HOK thema 8
AN: Osteokinematica & artrokinematica:
De student kan de betekenis van relevante begrippen voor artrokinematica beschrijven
De student kan de convex-concaaf regel uitleggen
De student is in staat de convex-concaaf regel toe te passen op de gewrichten van de
schoudergordel
De student kan de artrokinematica van de gewrichten van de schoudergordel beschrijven
Osteokinematica: bewegingen van botstukken, bij osteokinematica wordt bekeken hoe een kop in
een kom beweegt. Daarvoor zijn een aantal begrippen van belang:
1. Concaaf: hol
2. Convex: bol
3. Tangentieel vlak: rechte lijn over de kom van een gewricht, over het tangentieel vlak kan
getransleerd worden in een gewricht.
4. De normaal: staat loodrecht op het tangentieel vlak en geeft de richting van een tractie aan.
5. Capsulair patroon: geeft de volgorde van bewegingsbeperking die typisch is bij een gewricht
aan (vooral typerend bij een ontsteking van het gewricht, denk aan artritis)
6. Closed pack position (CCP): de positie waarbij de kop en de kom het beste in elkaar passen er
is sprake van een maximale passing tussen de kop en kom, het kapselbandapparaat is
maximaal gespannen, er is een maximale hoeveelheid stabiliteit. In deze positie wil je dan
ook niet gaan mobiliseren.
7. Maximal loose pack position (MLPP): de positie waarbij de kop en de kom het minst op elkaar
aan sluiten, het is een soort ruststand van het gewricht en de mobiliteit is groot, het
bindweefsel en kapselbandapparaat staat het minst op spanning. Dit is een belangrijke stand
bij onderzoek en behandeling van een gewricht.
Artrokinematica: bewegingen in een gewricht, hoe beweegt de kop over de kom heen. In een
gewricht zijn rol, schuif en spin bewegingen mogelijk. Wanneer de kop in de kom beweegt vind er
zowel een rolbeweging als een translatiebeweging plaats, dit is om te voorkomen dat de kop van de
kom afrolt bij een zuivere rotatiebeweging op de stationaire as.
8. Convex-concaaf regel:
o Convex-regel: bij hoekverandering van convex (=rollen) vindt translatie plaats in de
tegenovergestelde richting (=schuif), dus kortom: wanneer een kop naar ventraal
rolt, transleert de kop naar dorsaal en visa versa.
o Concaaf-regel: bij hoekverandering van concaaf (= schommelen) vindt translatie
plaats in dezelfde richting (=glij).
9. Tol: rotatie om de normaal van het gewricht, er vindt geen translatie plaats (spin beweging).
Mobiliseren: bij mobiliseren geef je tractie in de richting van de normaal van het gewricht en
translatie daar loodrecht op met het tangentieel vlak.
Gewrichten Normaal of CPP Ruststand (MLPP) Capsulair patroon
tractierichting
Art. humeri Lateraal, craniaal, Max. abductie + ±60° abductie Exorotatie> abductie
iets ventraal exorotatie + ±60° anteflexie > endorotatie
horizontale Onderam ± 30°
extensie t.o.v hor. vlak.
SC-gewricht ±lateraal, iets X X Max.
craniaal (vanuit bewegingsuitslagen
, sternum) en pijn
AC-gewricht Lateraal/ caudaal/ X X Max.
dorsaal bewegingsuitslagen
en pijn
Art. radio-ulnaris X Max. supinatie ±10° supinatie Max. supinatie is
proximale ±70° flexie in art. lokaal eindstandig
cubiti pijnlijk.
Art. radio-ulnaris X X 35° supinatie Max. pronatie en
distalis supinatie zijn lokaal
eindstandig pijnlijk.
