Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
1. Forensische wetenschappen – Algemeen
1.1 Definiëring
= geheel aan wetenschappen en technologische disciplines die kunnen
worden ingezet ter
opheldering van gerezen rechtsvragen
experts vragen om ze op te lossen
=~= gerechtelijke geneeskunde
= het medisch specialisme waar specifieke medische kennis en kunde wordt
aangewend voor waarheidsvinding
Doel: objectieve waarheidsvinding
ophelderen van feiten en vragen (met zekerheid) beantwoorden
bv. w-vragen bhv ‘waarom’!!!
openbaar nut en geen privé-zaak (<--> standaard geneeskunde:
beroepsgeheim)
Doel: materiële bewijsvoering
WANT zonder materieel bewijs, is een uitspraak niets waard
Taken: - Onderzoek naar doodsoorzaak, mechanisme en aard van
overlijden
- Onderzoek van verwondingen en de gevolgen ervan
- Identificatie van stoffelijke resten
- Beoordeling van medisch handelen
- Onderzoeken van biologische sporen (van menselijke oorsprong
1.2 Uitwisselingsprincipe van Locard
= theorie om materiële bewijsvoering te ondersteunen
= principes gelden vanop de ‘crime scene’ (= plek waar het delict
plaatsvond)
3 principes
a. Elk contact laat sporen na (bv. zweet, speeksel, huiddeeltjes, …)
blijven achter op de omgeving
b. Als dader en slachtoffer contract maken, zal er sporenoverdracht
plaatsvinden
in beide richtingen!
c. Voorwerpen die gebruikt werden zullen sporen nalaten en bevatten
,Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
1.3 Elke wetenschap kan forensische wetenschap zijn
Accountancy = boekhouders
forensische accountancy = zoeken naar fraude in de boekhouding van vanalles
Antropologie = skeletonderzoek (bv. hoeveel personen, hoe lang ligt het er al, breuken, …)
bestaat niet in België, wel in Nederland of UK
Archeologie = botten van meer dan 30 jaar oud (opgraven van skeletten)
MAAR veel meer aandacht voor context van het skelet
bestaat niet in België
Ballistiek = leer van de vuurwapens (met wat, welke munitie, hoeveel keer geschoten, …)
Beeldanalyse = eerder recente wetenschap, maar meer en meer belangrijk
= bestuderen van camerabeelden, verbeteren van beelden, …
Biometrie = meetbare eigenschappen van levende wezens (bv. schoenzool, handpalmen,
…)
Bloedspatpatroonanalyse = bloedspatten onderzoeken (bv. hoeveel geslagen, …)
+ in een labo-omgeving reproduceren van vermoedens
Botanie (plantkundigen) = bestuderen en lokaliseren van planten
bv. verplaatsen van lichaam in verpakking, wrs micro-sporen verwijderd met blad in
Branddeskundige
Chemie = vooral voor drugs en bepaalde combinaties van stoffen
Dactyloscopie = vingersporenonderzoek
Digitale forensica = digitale sporen achterhalen (wrs belangrijk in de toekomst)
DNA-analyse = komt nog in de les aan bod
Documentanalyse = minder en minder belangrijk (bv. testamenten)
Entomologie = leer van de insecten (bv. tijdstip van overlijden bepalen)
Geneeskunde = komt uitgebreid aan bod in dit vak
Glas- en verfonderzoek = verfcombinaties bestuderen en lokaliseren
Grafologie = bestuderen van geschrift (minder en minder van toepassing) (bv. handschrift)
Haaronderzoek = logisch: bestuderen van gevonden haren (gekleurd, gekruld, …)
Materiaalkunde = bestuderen van materiaal
Odontologie = bestuderen van tanden (bv. bijtsporen, iedereen heeft een uniek gebid…)
PROBLEEM: vaak moet het slachtoffer gekend zijn om te weten welke tandarts
Pathologie = microscopisch onderzoek (= belangrijk in forensische geneeskunde)
,Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
Psychiatrie = zie gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg
Toxicologie = onderzoek van giffen (insecticide, drugs, alcohol, …)
Vezel- en textielonderzoek
Verkeer/transport
1.4 Geschiedenis
- Start: moord op Julius Caesar (44 v.Chr.)
eerste keer ooit dat een lichaam na het sterven onderzocht werd!
