Inleiding
ALGEMEEN
Personenrecht & familierecht
- PR: wie ben je jur? Welke R&P? in welke mate deelnemen aan rechtsverkeer?
o Identiteit: naam, geslacht
o Minderjarig – meerderjarig
o Bekwaam – onbekwaam
- FR: familierechtelijke betrekkingen (+ plaats persoon binnen die betr)
o Hor FR: ts partners (huwelijk, wett/feit samenwoning)
o Vert FR: ouders-kinderen
o + Ruimere verwantengroepen: broer-zus, grootouder-kind
ONTWIKKELINGEN & ACTUELE TENDENSEN
Ancien Régime
- Maritale macht (man = baas in relatie)
- Vaderlijke macht (man = baas van kinderen)
- Kerkelijk huwelijk
o = enige aanvaarde samenlevingsvorm
o M&V
o Gn mogelijkh tot scheiden
19-20e eeuw: BW
- Maritale macht: vrouw = gehoorzamen, onderdanig & handelingsonbekwaam
- Vaderlijke macht: kinderen in detentie plaatsen, gezag bij vaders, stem vader =
doorslaggevend
- Kerkelijk EN burg huwelijk
o De facto verplicht (wettige <-> onwettige kinderen)
o M&V
o Scheiden enkel via logge procedures
Na WOII
- Visie op huwelijk
o Minder huwelijken
o Meer scheidingen & samenwonenden
o Gelijke rechten voor holebi’s
o => Wet evolueert mee: gelijke behandeling voor buitenechtelijke kinderen, °wett
samenw, homohuwelijk, adoptie door homokoppels, hervorming/versoepeling
echtscheidingsgronden/-procedure, °meemoederschap
- Visie op vrouw: M = V
o Maritale macht
o Gezamenlijk ouderlijk gezag & gelijk verdeeld verblijf
o Keuze achternaam kind
- Visie op kinderen
o Centrale plaats binnen gezin
o Rechtsobject -> volwaardige dragers van rechten
- Visie op kinderwens
o Kinderen = gepland
o + Medisch begeleide voortplanting
1
, ▪ Jur ouders <-> bio ouders
▪ Ook voor alleenstaanden / homokoppels
▪ Donorkinderen = recht op roots? (zie regeerakkoord)
▪ Draagmoederschap: wett regeling nodig (nu: vrouw die bevalt = autom
moeder) (zie regeerakkoord)
- Visie op individu: rode draad doorheen alle ontwikkelingen (meer autonomie &
zelfbeschikking, van begin tot einde leven)
- Visie op grenzen: internationalisering relaties (belang internat privR)
BRONNEN
Nationaal
- Oud BW (boek I+III)
- GerW: o.a. regeling bevoegde RB
o FamilieRB (art. 572bis GerW)
▪ = mbt kinderen, gehuwden & wett samenw
▪ NT feit samenw (=RB1A)
• Tenzij mbt minderj kinderen van feit samenw koppel
• GwH ≠ schending art. 10-11 GW
▪ Ook bemiddeling & minnelijke opl conflicten
o JeugdRB (wet 19 maart 2017): jeugddelinquentie, jeugdbeschermingsmaatr,
maatr ivm ouderlijk gezag die samenhangen met jeugdbeschermingsmaatr
o Vrederechter (art. 594 GerW): meerderj beschermde personen, voogdij
- Specifieke wetten & decr
- + Toetsing aan art. 10, 11, 22, 22bis GW
Internationaal
- Verdragen
o EVRM
▪ Art. 12+14
▪ Art. 8: respect voor privé- & familieleven (≈ art. 22 GW)
• Neg & pos verpl (gn inbreuken + actie ondernemen)
• Bv. gn officiële samenlevingsvorm voor homokoppels in IT ->
EHRM = LS moeten actie ondernemen om gezinsleven te
waarborgen
o IVRK (= VN)
- ER: FR ≠ EU bev TENZIJ
o Burg zaken met grensoverschrijdende gevolgen: art. 81 VWEU
o Raakvlakken met vrij verkeer personen, unieburgerschap
bv. Coman: Roemeense & Amerikaanse mannen getrouwd in BE -> wille n
verhuizen nr Roem MAAR gn homohuwelijk in Roem -> HvJ = erkend in BE DUS
Roem moet ook erkennen & verblijfsrecht geven
2
,Deel 1: Afstamming & adoptie
