Inleiding tot Sociaal Recht
1. Begrip en indeling sociaal recht
Sociaal recht bestaat uit 3 delen
1) Arbeidsrecht: verhouding tussen werkgevers en werknemers
Individueel: relatie tussen WN en WG => arbeidsovereenkomst, loon, vakantie
Fooi is altijd individueel mag normaal niet verdeeld worden
Collectief: gemeenschappelijke regeling per onderneming / bedrijfstak = CAO
Bedrijfswagen en maaltijdcheques
2) Sociale zekerheid: hulp bij levensonderhoud
Klassieke sociale zekerheid
Bijstand
3) Welzijnsrecht: dienstverlening aan
hulpbehoevenden
Arbeidsrecht
- Geheel van rechtsregels
- Betreffende personen die arbeid verrichten
- In ondergeschikt verband (niet zelfstandigen)
- Krachtens een overeenkomst (niet ambtenaren)
Ambtenaar heeft geen contract maar een benoeming of aanstelling
Socialezekerheidsrecht
- Geheel van rechtsregels
- Dat een zekere graad van financiële zekerheid organiseert
- Via een bescherming tegen algemene en specifieke sociale risico’s
- Twee delen: de klassieke sociale zekerheid en de bijstand
Welzijnsrecht
- Geheel van rechtsregels
- Betreffende werking welzijnsvoorzieningen, overheidsbeleid en rechtsverhouding
welzijnsvoorziening en gebruiker
- Dienstverlening (geen geldelijke of zakelijke transacties)
Sociale zekerheid (eng) Sociale bijstand
Financiering Sociale bijdragen Belastingen
Voor wie Bijdragenbetalende bevolking Principieel iedereen
afhankelijk van statuut (werknemer,
zelfstandige of ambtenaar).
Methode Sociale verzekering Bestaansmiddelenonderzoek
Risico Inkomen vervangende en koste Armoedebestrijding
compenserende risico’s
Takken - Kinderbijslag = KC
- Werkloosheid
- Pensioen = IV - Maatschappelijke integratie: leefloon
- Ziekte en invaliditeit = KC - Inkomensgarantie voor ouderen
- Arbeidsongevallen - Zorgnoden
- Beroepsziekten
- Jaarlijkse vakantie voor arbeiders
1
, Werknemer zelfstandige of ambtenaar => hun sociale zekerheid is totaal verschillend, andere
sociale bescherming
Grootte pensioen: Ambtenaar > werknemer > zelfstandige
Verschil arbeider en bediende => handarbeid vs. Intellectueel arbeid
Sociale stratificatie => iedereen woont in een sociale straat, mensen denken dat de sociale straat
waarin zij wonen de ‘norm’ is. Als jij leeft in een omgeving van meer bediende, ga je dit
veralgemenen voor iedereen.
Grootste individueel risico = kinderen hebben, tweede grootste risico = invaliditeit
Historisch overzicht
- Sociaal recht: een jonge rechtstak ontstaan door verstedelijkte industrialisatie
- Kiem: Franse revolutie => gelijkheid & vrijheid
Wet le chapelier: verbod op verenigingen
- Industrialisatie: juridische gelijkheid is niet gelijk aan feitelijke gelijkheid
Pure willekeur leidt tot wantoestanden
Uitbetalingen in goederen en bons
Liefdadigheid was de enige terugvalpositie voor ouderen of zieken
Afwezigheid van politieke wil door het kiesstelsel
- Escalerende wantoestanden => opstanden
- Politieke omwenteling door het kiesstelsel
Meervoudig & enkelvoudig mannelijk stemrecht
- Wereldoorlog II: het sociaal pact => samenwerking WN en WG
- Tot de jaren 60: uitbereiding arbeidsrechten en ontwikkeling van het collectief arbeidsrecht
- Tot de jaren 70: echte ontwikkeling van het socialezekerheidsrecht
- Jaren 80 tot heden: crisis en afbouw
- Jaren 90-2000: naar federale sociale zekerheid
Basiskenmerken
- Gedetailleerd: arbeidsrecht is een uitzondering op de algemene principes.
