Samenvatting Oplossingen examenvragen: Fonetiek en psycholinguistiek

Examenvragen: Fonetiek en psycholinguïstiek
 Geef 1 voorbeeld in fonetisch schrift van persevererende en anticiperende akoestische en
organische assimilatie (vakje open laten indien niet mogelijk => bij persevererende
organische)
 Persevererende akoestische: stofzak → [stɔfsɑk]
 Anticiperende akoestische: afdoen → [ɑvduˑn]
 Persevererende organische: bestaat niet
 Anticiperende organische: aanpassen → [aːmpɑsən]
 Gegeven: figuur van Fonetogram. Wat is dit? Welk register ontbreekt er? Is het toevallig
dat er een stijgende tendens in de curve zit of zit daar een reden achter?
o Wat is dit? → een fonetogram
o Welk register ontbreekt er? → Mogelijkheden: puls register, modaal register of
falsetregister
o Reden van stijgende tendens? → Er is meer ademdruk nodig om een luidere stem te
produceren. Om de stembandsluiting te behouden is er meer mediale compressie
nodig wat resulteert in meer rigiditeit. Volgens de formule f ~ k/m kunnen we
besluiten dat bij een stijgende rigiditeit, de stemtoonhoogte ook stijgt.
 Wat is declinatie?
o afnemen van de stemsterkte
o minder ademdruk naarmate uiting vordert
o Toonhoogte daling aan het einde van de zin
 Gegeven: spectrum figuur van een /i:/ Wat is de grondtoon? Erboven in de curve tekenen
wanneer men de tongplaatsing in de tegengestelde richting zou doen. Zeggen met welk
spectrogram de bovenstaande figuur overeenkomt van de 3.




o Grondtoon: rond de 200Hz (Helmholtzresonator)
o Als de F2 artificieel verhoogd is.
o Zou dan overeenkomen met het spectrum van een [u.]
 Intonatie is:
o Jitter
o glottale cyclus varieert qua periode
 Je kreeg:
o a. m n ng: zijn nasalen
o b. sshhh , ddj...: palato alveolairen
o c. w, j, r , wat past niet in de rij ? r => geen semivocaal
 Gegeven: proef op Cohort model. Waarom bewijst deze proef dit model?
o Cohort theorie stelt dat wanneer wij een stukje van een woord horen, er allemaal
kandidaat woorden worden klaargezet.
o Experiment [T] herkennen: We zien dat bij non-woorden de reactietijd (tussen het
horen van de [T] en het drukken op de knoppen) onafhankelijk is van de positie van
de doelklank in het woord. De reactietijd is altijd ongeveer 450 ms. Bij lexicale
woorden (woorden waarbij de woordbetekenis meespeelt) zien we dat de reactietijd
langer duurt wanneer de doelklank zich vooraan in het woord bevindt en korter
wanneer de doelklank achteraan in het woord geplaatst is. De verklaring hiervoor is
dat wanneer de doelklank zich vooraan in het woord bevindt, het werkgeheugen vol

1

, loopt met woordkandidaten die qua klanksamenstelling moeten vergeleken worden
met de input. De herkenning gebeurt niet klank per klank maar er worden grotere
fragmenten afgewacht. Als de doelklank zich achteraan in het woord bevindt dan
zijn er al een paar klanken herkend voordat de doelklank komt. Hierdoor is het vaak
mogelijk het hele woord al te identificeren voor de klank aan de beurt is. Men moet
hoogstens wachten op het uniciteitspunt om zeker te zijn. Op dat moment is het
hele lexeem met zijn klankopbouw geen geheim meer en kan men al afdrukken.
o Shadowingexperimenten: de opdracht was dat de proefpersonen alles zo letterlijk
mogelijk en zo snel mogelijk zouden nazeggen. Er waren opzettelijk versprekingen in
de montage maar we zagen dat de woorden vaak zonder versprekingen werden
herhaald. De verklaring hiervoor is dat de context en het uniciteitspunt de
proefpersonen al op een spoor van correcte spraak zetten nog voor de verspreking.
We zagen dat de ongewenste rechtzettingen vaker optraden op het einde van een
woord en dat door de context het aantal ongewenste rechtzettingen kon verhoogd
of verlaagd worden.
 Waarom zijn taken i.v.m fonologie voor jongere kinderen moeilijk: Leg uit.
o Omdat ze hun fonologisch bewustzijn en hun meta-fonologische vaardigheden pas
ontwikkelen rond de leeftijd van 7 jaar omdat ze dan leren schrijven.
 Je krijgt twee spectra: welke is van de ‘ee’ en welke van de ‘eu’ geef twee argumenten.
o Bij eu lipronding → F2 nog lager
o Bij eu is F1 hoger door een lichte daling van de kaak tegenover de ee.
o De eu is iets luider dan de ee door de sonoriteit. De klank is meer open.
 Je krijgt een fonetisch schrift met fouten in: verbeter deze
o Volgens de weerman zal het vannacht sneeuwen.
 [vɔlɣənsdəwe:rmɑnzɑlhətfɑnɑxtsneuwən]
 De kraan in de wc lekt voortdurend.
 [dəkra:nIndəwe:se:lɛktfo:rdy.rənt]
 Dit is een examen met veel vragen.
 [dItIzənɛksa:məmɛtfe:lvra:ɣən]
 Ik ben het engelse woord voor fonetiek vergeten.
 [Ikbɛnətɛɳəlsəwo:rtfo:rfɔne:ti.kfərɣe:tən]
 Belastingen controleren
 [bəlɑstIɳənkɔntrɔle:rən]
 Wanneer proefpersonen een tekst te lezen krijgen met echte woorden en een tekst met
nonsenswoorden moesten ze zich herinneren hoeveel keer de letter ‘f’ voorkwam. Ze
gokten beter bij de nonsenswoorden. Waarom? leg uit.
Bij de gewone woorden zijn er gewone andere woorden die in concurrentie kunnen treden
bij het proberen herinneren van de woorden. Ook wordt een tekst met gewone woorden
heel globaal gelezen omdat men de woordbeelden herkent. Bij nonsensewoorden zullen ze
alle woorden door grafeem-foneem koppeling moeten lezen. Hierdoor zijn ze langer
opgeslagen in de hersenen.
 Wat is het verschil tussen de stem van kinderen en volwassenen i.v.m formanten en
grondtonen.
o Kinderen hebben een hogere stem → hogere grondtoon en 1e formant
 Geef een definitie van phonemic restoration effect.
o Het top-down invullen van een foneem in een bepaalde context als je dat foneem
niet gehoord hebt. Dit is een oplossing voor het segmentatieprobleem en een
toepassing van top-down bij spraakklankherkenning. Illusie in dewelke de luisteraar
een foneem ontvangt die gedelete is uit een gesproken zin.
 Welk effect hebben shadowingexperimenten op het auditief herkennen van woorden?



2