Rechtssociologie
Inleiding
● sociologie is de studie van menselijk gedrag in een maatschappelijke context + het
onderzoekt hoe mensen samenleven, hoe sociale structuren en normen hun gedrag
beïnvloeden en hoe instituties, zoals wetgeving, hun dagelijks leven vormgeven -> sociologie
evolueert mee in praktijk
● wat is rechtssociologie? = impact van wetgeving op mensen en op het dagelijks leven + hoe
mensen hiermee omgaan (vb het ontwijken van belastingen want mensen zullen niet altijd
wetgeving volgen, soms probeert men deze te ontwijken)
○ => wisselwerking tussen het recht en samenleving: wetten beïnvloeden menselijk
gedrag, maar mensen proberen ook invloed uit te oefenen op wetten en regelgeving
■ persoonlijke en sociale factoren spelen ook een rol in hoe individuen met
wetgeving omgaan en hoe ze door het recht worden behandeld
○ rechtssociologie onderzoekt hoe het recht functioneert in de samenleving, rekening
houdend met ethische kwesties want rechtssociologie houdt ook rekening met
allerlei factoren die mee in rekening gebracht moeten w bij de totstandkoming van
recht
○ voorbeeld van hoe recht w toegepast in de SL is het werk van vrederechters -> zij
bemiddelen in conflicten en proberen tot een oplossing te komen die voor beide
partijen aanvaardbaar is
○ in rechtssociologie altijd zaken van buitenaf bekijken -> hoe zijn dingen tot stand
gekomen? => belang van context waarin recht w toegepast of tot stand gekomen is
○ sociale inspectiediensten, zoals die voor sociale zaken, spoorwegen, milieu en
fiscaliteit… zijn operatoren van het recht want ze hebben de taak om het recht toe
te passen en te optimaliseren en soms sancties op te leggen
● Meerwaarde van de rechtssociologie:
○ “Over de muur van het juridische heen kijken”
○ Niet vanuit een I-vorm (traditional skills, legal knowledge…) naar de wetenschap
kijken maar vanuit een T-vorm
■ T-vorm: vanuit andere disciplines begrijpen hoe problemen/bepaalde
uitdagingen zich stellen ⇒ T-shaped lawyer = rechter die al de
vaardigheden bezit maar ook interdisciplinaire skills (vb. business
know-how, technologie & data, design thinking...)
● vb risk management (beheer van risico’s -> hiervan moet jurist ook
iets weten)
● vb. Project management -> richt zich op het opzetten, uitvoeren en
evalueren van een project, waarbij middelen w vrijgemaakt en
beslissingen gaandeweg worden bijgestuurd. In het recht is deze
werkwijze minder gangbaar; juristen focussen vooral op het dichten
van lacunes met definitieve, algemeen toepasbare oplossingen. Door
het gebrek aan gegevens is dit echter vaak moeilijk, waardoor een
projectmatige aanpak – eerst testen en dan veralgemenen – nuttig
zou kunnen zijn. Toch blijft het recht traditioneel gericht op vaste,
universele regels in plaats van een flexibele, stapsgewijze evaluatie.
○ project management: niet algemeen toepassen maar eerst
evalueren en pas daarna veralgemenen
1
, ● vb design thinking: hoe moet je als jurist bepaalde zaken binnen de
SL ontwerpen en vormgeven, of denken aan nieuwe vormen van
regulering
■ I-shaped lawyer = juridische discipline, juridische kennis, traditional (judicial)
skills, legal knowledge en ook soft skills zoals bemiddelen
○ De moderne jurist moet veel meer bezitten dan louter juridische kennis en
vaardigheden -> Maar de I moet je ook nog altijd blijven ontwikkelen (is plus-plus
verhaal) ⇒ van een jurist wordt dus heel veel verwacht
Hoofdstuk 1. Wat is rechtssociologie?