- Disharmonisch en fragmentisch: geen basisstructuur
- Snel ontwikkeld: acute problemen
- Hoofdzakelijk dwingend: van bepaalde regels kan je niet afwijken
- Eigen rechtsvorming: veel CAO’s, eigen handhavindssysteem
- Paritarisme: WG en WN vertegenwoordigen
2. Arbeidsrecht
2.1 Juridisch kader
Men wou vermijden dat burgers die rond een bepaalde arbeid iets deden dat die zich zouden
verenigen
- Als je vader een diamant werker was dan werd dit jouw job, er was geen vrijheid van arbeid en
ondernemen => breken in Franse revolutie 1789
- Vanaf 1830 industriële revolutie => stoommachine, eerste fabrieken ontstaan
- Werkgever onderhandeld in volledige vrijheid met de werknemer (1-1 relatie)
- Werkgever had vroeger de sterkste macht en speelde de werknemers tegen elkaar uit, er was
nog een verbod op CAO’s
- Werknemers beginnen meer en meer onderling af te spreken => stakingen
- Paritaire comités beslissen de loonsvoorwaarden in de bedrijfstakken en minimumloon
2
, 2.1.1 Juridisch kader – Dwingende aard
- Afwijking burgerlijk recht
Beperkingen contractsvrijheid
Bescherming werknemer: dus noodzakelijk niet te veel aanvullend recht
Burgerlijk recht blijft gemeen recht
- Arbeidsovereenkomstenwet: hoofdzakelijk dwingend recht
- Dwingend recht <-> openbare orde
Rechter MOET argumenten opwerpen als deze van openbare orde zijn, anders niet
- Relatieve <-> absolute nietigheid
Stel: sterfte van je partner
NAR zegt 3 dagen betaald
PC zegt 3 dagen betaald en 10 onbetaald
OR zegt dat hij dit niet erkent, wat doe je dan als werknemer? => vakbond krijgt dit ook niet
geregeld.
NIKS, artikel 15 WAO: zegt dat je een jaar hebt na het einde van de arbeidsovereenkomst
om een proces aan te spannen tegen je werkgever als er tijdens de arbeidsovereenkomst
iets fout gelopen is. (belangrijk artikel!!)
VB vrouw prof
- Werkte 22 jaar in hetzelfde bedrijf en haar overuren werden verkeerd uitbetaald, ze had een
aangetekende brief gestuurd naar de werkgever en gezegd dat deze overuren verkeerd
uitbetaald werden. De werkgever reageerde dat hij vond dat dit niets verkeerd deed.
- Na 22 jaar nam ze ontslag en hadden ze 42 000€ achterstallend loon. En deze heeft ze
uiteindelijk gekregen. Je moet het wel laten weten al als daar werkt aan de werkgever dat je
dit had opgemerkt. Je kan hier niet pas mee afkomen na het ontslag
2.1.2 Juridisch kader – Bronnen
3 soorten bronnen
- Internationaal : VN, IAO, Raad van Europa, Europese Unie,
- Nationaal: grondwet, wetgeving, rechtspraak, rechtsleer
- Eigen rechtsvorming: CAO, arbeidsreglement
Een wet mag niet in strijdt zijn met een wet van
hogeren bepaling
Rechten mogen hier stijgen en plichten mogen dalen
maar niet andersom!!!!
De minimumlonen die bepaald worden in de PC, daar kan de OR niet ondergaan maar wel boven.
Als de PC 2800 beslist mag de OR niet 2500 geven. Lonen zijn dus afhankelijk van de sector ->
boekhouder in de chemie zal meer verdienen dan een boekhouder in de textiel.
