Samenvatting oncologische revalidatie

LES – ONCOLOGISCHE REVALIDATIE

Kanker en behandeling kanker

Woekeren van abnormale cellen die zich kunnen verplaatsen in het lichaam
 Carcinoom: epitheelweefsel bv. borstkanker, longkanker, darmkanker, …
 Sarcoom: bindweefsel
 Lymfoom/leukemie: lymphoid weefsel -> metastase naar hesenen, longen, wervelkolom

Per kanker zijn er andere patronen van metastasering
Bij kankers die niet snel metastaseren (prostaatkanker) zullen ze geen invasieve behandeling meer
doen boven een bepaalde leeftijd omdat ze zullen overlijden omwille van iets anders. Longkankers
metastaseren heel snel.

Gevolgen

2/3 van de patiënten ervaart langdurige gevolgen

 Vermoeidheid
 Verminderde lichamelijke conditie
 Seksuele problemen
 Concentratieproblemen
 Geheugenproblemen

Deze gevolgen hebben impact op de participatie, activiteiten, relaties, hobby’s, …

Behandeling kanker

1) Chirurgie: tumorweefsel en/of lymfeknopen weggenomen
 Klieruitruiming (extreem) of sentinel procedure (conservatiever)
 Nevenwerkingen: littekenweefsel en adhesies, beschermende houding (verkorting huid en
spieren), wondvocht, lymfoedeem

TNM-stadium kanker: cTNM (voor operatie) of pTNM (na operatie)
T: primaire tumor grootte
N: aantasting regionale lymfeknopen
M: metastase

2) Radiotherapie: verhinderen van groei en delen van cellen (extern of intern)
 Bestraling in afgelijnde zone waar na operatie nog kankercellen aanwezig kunnen zijn, maar
je gaat ook schade geven aan goed weefsel (extern of intern)
 Nevenwerkingen: brandwonden, haarverlies, fibrose zachte weefsels, oedeem, vertraagde
genezing wonden

3) Chemotherapie: medicatie in lichaam brengen (systemische behandeling)
 Proliferatie kankercellen tegengaan en micro-metastasen aanvallen. Heeft invloed op alle
snel-delende cellen, dus ook op epitheelcellen (slijmvlies, haar, nagels)
 Nevenwerkingen: haarverlies, huiduitslag, verminderde eetlust, misselijk,
beenmergsupressie en neuropathieën

, Beenmerg suppressie: verminderd aantal WBC (infectie) en RBC (Hb), vooral de eerste 2/3
weken na chemotherapie, daarna herstellen de bloedwaarden
- WBC: vatbaarder voor infecties
- RBC: minder zuurstofvoorziening naar weefsels (vermoeid, inspanning minder, …)

Neuropathie: dof, pijn, tinteling, krachtsverlies hand en/of voet

4) Biologisch therapie/immuuntherapie: gezonde cellen uit lichaam halen (bloedcellen) en
kankercellen uit lichaam halen. De afweercellen die de bloedcellen tegen de kankercellen maken
gaan ze kweken en terug in het lichaam van de patiënt brengen (geen nevenwerkingen)

5) Hormoontherapie: verhinderen dat hormoongevoelige kankers zich vermenigvuldigen
 Hormoon bindt op receptoren van de kankercellen waardoor ze vermenigvuldigen
 Foutieve hormonen toedienen die gaan binden waardoor de echte hormonen niet kunnen
binden of medicatie geven die ervoor zorgt dat hormonen zich niet kunnen vormen
 Nevenwerkingen

Vrouwen: borstkanker - gynaecologische kanker - schildklierkanker
- Tamoxifen: warmteopwellingen, verhoogd risico bloedklonters, gewichtstoename
- Aromatase inhibitoren: stramme gewrichten, spierpijn

Mannen: prostaatkanker – schildklierkanker
- Minder libido
- Gewichtstoename

Morbiditeit na kanker

Cardiovasculaire problemen

Beschadiging van de hartspiercel door chemotherapie/radiotherapie waardoor de pompfunctie
(LVEF) van het hart verstoord wordt, maar vaak asymptomatisch (eerder laattijdig effect). We zien
zelden echt hartfalen met dyspneu en respiratoire problemen.

Vaak hebben cardiovasculaire problemen bij patiënten te maken met verschillende andere zaken die
geassocieerd zijn met oncologische problemen bv. overgewicht, ouder, slechte conditie, …

Evalueren door maximale inspanningstest: fysieke fitheid (VO2 max) en bepalen of het veilig is om te
starten aan een revalidatieprogramma (HF, BD, ritmestoornissen)

Vermoeidheid

Heel frequent voorkomende klacht zowel op korte als lange termijn
 Mentale en fysieke vermoeidheid
 Verminderde concentratie, geheugen
 Emotionele labiliteit
 Alles weegt zwaar
 Slaapstoornissen
 …