Analysetechnieken in de Sport
Sofie van Miert
Bewegingswetenschappen 2020/2021
Inhoud
Module 1: (Sport)psychologische testen................................................................................................2
Statistiek.........................................................................................................................................2
De Vragenlijst H.1...........................................................................................................................5
De Vragenlijst H.2...........................................................................................................................5
De Vragenlijst H.3...........................................................................................................................8
Hoorcollege 1.....................................................................................................................................9
Hoorcollege 2, Constructie van een vragenlijst................................................................................14
De Vragenlijst H.4: Vragen in vele soorten en maten...................................................................19
De Vragenlijst H.5: Vragen stellen................................................................................................21
De Vragenlijst H.6 Antwoordcategorieën opstellen......................................................................22
De Vragenlijst H.7 Complexe variabelen meten...........................................................................23
De Vragenlijst H.8 Opbouw en vormgeving van de vragenlijst.....................................................25
Hoorcollege 3, Constructie van een vragenlijst................................................................................26
De Vragenlijst H.9 Hoe de vragenlijst af te nemen.......................................................................28
De Vragenlijst H.10 Interviewen...................................................................................................29
De Vragenlijst H.11 Respons bevorderen.....................................................................................29
Module 2: Wedstrijdanalyse.................................................................................................................30
Hoorcollege 4: Notatieanalyse..........................................................................................................30
Notational Analysis of sport H.1: The need for feedback.............................................................32
Notational Analysis of sport H.5: Sports analysis..........................................................................32
Handbook of sports performance analysis (McGarry) INTRODUCTION........................................35
Handbook of sports performance analysis H.10 PERFORMANCE INDICATORS IN GAME SPORTS 35
Hoorcollege 5, Betrouwbaarheid en normatieve profielen..............................................................37
Notational Analysis of sport H.6: How to develop a notation system...........................................44
Notational Analysis of sport H.8: The use of performance indicators in performance analysis....44
Notational Analysis of sport H.9: Reliability..................................................................................45
Notational Analysis op sport H.10: Normatieve profielen opstellen in prestatieanalyse..............46
Handbook of sports performance analysis H.12: SCORING/JUDGING APPLICATIONS..................47
Hoorcollege 6: Gastcollege over meetsystemen..............................................................................48
Module 3: Fysieke testen......................................................................................................................48
Hoorcollege 7: Fysieke testen...........................................................................................................48
1
, Hoorcollege 8: Validiteit van testen als maat voor power en specificiteit van testen......................50
Cursushandleiding: Fysieke testen in de sportpraktijk..................................................................58
Bobbert et al., 1996: Why is countermovement jump height greater than squat jump height?. .59
Hoorcollege 9: Statistiek...................................................................................................................60
Hoorcollege 10: Fysieke testen.........................................................................................................67
Module 1: (Sport)psychologische testen
Statistiek
Historische ontwikkeling van het testen
2000 v. Chr.: Chinese keizer die zijn dienaren een keer per drie jaar aan een vorderingstoets
onderwierp, een soort functioneringsgesprek avant la lettre. O.b.v. uitkomsten van de test werden
de dienaren bevorderd of simpelweg ontslagen.
1000 v. Chr.: In China selecteerde men o.b.v. testscores behaald op vaardigheden als boogschieten,
muziek maken, paardrijden, schrijven, rekenen en sociale etiquette.
Middeleeuwen
Intellectuele of karaktereigenschappen meten m.b.v. fysieke kenmerken van het gezicht en schedel
Lombroso: misdadigers hebben specifieke gelaatsvorm.
1800: Gall ontwikkelde een methode om persoonlijkheid en mentale en morele ontwikkeling vast te
stellen o.b.v. vorm schedel cranioscopie (cranium = schedel). Verschillende psychologische
functies hebben ergens een plaats in de hersenen. Als je die functies flink ontwikkelt, worden die
gebieden vergroot en dat kan tot uitstulpingen leiden talen- en wiskundeknobbel
Begin 20ste eeuw
Wetenschappelijke interesse voor de test. Inzicht krijgen in gedrag van mensen; niet meer o.b.v.
intuïtie, maar o.b.v. een systematische bestudering en empirische fundering van het instrument dat
voor de oordeelsvorming wordt gebruikt: de test.
