Thema 1: SZ & SZR
1 SZ
Focus op alledaagse menselijke noden: bv. ziekte, moederschap, arbeidsongeval,
beroepsziekte, handicap, werkloosheid, kinderen, ouderdom
-> nt kunnen werken MAAR wel nood aan ink
Gebruikelijke betekenis
Van Dale
a) Toestand: bezorgdheid voor gebrek voor allen uitsluiten
b) Instellingen & regelingen om deze toestand te verzekeren
a) Situationele/teleologische betekenis
= uitsluiting van bezorgdheid voor gebrek
Realiteit <-> ideaal: onvoltooid doel, streven nr zekerheid
Verband met basisbehoefte veiligheid
- Intrinsieke kwetsbaarheid mens (kindertijd, handicap, ziekte, ouderdom)
- + Maatsch context (nood aan financiële middelen voor levensonderhoud & (medische)
zorg, begrensde mogeliijkh om wettig ink te vergaren)
Soc risico’s
b) Instrumentele betekenis
= geheel instellingen & regelingen om mensen te vrijwaren van bezorgdheid voor gebrek
Historische diversiteit
- Rol (solidaire) samenlevingsverbanden
bv. vroeger stammen -> 1 iemand ziek -> stam zorgt voor zieke
- Rol eigendom
bv. eigen huis -> op pensioen -> huis verkopen om in onderh te kunnen voorzien
- Rol liefdadigheid(sinstellingen)
bv. vroeger vooral soc bijstand door o.a. Kerk
- Rol emancipatiestrijd arbeidsbeweging: oorsprong soc verz
o Landbouweco: traditionele samenlevings- & solidariteitsverbanden
bv. werkloos -> gn ink MAAR wel eigen gewassen om op te eten, ziek -> vervangen door gezinsleden
o Armoede & hongersnoden op platteland -> nr steden trekken
1
, o Industrieel kapitalisme (19de eeuw)
▪ Arbeider (proletariër): arbeidskracht verkopen om in levensonderh te
voorzien
▪ °Soc risico’s: ziek/werkloos -> gn ink & gn eten
▪ => Opl: onderlinge verz (= deel loon in pot steken -> pot gebruiken indien
ziek/werkloos)
- Rol overheid
o Religieuze liefdadigheid -> nationaliseren (FR Rev) -> armenzorg = bev overheid->
org soc bijstand
o °Verpl soc verz
▪ WN’s (via soc pact na WOII)
▪ + Ambt & zelfst
o Eind 20ste eeuw: aanv verz
o => °SZR
2 SZR
= (sensu lato) rechtsregels -> fund R op SZ verankeren & verwezenlijken
Recht op SZ verwezenlijken (uitvoeren)
Vwp
- Subj R verlenen op “prestaties van SZ”
o = Minimum garanderen aan vervanging/aanvulling van ink
o Finaliteit
▪ Schade uit (realisatie) soc risico vergoeden bv. werkloosh uitk
▪ Schade herstellen bv. integrale verg prothesen ikv arb ong
▪ Schadepreventie bv. verwijdering arbeidspost ikv beroepsziekte
o Vorm: in principe geldelijke prestaties
o Territoriaal karakter vd dekking: vereiste = enige band met grondgebied door
tewerkst/verblijf (bep periode werken/verblijven in land -> in dat land SZ)
- Adm org-stelsels regelen (admR)
o Uitvoerende & toezichthoudende instellingen: inrichting, samenst, beheer, taken,
toezicht
o + Rechtspositie soc verzekerde tav adm
- Financiering prestaties regelen (financ R)
o Ink SZ: SZ-bijdr & bel -> hvl & hoe innen
o Garanties financ evenwicht
▪ Begroting regelen
▪ Mechanismen ter correctie verhouding ink-uit
▪ Regeling cumul prestaties & verhaal onterecht verleende prestatie
Karakter: wettenR & reglementering -> vooral OO!! (DUS gn afstand van besch mogelijk)
Technieken: soc verz & soc bijstand
- Soc verz
o Kenmerken
▪ “Verz”
• Betaling SZ-bijdr als vw voor recht op prestatie van SZ wnr gedekt
soc risico zich voordoet
• ≈ klassieke verz: premie, dekking, verz risico
2
, ▪ “Soc karakter”
• Afwijkend risicoconcept