Art. cubiti (totaal) X Max. extensie + X Flexie>extensie
supinatie
Art. Ventraal iets Max extensie ±70° flexie + X
humeroulnaris proximaal (tov inc. ±10° supinatie
trochlearis ulnae)
Art. Proximaal tov de Max extensie ±70° flexie + X
humeroradialis fovea capitis radii ±35° supinatie
Art. radiocarpea Distaal/ iets ulnair/ Max. dorsaalflexie ±5° palmairflexie Palmairflexie/
palmair ±5° ulnair dorsaalflexie
abductie
CMC I Proximaal gezien Max. oppositie ±5° flexie Repositie (extensie +
vanuit MC1 ±5° abductie adductie + supinatie)
MCP I t/m V Proximaal Max. flexie ±5° flexie Flexie>extensie
PIP/DIP-vingers Proximaal Max. extensie ±5° flexie Flexie>extensie
Art. coxae Lateraal, caudaal Max. ±30° abductie Endorotatie>
en ventraal (hyper)extensie ±30° (ante)flexie anteflexie>
en enige abductie> retroflexie
exorotatie
Art. genus Proximaal. Max. ±30° flexie Flexie>> extensie; in
hyperextensie eindstadium atrose
rotaties beperkt.
Art. subtalaris Plantair, proximaal Max. inversie middenstand inversie
(OSG) inversie en eversie
Art. talocrurale Distaal iets Max. dorsaalflexie ±10° plantairflexie Plantairflexie>
(BSG) ventraal dorsaalflexie
MTP I Proximaal iets Max. extensie ±10° extensie Extensie > flexie
plantair
PIP/DIP tenen ± proximaal Max. extensie ±5° flexie Flexie>extensie
Verwerkingsopdrachten:
Beantwoord de volgende vragen over art. humeri
- Wat is de kop (convex)? Caput humeri
- Wat is de kom (concaaf)? Cavitas glenoidalis
- Wat zijn de bewegingsmogelijkheden? Anteflexie/ retroflexie, abductie/ adductie en
exorotatie en endorotatie
- Wat is de ROM in alle richtingen?
o Glenohumeraal:
, Retroflexie: 60 graden
Anteflexie: 90 – 100 graden
Endorotatie: 70 graden
Exorotatie: 60 graden
Endorotatie S=90: 70 graden
Exorotatie S=90: 90 graden
Adductie: 20 – 40 graden
Abductie: 60 graden zonder humeroscapulair ritme en 90 graden met
humeroscapulair ritme.
o Schoudergordel:
Abductie: 160 – 180 graden
Anteflexie: 150 – 170 graden
- Wat zijn de belangrijkste ligamenten van art. humeri en welke bewegingen remmen deze
ligamenten
o Lig. coracohumerale anteriore vezels: retroflexie;
o Lig. coracohumerale posteriore vezels: anteflexie;
o Lig. glenohumerale superior: exorotatie;
o Lig. glenohumerale inferior: abductie + exorotatie;
o Lig. glenohumerale mediale: abductie + exorotatie.
- Wat is de CPP? max. abductie + exorotatie + horizontale extensie (abductie)
- Wat is de MLPP? +- 60 graden abductie + +- 60 graden anteflexie, onderarm +- 30 graden
t.o.v. horizontale vlak
- Wat is het capsulair patroon van art. humeri? exorotatie > abductie > endorotatie
- Wat is de richting van de normaal? Lateraal, ventraal en iets naar craniaal
- Wat is de translatierichting van de humerus bij de volgende bewegingen:
o Anteflexie: geen, want dit is een spinbeweging
o Abductie: caudaal
o Exorotatie: ventraal
Beantwoord de volgende vragen over het SC-gewricht
- Wat is de kop (confex!)? Dit is anatomisch gezien een zadelgewricht dus de kop verschilt
per richting.
o protractie/ retractie: insicura claviculare sternum
o Elevatie/ depressie: extremitas sternale clavicula
- Wat is de kom (concaaf!)? Dit is anatomisch gezien een zadelgewricht dus de kop verschilt
per richting.
o Protractie/ retractie: extremitas sternale clavicula
o Elevatie/ depressie: insicura claviculare sternum
- Wat zijn de bewegingsmogelijkheden? Elevatie/ depressie, protractie/ retractie en axiale
rotatie (spin beweging)
- Wat is de ROM in alle richtingen?
o Elevatie: 40 graden
o Depressie: 10 graden
o Protractie: 30 graden
o Retractie: 25 graden
- Wat zijn de belangrijkste ligamenten van het SC gewricht en welke bewegingen remmen
deze ligamenten?