4 perioden in ontwikkeling van de test
Periode 1: Binet-Simon-test
Sensorische en motorische functies van zwakzinnige kinderen kunnen worden getraind
Ontwikkelde een test om ontwikkeling van sensorische en motorische functies aan te tonen = de
Séguin Form Board genoemd.
Duitsland: experimentele psychologie populair. Stimulerende invloed op ontwikkeling van
psychologische tests: nauwkeurigheid. Remmende werking: verschillen tussen testdeelnemers
eerder vervelend dan boeiend. Hogere en meer complexe cognitieve en intellectuele processen
werden vrijwel niet onderzocht.
Genetica: Galton probeerde aan te tonen dat psychische eigenschappen aan dezelfde wetten
onderhevig waren als lichamelijke eigenschappen.
- De wenselijkheid van onderzoek naar individuele verschillen.
2
, - De noodzaak van systematisering van onderzoekstechnieken en het gedisciplineerd gebruik
van de onderzoeksinstrumenten.
- Pogingen om resultaten uit te drukken in afwijkingen van het gemiddelde
Periode 2: tussen Binet-Simon-test en WOI
Begin 20e eeuw: luie kinderen onderscheiden van incapabele kinderen Veel tests voldeden niet
Het nieuwe van de test van Binet en Simon was dat de testvragen complexe opgaven waren die het
kind tegenkwam in het dagelijks leven en in de schoolpraktijk. Mentale leeftijd deed zijn intrede
meten van intelligentie boekte vooruitgang en de eerste pogingen werden gewaagd om
schoolprestaties te objectiveren.
Periode 3: tussen WOI en WOII
Uitbreken van WOI had tot gevolg dat er opeens uiteenlopende functies ingevuld dienden te worden
(chauffeurs, piloten, vliegtuigherkenners). De psychologische test werd erkend als (meet)instrument.
Individueel testen duurt echter lang; met groepsgewijze, schriftelijke tests kon veel sneller en
efficiënter getest worden Army Alpha = schriftelijke test die bestond uit verschillende opdrachten
(rekenen, denksommen, aangeven van woordbetekenissen). Snel intelligentieniveau van grote
groepen bepalen.
Immigranten moesten zo goed mogelijk worden geïntegreerd in de samenleving. Hoe dat het beste
kon, diende onderzocht te worden Niet-verbale tests, de pantomimisch geïnstrueerde tests.
Geleidelijk aandacht voor de kritische evaluatie van de test, de statistiek gaat een rol spelen.
Ook persoonlijkheidstests ontstaan en worden ontwikkeld.
Periode 4: WOII tot nu
Selectie van manschappen was nodig, psychiatrisch-medische keuringen waren noodzakelijk om de
krijgsmacht te voorzien van goed ‘materiaal’ het aantal selectietests en diagnostische tests nam
enorm toe en het selectie- en plaatsingsbeleid professionaliseerde.
1947: Educational Testing Service (ETS) = evaluatie van onderwijs, en waar ruimte is voor
fundamenteel psychometrisch onderzoek.
De Nederlandse CITO (Centraal Instituut voor ToetsOntwikkeling) is een soort afgeleide van de ETS.
Om het testonderzoek te stroomlijnen riep het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) in 1959
de Test Research Commissie in het leven. Tegenwoordig heet die commissie ‘COTAN’, dat staat voor
‘Commissie Testaangelegenheden Nederland’ publicatie en beheer van tests en de documentatie
onderzoek naar tests. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw waren er in Nederland nauwelijks
schoolvorderingentests, de beoordeling van onderwijsprestaties werd overgelaten aan het
schoolpersoneel. Vanaf de jaren zeventig nam de testtheorie een steeds prominentere plaats in bij
de beoordeling van school- en opleidingsprestaties. Het CITO werd opgericht.
Testtheorie en het testgebruik in Nederland hebben vanaf de jaren 60 een hoge vlucht hebben
genomen.
Definitie, kenmerken, toepassingen van de test
Een verantwoorde en gepubliceerde test bevat de volgende onderdelen
Testmateriaal: varieert met de aard van de test en kan allerlei vormen aannemen
Testformulieren: de antwoorden, reacties of bijvoorbeeld gedragsgegevens verzameld.