o Klassieke verz: gn dekking als risico opzettelijk
verwezenlijkt
o Soc verz: bv. gezinslast = soc risico (ook als zelf gekozen
om kind te krijgen)
• Dekking commercieel onverzekerb risico’s: bv. risico op
werkloosh
• Org solidariteit
o Klass verz: strikt verband ts
▪ Omvang risico & hoogte premie: bv. hogere premie bij
autoverz voor jonge bestuurder
▪ Hoogte/betaling premie & recht op prestatie
bv. extra opties in verz opnemen -> meer betalen
o Soc verz
▪ Hoogte SZ-bijdr ≠ hoogte risico
• NT bv. kijken hoe gezond iemand is
• WEL ifv ink & soms recht op prestatie
zonder plicht betaling (volledige) bijdr
▪ Omvang prestatie ≠ hoogte bijdr
• Bepaald door/krachtens wet
• Bismackiaans stelsel = afh van ink
<-> Beveridgeaans stelsel = min. prestatie
voor iedereen
▪ => Gevolg: vert & hor solidariteit
• Vert = ts inkomensklassen (hogere ink
betalen meer bijdr)
• Hor = ts risicoprofielen (meer prestaties
als vaak ziek)
• => Verpl tot aansluiting om antiselectie te
vermijden (bv. rijke mensen nt vaak ziek &
voldoende geld DUS willen nt verz <->
armen = vaak ziek)
o Soorten
▪ Volksverz
• = voor ganse bevolking v bep grondgebied
• BE: verpl verz voor geneesk verzorging (BE grondgebeid)
gezinsbijslagen (grondgebied Gem)
▪ Prof (categoriale) verz
• = enkel voor leden beroepsactieve bevolking + voor
o Gelijkgestelden: bv. leerlingen in dat beroep
o Gelijkgestelde perioden: bv. ziekte, werkloosheid
o Afgeleide rechten: bv. familiepensioen
• + Categorisering beroepsactieve bevolking: ambt, WN, zelfst
• BE: merendeel soc verz
o Adm org: historische ontv -> diversiteit aan inst
▪ 19de eeuw: ontvoogdingsstrijd arb beweging
= onderlinge verz -> °ZF & werkloosh kassen
3
, ▪ 19-20ste eeuw: WG streven nr bevoogding arb & soc vrede
= °voorzorgkassen & compensatiekassen voor gezinsbijslagen
▪ 1944: soc pact & besluitwet (WN’s)
• Valorisatie bestaande part initiatieven
o Part inst: verder toekennen rechten / uitbetaling prestaties
o Meewerkende inst = priv inst, door ov gemachtigd om soc
prestaties te leveren binnen wett kader (bv. ZF, werkloosh
kassen…)
• Inrichting open inst
o Neutr tegenhanger voor ideologisch gekleurde
meewerkende inst (neutr optie)
o Toezicht op meewerkende inst & openb tegenhangers (bv.
RIZIV, RVA…)
o Inning & beheer bijdr: RSZ
▪ 1967: KB nr. 38 (zelfst)
• Valorisatie bestaande part initiatieven
o Part inst
o Meewerkende inst
▪ ZF & kinderbijslagfondsen -> gedeeld met WN’s
▪ Soc verz fond -> enkel voor zelfst (bv. Xerius)
• Inrichting open binst
o Neutr tegenhanger
▪ Hulpkas -> gedeeld met WN’s
▪ Nat hulpkas voor zelfst -> enkel voor zelfst
o Toezicht + financ beheer: RSVZ
▪ Beheersvormen open binst
• Paritair beheer (WN’s): #vert WN-org = WG-org (+ ov zonder
beslissende stem)
• Medebeheer (WN’s & zelfst): #vert WN-org = WG-org + vert
meewerkende inst (+ ov zonder beslissende stem)
• Nu ook “bestuursovk”
o Financiering
▪ SZ-bijdr
• Berekend ogv ink
• Ambt <-> WN’s <-> zelfst
• WN’s: WN-bijdr <-> WG-bijdr
• Bijdr op soc uitk (bv. werkloosh uitk)
▪ Bel middelen
• Rijkstoelagen (subs fed ov)
• Alternatieve financ bronnen: BTW, RV…
- Soc bijstandsvoorzieningen
o Kenmerken
▪ Gn verz regelingen
▪ Opvolgers oude vormen part liefdadigheid
▪ Subsidiariteit tov besch door soc verz
▪ => Personen in staat v behoeftigheid = recht op bijstand, ≠ plicht tot bijdr
