Psychometrie
=> belang psychologische testen
=> wat is een psychologische test?
=> gevolgen definitie psychologische test
=> inzicht geschiedenis psychologische testen
1. Wat zijn psychologische testen?
1.1 de eerste test die iedereen aflegt
APGAR Scoring
- pasgeborenen
- Schaalscore = 5 aspecten optellen
• Activiteit (spiertonus): beweging
• Pols: hartslag
• Grimas (reflex): reactie op prikkels
• Aanblik (huidkleur): hoe goed baby zuurstof krijgt
• Respiratie (ademhaling): huilen bij geboorte, etc
• 0-2 punten per teken
• 1 minuut eb 5 minuten na geboorte
• Problemen => na 10 minuten opnieuw
• 7-10 = normaal; 4-7 = mogelijks aanleiding tot ingrijpen; 3 of lager = onmiddellijk gereanimeerd
1.2 waarom zijn ze belangrijk?
- grote rol in dagelijks leven
- Allemaal in aanraking met psychologische testen
- Mogelijks vergaande gevolgen voor mensen
- Hoe gebruik maken?
• hoe evolueert de persoon/symptomen/klachten/…
• Onderzoek
• Leerstoornissen
• Arbeid
1.3 vergaande gevolgen
Test doen bij iemand die ter dood veroordeeld wordt.
Is de persoon zwak begaafd (<70) => toch geen doodstraf.
Is de persoon niet zwak begaafd => wel doodstraf doorvoeren.
!! Maar elke test heeft een foutenmarge.
Euthanasie => vele psychologische testen vooraleer goedkeuring er is. Ook in België.
1.4 hoeveel vertrouwen in psychologische testen?
Welke kandidaat aannemen in bedrijf? => 4 kleuren met + en - persoonlijkheidstrekken.
Kijken naar de jobprestaties.
Uit onderzoek blijkt dat deze test niet relevant is.
Psychometrie vormt de wetenschappelijke studie van (de kwaliteit van) psychologische testen. De
focus ligt daarbij op psychologische testen en assessment, maar psychometrie is ook toepasbaar
op andere domeinen zoals criminologie, economie of educatiewetenschappen.
Construct validiteit = uitspraken obv een test, maar de gemaakte uitspraken zijn niet valide.
1
,1.5 het belang van testen
Voor psychologen:
- stellen van diagnose als klinisch psycholoog
- Testing = een relatief eenvoudig proces waarbij een psychologische test wordt afgenomen van
een persoon en men tot een specifieke score op de test komt => interpreteren.
- Assessment = een complex proces waarbij meerdere psychologische testen worden
afgenomen, aangevuld met info uit andere bronnen zoals interviews en observaties, om zo tot
een holistisch beeld te komen over het functioneren van een persoon
- Selecteren van beste kandidaat tijdens sollicitatieprocedure als arbeids- en
organisatiepsycholoog
Voor onderzoekers:
- verzamelen van data met behulp van een vragenlijst of een experiment
Voor de maatschappij:
- we vullen allemaal testen in, die een impact hebben op ons dagelijks leven (bv we gebruiken
reviews om keuzes op te baseren)
- Impact van sociale media, big data en AI. Op sociale media kan je iemands persoonlijkheid zien
Een review over een zaak kan als een psychologische test worden beschouwd.
1.6 definitie
Een psychologische test = een systematische procedure om he gedrag van 2 of meer personen te
vergelijken (inter-individuele verschillen), of om het gedrag van een persoon op verschillende
momenten te vergelijken (intra-individuele verschillen). Of verschillen tussen groepen.
Psychometrie = de wetenschappelijke studie van de kwaliteit van psychologische metingen/
testen.
Kenmerken:
- systematische/gestandaardiseerde procedures
- Staal van gedrag opleveren
- Testscore opleveren
- Gebruik maken van normen
- Voorspellen gedrag buiten de test
- Meten adhv steekproef van gedragingen
1.7 voorbeeld
Staal van gedrag bekomen.
Deze is een objectieve score.
1.8 een staal van gedrag
- een test bestaat uit een eindig aantal items (=vragen / stellingen / opdrachten)
- Selectie van deze items is cruciaal, ze moeten representatief “staal” van gedrag meten. Hoeven
niet gelinkt te zijn.