Testhandleiding: bevat een exacte testinstructie, normtabellen (nodig om individuele scores
op waarde te kunnen schatten), informatie over wetenschappelijke kwaliteiten van een test,
bespreking testbetekenis, voor welke voorspellingen de test kan worden gebruikt, validiteit
3
, Test (Drenth en Sijtsma): “Systematisch onderzoek van [waarneembaar] gedrag m.b.v. speciaal
geselecteerde vragen en opgaven, met de bedoeling inzicht te krijgen in een psychologisch kenmerk
van de onderzochte in vergelijking met anderen”
Doel van een test: het nemen van betere beslissingen over toekomstig gedrag (kans verwachtingen)
Voordelen van een test
- Test levert juister beeld op dan het voorwetenschappelijke oordeel van bijv. de scouts
- Test kan ook het voorwetenschappelijke oordeel aanvullen
Goede (psychologische) test bevat;
Efficiëntie: Een efficiënte test creëert situaties waarover je wat wilt meten; een efficiënte test
lokt het te onderzoeken gedrag als het ware uit.
Standaardisatie: voorwaarde om zinvolle vergelijkingen met anderen te kunnen maken. De
betrokkenen moeten onder gelijke omstandigheden opereren. Oefenopgaven bevorderen de
standaardisatie van de test.
Normering (van testresultaten): Testprestaties moeten met elkaar vergeleken kunnen
worden. Met een genormeerde test kan dat. Bijv. vaststellen van een rangorde.
Het principe van de objectiviteit: ‘de onafhankelijkheid van storende invloeden vanuit de
persoon van de waarnemer, beoordelaar of interpretator’.
o Mate van overeenkomst tussen resultaten van verschillende beoordelaars kan
worden uitgedrukt in de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid
Als 2 onafhankelijk van elkaar werkende beoordelaars een rangcorrelatie
‘produceren’, dan kan interbeoordelaarsbetrouwbaarheid worden uitgedrukt
in een rangcorrelatie (‘Spearmans rangcorrelatie’ of ‘Kendalls tau’)
Als er meer dan 2 beoordelaars zijn dan kan de ‘coefficient of concordance’
(W) van Kendall worden gebruikt
Wanneer beoordelingen niet alleen een rangorde vormen, maar ook de
afstanden tussen de plaatsen in de rangorde betekenis hebben, dan kan de
productmomentcorrelatie worden gebruikt
Cohen’s kappa
Betrouwbaarheid: een test die op twee verschillende tijdstippen ‘hetzelfde’ meet
Validiteit en psychologische betekenis van de test: vaststaande psychologische betekenis is
de betekenis van de testprestatie is helder en de betekenis moet empirisch te verifiëren zijn.
Meetniveaus
Non-parametrisch
- Nominaal: namen/nummers om data in verschillende categorieën in te delen (bloedgroep)
- Ordinaal: zelfde als nominaal maar het is mogelijk gegevens in een rangorde te zetten (bijv.
van beste naar slechtste, expertise- of competitieniveau)
Parametrisch
- Interval: gegevens gemeten op een schaal met gelijke intervallen en een arbitraire nul-
waarde, dus negatieve waardes (bijv. temperatuur)
- Ratio: als interval maar nu met een ‘echte’ nul-waarde (bijv. spronghoogte)
Hypothetische constructen: gemeten psychologische eigenschappen
Om dit te meten, moet een aantal stappen worden genomen:
- Identificatie van de te meten eigenschap: vaststellen wat theorie is m.b.t. de eigenschap.
- Operationalisering van eigenschap: specificatie van operaties om de eigenschap te meten.