betaling
4
1 SZ
Focus op alledaagse menselijke noden: bv. ziekte, moederschap, arbeidsongeval,
beroepsziekte, handicap, werkloosheid, kinderen, ouderdom
-> nt kunnen werken MAAR wel nood aan ink
Gebruikelijke betekenis
Van Dale
a) Toestand: bezorgdheid voor gebrek voor allen uitsluiten
b) Instellingen & regelingen om deze toestand te verzekeren
a) Situationele/teleologische betekenis
= uitsluiting van bezorgdheid voor gebrek
Realiteit <-> ideaal: onvoltooid doel, streven nr zekerheid
Verband met basisbehoefte veiligheid
- Intrinsieke kwetsbaarheid mens (kindertijd, handicap, ziekte, ouderdom)
- + Maatsch context (nood aan financiële middelen voor levensonderhoud & (medische)
zorg, begrensde mogeliijkh om wettig ink te vergaren)
Soc risico’s
b) Instrumentele betekenis
= geheel instellingen & regelingen om mensen te vrijwaren van bezorgdheid voor gebrek
Historische diversiteit
- Rol (solidaire) samenlevingsverbanden
bv. vroeger stammen -> 1 iemand ziek -> stam zorgt voor zieke
- Rol eigendom
bv. eigen huis -> op pensioen -> huis verkopen om in onderh te kunnen voorzien
- Rol liefdadigheid(sinstellingen)
bv. vroeger vooral soc bijstand door o.a. Kerk
- Rol emancipatiestrijd arbeidsbeweging: oorsprong soc verz
o Landbouweco: traditionele samenlevings- & solidariteitsverbanden
bv. werkloos -> gn ink MAAR wel eigen gewassen om op te eten, ziek -> vervangen door gezinsleden
o Armoede & hongersnoden op platteland -> nr steden trekken
1
, o Industrieel kapitalisme (19de eeuw)
▪ Arbeider (proletariër): arbeidskracht verkopen om in levensonderh te
voorzien
▪ °Soc risico’s: ziek/werkloos -> gn ink & gn eten
▪ => Opl: onderlinge verz (= deel loon in pot steken -> pot gebruiken indien
ziek/werkloos)
- Rol overheid
o Religieuze liefdadigheid -> nationaliseren (FR Rev) -> armenzorg = bev overheid->
org soc bijstand
o °Verpl soc verz
▪ WN’s (via soc pact na WOII)
▪ + Ambt & zelfst
o Eind 20ste eeuw: aanv verz
o => °SZR
2 SZR
= (sensu lato) rechtsregels -> fund R op SZ verankeren & verwezenlijken
Recht op SZ verwezenlijken (uitvoeren)
Vwp
- Subj R verlenen op “prestaties van SZ”
o = Minimum garanderen aan vervanging/aanvulling van ink
o Finaliteit
▪ Schade uit (realisatie) soc risico vergoeden bv. werkloosh uitk
▪ Schade herstellen bv. integrale verg prothesen ikv arb ong
▪ Schadepreventie bv. verwijdering arbeidspost ikv beroepsziekte
o Vorm: in principe geldelijke prestaties
o Territoriaal karakter vd dekking: vereiste = enige band met grondgebied door
tewerkst/verblijf (bep periode werken/verblijven in land -> in dat land SZ)
- Adm org-stelsels regelen (admR)
o Uitvoerende & toezichthoudende instellingen: inrichting, samenst, beheer, taken,
toezicht
o + Rechtspositie soc verzekerde tav adm
- Financiering prestaties regelen (financ R)
o Ink SZ: SZ-bijdr & bel -> hvl & hoe innen
o Garanties financ evenwicht
▪ Begroting regelen
▪ Mechanismen ter correctie verhouding ink-uit
▪ Regeling cumul prestaties & verhaal onterecht verleende prestatie
Karakter: wettenR & reglementering -> vooral OO!! (DUS gn afstand van besch mogelijk)
Technieken: soc verz & soc bijstand
- Soc verz
o Kenmerken
▪ “Verz”
• Betaling SZ-bijdr als vw voor recht op prestatie van SZ wnr gedekt
soc risico zich voordoet
• ≈ klassieke verz: premie, dekking, verz risico
2
, ▪ “Soc karakter”
• Afwijkend risicoconcept