AN: Osteokinematica & artrokinematica:
De student kan de betekenis van relevante begrippen voor artrokinematica beschrijven
De student kan de convex-concaaf regel uitleggen
De student is in staat de convex-concaaf regel toe te passen op de gewrichten van de
schoudergordel
De student kan de artrokinematica van de gewrichten van de schoudergordel beschrijven
Osteokinematica: bewegingen van botstukken, bij osteokinematica wordt bekeken hoe een kop in
een kom beweegt. Daarvoor zijn een aantal begrippen van belang:
1. Concaaf: hol
2. Convex: bol
3. Tangentieel vlak: rechte lijn over de kom van een gewricht, over het tangentieel vlak kan
getransleerd worden in een gewricht.
4. De normaal: staat loodrecht op het tangentieel vlak en geeft de richting van een tractie aan.
5. Capsulair patroon: geeft de volgorde van bewegingsbeperking die typisch is bij een gewricht
aan (vooral typerend bij een ontsteking van het gewricht, denk aan artritis)
6. Closed pack position (CCP): de positie waarbij de kop en de kom het beste in elkaar passen er
is sprake van een maximale passing tussen de kop en kom, het kapselbandapparaat is
maximaal gespannen, er is een maximale hoeveelheid stabiliteit. In deze positie wil je dan
ook niet gaan mobiliseren.
7. Maximal loose pack position (MLPP): de positie waarbij de kop en de kom het minst op elkaar
aan sluiten, het is een soort ruststand van het gewricht en de mobiliteit is groot, het
bindweefsel en kapselbandapparaat staat het minst op spanning. Dit is een belangrijke stand
bij onderzoek en behandeling van een gewricht.
Artrokinematica: bewegingen in een gewricht, hoe beweegt de kop over de kom heen. In een
gewricht zijn rol, schuif en spin bewegingen mogelijk. Wanneer de kop in de kom beweegt vind er
zowel een rolbeweging als een translatiebeweging plaats, dit is om te voorkomen dat de kop van de
kom afrolt bij een zuivere rotatiebeweging op de stationaire as.
8. Convex-concaaf regel:
o Convex-regel: bij hoekverandering van convex (=rollen) vindt translatie plaats in de
tegenovergestelde richting (=schuif), dus kortom: wanneer een kop naar ventraal
rolt, transleert de kop naar dorsaal en visa versa.
o Concaaf-regel: bij hoekverandering van concaaf (= schommelen) vindt translatie
plaats in dezelfde richting (=glij).
9. Tol: rotatie om de normaal van het gewricht, er vindt geen translatie plaats (spin beweging).
Mobiliseren: bij mobiliseren geef je tractie in de richting van de normaal van het gewricht en
translatie daar loodrecht op met het tangentieel vlak.
Gewrichten Normaal of CPP Ruststand (MLPP) Capsulair patroon
tractierichting
Art. humeri Lateraal, craniaal, Max. abductie + ±60° abductie Exorotatie> abductie
iets ventraal exorotatie + ±60° anteflexie > endorotatie
horizontale Onderam ± 30°
extensie t.o.v hor. vlak.
SC-gewricht ±lateraal, iets X X Max.
craniaal (vanuit bewegingsuitslagen
, sternum) en pijn
AC-gewricht Lateraal/ caudaal/ X X Max.
dorsaal bewegingsuitslagen
en pijn
Art. radio-ulnaris X Max. supinatie ±10° supinatie Max. supinatie is
proximale ±70° flexie in art. lokaal eindstandig
cubiti pijnlijk.
Art. radio-ulnaris X X 35° supinatie Max. pronatie en
distalis supinatie zijn lokaal
eindstandig pijnlijk.