1 Afstamming
1.1 Inleiding
Staat vd persoon (art. 6 §2 BW): oa rechtspositie persoon in familie
Soorten afstamming
- Oorspr afst & adoptieve afst
o Oorspr = vanaf geboorte (staat vast bij geboorte / wordt geacht vast te staan bij geboorte)
o Adoptief = vanaf neerlegging verzoekschrift
- Afst moederszijde & vaderszijde + sinds 2015 afst meemoederszijde (zelfde regels als vaderszijde)
!! NT: 2 vaders, >2 ouders
Afst in jur zin
- Beginsel: bio band
- Nuances
o Wil vd betrokkenen
o Socio-affectieve realiteit
-> bezit van staat (art. 331nonies BW)
▪ Feitelijke toestand
▪ Bewijs
▪ Voortdurend
Geschiedenis
- BW 1804: wettige <-> onwettige kinderen
o Discriminatie onwettige kinderen
▪ Vaststelling afst: enkel via adoptie (nt van rechtswege)
▪ Gevolgen afst: nt dezelfde rechten als wettig kind
o Arrest Marckx (EHRM, 1979)
▪ Art. 8 EVRM (besch privé & gezinsleven) -> OOK van toepassing op
buitenhuwelijks gezinsleven
▪ Onderscheid wettige & onwettige kinderen = in strijd met art. 8
o => Afst wet 1987
- Afst wet 2006
- Wet MBV
- Wet afst meemoederszijde: meemoeder moet nt meer adopteren, zelfde regels als
vaderszijde
- Hervorming door RP GwH?
o Prej vragen -> toetsing aan art. 10,11, 22, 22bis GW
o Individualisering afstammingsrecht: wettenrecht -> rechtersrecht (wet samen
lezen met RP GwH)
▪ Wet: abstracte evenwichtsoef ts versch belangen:
• Bio waarheid
• Intentie/wil
• Besch bestaande familiebanden (soc-aff, BVS)
• Alg belang
▪ GwH: concrete evenwichtsoef ts belangen nodig
3
, o => Wet 2018: reparaties MAAR nt alle ongrondwettigheden weggewerkt
- Fed regeerakkoord: modernisering afstR
- Toekomst: meerouderschap? solovoortplanting? kunstmatige baarmoeder?
1.2 Moederszijde
1) Geboorteakte (art. 44 + 312 BW)
Mater semper certa est: moeder = altijd zeker
ABS (art. 42-43 BW): ziekenhuis + ouders = aangifte geboorte
Moeder
- = wie is bevallen van kind
o Bv. draagmoeder
o Bv. nt genetisch moeder (via eiceldonor) MAAR wel zelf bevallen
- Nt altijd vrouwelijk geslacht: bv. transman
- Be = verplichte identificering
o Gn anonieme bevalling mogelijk
o Gedoogbeleid: vondelingenschuif
Betwisting
- = vord bij famRB
- Wie? voorbehouden vord
- Wnr? Termijnen MAAR GwH = langere termijn voor kind
- Vw: gn BVS
- Bewijs: leugenachtig karakter (bv. kinderen verwisseld in ziekenhuis)
- Gevolg: alsof nooit moederschapsband geweest (+ °nieuwe moeder)
2) Erkenning (art. 313 BW)
Toepassingsgebied: als gn moeder in geboorteakte (uitz want in Be ≠ anonieme bevalling)
Vw: art. 329bis BW
Procedure (art. 327 BW)
- Vrijw handeling
- Indien erkenner = gehuwd -> kennisgeving aan partner (want autom vader/meemoeder)
Betwisting (art. 330 BW)
3) Gerechtelijke vaststelling (art. 314 BW)
Toepassingsgebied: afst moeder staat nt (meer) vast (bv. vondelingenschuif)
Wie? Art. 332ter BW
Vw: art. 332quinquies
Bewijs: DNA-test
Gevolg: °afstammingsband
1.3 Vaderszijde
1) Vermoeden vaderschap (art. 315 BW)
Vaderschapsregel: getrouwd -> vrouw bevalt -> man wordt autom vader
Toepassingsvw’en
- Afst moederszijde (staat vast)
- Huwelijk met man (≠ wett samenw)
- Tijdens huwelijk OF binnen 300d na huwelijk
4
ALGEMEEN
Personenrecht & familierecht
- PR: wie ben je jur? Welke R&P? in welke mate deelnemen aan rechtsverkeer?