= ontdekt dat hij 23 keer gestoken was, maar slechts 1 keer
dodelijk verwond
1.5 Uitoefening
= zeer afhankelijk van land tot land wie aan forensische geneeskunde (mag)
doen
NED: strikte scheiding tussen patholoog (autopsie) en lijkschouwer
(crimescene)
BEL: persoon die ter plaatse gaat, is ook diegene die de autopsie uitvoert
MAAR wel een veel zwaardere studie dan in NED (ong. 11 jaar)
2. Criminalistiek (sporenonderzoek) – Algemeen
= tak van de forensische wetenschappen die zich richt op het identificeren,
verzamelen, analyseren en interpreteren van fysiek bewijs
zowel op natuurkundig, als scheikundig als technisch vlak
=/= criminologie ( ‘Waarom?’ vraag beantwoorden)
WANT dat is de studie van de oorzaken, gevolgen en preventie van
criminaliteit
3. Forensische Biomedische Wetenschappen
= veel verschillende onderdelen uit de Biomedische worden forensisch
toegepast
bv. genetica, toxicologie, odontologie, antropologie, geneeskunde, …
4. Forensische Psychiatrie
= geestelijke gezondheid evalueren van daders én slachtoffers
bv. voor het bepalen van mentale / psychische schade na een misdrijf
= nodig voor het krijgen van bv. een schadevergoeding
, Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
WANT art. 71 Sw.: geen misdrijf zonder toerekeningsvatbaarheid
ja-nee-vraag die door een forensisch psychiater moet
beantwoord worden
<--> NED: graden van toerekeningsvatbaarheid
= behandelen en inschatten van delinquenten met het oog op de
samenleving en toekomst
= collocaties behandelen (= gedwongen opname ter observatie, psychiatrie,
bescherming)
wet 26/06/1990: bescherming van persoon van de geestesziekte
= maximumduur van collocaties én voorwaarden voor die
collocatie
= moet beslist worden door psychiater én rechter (of
spoedprocedure 24u)
Voorwaarden voor een collocatie:
a. Psychiatrische aandoening die zorgt voor…
b. …ernstig gevaar voor zichzelf of de omgeving en…
c. …een opname is de enige mogelijkheid om dat gevaar te
onderdrukken.
5. Forensisch medische instituten (FMI’s)
- Professionaliseren van de sector door institutionalisering
aantal verplichtingen voor een instituut om goed te kunnen zijn
bv. 24/7 regeling, kwaliteitssysteem met certificaat, goede
infrastructuur,
samenwerking met andere sectoren, stagediensten,
opleiding,
jaarlijks uitvoeren van min. 250 uitwendige en 75 inwendige
lijkschouwing
VOORDELEN: - Betrouwbare bewijs en -waarheidsvorming voor rechters
- Dark number wordt teruggedrongen
- Permanente beschikbaarheid van arts-specialisten
- Kwaliteitsvolle dienstverlening en aandacht voor slachtoffers
- Duidelijke verloning en een prestatie per act
2024-2025
1. Forensische wetenschappen – Algemeen
1.1 Definiëring
= geheel aan wetenschappen en technologische disciplines die kunnen
worden ingezet ter
opheldering van gerezen rechtsvragen
experts vragen om ze op te lossen
=~= gerechtelijke geneeskunde
= het medisch specialisme waar specifieke medische kennis en kunde wordt
aangewend voor waarheidsvinding
Doel: objectieve waarheidsvinding
ophelderen van feiten en vragen (met zekerheid) beantwoorden
bv. w-vragen bhv ‘waarom’!!!
openbaar nut en geen privé-zaak (<--> standaard geneeskunde:
beroepsgeheim)
Doel: materiële bewijsvoering
WANT zonder materieel bewijs, is een uitspraak niets waard
Taken: - Onderzoek naar doodsoorzaak, mechanisme en aard van
overlijden
- Onderzoek van verwondingen en de gevolgen ervan
- Identificatie van stoffelijke resten
- Beoordeling van medisch handelen
- Onderzoeken van biologische sporen (van menselijke oorsprong
1.2 Uitwisselingsprincipe van Locard
= theorie om materiële bewijsvoering te ondersteunen
= principes gelden vanop de ‘crime scene’ (= plek waar het delict
plaatsvond)
3 principes
a. Elk contact laat sporen na (bv. zweet, speeksel, huiddeeltjes, …)
blijven achter op de omgeving
b. Als dader en slachtoffer contract maken, zal er sporenoverdracht
plaatsvinden
in beide richtingen!