o Klassieke verz: gn dekking als risico opzettelijk
verwezenlijkt
o Soc verz: bv. gezinslast = soc risico (ook als zelf gekozen
om kind te krijgen)
• Dekking commercieel onverzekerb risico’s: bv. risico op
werkloosh
• Org solidariteit
o Klass verz: strikt verband ts
▪ Omvang risico & hoogte premie: bv. hogere premie bij
autoverz voor jonge bestuurder
▪ Hoogte/betaling premie & recht op prestatie
bv. extra opties in verz opnemen -> meer betalen
o Soc verz
▪ Hoogte SZ-bijdr ≠ hoogte risico
• NT bv. kijken hoe gezond iemand is
• WEL ifv ink & soms recht op prestatie
zonder plicht betaling (volledige) bijdr
▪ Omvang prestatie ≠ hoogte bijdr
• Bepaald door/krachtens wet
• Bismackiaans stelsel = afh van ink
<-> Beveridgeaans stelsel = min. prestatie
voor iedereen
▪ => Gevolg: vert & hor solidariteit
• Vert = ts inkomensklassen (hogere ink
betalen meer bijdr)
• Hor = ts risicoprofielen (meer prestaties
als vaak ziek)
• => Verpl tot aansluiting om antiselectie te
vermijden (bv. rijke mensen nt vaak ziek &
voldoende geld DUS willen nt verz <->
armen = vaak ziek)
o Soorten
▪ Volksverz
• = voor ganse bevolking v bep grondgebied
• BE: verpl verz voor geneesk verzorging (BE grondgebeid)
gezinsbijslagen (grondgebied Gem)
▪ Prof (categoriale) verz
• = enkel voor leden beroepsactieve bevolking + voor
o Gelijkgestelden: bv. leerlingen in dat beroep
o Gelijkgestelde perioden: bv. ziekte, werkloosheid
o Afgeleide rechten: bv. familiepensioen
• + Categorisering beroepsactieve bevolking: ambt, WN, zelfst
• BE: merendeel soc verz
o Adm org: historische ontv -> diversiteit aan inst
▪ 19de eeuw: ontvoogdingsstrijd arb beweging
= onderlinge verz -> °ZF & werkloosh kassen
3
, ▪ 19-20ste eeuw: WG streven nr bevoogding arb & soc vrede
= °voorzorgkassen & compensatiekassen voor gezinsbijslagen
▪ 1944: soc pact & besluitwet (WN’s)
• Valorisatie bestaande part initiatieven
o Part inst: verder toekennen rechten / uitbetaling prestaties
o Meewerkende inst = priv inst, door ov gemachtigd om soc
prestaties te leveren binnen wett kader (bv. ZF, werkloosh
kassen…)
• Inrichting open inst
o Neutr tegenhanger voor ideologisch gekleurde
meewerkende inst (neutr optie)
o Toezicht op meewerkende inst & openb tegenhangers (bv.
RIZIV, RVA…)
o Inning & beheer bijdr: RSZ
▪ 1967: KB nr. 38 (zelfst)
• Valorisatie bestaande part initiatieven
o Part inst
o Meewerkende inst
▪ ZF & kinderbijslagfondsen -> gedeeld met WN’s
▪ Soc verz fond -> enkel voor zelfst (bv. Xerius)
• Inrichting open binst
o Neutr tegenhanger
▪ Hulpkas -> gedeeld met WN’s
▪ Nat hulpkas voor zelfst -> enkel voor zelfst
o Toezicht + financ beheer: RSVZ
▪ Beheersvormen open binst
• Paritair beheer (WN’s): #vert WN-org = WG-org (+ ov zonder
beslissende stem)
• Medebeheer (WN’s & zelfst): #vert WN-org = WG-org + vert
meewerkende inst (+ ov zonder beslissende stem)
• Nu ook “bestuursovk”
o Financiering
▪ SZ-bijdr
• Berekend ogv ink
• Ambt <-> WN’s <-> zelfst
• WN’s: WN-bijdr <-> WG-bijdr
• Bijdr op soc uitk (bv. werkloosh uitk)
▪ Bel middelen
• Rijkstoelagen (subs fed ov)
• Alternatieve financ bronnen: BTW, RV…
- Soc bijstandsvoorzieningen
o Kenmerken
▪ Gn verz regelingen
▪ Opvolgers oude vormen part liefdadigheid
▪ Subsidiariteit tov besch door soc verz
▪ => Personen in staat v behoeftigheid = recht op bijstand, ≠ plicht tot bijdr
betaling
4