- Deze items moeten niet noodzakelijk een rechtstreekse afspiegeling zijn van het gedrag dat we
wensen te meten => belangrijk dat een bepaalde vraag gedrag kan voorspellen.
2
,1.9 systematische procedures
Op 3 niveaus:
- Testontwikkeling
- Testafname
- Testscoring en interpretatie
Testontwikkeling
- obv wetenschappelijk onderzoek
- Testontwikkelaar stelt een itempool op. Itempool = eerst grote set van vragen.
- Selectie beste items uit itempool (items die goed scoren op of bijdragen aan psychometrische
kenmerken, zoals betrouwbaarheid, predictieve validiteit, test accuraatheid, …)
- Psychometrische kwaliteit van test wordt op regelmatige basis opnieuw getest. Continue
opvolgen want tijden veranderen.
Testafname
- gestandaardiseerde manier om test af te nemen => op dezelfde wijze een test afnemen
- Vb: digit span test => reeks cijfers herhalen
Testscoring en interpretatie
- hoe antwoorden omzetten in score
- Hoe moeten we score interpreteren
- Objectieve scoring:
• we weten de antwoord(mogelijkheden) al op voorhand
• Gevolg: twee deelnemers die dezelfde respons geven komen automatisch tot dezelfde
conclusie (BIG-5)
- subjectieve scoring:
• weten de antwoorden niet op voorhand => werken met richtlijnen en principes
• Er kan altijd een ander antwoord zijn (quasi oneindig) => andere manier van werking
• Meer ruimte voor interpretatie
• Bv een random vlek = Rorschach test
- in beide een werkwijze om van een antwoord naar een interpretatie te gaan.
1.10 testscores
- Met een test meten we een bepaald psychologisch kenmerk (=construct) (bv intelligentie,
depressie, etc)
- met een test meten we in welke mate een fenomeen voorkomt bij iedereen (bv iedereen heeft
wel eens stress) => we gaan er van uit dat elke persoon dit kenmerk in zekere mate bezit
- Een schatting van de mate waarin dit kenmerk bij een persoon aanwezig is
- ELKE testscores bevat een zekere meetfout: X = T+E
• T = truescore (jouw werkelijke score) => zo dicht mogelijk bij X
• E = error (er spelen vaak veel andere factoren mee) => zo klein mogelijk
Normen en standaarden
- stel score 130 op een intelligentietest. Hoe dit interpreteren?
- Normen = een samenvatting van testresultaten voor een grote steekproef die representatief is
voor een populatie. Helpen om testscores te gaan interpreteren.
- Maar, niet elke test heeft normen!
- Verschil tussen norm-referenced en criterion-referenced testen
• criterion: gebaseerd op bepaalde criteria. Bv examen => meer dan 50% = geslaagd. Individu
• Norm: score individu vergelijken met score referentiegroep. Vergelijking individuen. Normen
gebruiken om test te interpreteren.
1.11 gedrag voorspellen buiten de test
- uiteindelijk doel is niet om te voorspellen hoe iemand scoort op een test zelf, maar hoe iemand
zich zal gedragen buiten de test omstandigheden
- Vb Balloon analogue risk task (BART)
• aan de ballon is een gedrag verbonden
• Meten: hoe veel risico’s neemt een persoon (in het dagelijks leven)
3
, 2. Geschiedenis van psychologische testen
2.1 eerste psychologische testen
China - Zhou dynastie (1046 - 256 BCE):
- testen gebruikt voor selectie van ambtenaren (driejaarlijks)
- Schriftelijk examen (wiskunde, taalvaardigheid, muziek, verantwoordelijkheid, civiel recht,
boekhouding, militaire strategie,…)
- Testafname duurde één volledige nacht en dag
- Afname vond plaats in een kleine, afgesloten ruimte => geen afleiding
- Slechts 1-7% slaagde => slagen betekende hogere functies beklimmen
- Systeem bleef bestaan tot 19de eeuw CE
- Britten hadden in de 19de eeuw, toen ze daar waren, die testen gaan overnemen want ze agen
dat die wel werkten.
Fysiognomie = psychologische kenmerken afleiden uit het uitzicht van een persoon (bv
aangezicht). Oude Grieken deden dit al.
“Hair That hang dan without curling, if it be of a fair complexion, thin and soft withal, signifies a
man to be naturally fainthearted, and of a weak body but of quiet and harmless disposition. Hair
that is big and thick and short withal, denotes a man to be of a strong constitution, secure and
deceitful…” - Aristoteles (obv haar)
Frenologie = psychologische kenmerken afleiden uit knobbels op het hoofd (Frans Joseph Gall).