c. Voorwerpen die gebruikt werden zullen sporen nalaten en bevatten
,Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
1.3 Elke wetenschap kan forensische wetenschap zijn
Accountancy = boekhouders
forensische accountancy = zoeken naar fraude in de boekhouding van vanalles
Antropologie = skeletonderzoek (bv. hoeveel personen, hoe lang ligt het er al, breuken, …)
bestaat niet in België, wel in Nederland of UK
Archeologie = botten van meer dan 30 jaar oud (opgraven van skeletten)
MAAR veel meer aandacht voor context van het skelet
bestaat niet in België
Ballistiek = leer van de vuurwapens (met wat, welke munitie, hoeveel keer geschoten, …)
Beeldanalyse = eerder recente wetenschap, maar meer en meer belangrijk
= bestuderen van camerabeelden, verbeteren van beelden, …
Biometrie = meetbare eigenschappen van levende wezens (bv. schoenzool, handpalmen,
…)
Bloedspatpatroonanalyse = bloedspatten onderzoeken (bv. hoeveel geslagen, …)
+ in een labo-omgeving reproduceren van vermoedens
Botanie (plantkundigen) = bestuderen en lokaliseren van planten
bv. verplaatsen van lichaam in verpakking, wrs micro-sporen verwijderd met blad in
Branddeskundige
Chemie = vooral voor drugs en bepaalde combinaties van stoffen
Dactyloscopie = vingersporenonderzoek
Digitale forensica = digitale sporen achterhalen (wrs belangrijk in de toekomst)
DNA-analyse = komt nog in de les aan bod
Documentanalyse = minder en minder belangrijk (bv. testamenten)
Entomologie = leer van de insecten (bv. tijdstip van overlijden bepalen)
Geneeskunde = komt uitgebreid aan bod in dit vak
Glas- en verfonderzoek = verfcombinaties bestuderen en lokaliseren
Grafologie = bestuderen van geschrift (minder en minder van toepassing) (bv. handschrift)
Haaronderzoek = logisch: bestuderen van gevonden haren (gekleurd, gekruld, …)
Materiaalkunde = bestuderen van materiaal
Odontologie = bestuderen van tanden (bv. bijtsporen, iedereen heeft een uniek gebid…)
PROBLEEM: vaak moet het slachtoffer gekend zijn om te weten welke tandarts
Pathologie = microscopisch onderzoek (= belangrijk in forensische geneeskunde)
,Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
Psychiatrie = zie gerechtelijke geestelijke gezondheidszorg
Toxicologie = onderzoek van giffen (insecticide, drugs, alcohol, …)
Vezel- en textielonderzoek
Verkeer/transport
1.4 Geschiedenis
- Start: moord op Julius Caesar (44 v.Chr.)
eerste keer ooit dat een lichaam na het sterven onderzocht werd!
= ontdekt dat hij 23 keer gestoken was, maar slechts 1 keer
dodelijk verwond
1.5 Uitoefening
= zeer afhankelijk van land tot land wie aan forensische geneeskunde (mag)
doen
NED: strikte scheiding tussen patholoog (autopsie) en lijkschouwer
(crimescene)
BEL: persoon die ter plaatse gaat, is ook diegene die de autopsie uitvoert
MAAR wel een veel zwaardere studie dan in NED (ong. 11 jaar)
2. Criminalistiek (sporenonderzoek) – Algemeen
= tak van de forensische wetenschappen die zich richt op het identificeren,
verzamelen, analyseren en interpreteren van fysiek bewijs
zowel op natuurkundig, als scheikundig als technisch vlak
=/= criminologie ( ‘Waarom?’ vraag beantwoorden)
WANT dat is de studie van de oorzaken, gevolgen en preventie van
criminaliteit
3. Forensische Biomedische Wetenschappen
= veel verschillende onderdelen uit de Biomedische worden forensisch
toegepast
bv. genetica, toxicologie, odontologie, antropologie, geneeskunde, …
4. Forensische Psychiatrie
= geestelijke gezondheid evalueren van daders én slachtoffers
bv. voor het bepalen van mentale / psychische schade na een misdrijf
= nodig voor het krijgen van bv. een schadevergoeding
, Samenvatting - Gerechtelijke Geneeskunde & Criminalistiek
2024-2025
WANT art. 71 Sw.: geen misdrijf zonder toerekeningsvatbaarheid
ja-nee-vraag die door een forensisch psychiater moet
beantwoord worden
<--> NED: graden van toerekeningsvatbaarheid
= behandelen en inschatten van delinquenten met het oog op de
samenleving en toekomst
= collocaties behandelen (= gedwongen opname ter observatie, psychiatrie,
bescherming)
wet 26/06/1990: bescherming van persoon van de geestesziekte
= maximumduur van collocaties én voorwaarden voor die
collocatie
= moet beslist worden door psychiater én rechter (of
spoedprocedure 24u)
Voorwaarden voor een collocatie:
a. Psychiatrische aandoening die zorgt voor…
b. …ernstig gevaar voor zichzelf of de omgeving en…
c. …een opname is de enige mogelijkheid om dat gevaar te
onderdrukken.
5. Forensisch medische instituten (FMI’s)
- Professionaliseren van de sector door institutionalisering
aantal verplichtingen voor een instituut om goed te kunnen zijn
bv. 24/7 regeling, kwaliteitssysteem met certificaat, goede
infrastructuur,
samenwerking met andere sectoren, stagediensten,
opleiding,
jaarlijks uitvoeren van min. 250 uitwendige en 75 inwendige
lijkschouwing
VOORDELEN: - Betrouwbare bewijs en -waarheidsvorming voor rechters
- Dark number wordt teruggedrongen
- Permanente beschikbaarheid van arts-specialisten
- Kwaliteitsvolle dienstverlening en aandacht voor slachtoffers
- Duidelijke verloning en een prestatie per act