1.1 Inleiding
1. Een interne vs. externe kijk op het recht
● Intern = juridisch denken:
-> verwijzing naar dee trias binnen het recht (3 verschillende perspectieven op juridische
regels en hun toepassing):
○ wat houdt de regel in (regelgeving)?
■ de inhoud van een regel
○ wat zegt de instantie die de regel toepast (rechtsbedeling)?
■ wie doet uitspraak over de regel, wie past de regel toe, welke sancties
leggen ze op
○ hoe interpreteert de commentator de regel (rechtsleer)?
■ commentator (academici, advocaat…) is de persoon die niet actief
betrokken is bij de toepassing van de regel, maar wel ziet wat er gebeurt en
op die manier de toepassing van de regel analyseert en interpreteert
-> “law in the books” = hoe het recht gemaakt en toegepast w
● Extern = sociaalwetenschappelijk denken = sociaalwetenschappelijke benadering, waarbij
men vanuit een wetenschappelijk perspectief analyseert wat er binnen het recht gebeurt:
○ hoe is de regel tot stand gekomen (sociale genese)?
■ de rechtssocioloog kijkt breder (extern) en vraagt zich af: wat gebeurt er
buiten het parlement? Wat heeft ertoe geleid dat een thema op de
parlementaire agenda is gekomen?
■ vb milieurecht bestond vroeger niet, maar is nu uitgebreid en gedetailleerd,
omdat milieu steeds belangrijker werd voor individuen, overheid en
industrie. Echter, overmatige regulering kan een tegentendens veroorzaken
omdat mensen zich ertegen kunnen verzetten of regelgeving proberen te
ontwijken vanwege hoge kosten en complexiteit
○ in welke mate wordt de regel gevolgd (conformiteit)?
■ in welke mate komt het beoogde gedrag in de buurt bij het gedrag van
mensen
■ “law in the books” en “law in action” (R. Pound)
● niet enkel kijken naar law in the books, maar ook naar het recht in
de actuele realiteit (law in action)
● MAAR er is een kloof tussen wet in boeken en wet in actie → 100%
conformiteit bestaat niet! In veel gevallen w het bereiken van de
helft van de beoogde conformiteit al als succes beschouwd
■ in welke mate kennen en aanvaarden de rechtsonderhorigen de regel (kennis
en houding)?
● Door de complexiteit van het recht weet niemand precies wat het
juiste gedrag is in elke situatie. Zo was het tijdens de COVID-periode
vaak onduidelijk welke gedragingen precies waren toegestaan.
○ wie speelt een rol bij de interpretatie van de regel (actoren)?
2
,○ op welke manier passen de bevoegde instanties de regels toe (implementatie)?
■ Soms zijn implementatiemechanismen nodig, zoals agentschappen of
speciale diensten, om rechtsregels in de praktijk uit te voeren vb voor het
toekennen van subsidies is een instantie nodig die aanvragen verwerkt en
goedkeurt
○ in welke mate is de regel effectief (effectiviteit) en efficiënt (efficiëntie)?
■ Het begrip effectiviteit w vaak gebruikt, maar interpretatie ervan kan
variëren => belangrijk te begrijpen wat effectiviteit precies inhoudt
■ effect ≠ effectiviteit: effect is simpelweg een gevolg (bijv. A leidt tot B), maar
effectiviteit onderzoekt de relatie tussen het gevolg/effect en de doelstelling:
was het effect bedoeld, en kwam het overeen met het oorspronkelijke doel
van de regel?
● Je kunt niet van effectiviteit spreken zonder eerst de achterliggende
effecten te begrijpen.
