Leren met kleuters A
1. Terminologie
Pedagogiek De studie van het opvoeden
Didactiek Is afgeleid van het Griekse ‘didaskein’ wat onderwijzen betekent. Kort
gezegd is de didactiek de studie van het onderwijzen (lesgeven) en het
leren. Alle elementen die in onderwijs- en vormingssituaties een invloed
hebben, worden bestudeerd om deze zo optimaal mogelijk te laten
verlopen. Onderwijzen wordt in de kleutergroepen vertaald naar het
begeleiden van kleuters in hun ontwikkeling. Toch spreken we van
didactiek. Didactiek is van grote betekenis voor lesgevers. Zij moeten
weten hoe ze het ontwikkelingsproces bij kleuters kunnen volgen en op
welke manier zij hulp kunnen bieden. Zij moeten hun praktijk optimaal
organiseren. De meeste aspecten in de dagelijkse klaspraktijk zijn te
herleiden tot de didactiek.
Methodiek Is een onderdeel van de didactiek en behandelt de mogelijkheden en de
middelen, die men kan gebruiken om een optimaal leerresultaat te
behalen in functie van de vooropgestelde doelstellingen. Het is dus een
methode om op de meest efficiënte manier les te geven. Methodiek is de
systematische opbouw van de gekozen leerinhouden, met als doel te
streven naar het adequaat bereiken van de ontwikkelingsdoelen.
Didactisch model Een didactisch model is een vereenvoudigde, min of meer abstracte
weergave van relaties, tussen een aantal fundamentele componenten van
de onderwijsactiviteit.
ZNO Is de afstand tussen het actuele ontwikkelingsniveau van de kleuter
(waarbij de lerende zelf problemen kan oplossen) en het potentiële niveau
waardoor het problemen kan oplossen met hulp van andere kinderen en/of
een volwassene. We organiseren zinvolle leersituaties als we proberen
kleuters te stimuleren om zich te ontwikkelen binnen deze zone: we
moeten hen dus in een context plaatsen of hen activiteiten voorschotelen,
die nét iets complexer zijn dan wat de kleuter al kan, maar niet té complex
zijn. Mits begeleiding moet de kleuter er zeker in kunnen slagen. Door de
kleuters op deze manier in een uitdagende leeromgeving te plaatsen,
krijgen ze enorm veel mogelijkheden om nieuwe kennis of vaardigheden te
verwerven.
Competenties het geheel van beoogde kennis, vaardigheden, inzichten (in het eigen
denken en handelen) en attitudes (emoties, overtuigingen en houdingen).
De nadruk ligt dus niet enkel op prestaties, die behaalde resultaten op
specifieke taken omvatten.
Fundamenteel Fundamenteel leren verschilt van oppervlakkig leren in die zin dat het veel
leren ingrijpender is. Kinderen leren elke dag op school, maar het fundamenteel
leren blijft aanwezig en kan aanleiding geven tot kleine veranderingen in
het omgaan met de wereld. Fundamenteel leren legt de lat dus hoger dan
het opstapelen van kennis: kinderen leren de realiteit echt vatten of
begrijpen. Hierbij is het leren van de leerling vooral gericht op het
achterhalen van de betekenis van de leerinhoud en benadert hij deze op
een actieve manier.
Uitdagende een leerklimaat waarin de leerlingen uitgedaagd worden om iets bij te
leeromgeving leren en waarin de voorwaarden tot leren zo optimaal mogelijk worden
georganiseerd.
(sociaal) het belang van actief en construerend leren. Men gaat er dan zelfs van uit
constructivisme dat leren eigenlijk alleen maar mogelijk is als kleuters zelf actief bezig zijn
met de leerstof. Het sociaal constructivisme gaat nog een stap verder en
benadrukt naast het actief verwerven van leerstof dat dit
verwervingsproces voornamelijk voortkomt uit de interactie met anderen.
Leergebieden/ Leergebied: zijn dezelfde als je ontwikkelingsgebieden: wiskundige
,Deelgebied initiatie, mens en maatschappij, wetenschap en techniek, Nederlands,
lichamelijke opvoeding en muzische vorming. Dit houdt het brede domein
van kennis en vaardigheden in.
Deelgebied: Dit zijn onderverdelingen in het leergebied. Het gaat hier over
bv. het leergebied wiskundige initiatie waaronder de deelgebieden
getallen, bewerkingen, metend rekenen, meetkunde, verbanden, etc. zit.
Dit houdt specifieke inhoud in.