18e - 19e eeuw. Elke zone is verbonden aan een kenmerk. Als je ergens een bult
had dan waren daar jouw hersenen sterk ontwikkeld.
2.2 experimentele psychologie
- vaak gezien als startpunt van moderne psychologische testen
- Einde 19e eeuw: experimenteel psychologen zetten zich af tegen subjectieve methoden van
onderzoek (introspectie => objectief).
- Focus op objectieve, reproduceerbare methoden in laboratoria
- Enkel aandacht voor eenvoudige, sensorische processen en lichamelijke & zintuigelijke
kenmerken
- Bronze age of testing = bronzen instrumenten tijdperk van testing => testen waren vaak in
brons/koper
Wilhelm Wundt (1832-1920)
- eerste psychologisch lab in Leipzig in 1879
- Systematisch
- Bedenkt allerlei testen zoals de gedachtemeter (klok)
• zeggen waar de slinger was als ze een bepaald geluid hoorde => reactietijd e accuraatheid van
aanduiden waar de slinger zich bevond
- Intelligentie meten: slim iemand gaat snel reageren en kunnen zeggen waar de slinger zich
bevond.
- Verdiensten:
• erkennen van individuele verschillen => mensen op een continuüm plaatsen
• Empirische benadering => verzameling data en zo uitspraak doen >< introspectie
• Systematiek/standaardisering
Francis Galton (1822-1911)
- geobsedeerd door meten
• bv hoe vaak kids op een stoel bewegen, …
- Interesse in erfelijkheid en intelligentie => meest door geïnteresseerd.
• domme mensen mochten zich niet voortplanten => anders meer domme mensen in de
samenleving. (Nazi paste dit ook toe)
- Eugenetica: term bedacht => = goed geboren/selectief kweken van dieren of mensen om de
soort te verbeteren.
- Anthropometrie (= lichamelijke kenmerken) vs psychometrie (=psychologische kenmerken)
- Vader van de “differentiële psychologie” => variatie verklaren => aantonen dat dit erfelijk was
4
=> belang psychologische testen
=> wat is een psychologische test?
=> gevolgen definitie psychologische test
=> inzicht geschiedenis psychologische testen
1. Wat zijn psychologische testen?
1.1 de eerste test die iedereen aflegt
APGAR Scoring
- pasgeborenen
- Schaalscore = 5 aspecten optellen
• Activiteit (spiertonus): beweging
• Pols: hartslag
• Grimas (reflex): reactie op prikkels
• Aanblik (huidkleur): hoe goed baby zuurstof krijgt
• Respiratie (ademhaling): huilen bij geboorte, etc
• 0-2 punten per teken
• 1 minuut eb 5 minuten na geboorte
• Problemen => na 10 minuten opnieuw
• 7-10 = normaal; 4-7 = mogelijks aanleiding tot ingrijpen; 3 of lager = onmiddellijk gereanimeerd
1.2 waarom zijn ze belangrijk?
- grote rol in dagelijks leven
- Allemaal in aanraking met psychologische testen
- Mogelijks vergaande gevolgen voor mensen
- Hoe gebruik maken?
• hoe evolueert de persoon/symptomen/klachten/…
• Onderzoek
• Leerstoornissen
• Arbeid
1.3 vergaande gevolgen
Test doen bij iemand die ter dood veroordeeld wordt.
Is de persoon zwak begaafd (<70) => toch geen doodstraf.
Is de persoon niet zwak begaafd => wel doodstraf doorvoeren.
!! Maar elke test heeft een foutenmarge.
Euthanasie => vele psychologische testen vooraleer goedkeuring er is. Ook in België.
1.4 hoeveel vertrouwen in psychologische testen?
Welke kandidaat aannemen in bedrijf? => 4 kleuren met + en - persoonlijkheidstrekken.
Kijken naar de jobprestaties.
Uit onderzoek blijkt dat deze test niet relevant is.
Psychometrie vormt de wetenschappelijke studie van (de kwaliteit van) psychologische testen. De
focus ligt daarbij op psychologische testen en assessment, maar psychometrie is ook toepasbaar
op andere domeinen zoals criminologie, economie of educatiewetenschappen.