● andere effecten dan beoogd = neveneffecten (soms negatieve
effecten) => effecten zijn dus niet altijd wat een regelgever bedoeld
heeft
● effectiviteit is een criterium om regelgeving te gaan evalueren
■ Efficiëntie heeft te maken met de middelen die nodig zijn om effectiviteit te
bereiken (soms zijn die middelen laag, soms hoog)
● vb om verkeersregels af te dwingen (zoals stoppen bij rood en
doorrijden bij groen), kunnen middelen zoals politiecontroles,
camera's of rotondes ingezet worden. Echter, sommige mensen
negeren de regels en rijden gewoon door rood, wat de efficiëntie
van de handhaving beïnvloedt
○ heeft de regel mogelijke neveneffecten (impact)?
■ bredere context => niet alleen het beoogde effect van een regel, maar ook
onbedoelde neveneffecten
○ hoe kunnen rechtszoekenden hun recht vinden (toegang tot het recht)?
■ in het Belgisch Staatsblad vindt je info over het recht
■ MAAR info is niet altijd kwaliteitsvol (een keerzijde van digitalisering) =>
onderscheid maken tss betrouwbare en minder betrouwbare bronnen is een
giga opdracht, waarvoor de gemiddelde burger vaak niet over de nodige
expertise beschikt
■ bij wie kan je terecht als je hulp wil?
○ in welke mate beantwoordt de regel aan de principes van de rechtsstaat (“rule of
law”)?
■ gelijkheid, rechtszekerheid, onpartijdigheid, rechtvaardigheid, billijkheid
● Rechtszekerheid: vermogen om gedrag af te stemmen op regels die
momenteel van kracht zijn
● Onafhankelijkheid van instellingen
● Onpartijdigheid: Het waarborgen dat alle partijen gelijk behandeld
worden, zonder voorkeur
● Rechtvaardigheid: Kunnen burgers gerechtigheid krijgen? Dit hangt
af van de toegang tot het recht en de mogelijkheid om rechten af te
dwingen + gaat ook om de vraag of partijen tevreden zijn met de
uitkomst, wat de waarde van rechtvaardigheid weerspiegelt.
Toegang tot het recht is één ding, maar tevredenheid met het
resultaat is iets anders
3
, ● Billijkheid: Het verzachten van de gevolgen van rechterlijke
uitspraken of algemene regels die voor groepen gelden, met het
doel equity te waarborgen
■ “de aspiraties van het recht vormen de inspiraties van de RS” (K. Schuyt)
● de ambities van het recht, zoals rechtzekerheid en gelijkheid, dienen
als legitimerende gronden. Maar worden deze echt bereikt? In welke
mate, voor wie en binnen welke termijn?... Dit zijn vragen die de
rechtssocioloog zich stelt
-> “law in action” = de toepassing van alle verschillende elementen (regelgeving,
regeltoepassing…) in de praktijk en het zoeken naar efficiëntie en effectiviteit
-> "law in action" verwijst naar hoe het recht in de praktijk functioneert, in tegenstelling tot
"law in the books", dat enkel kijkt naar de formele regelgeving
● Foto links: beeld van Vrouwe Justitia, geblinddoekt en met een weegschaal, die het
evenwicht probeert te vinden tussen de alle partijen en belangen in een conflict. Vaak wordt
aangenomen dat het recht vanzelf ook rechtvaardigheid oplevert
● Foto rechts: aan deze kant is het wellicht niet wenselijk dat Vrouwe Justitia geblinddoekt
blijft, maar juist kijkt naar de verschillende partijen voor haar. Als je in ongelijke situaties
gelijke behandeling toepast, kun je misschien zelfs meer ongelijkheid creëren. Daarom is het
beter dat Vrouwe Justitia soms kijkt naar de partijen, hun belangen, beperkingen en
drijfveren. Dit is een belangrijke uitdaging voor de rechtssociologie ten aanzien van het recht.