o Identiteit: naam, geslacht
o Minderjarig – meerderjarig
o Bekwaam – onbekwaam
- FR: familierechtelijke betrekkingen (+ plaats persoon binnen die betr)
o Hor FR: ts partners (huwelijk, wett/feit samenwoning)
o Vert FR: ouders-kinderen
o + Ruimere verwantengroepen: broer-zus, grootouder-kind
ONTWIKKELINGEN & ACTUELE TENDENSEN
Ancien Régime
- Maritale macht (man = baas in relatie)
- Vaderlijke macht (man = baas van kinderen)
- Kerkelijk huwelijk
o = enige aanvaarde samenlevingsvorm
o M&V
o Gn mogelijkh tot scheiden
19-20e eeuw: BW
- Maritale macht: vrouw = gehoorzamen, onderdanig & handelingsonbekwaam
- Vaderlijke macht: kinderen in detentie plaatsen, gezag bij vaders, stem vader =
doorslaggevend
- Kerkelijk EN burg huwelijk
o De facto verplicht (wettige <-> onwettige kinderen)
o M&V
o Scheiden enkel via logge procedures
Na WOII
- Visie op huwelijk
o Minder huwelijken
o Meer scheidingen & samenwonenden
o Gelijke rechten voor holebi’s
o => Wet evolueert mee: gelijke behandeling voor buitenechtelijke kinderen, °wett
samenw, homohuwelijk, adoptie door homokoppels, hervorming/versoepeling
echtscheidingsgronden/-procedure, °meemoederschap
- Visie op vrouw: M = V
o Maritale macht
o Gezamenlijk ouderlijk gezag & gelijk verdeeld verblijf
o Keuze achternaam kind
- Visie op kinderen
o Centrale plaats binnen gezin
o Rechtsobject -> volwaardige dragers van rechten
- Visie op kinderwens
o Kinderen = gepland
o + Medisch begeleide voortplanting
1
, ▪ Jur ouders <-> bio ouders
▪ Ook voor alleenstaanden / homokoppels
▪ Donorkinderen = recht op roots? (zie regeerakkoord)
▪ Draagmoederschap: wett regeling nodig (nu: vrouw die bevalt = autom
moeder) (zie regeerakkoord)
- Visie op individu: rode draad doorheen alle ontwikkelingen (meer autonomie &
zelfbeschikking, van begin tot einde leven)
- Visie op grenzen: internationalisering relaties (belang internat privR)
BRONNEN
Nationaal
- Oud BW (boek I+III)
- GerW: o.a. regeling bevoegde RB
o FamilieRB (art. 572bis GerW)
▪ = mbt kinderen, gehuwden & wett samenw
▪ NT feit samenw (=RB1A)
• Tenzij mbt minderj kinderen van feit samenw koppel
• GwH ≠ schending art. 10-11 GW
▪ Ook bemiddeling & minnelijke opl conflicten
o JeugdRB (wet 19 maart 2017): jeugddelinquentie, jeugdbeschermingsmaatr,
maatr ivm ouderlijk gezag die samenhangen met jeugdbeschermingsmaatr
o Vrederechter (art. 594 GerW): meerderj beschermde personen, voogdij
- Specifieke wetten & decr
- + Toetsing aan art. 10, 11, 22, 22bis GW
Internationaal
- Verdragen
o EVRM
▪ Art. 12+14
▪ Art. 8: respect voor privé- & familieleven (≈ art. 22 GW)
• Neg & pos verpl (gn inbreuken + actie ondernemen)
• Bv. gn officiële samenlevingsvorm voor homokoppels in IT ->
EHRM = LS moeten actie ondernemen om gezinsleven te
waarborgen
o IVRK (= VN)
- ER: FR ≠ EU bev TENZIJ
o Burg zaken met grensoverschrijdende gevolgen: art. 81 VWEU
o Raakvlakken met vrij verkeer personen, unieburgerschap
bv. Coman: Roemeense & Amerikaanse mannen getrouwd in BE -> wille n
verhuizen nr Roem MAAR gn homohuwelijk in Roem -> HvJ = erkend in BE DUS
Roem moet ook erkennen & verblijfsrecht geven
2
,Deel 1: Afstamming & adoptie
