef dalen – lenen werd nog goedkoper meer middelen
mobiliseren
o Veel jobs en gunstige arbeidsmarktcondities meer mensen op de woningmarkt
o Effect van opbrengsteigendommen (rendement > spaarrente)
Grote dualiteit op de vastgoedmarkt Grote groep die VG kan kopen op de markt, ook als investering en
groter wordende groep die dit niet meer kan
Werkloosheid kan aangroeien door COVID laatste groep wordt groter.
1. Woningmarkt:
- Eigendomsmarkt: kopers vd woningen
- Sociale huurmarkt
- Particulieren huurmarkt
1) De eigendomsmarkt
- Huizenprijzen in Vl gem 8.4% gestegen in prijs
- Aantal transacties + 14%
- Grootste groep kopers is tussen 30 – 50 jaar oud
- Leuven en Gent koplopers (Leuven € 446.000 gemiddeld, Gent €
372.500 gemiddeld) + 10% sinds 2020
- Duurste woningprijs id buurt van Gent Drongen (€ 500.000 - stijging van 32%)
- Meest betaalbaar Hasselt (€ 240.000)
Gemiddelde verkoopprijzen naar woningtype:
Tot 2017: Indeling gebruikt zoals vermeld op het Kadasterplan, met 4
woningtypes.
Sinds 2017: Statbel deelt woningen op een andere manier in:
o Gewone woonhuizen
o Villa’s, bungalows en landhuizen