● Vb. klassenjustitie kan bij de linkse foto niet bestaan, want je ziet geen klassen MAAR bij foto
rechts bestaat klassenjusitie wel en zal men er eventueel gevolg aan geven
2. Een normatieve vs. empirische wetenschapsbenadering
● rechtsociologie kan niet zonder empirie, omdat het moet onderzoeken of de ambities van
het recht ook echt worden nageleefd. Zonder empirisch onderzoek en een goede
methodische onderbouw is rechtsociologie moeilijk voor te stellen
● normatief: het recht bestudeert hoe menselijk gedrag zou moeten zijn
○ Recht bestudeert het gedrag zoals het zou moeten zijn, daarom noemen we het
recht een normatieve wetenschap MAAR soms w gezegd dat het recht een systeem
is van normering zoals religie (parallel tussen religie en recht)
● empirisch: de sociale wetenschappen bestuderen hoe menselijk gedrag feitelijk is ->
Rechtsociologie komt van buitenaf en biedt een extern perspectief, wat zorgt voor een
andere, empirische onderbouwing. Disciplines zoals psychologie en antropologie bestuderen
menselijk gedrag in de praktijk, zonder zich bezig te houden met hoe het zou moeten zijn
-> Waardenvrij? OF Waardengebonden en waarderingsvrij?
○ Waardenvrij?
■ Als het een wetenschap moet zijn, moet het vrij zijn van waarden: de
onderzoeker kijkt neutraal naar de realiteit, doet vaststellingen die
herhaalbaar en repliceerbaar zijn, zodat anderen tot dezelfde conclusies
kunnen komen. Als je tot zelfde conclusie komt is het een wetenschap. Dit
oude idee, dat aansluit bij de natuurwetenschappen, wordt nu echter steeds
vaker losgelaten.
■ Het nieuwe denkkader stelt dat je waarden niet hoeft af te wijzen, maar ze
moet expliciteren. Dit zorgt ervoor dat men begrijpt vanuit welk perspectief
het wetenschappelijk onderzoek is geformuleerd en binnen welke kaders de
premissen geldig zijn. Dit is de moderne benadering van intersubjectief en
waardengebonden onderzoek.
○ Waardengebonden en waarderingsvrij
4
Inleiding
● sociologie is de studie van menselijk gedrag in een maatschappelijke context + het
onderzoekt hoe mensen samenleven, hoe sociale structuren en normen hun gedrag
beïnvloeden en hoe instituties, zoals wetgeving, hun dagelijks leven vormgeven -> sociologie
evolueert mee in praktijk
● wat is rechtssociologie? = impact van wetgeving op mensen en op het dagelijks leven + hoe
mensen hiermee omgaan (vb het ontwijken van belastingen want mensen zullen niet altijd
wetgeving volgen, soms probeert men deze te ontwijken)
○ => wisselwerking tussen het recht en samenleving: wetten beïnvloeden menselijk
gedrag, maar mensen proberen ook invloed uit te oefenen op wetten en regelgeving
■ persoonlijke en sociale factoren spelen ook een rol in hoe individuen met
wetgeving omgaan en hoe ze door het recht worden behandeld
○ rechtssociologie onderzoekt hoe het recht functioneert in de samenleving, rekening
houdend met ethische kwesties want rechtssociologie houdt ook rekening met
allerlei factoren die mee in rekening gebracht moeten w bij de totstandkoming van
recht
○ voorbeeld van hoe recht w toegepast in de SL is het werk van vrederechters -> zij
bemiddelen in conflicten en proberen tot een oplossing te komen die voor beide
partijen aanvaardbaar is
○ in rechtssociologie altijd zaken van buitenaf bekijken -> hoe zijn dingen tot stand
gekomen? => belang van context waarin recht w toegepast of tot stand gekomen is
○ sociale inspectiediensten, zoals die voor sociale zaken, spoorwegen, milieu en
fiscaliteit… zijn operatoren van het recht want ze hebben de taak om het recht toe
te passen en te optimaliseren en soms sancties op te leggen
● Meerwaarde van de rechtssociologie:
○ “Over de muur van het juridische heen kijken”
○ Niet vanuit een I-vorm (traditional skills, legal knowledge…) naar de wetenschap
kijken maar vanuit een T-vorm
■ T-vorm: vanuit andere disciplines begrijpen hoe problemen/bepaalde
uitdagingen zich stellen ⇒ T-shaped lawyer = rechter die al de
vaardigheden bezit maar ook interdisciplinaire skills (vb. business
know-how, technologie & data, design thinking...)