Construct validiteit = uitspraken obv een test, maar de gemaakte uitspraken zijn niet valide.
1
,1.5 het belang van testen
Voor psychologen:
- stellen van diagnose als klinisch psycholoog
- Testing = een relatief eenvoudig proces waarbij een psychologische test wordt afgenomen van
een persoon en men tot een specifieke score op de test komt => interpreteren.
- Assessment = een complex proces waarbij meerdere psychologische testen worden
afgenomen, aangevuld met info uit andere bronnen zoals interviews en observaties, om zo tot
een holistisch beeld te komen over het functioneren van een persoon
- Selecteren van beste kandidaat tijdens sollicitatieprocedure als arbeids- en
organisatiepsycholoog
Voor onderzoekers:
- verzamelen van data met behulp van een vragenlijst of een experiment
Voor de maatschappij:
- we vullen allemaal testen in, die een impact hebben op ons dagelijks leven (bv we gebruiken
reviews om keuzes op te baseren)
- Impact van sociale media, big data en AI. Op sociale media kan je iemands persoonlijkheid zien
Een review over een zaak kan als een psychologische test worden beschouwd.
1.6 definitie
Een psychologische test = een systematische procedure om he gedrag van 2 of meer personen te
vergelijken (inter-individuele verschillen), of om het gedrag van een persoon op verschillende
momenten te vergelijken (intra-individuele verschillen). Of verschillen tussen groepen.
Psychometrie = de wetenschappelijke studie van de kwaliteit van psychologische metingen/
testen.
Kenmerken:
- systematische/gestandaardiseerde procedures
- Staal van gedrag opleveren
- Testscore opleveren
- Gebruik maken van normen
- Voorspellen gedrag buiten de test
- Meten adhv steekproef van gedragingen
1.7 voorbeeld
Staal van gedrag bekomen.
Deze is een objectieve score.
1.8 een staal van gedrag
- een test bestaat uit een eindig aantal items (=vragen / stellingen / opdrachten)
- Selectie van deze items is cruciaal, ze moeten representatief “staal” van gedrag meten. Hoeven
niet gelinkt te zijn.
- Deze items moeten niet noodzakelijk een rechtstreekse afspiegeling zijn van het gedrag dat we
wensen te meten => belangrijk dat een bepaalde vraag gedrag kan voorspellen.
2
,1.9 systematische procedures
Op 3 niveaus:
- Testontwikkeling
- Testafname
- Testscoring en interpretatie
Testontwikkeling
- obv wetenschappelijk onderzoek
- Testontwikkelaar stelt een itempool op. Itempool = eerst grote set van vragen.
- Selectie beste items uit itempool (items die goed scoren op of bijdragen aan psychometrische
kenmerken, zoals betrouwbaarheid, predictieve validiteit, test accuraatheid, …)
- Psychometrische kwaliteit van test wordt op regelmatige basis opnieuw getest. Continue
opvolgen want tijden veranderen.
Testafname
- gestandaardiseerde manier om test af te nemen => op dezelfde wijze een test afnemen
- Vb: digit span test => reeks cijfers herhalen
Testscoring en interpretatie
- hoe antwoorden omzetten in score
- Hoe moeten we score interpreteren
- Objectieve scoring:
• we weten de antwoord(mogelijkheden) al op voorhand
• Gevolg: twee deelnemers die dezelfde respons geven komen automatisch tot dezelfde
conclusie (BIG-5)
- subjectieve scoring:
• weten de antwoorden niet op voorhand => werken met richtlijnen en principes
• Er kan altijd een ander antwoord zijn (quasi oneindig) => andere manier van werking
• Meer ruimte voor interpretatie
• Bv een random vlek = Rorschach test
- in beide een werkwijze om van een antwoord naar een interpretatie te gaan.
1.10 testscores
- Met een test meten we een bepaald psychologisch kenmerk (=construct) (bv intelligentie,
depressie, etc)
- met een test meten we in welke mate een fenomeen voorkomt bij iedereen (bv iedereen heeft
wel eens stress) => we gaan er van uit dat elke persoon dit kenmerk in zekere mate bezit
- Een schatting van de mate waarin dit kenmerk bij een persoon aanwezig is
- ELKE testscores bevat een zekere meetfout: X = T+E
• T = truescore (jouw werkelijke score) => zo dicht mogelijk bij X
• E = error (er spelen vaak veel andere factoren mee) => zo klein mogelijk
Normen en standaarden
- stel score 130 op een intelligentietest. Hoe dit interpreteren?