Eindtermen/ Ontwikkelingsdoelen: doelen op vlak van kennis, vaardigheden, attitudes
ontwikkelingsdoe voor het kleuter en buitengewoon lager onderwijs. Hiervoor geld
len inspanningsverplichting, de leerkracht is verplicht inspanning te geven om
deze doelen te bereiken bij kleuters, maar de doelen op zich moeten niet
bereikt worden. Je hebt hierin de ontwikkelingsgebieden: wiskundige
initiatie, wetenschap en techniek, mens en maatschappij, Nederlands,
lichamelijke opvoeding en muzische vorming.
Eindtermen: Minimumdoelen op vlak van kennis en vaardigheden voor het
lager en secundair onderwijs. Hier is resultaatverplichting, waarbij het dus
nodig is om tegen het zesde deze eindtermen te bereiken. Deze gelden
voor: wiskunde, wereldoriëntatie, Nederlands, MO, Lo en frans. Er zijn ook
leergebied overschrijdende eindtermen waar enkel
inspanningsverplichting is: leren leren, ICT, sociale vaardigheden.
Leerplandoelen In de leerplannen wordt de vertaling gemaakt van eindtermen en
ontwikkelingsdoelen naar meer doelen die voor de lagere school per
leerjaar worden opgesteld en voor de kleuterschool per leeftijd.
Onderwijskoepel - Het GO!-onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap –
s - Gemeentelijk en Stedelijk Onderwijs (OVSG –
- Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de
Vlaamse Gemeenschap)
- Provinciaal Onderwijs
- Gesubsidieerd Vrij Onderwijs (VSKO voor het Katholiek Onderwijs)
Schoolwerkplan Dit is een document van een school, waarin volgende elementen vermeld
staan.
1. Ten eerste worden de missie en de visie van de school op
opvoeding en onderwijs beschreven. Dit wordt ook het pedagogisch
project van de school genoemd.
2. Ten tweede wordt er ingezoomd op de inhoud van het onderwijs,
waarin o.a. het zorgbeleid van de school wordt beschreven; de
manier waarop de school aan evaluatie doet wordt overlopen; de
werkvormen waarop de school inzet worden beschreven; wordt
beschreven welke voorzieningen er zijn voor leerlingen die een
beperking hebben of die leerbedreigd zijn.
3. Ten derde wordt de organisatie van het onderwijs in die specifieke
school besproken. Hierbij gaat het onder andere op de
groeperingsvormen (graadklassen of klassen per leerjaar), wordt
het lesrooster en ruimte- en lokaalverdeling besproken, enzovoort.
Pedagogisch de missie en de visie van de school op opvoeding en onderwijs.
project
Algemene gegevens die invloed hebben op alle lessituaties. Vooral kenmerken
beginsituatie leerling kenmerken, omgevingskenmerken en andere thuistaal. Attributie,
motivatie, zelfvertrouwen en zelfbeeld.
Specifieke gegevens die bij één bepaalde les invloed kunnen hebben. De specifieke
beginsituatie situatie wijzigt bij elke les.
SES Bepaalt voor groot deel het verloop in school.
Bestaat uit: thuistaal (wel of geen Nederlands), het opleidingsniveau van
ouder en of de leerling al dan niet een schooltoelage ontvangt.
Didactische Didactische principes zijn richtlijnen voor het concreet didactisch
principes handelen. Het zijn de algemene kenmerken van goed onderwijs die je bij
het organiseren van elke onderwijsactiviteit in je achterhoofd dient te
houden.
Differentiatie Tegemoetkomen aan de verscheidenheid van de kleuters.
, CSA-principes Concreet Schematisch Abstract!
Eerst een concrete ervaring, daarna kan je via schematische wijze iets
brengen en dan op een abstracte manier laten verwerken.
Didactische De manier waarop deze activiteiten worden georganiseerd noemen we
werkvormen didactische werkvormen.
Leerling Leerkracht gestuurd: leerkracht is actief en kleuters hebben weinig
gestuurd en inbreng
leerkracht Leerling gestuurd: leerlingen hebben inbreng en keuzemogelijkheid.
gestuurd
Horizontale integratie van het (nieuw) geleerde in breder geheel. Constant linken
samenhang leggen tussen domeinen, doelen, leerinhouden, activiteiten en thema’s.
Wat we hebben geleerd kan ook in andere situatie worden gebruikt.
Anderzijds moeten we ook linken leggen tussen verschillende
leergebieden. Wat we leren in één gebied, kan ook toegepast worden in
een ander leergebied.