● vb risk management (beheer van risico’s -> hiervan moet jurist ook
iets weten)
● vb. Project management -> richt zich op het opzetten, uitvoeren en
evalueren van een project, waarbij middelen w vrijgemaakt en
beslissingen gaandeweg worden bijgestuurd. In het recht is deze
werkwijze minder gangbaar; juristen focussen vooral op het dichten
van lacunes met definitieve, algemeen toepasbare oplossingen. Door
het gebrek aan gegevens is dit echter vaak moeilijk, waardoor een
projectmatige aanpak – eerst testen en dan veralgemenen – nuttig
zou kunnen zijn. Toch blijft het recht traditioneel gericht op vaste,
universele regels in plaats van een flexibele, stapsgewijze evaluatie.
○ project management: niet algemeen toepassen maar eerst
evalueren en pas daarna veralgemenen
1
, ● vb design thinking: hoe moet je als jurist bepaalde zaken binnen de
SL ontwerpen en vormgeven, of denken aan nieuwe vormen van
regulering
■ I-shaped lawyer = juridische discipline, juridische kennis, traditional (judicial)
skills, legal knowledge en ook soft skills zoals bemiddelen
○ De moderne jurist moet veel meer bezitten dan louter juridische kennis en
vaardigheden -> Maar de I moet je ook nog altijd blijven ontwikkelen (is plus-plus
verhaal) ⇒ van een jurist wordt dus heel veel verwacht
Hoofdstuk 1. Wat is rechtssociologie?
1.1 Inleiding
1. Een interne vs. externe kijk op het recht
● Intern = juridisch denken:
-> verwijzing naar dee trias binnen het recht (3 verschillende perspectieven op juridische
regels en hun toepassing):
○ wat houdt de regel in (regelgeving)?
■ de inhoud van een regel
○ wat zegt de instantie die de regel toepast (rechtsbedeling)?
■ wie doet uitspraak over de regel, wie past de regel toe, welke sancties
leggen ze op
○ hoe interpreteert de commentator de regel (rechtsleer)?
■ commentator (academici, advocaat…) is de persoon die niet actief
betrokken is bij de toepassing van de regel, maar wel ziet wat er gebeurt en
op die manier de toepassing van de regel analyseert en interpreteert
-> “law in the books” = hoe het recht gemaakt en toegepast w
● Extern = sociaalwetenschappelijk denken = sociaalwetenschappelijke benadering, waarbij
men vanuit een wetenschappelijk perspectief analyseert wat er binnen het recht gebeurt:
○ hoe is de regel tot stand gekomen (sociale genese)?
■ de rechtssocioloog kijkt breder (extern) en vraagt zich af: wat gebeurt er
buiten het parlement? Wat heeft ertoe geleid dat een thema op de
parlementaire agenda is gekomen?
■ vb milieurecht bestond vroeger niet, maar is nu uitgebreid en gedetailleerd,
omdat milieu steeds belangrijker werd voor individuen, overheid en
industrie. Echter, overmatige regulering kan een tegentendens veroorzaken
omdat mensen zich ertegen kunnen verzetten of regelgeving proberen te
ontwijken vanwege hoge kosten en complexiteit
○ in welke mate wordt de regel gevolgd (conformiteit)?