- Normen = een samenvatting van testresultaten voor een grote steekproef die representatief is
voor een populatie. Helpen om testscores te gaan interpreteren.
- Maar, niet elke test heeft normen!
- Verschil tussen norm-referenced en criterion-referenced testen
• criterion: gebaseerd op bepaalde criteria. Bv examen => meer dan 50% = geslaagd. Individu
• Norm: score individu vergelijken met score referentiegroep. Vergelijking individuen. Normen
gebruiken om test te interpreteren.
1.11 gedrag voorspellen buiten de test
- uiteindelijk doel is niet om te voorspellen hoe iemand scoort op een test zelf, maar hoe iemand
zich zal gedragen buiten de test omstandigheden
- Vb Balloon analogue risk task (BART)
• aan de ballon is een gedrag verbonden
• Meten: hoe veel risico’s neemt een persoon (in het dagelijks leven)
3
, 2. Geschiedenis van psychologische testen
2.1 eerste psychologische testen
China - Zhou dynastie (1046 - 256 BCE):
- testen gebruikt voor selectie van ambtenaren (driejaarlijks)
- Schriftelijk examen (wiskunde, taalvaardigheid, muziek, verantwoordelijkheid, civiel recht,
boekhouding, militaire strategie,…)
- Testafname duurde één volledige nacht en dag
- Afname vond plaats in een kleine, afgesloten ruimte => geen afleiding
- Slechts 1-7% slaagde => slagen betekende hogere functies beklimmen
- Systeem bleef bestaan tot 19de eeuw CE
- Britten hadden in de 19de eeuw, toen ze daar waren, die testen gaan overnemen want ze agen
dat die wel werkten.
Fysiognomie = psychologische kenmerken afleiden uit het uitzicht van een persoon (bv
aangezicht). Oude Grieken deden dit al.
“Hair That hang dan without curling, if it be of a fair complexion, thin and soft withal, signifies a
man to be naturally fainthearted, and of a weak body but of quiet and harmless disposition. Hair
that is big and thick and short withal, denotes a man to be of a strong constitution, secure and
deceitful…” - Aristoteles (obv haar)
Frenologie = psychologische kenmerken afleiden uit knobbels op het hoofd (Frans Joseph Gall).
18e - 19e eeuw. Elke zone is verbonden aan een kenmerk. Als je ergens een bult
had dan waren daar jouw hersenen sterk ontwikkeld.
2.2 experimentele psychologie
- vaak gezien als startpunt van moderne psychologische testen
- Einde 19e eeuw: experimenteel psychologen zetten zich af tegen subjectieve methoden van
onderzoek (introspectie => objectief).
- Focus op objectieve, reproduceerbare methoden in laboratoria
- Enkel aandacht voor eenvoudige, sensorische processen en lichamelijke & zintuigelijke
kenmerken
- Bronze age of testing = bronzen instrumenten tijdperk van testing => testen waren vaak in
brons/koper
Wilhelm Wundt (1832-1920)
- eerste psychologisch lab in Leipzig in 1879
- Systematisch
- Bedenkt allerlei testen zoals de gedachtemeter (klok)
• zeggen waar de slinger was als ze een bepaald geluid hoorde => reactietijd e accuraatheid van
aanduiden waar de slinger zich bevond
- Intelligentie meten: slim iemand gaat snel reageren en kunnen zeggen waar de slinger zich
bevond.
- Verdiensten:
• erkennen van individuele verschillen => mensen op een continuüm plaatsen
• Empirische benadering => verzameling data en zo uitspraak doen >< introspectie
• Systematiek/standaardisering
Francis Galton (1822-1911)
- geobsedeerd door meten
• bv hoe vaak kids op een stoel bewegen, …
- Interesse in erfelijkheid en intelligentie => meest door geïnteresseerd.
• domme mensen mochten zich niet voortplanten => anders meer domme mensen in de
samenleving. (Nazi paste dit ook toe)
- Eugenetica: term bedacht => = goed geboren/selectief kweken van dieren of mensen om de
soort te verbeteren.
- Anthropometrie (= lichamelijke kenmerken) vs psychometrie (=psychologische kenmerken)
- Vader van de “differentiële psychologie” => variatie verklaren => aantonen dat dit erfelijk was
4