Verticale wat ze leren moet aansluiten bij wat ze reeds verworven hebben
samenhang (voorkennis) waardoor er nieuwe kennis of vaardigheden kan aangebracht
worden.
Breed evalueren Bij breed evalueren kijk je als leerkracht naar de leerling in zijn geheel:
vertrek vanuit talenten, bekijk sterktes, uitdagingen en mogelijkheden
vanuit verschillende perspectieven, op verschillende momenten, met
verschillende evaluatie-instrumenten en in verschillende situaties.
Om breed te kunnen evalueren, is het noodzakelijk dat je…
- … breed leert kijken naar verschillende ontwikkelingsdomeinen,
interesses en talenten, niet enkel (maar ook) naar de schoolse
vakken.
- … breed leert kijken in verschillende situaties en niet enkel binnen
de schoolse context, (maar ook) wat een kind in een andere
omgeving laat zien en die je verneemt via ouders, via een
sportleerkracht, enzovoort.
Summatieve oordeel vellen
evaluatie
Formatieve ondersteuning van het verdere leer- en ontwikkelingsproces
evaluatie
2. Een uitdagende leeromgeving creëren aan de hand van het
didactisch model
2.1 Inleiding: een uitdagende leeromgeving
Uitdagende leeromgeving: een leerklimaat waarin de leerlingen uitgedaagd worden om iets
bij te leren en waarin de voorwaarden tot leren zo optimaal mogelijk worden georganiseerd.
Constructivisme: leerling neemt de kennis en vaardigheden die leraar aanbiedt niet zomaar
spontaan aan. Het komt niet zomaar in hun hersenen. Leerling speelt actieve rol in
verwerken van informatie. zelfsturing nodig. sociaal constructivisme: naast het actief
verwerven van leerstof dat dit verwervingsproces voornamelijk voortkomt uit de interactie
met anderen.
Kortom: een krachtige, uitdagende leeromgeving wordt binnen deze leertheorie gezien als
een leeromgeving waarin leerlingen actief kunnen zijn, waarin leerlingen mee
verantwoordelijk zijn voor de manier waarop kennis wordt verwerkt, waarin aangesloten
wordt bij begrippen die leerlingen al kennen en waarin doelen worden nagestreefd die de
leerlingen mee bepalen of waar ze zich achter kunnen stellen.
1. Terminologie
Pedagogiek De studie van het opvoeden
Didactiek Is afgeleid van het Griekse ‘didaskein’ wat onderwijzen betekent. Kort
gezegd is de didactiek de studie van het onderwijzen (lesgeven) en het
leren. Alle elementen die in onderwijs- en vormingssituaties een invloed
hebben, worden bestudeerd om deze zo optimaal mogelijk te laten
verlopen. Onderwijzen wordt in de kleutergroepen vertaald naar het
begeleiden van kleuters in hun ontwikkeling. Toch spreken we van
didactiek. Didactiek is van grote betekenis voor lesgevers. Zij moeten
weten hoe ze het ontwikkelingsproces bij kleuters kunnen volgen en op
welke manier zij hulp kunnen bieden. Zij moeten hun praktijk optimaal
organiseren. De meeste aspecten in de dagelijkse klaspraktijk zijn te
herleiden tot de didactiek.
Methodiek Is een onderdeel van de didactiek en behandelt de mogelijkheden en de
middelen, die men kan gebruiken om een optimaal leerresultaat te
behalen in functie van de vooropgestelde doelstellingen. Het is dus een
methode om op de meest efficiënte manier les te geven. Methodiek is de
systematische opbouw van de gekozen leerinhouden, met als doel te
streven naar het adequaat bereiken van de ontwikkelingsdoelen.
Didactisch model Een didactisch model is een vereenvoudigde, min of meer abstracte
weergave van relaties, tussen een aantal fundamentele componenten van
de onderwijsactiviteit.
ZNO Is de afstand tussen het actuele ontwikkelingsniveau van de kleuter
(waarbij de lerende zelf problemen kan oplossen) en het potentiële niveau
waardoor het problemen kan oplossen met hulp van andere kinderen en/of
een volwassene. We organiseren zinvolle leersituaties als we proberen
kleuters te stimuleren om zich te ontwikkelen binnen deze zone: we
moeten hen dus in een context plaatsen of hen activiteiten voorschotelen,
die nét iets complexer zijn dan wat de kleuter al kan, maar niet té complex
zijn. Mits begeleiding moet de kleuter er zeker in kunnen slagen. Door de
kleuters op deze manier in een uitdagende leeromgeving te plaatsen,
krijgen ze enorm veel mogelijkheden om nieuwe kennis of vaardigheden te
verwerven.