Art. cubiti (totaal) X Max. extensie + X Flexie>extensie
supinatie
Art. Ventraal iets Max extensie ±70° flexie + X
humeroulnaris proximaal (tov inc. ±10° supinatie
trochlearis ulnae)
Art. Proximaal tov de Max extensie ±70° flexie + X
humeroradialis fovea capitis radii ±35° supinatie
Art. radiocarpea Distaal/ iets ulnair/ Max. dorsaalflexie ±5° palmairflexie Palmairflexie/
palmair ±5° ulnair dorsaalflexie
abductie
CMC I Proximaal gezien Max. oppositie ±5° flexie Repositie (extensie +
vanuit MC1 ±5° abductie adductie + supinatie)
MCP I t/m V Proximaal Max. flexie ±5° flexie Flexie>extensie
PIP/DIP-vingers Proximaal Max. extensie ±5° flexie Flexie>extensie
Art. coxae Lateraal, caudaal Max. ±30° abductie Endorotatie>
en ventraal (hyper)extensie ±30° (ante)flexie anteflexie>
en enige abductie> retroflexie
exorotatie
Art. genus Proximaal. Max. ±30° flexie Flexie>> extensie; in
hyperextensie eindstadium atrose
rotaties beperkt.
Art. subtalaris Plantair, proximaal Max. inversie middenstand inversie
(OSG) inversie en eversie
Art. talocrurale Distaal iets Max. dorsaalflexie ±10° plantairflexie Plantairflexie>
(BSG) ventraal dorsaalflexie
MTP I Proximaal iets Max. extensie ±10° extensie Extensie > flexie
plantair
PIP/DIP tenen ± proximaal Max. extensie ±5° flexie Flexie>extensie
Verwerkingsopdrachten:
Beantwoord de volgende vragen over art. humeri
- Wat is de kop (convex)? Caput humeri
- Wat is de kom (concaaf)? Cavitas glenoidalis
- Wat zijn de bewegingsmogelijkheden? Anteflexie/ retroflexie, abductie/ adductie en
exorotatie en endorotatie
- Wat is de ROM in alle richtingen?
o Glenohumeraal:
, Retroflexie: 60 graden
Anteflexie: 90 – 100 graden
Endorotatie: 70 graden
Exorotatie: 60 graden
Endorotatie S=90: 70 graden
Exorotatie S=90: 90 graden
Adductie: 20 – 40 graden
Abductie: 60 graden zonder humeroscapulair ritme en 90 graden met
humeroscapulair ritme.
o Schoudergordel:
Abductie: 160 – 180 graden
Anteflexie: 150 – 170 graden
- Wat zijn de belangrijkste ligamenten van art. humeri en welke bewegingen remmen deze
ligamenten
o Lig. coracohumerale anteriore vezels: retroflexie;
o Lig. coracohumerale posteriore vezels: anteflexie;
o Lig. glenohumerale superior: exorotatie;
o Lig. glenohumerale inferior: abductie + exorotatie;
o Lig. glenohumerale mediale: abductie + exorotatie.
- Wat is de CPP? max. abductie + exorotatie + horizontale extensie (abductie)
- Wat is de MLPP? +- 60 graden abductie + +- 60 graden anteflexie, onderarm +- 30 graden
t.o.v. horizontale vlak
- Wat is het capsulair patroon van art. humeri? exorotatie > abductie > endorotatie
- Wat is de richting van de normaal? Lateraal, ventraal en iets naar craniaal
- Wat is de translatierichting van de humerus bij de volgende bewegingen:
o Anteflexie: geen, want dit is een spinbeweging
o Abductie: caudaal
o Exorotatie: ventraal
Beantwoord de volgende vragen over het SC-gewricht
- Wat is de kop (confex!)? Dit is anatomisch gezien een zadelgewricht dus de kop verschilt
per richting.
o protractie/ retractie: insicura claviculare sternum
o Elevatie/ depressie: extremitas sternale clavicula
- Wat is de kom (concaaf!)? Dit is anatomisch gezien een zadelgewricht dus de kop verschilt
per richting.
o Protractie/ retractie: extremitas sternale clavicula
o Elevatie/ depressie: insicura claviculare sternum
- Wat zijn de bewegingsmogelijkheden? Elevatie/ depressie, protractie/ retractie en axiale
rotatie (spin beweging)
- Wat is de ROM in alle richtingen?
o Elevatie: 40 graden
o Depressie: 10 graden
o Protractie: 30 graden
o Retractie: 25 graden
- Wat zijn de belangrijkste ligamenten van het SC gewricht en welke bewegingen remmen
deze ligamenten?