■ in welke mate komt het beoogde gedrag in de buurt bij het gedrag van
mensen
■ “law in the books” en “law in action” (R. Pound)
● niet enkel kijken naar law in the books, maar ook naar het recht in
de actuele realiteit (law in action)
● MAAR er is een kloof tussen wet in boeken en wet in actie → 100%
conformiteit bestaat niet! In veel gevallen w het bereiken van de
helft van de beoogde conformiteit al als succes beschouwd
■ in welke mate kennen en aanvaarden de rechtsonderhorigen de regel (kennis
en houding)?
● Door de complexiteit van het recht weet niemand precies wat het
juiste gedrag is in elke situatie. Zo was het tijdens de COVID-periode
vaak onduidelijk welke gedragingen precies waren toegestaan.
○ wie speelt een rol bij de interpretatie van de regel (actoren)?
2
,○ op welke manier passen de bevoegde instanties de regels toe (implementatie)?
■ Soms zijn implementatiemechanismen nodig, zoals agentschappen of
speciale diensten, om rechtsregels in de praktijk uit te voeren vb voor het
toekennen van subsidies is een instantie nodig die aanvragen verwerkt en
goedkeurt
○ in welke mate is de regel effectief (effectiviteit) en efficiënt (efficiëntie)?
■ Het begrip effectiviteit w vaak gebruikt, maar interpretatie ervan kan
variëren => belangrijk te begrijpen wat effectiviteit precies inhoudt
■ effect ≠ effectiviteit: effect is simpelweg een gevolg (bijv. A leidt tot B), maar
effectiviteit onderzoekt de relatie tussen het gevolg/effect en de doelstelling:
was het effect bedoeld, en kwam het overeen met het oorspronkelijke doel
van de regel?
● Je kunt niet van effectiviteit spreken zonder eerst de achterliggende
effecten te begrijpen.
● andere effecten dan beoogd = neveneffecten (soms negatieve
effecten) => effecten zijn dus niet altijd wat een regelgever bedoeld
heeft
● effectiviteit is een criterium om regelgeving te gaan evalueren
■ Efficiëntie heeft te maken met de middelen die nodig zijn om effectiviteit te
bereiken (soms zijn die middelen laag, soms hoog)
● vb om verkeersregels af te dwingen (zoals stoppen bij rood en
doorrijden bij groen), kunnen middelen zoals politiecontroles,
camera's of rotondes ingezet worden. Echter, sommige mensen
negeren de regels en rijden gewoon door rood, wat de efficiëntie
van de handhaving beïnvloedt
○ heeft de regel mogelijke neveneffecten (impact)?
■ bredere context => niet alleen het beoogde effect van een regel, maar ook
onbedoelde neveneffecten
○ hoe kunnen rechtszoekenden hun recht vinden (toegang tot het recht)?
■ in het Belgisch Staatsblad vindt je info over het recht
■ MAAR info is niet altijd kwaliteitsvol (een keerzijde van digitalisering) =>
onderscheid maken tss betrouwbare en minder betrouwbare bronnen is een
giga opdracht, waarvoor de gemiddelde burger vaak niet over de nodige
expertise beschikt
■ bij wie kan je terecht als je hulp wil?
○ in welke mate beantwoordt de regel aan de principes van de rechtsstaat (“rule of
law”)?
■ gelijkheid, rechtszekerheid, onpartijdigheid, rechtvaardigheid, billijkheid
● Rechtszekerheid: vermogen om gedrag af te stemmen op regels die
momenteel van kracht zijn
● Onafhankelijkheid van instellingen
● Onpartijdigheid: Het waarborgen dat alle partijen gelijk behandeld
worden, zonder voorkeur
● Rechtvaardigheid: Kunnen burgers gerechtigheid krijgen? Dit hangt
af van de toegang tot het recht en de mogelijkheid om rechten af te
dwingen + gaat ook om de vraag of partijen tevreden zijn met de
uitkomst, wat de waarde van rechtvaardigheid weerspiegelt.