Competenties het geheel van beoogde kennis, vaardigheden, inzichten (in het eigen
denken en handelen) en attitudes (emoties, overtuigingen en houdingen).
De nadruk ligt dus niet enkel op prestaties, die behaalde resultaten op
specifieke taken omvatten.
Fundamenteel Fundamenteel leren verschilt van oppervlakkig leren in die zin dat het veel
leren ingrijpender is. Kinderen leren elke dag op school, maar het fundamenteel
leren blijft aanwezig en kan aanleiding geven tot kleine veranderingen in
het omgaan met de wereld. Fundamenteel leren legt de lat dus hoger dan
het opstapelen van kennis: kinderen leren de realiteit echt vatten of
begrijpen. Hierbij is het leren van de leerling vooral gericht op het
achterhalen van de betekenis van de leerinhoud en benadert hij deze op
een actieve manier.
Uitdagende een leerklimaat waarin de leerlingen uitgedaagd worden om iets bij te
leeromgeving leren en waarin de voorwaarden tot leren zo optimaal mogelijk worden
georganiseerd.
(sociaal) het belang van actief en construerend leren. Men gaat er dan zelfs van uit
constructivisme dat leren eigenlijk alleen maar mogelijk is als kleuters zelf actief bezig zijn
met de leerstof. Het sociaal constructivisme gaat nog een stap verder en
benadrukt naast het actief verwerven van leerstof dat dit
verwervingsproces voornamelijk voortkomt uit de interactie met anderen.
Leergebieden/ Leergebied: zijn dezelfde als je ontwikkelingsgebieden: wiskundige
,Deelgebied initiatie, mens en maatschappij, wetenschap en techniek, Nederlands,
lichamelijke opvoeding en muzische vorming. Dit houdt het brede domein
van kennis en vaardigheden in.
Deelgebied: Dit zijn onderverdelingen in het leergebied. Het gaat hier over
bv. het leergebied wiskundige initiatie waaronder de deelgebieden
getallen, bewerkingen, metend rekenen, meetkunde, verbanden, etc. zit.
Dit houdt specifieke inhoud in.
Eindtermen/ Ontwikkelingsdoelen: doelen op vlak van kennis, vaardigheden, attitudes
ontwikkelingsdoe voor het kleuter en buitengewoon lager onderwijs. Hiervoor geld
len inspanningsverplichting, de leerkracht is verplicht inspanning te geven om
deze doelen te bereiken bij kleuters, maar de doelen op zich moeten niet
bereikt worden. Je hebt hierin de ontwikkelingsgebieden: wiskundige
initiatie, wetenschap en techniek, mens en maatschappij, Nederlands,
lichamelijke opvoeding en muzische vorming.
Eindtermen: Minimumdoelen op vlak van kennis en vaardigheden voor het
lager en secundair onderwijs. Hier is resultaatverplichting, waarbij het dus
nodig is om tegen het zesde deze eindtermen te bereiken. Deze gelden
voor: wiskunde, wereldoriëntatie, Nederlands, MO, Lo en frans. Er zijn ook
leergebied overschrijdende eindtermen waar enkel
inspanningsverplichting is: leren leren, ICT, sociale vaardigheden.
Leerplandoelen In de leerplannen wordt de vertaling gemaakt van eindtermen en
ontwikkelingsdoelen naar meer doelen die voor de lagere school per
leerjaar worden opgesteld en voor de kleuterschool per leeftijd.
Onderwijskoepel - Het GO!-onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap –
s - Gemeentelijk en Stedelijk Onderwijs (OVSG –
- Onderwijssecretariaat van de Steden en Gemeenten van de
Vlaamse Gemeenschap)
- Provinciaal Onderwijs
- Gesubsidieerd Vrij Onderwijs (VSKO voor het Katholiek Onderwijs)
Schoolwerkplan Dit is een document van een school, waarin volgende elementen vermeld
staan.
1. Ten eerste worden de missie en de visie van de school op
opvoeding en onderwijs beschreven. Dit wordt ook het pedagogisch
project van de school genoemd.
2. Ten tweede wordt er ingezoomd op de inhoud van het onderwijs,
waarin o.a. het zorgbeleid van de school wordt beschreven; de
manier waarop de school aan evaluatie doet wordt overlopen; de
werkvormen waarop de school inzet worden beschreven; wordt
beschreven welke voorzieningen er zijn voor leerlingen die een
beperking hebben of die leerbedreigd zijn.