1 Afstamming
1.1 Inleiding
Staat vd persoon (art. 6 §2 BW): oa rechtspositie persoon in familie
Soorten afstamming
- Oorspr afst & adoptieve afst
o Oorspr = vanaf geboorte (staat vast bij geboorte / wordt geacht vast te staan bij geboorte)
o Adoptief = vanaf neerlegging verzoekschrift
- Afst moederszijde & vaderszijde + sinds 2015 afst meemoederszijde (zelfde regels als vaderszijde)
!! NT: 2 vaders, >2 ouders
Afst in jur zin
- Beginsel: bio band
- Nuances
o Wil vd betrokkenen
o Socio-affectieve realiteit
-> bezit van staat (art. 331nonies BW)
▪ Feitelijke toestand
▪ Bewijs
▪ Voortdurend
Geschiedenis
- BW 1804: wettige <-> onwettige kinderen
o Discriminatie onwettige kinderen
▪ Vaststelling afst: enkel via adoptie (nt van rechtswege)
▪ Gevolgen afst: nt dezelfde rechten als wettig kind
o Arrest Marckx (EHRM, 1979)
▪ Art. 8 EVRM (besch privé & gezinsleven) -> OOK van toepassing op
buitenhuwelijks gezinsleven
▪ Onderscheid wettige & onwettige kinderen = in strijd met art. 8
o => Afst wet 1987
- Afst wet 2006
- Wet MBV
- Wet afst meemoederszijde: meemoeder moet nt meer adopteren, zelfde regels als
vaderszijde
- Hervorming door RP GwH?
o Prej vragen -> toetsing aan art. 10,11, 22, 22bis GW
o Individualisering afstammingsrecht: wettenrecht -> rechtersrecht (wet samen
lezen met RP GwH)
▪ Wet: abstracte evenwichtsoef ts versch belangen:
• Bio waarheid
• Intentie/wil
• Besch bestaande familiebanden (soc-aff, BVS)
• Alg belang
▪ GwH: concrete evenwichtsoef ts belangen nodig
3
, o => Wet 2018: reparaties MAAR nt alle ongrondwettigheden weggewerkt
- Fed regeerakkoord: modernisering afstR
- Toekomst: meerouderschap? solovoortplanting? kunstmatige baarmoeder?
1.2 Moederszijde
1) Geboorteakte (art. 44 + 312 BW)
Mater semper certa est: moeder = altijd zeker
ABS (art. 42-43 BW): ziekenhuis + ouders = aangifte geboorte
Moeder
- = wie is bevallen van kind
o Bv. draagmoeder
o Bv. nt genetisch moeder (via eiceldonor) MAAR wel zelf bevallen
- Nt altijd vrouwelijk geslacht: bv. transman
- Be = verplichte identificering
o Gn anonieme bevalling mogelijk
o Gedoogbeleid: vondelingenschuif
Betwisting
- = vord bij famRB
- Wie? voorbehouden vord
- Wnr? Termijnen MAAR GwH = langere termijn voor kind
- Vw: gn BVS
- Bewijs: leugenachtig karakter (bv. kinderen verwisseld in ziekenhuis)
- Gevolg: alsof nooit moederschapsband geweest (+ °nieuwe moeder)
2) Erkenning (art. 313 BW)
Toepassingsgebied: als gn moeder in geboorteakte (uitz want in Be ≠ anonieme bevalling)
Vw: art. 329bis BW
Procedure (art. 327 BW)
- Vrijw handeling
- Indien erkenner = gehuwd -> kennisgeving aan partner (want autom vader/meemoeder)
Betwisting (art. 330 BW)
3) Gerechtelijke vaststelling (art. 314 BW)
Toepassingsgebied: afst moeder staat nt (meer) vast (bv. vondelingenschuif)
Wie? Art. 332ter BW
Vw: art. 332quinquies
Bewijs: DNA-test
Gevolg: °afstammingsband
1.3 Vaderszijde
1) Vermoeden vaderschap (art. 315 BW)
Vaderschapsregel: getrouwd -> vrouw bevalt -> man wordt autom vader
Toepassingsvw’en
- Afst moederszijde (staat vast)
- Huwelijk met man (≠ wett samenw)
- Tijdens huwelijk OF binnen 300d na huwelijk
4
