Religie en zingeving notities (18/20 eerste zit)

Religie
LES 1

Dia 7
Doel filmpje
 Zegt wat wetenschap is en doet

Husserl (filosoof van Joodse origine)
 Fenomenologie
 Centraal idee = vertrekken van het begrip ‘de leefwereld’  Wat is de
leefwereld?
o = de wereld waarin we leven
o De leefwereld heeft bepaalde karakteristieken
 De leefwereld is intersubjectief = hij wordt gedeeld door anderen
(het is mijn wereld maar ook anderen hun wereld, het is onze
wereld)
 De leefwereld is persoonlijk en betekenisvol = de dingen die we
ontmoeten in onze leefwereld zijn dingen die betekenis hebben voor
ons en verwijzen naar personen
 Bv.: stoelen in de aula verwijzen naar het feit dat mensen hier
kunnen zitten
 Bv.: een computer is een betekenisvol iets omdat er via de
computer gecommuniceerd kan worden met personen
 Dingen zijn niet zomaar dode voorwerpen maar ze betekenen
iets voor ons persoonlijk

Wat doet wetenschap?
 Vertrekken vanuit de leefwereld
o Alle wetenschappen vertrekken vanuit bepaalde aspecten uit de
werkelijkheid die betekenis hebben
o Bv.: de psychologie vertrekt van het feit dat we gedragingen hebben
o Bv.: de biologie vertrekt van het hoogst belangwekkende feit dat er
levende dingen bestaan
o Bv.: rechtswetenschap vertrekt van het hoogst belangwekkende feit dat er
wetten bestaan in de samenleving
 De wetenschap maakt abstractie van de leefwereld
o = dingen niet louter bekijken als betekenisvolle dingen maar als objecten
o Naar objecten kijken vanuit een onpersoonlijke omstandigheid
 bv.: opensnijden van lijken in een anatomieles
 In de normale leefwereld zijn dode lichamen hoogst
betekenisvolle dingen
 Tijdelijke opschorting van normale relaties
o Vanaf dat je de anatomieles uitwandelt moet je dode
lichamen weer met eerbied behandelen
o Je keert altijd weer terug naar de leefwereld

Filmpje als voorbeeld van vertrek en terugkeer naar de leefwereld
 We keren altijd terug naar de leefwereld

,Hoe verhouden de rationale afstandelijke blik van de wetenschap en de leefwereld
zich tav elkaar?
 Moeten we leren meer rationeel kijken naar elkaar? Of kunnen we ook gewoon
zeggen dat we elkaar in de leefwereld nu eenmaal zien op niet-
wetenschappelijke wijze?
 Autonome leefwereld = hier gelden de wetten van de betekenis
o We zien elkaar gewoon als mensen en de betekenisvolle relaties hebben
hun eigen dynamiek
o Onze leefwereld is al meer wetenschappelijk geworden (onmiskenbaar)
 In hoever is het mogelijk en wenselijk om meer wetenschappelijk om te gaan
met elkaar?
o Grenzen aan de rationalisering van onze leefwereld
 Bv.: je komt in een stad studeren en je wil op een efficiënte manier
vrienden leren kennen zonder al te veel tijd te steken in het maken
van vrienden. Je gaat een persoonlijkheidstest laten uitvoeren met
alle studenten om je vrienden te zoeken.
 Vanuit rationeel oogpunt is dit perfect verdedigbaar



Dia 9
Cognitieve, manipulatieve en zingevende interesse
 = drie manieren om om te gaan met de werkelijkheid, drie verschillende
verlangens van de mens.
o Worden vervuld in de wetenschap en de technologie:
 De mens wil kennis vergaren (= cognitief)
 De mens wil de wereld veranderen (= manipulatief)
o De mens wil een zinvol leven lijden, het verlangen om een zinvol en
betekenisvol leven te leiden (= zingevend)



Dia 10
Owv het succes van wetenschap en technologie wordt het cognitieve en
manipulatieve van de mens overschat en het zingevende onderschat



Dia 11
Verhouding zingevende – cognitieve
 Stelling 1
o Waarom praten mensen met elkaar?
 Rationeel antwoord: praten met elkaar is informatie uitwissen dus
we wisselen informatie uit vanuit de cognitieve interesse
 Dit is zever  99% van de dingen die we tegen elkaar zeggen
hebben niets te zeggen met de cognitieve interesse
 Wat we echt doen = elkaar erkenning aan het geven dat je
een bepaalde verhouding tav elkaar hebt (bv. buren, vrienden,
…)
o Iemand negeren is gruwelijk

, Dia 12
 Stelling 2
o Bv.: Je wil weten of je partner je bedriegt, hoe ga je dit uitzoeken?
 Op niveau van de kennisverwerving is het meest efficiënte wat je
kan doen een privédetective inhuren of via technologische middelen
zoeken (rationeel)
 Wat je wel gaat doen is het probleem aankaarten (irrationeel)
 Stelling 3
o Wat is het belang van rationele, wetenschappelijke kennis voor onze
leefwereld en onze zingevende interesse?
o Er zit altijd een soort irrelevantie in bepaalde wetenschappelijke
bevindingen?
 Zie voorbeelden volgende dia’s


Dia 13 en 14
Onze relaties worden bepaald door geurstoffen


Dia 15-18
Illustratie gebruikt door Richard Dawkins (bioloog) om een bepaald idee naar voor
te brengen:
 = De neurowetenschappen tonen ons dat menselijk gedrag eigenlijk puur door
het brein wordt voortgebracht en dat er geen controle is over onze daden
o Er bestaat niet iets als vrije wil (we zijn soort ‘machines’)
 Het is dus zinloos om mensen te straffen vooor hun daden
 Richard: het is even belachelijk om mensen van misdrijven te
straffen voor hun daden dan dat het belachelijk is dat deze man in
het fragment op zijn auto slaat
 We moeten ze repareren
 We moeten afgeraken van onze dwang om te straffen
 De kennis dat we eigenlijk neurobiolgische wezens zijn moet onze leefwereld
redicaal veranderen
o Alles wat betrekking heeft op kwaad worden op elkaar en elkaar straffen
moet verdwijnen
o Prof zegt dat dit nooit gaat gebeuren
 Zo werkt onze leefwereld niet
 We zullen tot het einde van onze dagen elkaar blijven straffen
 Reden: autonomie van de leefwereld. Er spelen zaken mee die
niet gefundeerd zijn in de wetenschap
 De houding die we hebben tav plegers van misdrijven veranderen
en meer rationeel maken is een waanzinnige gedachte


Dia 19
De gedachte van iemand dat je niet meer mag straffen kan je vergelijken met dit
schilderij
 We leven ons leven en beleven onze relaties op een manier die relatief
onafhankelijk is van wat de wetenschap erover zegt