Stel je partner sterft dat krijg je klein verlet. De wet zegt dat je 3 dagen niet moet gaan werken en
3
1. Begrip en indeling sociaal recht
Sociaal recht bestaat uit 3 delen
1) Arbeidsrecht: verhouding tussen werkgevers en werknemers
Individueel: relatie tussen WN en WG => arbeidsovereenkomst, loon, vakantie
Fooi is altijd individueel mag normaal niet verdeeld worden
Collectief: gemeenschappelijke regeling per onderneming / bedrijfstak = CAO
Bedrijfswagen en maaltijdcheques
2) Sociale zekerheid: hulp bij levensonderhoud
Klassieke sociale zekerheid
Bijstand
3) Welzijnsrecht: dienstverlening aan
hulpbehoevenden
Arbeidsrecht
- Geheel van rechtsregels
- Betreffende personen die arbeid verrichten
- In ondergeschikt verband (niet zelfstandigen)
- Krachtens een overeenkomst (niet ambtenaren)
Ambtenaar heeft geen contract maar een benoeming of aanstelling
Socialezekerheidsrecht
- Geheel van rechtsregels
- Dat een zekere graad van financiële zekerheid organiseert
- Via een bescherming tegen algemene en specifieke sociale risico’s
- Twee delen: de klassieke sociale zekerheid en de bijstand
Welzijnsrecht
- Geheel van rechtsregels
- Betreffende werking welzijnsvoorzieningen, overheidsbeleid en rechtsverhouding
welzijnsvoorziening en gebruiker
- Dienstverlening (geen geldelijke of zakelijke transacties)
Sociale zekerheid (eng) Sociale bijstand
Financiering Sociale bijdragen Belastingen
Voor wie Bijdragenbetalende bevolking Principieel iedereen
afhankelijk van statuut (werknemer,
zelfstandige of ambtenaar).
Methode Sociale verzekering Bestaansmiddelenonderzoek
Risico Inkomen vervangende en koste Armoedebestrijding
compenserende risico’s
Takken - Kinderbijslag = KC
- Werkloosheid
- Pensioen = IV - Maatschappelijke integratie: leefloon
- Ziekte en invaliditeit = KC - Inkomensgarantie voor ouderen
- Arbeidsongevallen - Zorgnoden
- Beroepsziekten
- Jaarlijkse vakantie voor arbeiders
1
, Werknemer zelfstandige of ambtenaar => hun sociale zekerheid is totaal verschillend, andere
sociale bescherming
Grootte pensioen: Ambtenaar > werknemer > zelfstandige
Verschil arbeider en bediende => handarbeid vs. Intellectueel arbeid
Sociale stratificatie => iedereen woont in een sociale straat, mensen denken dat de sociale straat
waarin zij wonen de ‘norm’ is. Als jij leeft in een omgeving van meer bediende, ga je dit
veralgemenen voor iedereen.
Grootste individueel risico = kinderen hebben, tweede grootste risico = invaliditeit
Historisch overzicht
- Sociaal recht: een jonge rechtstak ontstaan door verstedelijkte industrialisatie
- Kiem: Franse revolutie => gelijkheid & vrijheid
Wet le chapelier: verbod op verenigingen
- Industrialisatie: juridische gelijkheid is niet gelijk aan feitelijke gelijkheid
Pure willekeur leidt tot wantoestanden
Uitbetalingen in goederen en bons
Liefdadigheid was de enige terugvalpositie voor ouderen of zieken
Afwezigheid van politieke wil door het kiesstelsel
- Escalerende wantoestanden => opstanden
- Politieke omwenteling door het kiesstelsel
Meervoudig & enkelvoudig mannelijk stemrecht
- Wereldoorlog II: het sociaal pact => samenwerking WN en WG
- Tot de jaren 60: uitbereiding arbeidsrechten en ontwikkeling van het collectief arbeidsrecht
- Tot de jaren 70: echte ontwikkeling van het socialezekerheidsrecht
- Jaren 80 tot heden: crisis en afbouw
- Jaren 90-2000: naar federale sociale zekerheid
Basiskenmerken
- Gedetailleerd: arbeidsrecht is een uitzondering op de algemene principes.
