HUMANE WETENSCHAPPEN LES 5
“Architecture should defend man at his weakest”. Alvar Aalto
ZIEKENHUISONTWERP – KROTE HISTORISCHE KADERING
• Hospitaal => HOSPES
o Romeinen: geen formele plekken voor ‘zorg’
Hechte wel veel waarde aan natuurlijk licht en ventilatie
o Grieken: Asklepieion
Plek waar offers gedaan werden voor de mensen beter te laten worden
raadde het aan om de baden aan de zieke mensen
• Hippocrates = vader van geneeskunde
o kwam los van de ‘bovennatuurlijke’ focus in zijn tijd
o legde grote nadruk op hygiëne, zowel voor patiënt als arts, gezonde eet en drinkgewoonten
en het belang van frisse lucht
o was in zijn tijd een voorloper => obv. lichamelijke onderzoek een diagnose te stellen
• zieken-huis => zorg voor de zieken
• bij inkomst christendom => zorg voor de zieken nam ook toe, belang van religieuze instituten
o schilderij Jan Beerblock, 1778 De ziekenzalen van het Sint-Janshospitaal
heel open => grote zalen met veel bedden
koud en donker met slechte ventilatie => onhygiënisch
• Hôpital Lariboisière: Paviljoen-plan, midden 19de eeuw
o Getriggerd door een plaag in Parijs (Cholera)
o Veel mensen stierven
o Geïnspireerd door groeiende aandacht voor hygiëne
o Paviljoenen gescheiden door galerijen om verdere infecties te vermijden
o Genoeg licht en lucht
• Florence Nightingale
o Ideeën in lijn met haar ideeën
o Brits, 19de eeuws
o Zag in Krims oorlog veel sterftes in plekken waar mensen verzorgd werden
Zag hoe het niet moest
o Legde zich toe op verzorgen zieken en gewonden, was zelf verpleegster
o Obv. ervaringen nam ze organisatie aan van plekken waar gewonden verzorgd werden
o Haar ideeën = paviljoen plan
Veel meer aandacht licht en frisse lucht
• Maar:
o nieuwe technieken → impact op medische praktijk
o Betere indeling in ziekenhuis zelf, meer private kamers,…
Vroeger werden mensen in grote zalen verzorgd, nu verwachten mensen vaak
eenpersoonskamers
o → impact op ziekenhuis-ontwerp + verandering van de vraag vanuit patiënten en
maatschappij
• Ziekenhuizen NU:
o plekken die efficiënt moeten zijn, op een efficiënte manier zorg bieden aan en groeiend
aantal patiënten.
o mensen WILLEN méér, en andere dingen, Patiënten zijn diverser, heterogener, mondiger
o Er is meer specialistische zorg, met innovatieve ontwikkelingen inzake medische technieken
en technologieën
Dit veld is continu onderhevig aan ontwikkelingen, en dat moet mee vertaald
worden in een ziekenhuisontwerp.
zijn immers techniek-intensieve gebouwen, staan op dit vlak continu voor
uitdagingen en veranderingen
• The progression of economic value
o Commodity: kopen van bonen en zelf grinden
o Good: voorgemalen koffie, kost meer
o Services: koffie wordt gemaakt voor ons => kost nog meer
o Experiences: Starbucks koffie, nog duurder = zitten in BELEVENINGSECONOMIE
=> ook in zorg, mensen willen goed voelen + iets beleven => bereid meer geld geven
1
, HUMANE WETENSCHAPPEN LES 5
WAYFINDING
WAAROM?
• = wayfinding wordt ontwikkeld om routes makkelijker te vinden
o voor de veiligheid van mensen
o moet aangemoedigd worden
o in architectuur vaak problematisch => bij nieuw gebouw veel stickets en plakkaten plaatsen
om de route aan te geven
• er zijn ook mensen die niet kunnen lezen
o veel mensen worden heel overwhelmed met al die bordjes en plakkaatjes
o moet duidelijk zijn maar niet overweldigend
o beginnen te experimenteren met digitale wayfinding (niet in België) => helpt je stap voor stap
• prehistorie tot middeleeuwen: symbolen, tekens
o landmarks: een manier om routes en ruimtes te herkennen. Cruciaal om plaatsen van elkaar
te kunnen onderscheiden.
o 20e E, na WOII: heropbouw van vernielde, gebombardeerde steden.
• Information overload
o Vaak gewoon te veel informatie, dingen die je tegen spreken
KEVIN LYNCH
• Eerste die de term ‘wayfinding’ heeft gebruikt
• KEVIN LYNCH gebruikte voor het eerst de term “way-finding” als
o een proces
o van het vormen van een mentale kaart van iemands omgeving
o op basis van geheugen en intuïtie
• WAYFINDING DESIGNERS observe, study, and analyse spaces, and (only) then create strategies to
make them legible and comfortable.
o As such, the essence of Wayfinding is to design solutions for people to move around
autonomously.
