Microbiologie en infectieziekten 1
Deel 1
Introductie infectieziekten
In rijke landen zijn we vergeten hoe gevaarlijk epidemieën zijn. In arme landen zijn ze dit
veel meer gewend om met infectieziekten samen te leven. Het feit dat het in rijke landen
(bijna) niet meer voorkomt wil zeggen dat infectieziekten controleerbaar zijn.
De controle van infectieziekten is een recente ontwikkeling → duurde heel lang voor er
controle was. Pas in de laatste decennia konden we infectieziekten controleren. Dit
gebeurde met vaccins, antibiotica, antifungica en antivirale middelen.
Eerste helft 20e eeuw:
● Polio uitbraak in 1950s
● Buiktyfus
○ Veroorzaakt door salmonella bacterie → nog aanwezig in
ontwikkelingslanden
● Malaria
○ Overgedragen door malariamuggen → komt soms terug in Europa
● Mazelen
○ Ernstig virus → vooral bij kinderen
○ Wordt tegen gevaccineerd en is dus controleerbaar → komt vooral voor bij
groepen mensen die zich niet willen laten vaccineren
● …
➔ Ook in België / West-Europa, nu nog vnl. in ontwikkelingslanden
2015:
● Bill Gates: “We zijn niet klaar voor de volgende epidemie”
● Hij had gelijk → coronavirus
2023:
● Globale pandemie van covid-19
● > 6.500.000 gerapporteerde doden
● > 650.000.000 bevestigde gevallen
● ‘Lockdown’, ‘quarantaine’...
Micro-organismen:
°Eukaryoot = mensen en dieren → zit vrij
dicht bij fungae en planten
°Bacteriën stammen zich vrij vroeg in de
evolutie af, het zijn eencellige organismen
→ het is een heel diverse tak op vlak van
diversiteit
,°Archaea bacteriën stammen ook heel vroeg af in de evolutie → zijn niet echt infectieziekten
→ zijn bacteriën die zich hebben aangepast aan heel extreme condities
Een virus is een heel stuk kleiner
dan een bacterie → virus is op
moleculaire schaal (nanometers).
Bacteriën op schaal van de
micrometers, sommige zijn een
beetje kleiner, anderen een beetje
groter.
Fungi zijn een stuk groter, rond de
10 micrometer.
Als we verder gaan komen we bij
de meercellige organismen.
Schema niet vanbuiten leren → gevoel van verschil in grootte krijgen
Virussen hebben geen ribosomen dus kunnen zich niet vermeerderen op zichzelf, ze
hebben dus een gastheer met ribosomen nodig om zich te kunnen vermeerderen.
,Het verschil in ribosomen tussen 70S en 80S is een verschil in grootte. Dit verschil is een
heel belangrijk voordeel voor ons omdat antibiotica dan enkel kan werken op 70S en niet op
80S zodat onze eigen cellen in tact blijven. De andere cytoplasma wand geeft weer een
voordeel omdat je ze specifiek kan targetten.
Nieuwe infectieziekten
Infectieziekten veranderen heel vaak.
Voorbeelden van emerging en re-emerging infectieziekten:
In de afgelopen jaren zijn er een 30 aantal nieuwe infectieziekten → kunnen nieuwe types
zijn van bekende ziekten, meer resistente vormen. Infectieziekten is de 3e belangrijkste
doodsoorzaak wereldwijd.
Epidemieën gelinkt aan menselijk rijzen:
Risico tov vroeger is dat de verspreiding gelinkt is aan hoe wij ons verspreiden. We reizen
meer, meer export van goederen, meer mensen die in steden leven…
, Impact urbanisatie:
Het ecosysteem staat onder druk. Urbanisatie kan een negatief effect hebben op de
verspreiding van infectieziekten → vervuilde lucht, wilde dieren, mensen die dicht op elkaar
leven = complex probleem.
Komt er nog een pandemie? Kunnen we niet bepalen.
Latente periode = de tijd van
besmetting tot je iemand anders
kan infecteren (van besmetting tot
besmettelijk)
Incubatieperiode = de tijd van
besmetting tot je symptomen krijgt.
Ebola: na 6 dagen symptomen en
na 12 dagen pas besmettelijk → je
hebt 6 dagen om de patiënt te
isoleren zodat hij niemand besmet
→ de kans dat zo een virus
pandemische proporties gaat
aantonen is heel klein.
Griep (influenza): verspreid heel snel en er zijn snel symptomen → kan zich dus snel
verspreiden.
SARS-CoV-2: verspreidt zich heel snel, maar het duurt lang voor mensen symptomen
krijgen → snel pandemie.
Griep verandert constant → we zijn bang dat het zich naar het bovenste kwadrant gaat
verplaatsen waardoor het zich veel sneller gaat verspreiden.
'Nieuwe' infectieziekten:
● Nieuwe pathogenen (COVID-19, Zika, HIV)
● Identificatie van oorzakelijke pathogenen bij gekende infectieziekten → vaak bij
bacteriën die moeilijk kweekbaar of te identificeren zijn
● ‘Oude’ ziektes erkend als infectieziekte
● ‘Oude’ pathogenen in nieuwe gebieden
Toenemende resistentie
Er zijn maar 2 infectieziekten-situaties die als onvermijdelijke, ernstige pandemische
bedreigingen kunnen worden beschouwd: influenza (griep) en antimicrobiële resistentie.
➔ Antimicrobiële resistentie tov verspreiding van griep gaat heel traag → het stijgt de
afgelopen jaren meer en meer maar is niet wijdverspreid
Kijk in de toekomst: als we niets veranderen zal antibioticaresistentie de grootste
doodsoorzaak zijn tegen 2050.