- Disharmonisch en fragmentisch: geen basisstructuur
- Snel ontwikkeld: acute problemen
- Hoofdzakelijk dwingend: van bepaalde regels kan je niet afwijken
- Eigen rechtsvorming: veel CAO’s, eigen handhavindssysteem
- Paritarisme: WG en WN vertegenwoordigen
2. Arbeidsrecht
2.1 Juridisch kader
Men wou vermijden dat burgers die rond een bepaalde arbeid iets deden dat die zich zouden
verenigen
- Als je vader een diamant werker was dan werd dit jouw job, er was geen vrijheid van arbeid en
ondernemen => breken in Franse revolutie 1789
- Vanaf 1830 industriële revolutie => stoommachine, eerste fabrieken ontstaan
- Werkgever onderhandeld in volledige vrijheid met de werknemer (1-1 relatie)
- Werkgever had vroeger de sterkste macht en speelde de werknemers tegen elkaar uit, er was
nog een verbod op CAO’s
- Werknemers beginnen meer en meer onderling af te spreken => stakingen
- Paritaire comités beslissen de loonsvoorwaarden in de bedrijfstakken en minimumloon
2
, 2.1.1 Juridisch kader – Dwingende aard
- Afwijking burgerlijk recht
Beperkingen contractsvrijheid
Bescherming werknemer: dus noodzakelijk niet te veel aanvullend recht
Burgerlijk recht blijft gemeen recht
- Arbeidsovereenkomstenwet: hoofdzakelijk dwingend recht
- Dwingend recht <-> openbare orde
Rechter MOET argumenten opwerpen als deze van openbare orde zijn, anders niet
- Relatieve <-> absolute nietigheid
Stel: sterfte van je partner
NAR zegt 3 dagen betaald
PC zegt 3 dagen betaald en 10 onbetaald
OR zegt dat hij dit niet erkent, wat doe je dan als werknemer? => vakbond krijgt dit ook niet
geregeld.
NIKS, artikel 15 WAO: zegt dat je een jaar hebt na het einde van de arbeidsovereenkomst
om een proces aan te spannen tegen je werkgever als er tijdens de arbeidsovereenkomst
iets fout gelopen is. (belangrijk artikel!!)
VB vrouw prof
- Werkte 22 jaar in hetzelfde bedrijf en haar overuren werden verkeerd uitbetaald, ze had een
aangetekende brief gestuurd naar de werkgever en gezegd dat deze overuren verkeerd
uitbetaald werden. De werkgever reageerde dat hij vond dat dit niets verkeerd deed.
- Na 22 jaar nam ze ontslag en hadden ze 42 000€ achterstallend loon. En deze heeft ze
uiteindelijk gekregen. Je moet het wel laten weten al als daar werkt aan de werkgever dat je
dit had opgemerkt. Je kan hier niet pas mee afkomen na het ontslag
2.1.2 Juridisch kader – Bronnen
3 soorten bronnen
- Internationaal : VN, IAO, Raad van Europa, Europese Unie,
- Nationaal: grondwet, wetgeving, rechtspraak, rechtsleer
- Eigen rechtsvorming: CAO, arbeidsreglement
Een wet mag niet in strijdt zijn met een wet van
hogeren bepaling
Rechten mogen hier stijgen en plichten mogen dalen
maar niet andersom!!!!
De minimumlonen die bepaald worden in de PC, daar kan de OR niet ondergaan maar wel boven.
Als de PC 2800 beslist mag de OR niet 2500 geven. Lonen zijn dus afhankelijk van de sector ->
boekhouder in de chemie zal meer verdienen dan een boekhouder in de textiel.
Stel je partner sterft dat krijg je klein verlet. De wet zegt dat je 3 dagen niet moet gaan werken en
3