Toegang tot het recht is één ding, maar tevredenheid met het
resultaat is iets anders
3
, ● Billijkheid: Het verzachten van de gevolgen van rechterlijke
uitspraken of algemene regels die voor groepen gelden, met het
doel equity te waarborgen
■ “de aspiraties van het recht vormen de inspiraties van de RS” (K. Schuyt)
● de ambities van het recht, zoals rechtzekerheid en gelijkheid, dienen
als legitimerende gronden. Maar worden deze echt bereikt? In welke
mate, voor wie en binnen welke termijn?... Dit zijn vragen die de
rechtssocioloog zich stelt
-> “law in action” = de toepassing van alle verschillende elementen (regelgeving,
regeltoepassing…) in de praktijk en het zoeken naar efficiëntie en effectiviteit
-> "law in action" verwijst naar hoe het recht in de praktijk functioneert, in tegenstelling tot
"law in the books", dat enkel kijkt naar de formele regelgeving
● Foto links: beeld van Vrouwe Justitia, geblinddoekt en met een weegschaal, die het
evenwicht probeert te vinden tussen de alle partijen en belangen in een conflict. Vaak wordt
aangenomen dat het recht vanzelf ook rechtvaardigheid oplevert
● Foto rechts: aan deze kant is het wellicht niet wenselijk dat Vrouwe Justitia geblinddoekt
blijft, maar juist kijkt naar de verschillende partijen voor haar. Als je in ongelijke situaties
gelijke behandeling toepast, kun je misschien zelfs meer ongelijkheid creëren. Daarom is het
beter dat Vrouwe Justitia soms kijkt naar de partijen, hun belangen, beperkingen en
drijfveren. Dit is een belangrijke uitdaging voor de rechtssociologie ten aanzien van het recht.
● Vb. klassenjustitie kan bij de linkse foto niet bestaan, want je ziet geen klassen MAAR bij foto
rechts bestaat klassenjusitie wel en zal men er eventueel gevolg aan geven
2. Een normatieve vs. empirische wetenschapsbenadering
● rechtsociologie kan niet zonder empirie, omdat het moet onderzoeken of de ambities van
het recht ook echt worden nageleefd. Zonder empirisch onderzoek en een goede
methodische onderbouw is rechtsociologie moeilijk voor te stellen
● normatief: het recht bestudeert hoe menselijk gedrag zou moeten zijn
○ Recht bestudeert het gedrag zoals het zou moeten zijn, daarom noemen we het
recht een normatieve wetenschap MAAR soms w gezegd dat het recht een systeem
is van normering zoals religie (parallel tussen religie en recht)
● empirisch: de sociale wetenschappen bestuderen hoe menselijk gedrag feitelijk is ->
Rechtsociologie komt van buitenaf en biedt een extern perspectief, wat zorgt voor een
andere, empirische onderbouwing. Disciplines zoals psychologie en antropologie bestuderen
menselijk gedrag in de praktijk, zonder zich bezig te houden met hoe het zou moeten zijn
-> Waardenvrij? OF Waardengebonden en waarderingsvrij?
○ Waardenvrij?
■ Als het een wetenschap moet zijn, moet het vrij zijn van waarden: de
onderzoeker kijkt neutraal naar de realiteit, doet vaststellingen die
herhaalbaar en repliceerbaar zijn, zodat anderen tot dezelfde conclusies
kunnen komen. Als je tot zelfde conclusie komt is het een wetenschap. Dit
oude idee, dat aansluit bij de natuurwetenschappen, wordt nu echter steeds
vaker losgelaten.
■ Het nieuwe denkkader stelt dat je waarden niet hoeft af te wijzen, maar ze
moet expliciteren. Dit zorgt ervoor dat men begrijpt vanuit welk perspectief
het wetenschappelijk onderzoek is geformuleerd en binnen welke kaders de
premissen geldig zijn. Dit is de moderne benadering van intersubjectief en
waardengebonden onderzoek.
○ Waardengebonden en waarderingsvrij
4