Deel 1
Introductie infectieziekten
In rijke landen zijn we vergeten hoe gevaarlijk epidemieën zijn. In arme landen zijn ze dit
veel meer gewend om met infectieziekten samen te leven. Het feit dat het in rijke landen
(bijna) niet meer voorkomt wil zeggen dat infectieziekten controleerbaar zijn.
De controle van infectieziekten is een recente ontwikkeling → duurde heel lang voor er
controle was. Pas in de laatste decennia konden we infectieziekten controleren. Dit
gebeurde met vaccins, antibiotica, antifungica en antivirale middelen.
Eerste helft 20e eeuw:
● Polio uitbraak in 1950s
● Buiktyfus
○ Veroorzaakt door salmonella bacterie → nog aanwezig in
ontwikkelingslanden
● Malaria
○ Overgedragen door malariamuggen → komt soms terug in Europa
● Mazelen
○ Ernstig virus → vooral bij kinderen
○ Wordt tegen gevaccineerd en is dus controleerbaar → komt vooral voor bij
groepen mensen die zich niet willen laten vaccineren
● …
➔ Ook in België / West-Europa, nu nog vnl. in ontwikkelingslanden
2015:
● Bill Gates: “We zijn niet klaar voor de volgende epidemie”
● Hij had gelijk → coronavirus
2023:
● Globale pandemie van covid-19
● > 6.500.000 gerapporteerde doden
● > 650.000.000 bevestigde gevallen
● ‘Lockdown’, ‘quarantaine’...
Micro-organismen:
°Eukaryoot = mensen en dieren → zit vrij
dicht bij fungae en planten
°Bacteriën stammen zich vrij vroeg in de
evolutie af, het zijn eencellige organismen
→ het is een heel diverse tak op vlak van
diversiteit
,°Archaea bacteriën stammen ook heel vroeg af in de evolutie → zijn niet echt infectieziekten
→ zijn bacteriën die zich hebben aangepast aan heel extreme condities
Een virus is een heel stuk kleiner
dan een bacterie → virus is op
moleculaire schaal (nanometers).
Bacteriën op schaal van de
micrometers, sommige zijn een
beetje kleiner, anderen een beetje
groter.
Fungi zijn een stuk groter, rond de
10 micrometer.
Als we verder gaan komen we bij
de meercellige organismen.
Schema niet vanbuiten leren → gevoel van verschil in grootte krijgen
Virussen hebben geen ribosomen dus kunnen zich niet vermeerderen op zichzelf, ze
hebben dus een gastheer met ribosomen nodig om zich te kunnen vermeerderen.
,Het verschil in ribosomen tussen 70S en 80S is een verschil in grootte. Dit verschil is een
heel belangrijk voordeel voor ons omdat antibiotica dan enkel kan werken op 70S en niet op
80S zodat onze eigen cellen in tact blijven. De andere cytoplasma wand geeft weer een
voordeel omdat je ze specifiek kan targetten.
Nieuwe infectieziekten
Infectieziekten veranderen heel vaak.
Voorbeelden van emerging en re-emerging infectieziekten:
In de afgelopen jaren zijn er een 30 aantal nieuwe infectieziekten → kunnen nieuwe types
zijn van bekende ziekten, meer resistente vormen. Infectieziekten is de 3e belangrijkste
doodsoorzaak wereldwijd.
Epidemieën gelinkt aan menselijk rijzen:
Risico tov vroeger is dat de verspreiding gelinkt is aan hoe wij ons verspreiden. We reizen
meer, meer export van goederen, meer mensen die in steden leven…
, Impact urbanisatie:
Het ecosysteem staat onder druk. Urbanisatie kan een negatief effect hebben op de
verspreiding van infectieziekten → vervuilde lucht, wilde dieren, mensen die dicht op elkaar
leven = complex probleem.
Komt er nog een pandemie? Kunnen we niet bepalen.
Latente periode = de tijd van
besmetting tot je iemand anders
kan infecteren (van besmetting tot
besmettelijk)
Incubatieperiode = de tijd van
besmetting tot je symptomen krijgt.
Ebola: na 6 dagen symptomen en
na 12 dagen pas besmettelijk → je
hebt 6 dagen om de patiënt te
isoleren zodat hij niemand besmet
→ de kans dat zo een virus
pandemische proporties gaat
aantonen is heel klein.
Griep (influenza): verspreid heel snel en er zijn snel symptomen → kan zich dus snel
verspreiden.
SARS-CoV-2: verspreidt zich heel snel, maar het duurt lang voor mensen symptomen
krijgen → snel pandemie.
Griep verandert constant → we zijn bang dat het zich naar het bovenste kwadrant gaat
verplaatsen waardoor het zich veel sneller gaat verspreiden.
'Nieuwe' infectieziekten:
● Nieuwe pathogenen (COVID-19, Zika, HIV)
● Identificatie van oorzakelijke pathogenen bij gekende infectieziekten → vaak bij
bacteriën die moeilijk kweekbaar of te identificeren zijn
● ‘Oude’ ziektes erkend als infectieziekte
● ‘Oude’ pathogenen in nieuwe gebieden
Toenemende resistentie
Er zijn maar 2 infectieziekten-situaties die als onvermijdelijke, ernstige pandemische
bedreigingen kunnen worden beschouwd: influenza (griep) en antimicrobiële resistentie.
➔ Antimicrobiële resistentie tov verspreiding van griep gaat heel traag → het stijgt de
afgelopen jaren meer en meer maar is niet wijdverspreid
Kijk in de toekomst: als we niets veranderen zal antibioticaresistentie de grootste
doodsoorzaak zijn tegen 2050.