3. Ten derde wordt de organisatie van het onderwijs in die specifieke
school besproken. Hierbij gaat het onder andere op de
groeperingsvormen (graadklassen of klassen per leerjaar), wordt
het lesrooster en ruimte- en lokaalverdeling besproken, enzovoort.
Pedagogisch de missie en de visie van de school op opvoeding en onderwijs.
project
Algemene gegevens die invloed hebben op alle lessituaties. Vooral kenmerken
beginsituatie leerling kenmerken, omgevingskenmerken en andere thuistaal. Attributie,
motivatie, zelfvertrouwen en zelfbeeld.
Specifieke gegevens die bij één bepaalde les invloed kunnen hebben. De specifieke
beginsituatie situatie wijzigt bij elke les.
SES Bepaalt voor groot deel het verloop in school.
Bestaat uit: thuistaal (wel of geen Nederlands), het opleidingsniveau van
ouder en of de leerling al dan niet een schooltoelage ontvangt.
Didactische Didactische principes zijn richtlijnen voor het concreet didactisch
principes handelen. Het zijn de algemene kenmerken van goed onderwijs die je bij
het organiseren van elke onderwijsactiviteit in je achterhoofd dient te
houden.
Differentiatie Tegemoetkomen aan de verscheidenheid van de kleuters.
, CSA-principes Concreet Schematisch Abstract!
Eerst een concrete ervaring, daarna kan je via schematische wijze iets
brengen en dan op een abstracte manier laten verwerken.
Didactische De manier waarop deze activiteiten worden georganiseerd noemen we
werkvormen didactische werkvormen.
Leerling Leerkracht gestuurd: leerkracht is actief en kleuters hebben weinig
gestuurd en inbreng
leerkracht Leerling gestuurd: leerlingen hebben inbreng en keuzemogelijkheid.
gestuurd
Horizontale integratie van het (nieuw) geleerde in breder geheel. Constant linken
samenhang leggen tussen domeinen, doelen, leerinhouden, activiteiten en thema’s.
Wat we hebben geleerd kan ook in andere situatie worden gebruikt.
Anderzijds moeten we ook linken leggen tussen verschillende
leergebieden. Wat we leren in één gebied, kan ook toegepast worden in
een ander leergebied.
Verticale wat ze leren moet aansluiten bij wat ze reeds verworven hebben
samenhang (voorkennis) waardoor er nieuwe kennis of vaardigheden kan aangebracht
worden.
Breed evalueren Bij breed evalueren kijk je als leerkracht naar de leerling in zijn geheel:
vertrek vanuit talenten, bekijk sterktes, uitdagingen en mogelijkheden
vanuit verschillende perspectieven, op verschillende momenten, met
verschillende evaluatie-instrumenten en in verschillende situaties.
Om breed te kunnen evalueren, is het noodzakelijk dat je…
- … breed leert kijken naar verschillende ontwikkelingsdomeinen,
interesses en talenten, niet enkel (maar ook) naar de schoolse
vakken.
- … breed leert kijken in verschillende situaties en niet enkel binnen
de schoolse context, (maar ook) wat een kind in een andere
omgeving laat zien en die je verneemt via ouders, via een
sportleerkracht, enzovoort.
Summatieve oordeel vellen
evaluatie
Formatieve ondersteuning van het verdere leer- en ontwikkelingsproces
evaluatie
2. Een uitdagende leeromgeving creëren aan de hand van het
didactisch model
2.1 Inleiding: een uitdagende leeromgeving
Uitdagende leeromgeving: een leerklimaat waarin de leerlingen uitgedaagd worden om iets
bij te leren en waarin de voorwaarden tot leren zo optimaal mogelijk worden georganiseerd.
Constructivisme: leerling neemt de kennis en vaardigheden die leraar aanbiedt niet zomaar
spontaan aan. Het komt niet zomaar in hun hersenen. Leerling speelt actieve rol in
verwerken van informatie. zelfsturing nodig. sociaal constructivisme: naast het actief
verwerven van leerstof dat dit verwervingsproces voornamelijk voortkomt uit de interactie
met anderen.
Kortom: een krachtige, uitdagende leeromgeving wordt binnen deze leertheorie gezien als
een leeromgeving waarin leerlingen actief kunnen zijn, waarin leerlingen mee
verantwoordelijk zijn voor de manier waarop kennis wordt verwerkt, waarin aangesloten
wordt bij begrippen die leerlingen al kennen en waarin doelen worden nagestreefd die de
leerlingen mee bepalen of waar ze zich achter kunnen stellen.