• Volgorde van oriëntatie punten geeft een zekerheid
o Tekens moeten er zijn, worden niet altijd opgemerkt maar geeft een gevoel van veiligheid
WAYFINDING
• Een goed WAYFINDING SYSTEEM
o helpt mensen om positieve ervaringen op te doen en verbindingen te leggen met de
omgeving waar ze tijd doorbrengen
o biedt mensen hulpmiddelen waarmee ze zich veilig, onafhankelijk en intuïtief kunnen
verplaatsen
structureert een plan dat vereenvoudigt wat in feite zeer complex is
Moet rekening houden met de culturele bijzonderheden van elke locatie
• Goede wayfinding design-oplossing
o zorgt voor dialoog tussen omgeving en bewoners om identiteit en betekenis aan ruimtes te
geven en hun complexiteit begrijpelijk te maken
2
“Architecture should defend man at his weakest”. Alvar Aalto
ZIEKENHUISONTWERP – KROTE HISTORISCHE KADERING
• Hospitaal => HOSPES
o Romeinen: geen formele plekken voor ‘zorg’
Hechte wel veel waarde aan natuurlijk licht en ventilatie
o Grieken: Asklepieion
Plek waar offers gedaan werden voor de mensen beter te laten worden
raadde het aan om de baden aan de zieke mensen
• Hippocrates = vader van geneeskunde
o kwam los van de ‘bovennatuurlijke’ focus in zijn tijd
o legde grote nadruk op hygiëne, zowel voor patiënt als arts, gezonde eet en drinkgewoonten
en het belang van frisse lucht
o was in zijn tijd een voorloper => obv. lichamelijke onderzoek een diagnose te stellen
• zieken-huis => zorg voor de zieken
• bij inkomst christendom => zorg voor de zieken nam ook toe, belang van religieuze instituten
o schilderij Jan Beerblock, 1778 De ziekenzalen van het Sint-Janshospitaal
heel open => grote zalen met veel bedden
koud en donker met slechte ventilatie => onhygiënisch
• Hôpital Lariboisière: Paviljoen-plan, midden 19de eeuw
o Getriggerd door een plaag in Parijs (Cholera)
o Veel mensen stierven
o Geïnspireerd door groeiende aandacht voor hygiëne
o Paviljoenen gescheiden door galerijen om verdere infecties te vermijden
o Genoeg licht en lucht
• Florence Nightingale
o Ideeën in lijn met haar ideeën
o Brits, 19de eeuws
o Zag in Krims oorlog veel sterftes in plekken waar mensen verzorgd werden
Zag hoe het niet moest
o Legde zich toe op verzorgen zieken en gewonden, was zelf verpleegster
o Obv. ervaringen nam ze organisatie aan van plekken waar gewonden verzorgd werden
o Haar ideeën = paviljoen plan
Veel meer aandacht licht en frisse lucht
• Maar:
o nieuwe technieken → impact op medische praktijk
o Betere indeling in ziekenhuis zelf, meer private kamers,…
Vroeger werden mensen in grote zalen verzorgd, nu verwachten mensen vaak
eenpersoonskamers
o → impact op ziekenhuis-ontwerp + verandering van de vraag vanuit patiënten en
maatschappij
• Ziekenhuizen NU:
o plekken die efficiënt moeten zijn, op een efficiënte manier zorg bieden aan en groeiend
aantal patiënten.
o mensen WILLEN méér, en andere dingen, Patiënten zijn diverser, heterogener, mondiger
o Er is meer specialistische zorg, met innovatieve ontwikkelingen inzake medische technieken
en technologieën
Dit veld is continu onderhevig aan ontwikkelingen, en dat moet mee vertaald
worden in een ziekenhuisontwerp.
zijn immers techniek-intensieve gebouwen, staan op dit vlak continu voor
uitdagingen en veranderingen
• The progression of economic value
o Commodity: kopen van bonen en zelf grinden
o Good: voorgemalen koffie, kost meer
o Services: koffie wordt gemaakt voor ons => kost nog meer
o Experiences: Starbucks koffie, nog duurder = zitten in BELEVENINGSECONOMIE
=> ook in zorg, mensen willen goed voelen + iets beleven => bereid meer geld geven
1
, HUMANE WETENSCHAPPEN LES 5
WAYFINDING
WAAROM?
• = wayfinding wordt ontwikkeld om routes makkelijker te vinden
o voor de veiligheid van mensen
o moet aangemoedigd worden
o in architectuur vaak problematisch => bij nieuw gebouw veel stickets en plakkaten plaatsen
om de route aan te geven
• er zijn ook mensen die niet kunnen lezen
o veel mensen worden heel overwhelmed met al die bordjes en plakkaatjes
o moet duidelijk zijn maar niet overweldigend
o beginnen te experimenteren met digitale wayfinding (niet in België) => helpt je stap voor stap
• prehistorie tot middeleeuwen: symbolen, tekens
o landmarks: een manier om routes en ruimtes te herkennen. Cruciaal om plaatsen van elkaar
te kunnen onderscheiden.
o 20e E, na WOII: heropbouw van vernielde, gebombardeerde steden.
• Information overload
o Vaak gewoon te veel informatie, dingen die je tegen spreken
KEVIN LYNCH
• Eerste die de term ‘wayfinding’ heeft gebruikt
• KEVIN LYNCH gebruikte voor het eerst de term “way-finding” als
o een proces
o van het vormen van een mentale kaart van iemands omgeving
o op basis van geheugen en intuïtie
• WAYFINDING DESIGNERS observe, study, and analyse spaces, and (only) then create strategies to
make them legible and comfortable.
o As such, the essence of Wayfinding is to design solutions for people to move around
autonomously.
• Volgorde van oriëntatie punten geeft een zekerheid
o Tekens moeten er zijn, worden niet altijd opgemerkt maar geeft een gevoel van veiligheid
WAYFINDING
• Een goed WAYFINDING SYSTEEM
o helpt mensen om positieve ervaringen op te doen en verbindingen te leggen met de
omgeving waar ze tijd doorbrengen
o biedt mensen hulpmiddelen waarmee ze zich veilig, onafhankelijk en intuïtief kunnen
verplaatsen
structureert een plan dat vereenvoudigt wat in feite zeer complex is
Moet rekening houden met de culturele bijzonderheden van elke locatie
• Goede wayfinding design-oplossing
o zorgt voor dialoog tussen omgeving en bewoners om identiteit en betekenis aan ruimtes te
geven en hun complexiteit begrijpelijk te maken
2