- Onderzoek en kwantificering van reacties
- Terugkoppeling naar de theorie
4
Sofie van Miert
Bewegingswetenschappen 2020/2021
Inhoud
Module 1: (Sport)psychologische testen................................................................................................2
Statistiek.........................................................................................................................................2
De Vragenlijst H.1...........................................................................................................................5
De Vragenlijst H.2...........................................................................................................................5
De Vragenlijst H.3...........................................................................................................................8
Hoorcollege 1.....................................................................................................................................9
Hoorcollege 2, Constructie van een vragenlijst................................................................................14
De Vragenlijst H.4: Vragen in vele soorten en maten...................................................................19
De Vragenlijst H.5: Vragen stellen................................................................................................21
De Vragenlijst H.6 Antwoordcategorieën opstellen......................................................................22
De Vragenlijst H.7 Complexe variabelen meten...........................................................................23
De Vragenlijst H.8 Opbouw en vormgeving van de vragenlijst.....................................................25
Hoorcollege 3, Constructie van een vragenlijst................................................................................26
De Vragenlijst H.9 Hoe de vragenlijst af te nemen.......................................................................28
De Vragenlijst H.10 Interviewen...................................................................................................29
De Vragenlijst H.11 Respons bevorderen.....................................................................................29
Module 2: Wedstrijdanalyse.................................................................................................................30
Hoorcollege 4: Notatieanalyse..........................................................................................................30
Notational Analysis of sport H.1: The need for feedback.............................................................32
Notational Analysis of sport H.5: Sports analysis..........................................................................32
Handbook of sports performance analysis (McGarry) INTRODUCTION........................................35
Handbook of sports performance analysis H.10 PERFORMANCE INDICATORS IN GAME SPORTS 35
Hoorcollege 5, Betrouwbaarheid en normatieve profielen..............................................................37
Notational Analysis of sport H.6: How to develop a notation system...........................................44
Notational Analysis of sport H.8: The use of performance indicators in performance analysis....44
Notational Analysis of sport H.9: Reliability..................................................................................45
Notational Analysis op sport H.10: Normatieve profielen opstellen in prestatieanalyse..............46
Handbook of sports performance analysis H.12: SCORING/JUDGING APPLICATIONS..................47
Hoorcollege 6: Gastcollege over meetsystemen..............................................................................48
Module 3: Fysieke testen......................................................................................................................48
Hoorcollege 7: Fysieke testen...........................................................................................................48
1
, Hoorcollege 8: Validiteit van testen als maat voor power en specificiteit van testen......................50
Cursushandleiding: Fysieke testen in de sportpraktijk..................................................................58
Bobbert et al., 1996: Why is countermovement jump height greater than squat jump height?. .59
Hoorcollege 9: Statistiek...................................................................................................................60
Hoorcollege 10: Fysieke testen.........................................................................................................67
Module 1: (Sport)psychologische testen
Statistiek
Historische ontwikkeling van het testen
2000 v. Chr.: Chinese keizer die zijn dienaren een keer per drie jaar aan een vorderingstoets
onderwierp, een soort functioneringsgesprek avant la lettre. O.b.v. uitkomsten van de test werden
de dienaren bevorderd of simpelweg ontslagen.
1000 v. Chr.: In China selecteerde men o.b.v. testscores behaald op vaardigheden als boogschieten,
muziek maken, paardrijden, schrijven, rekenen en sociale etiquette.
Middeleeuwen
Intellectuele of karaktereigenschappen meten m.b.v. fysieke kenmerken van het gezicht en schedel
Lombroso: misdadigers hebben specifieke gelaatsvorm.
1800: Gall ontwikkelde een methode om persoonlijkheid en mentale en morele ontwikkeling vast te
stellen o.b.v. vorm schedel cranioscopie (cranium = schedel). Verschillende psychologische
functies hebben ergens een plaats in de hersenen. Als je die functies flink ontwikkelt, worden die
gebieden vergroot en dat kan tot uitstulpingen leiden talen- en wiskundeknobbel
Begin 20ste eeuw
Wetenschappelijke interesse voor de test. Inzicht krijgen in gedrag van mensen; niet meer o.b.v.
intuïtie, maar o.b.v. een systematische bestudering en empirische fundering van het instrument dat
voor de oordeelsvorming wordt gebruikt: de test.
4 perioden in ontwikkeling van de test
Periode 1: Binet-Simon-test
Sensorische en motorische functies van zwakzinnige kinderen kunnen worden getraind
Ontwikkelde een test om ontwikkeling van sensorische en motorische functies aan te tonen = de
Séguin Form Board genoemd.
Duitsland: experimentele psychologie populair. Stimulerende invloed op ontwikkeling van
psychologische tests: nauwkeurigheid. Remmende werking: verschillen tussen testdeelnemers
eerder vervelend dan boeiend. Hogere en meer complexe cognitieve en intellectuele processen
werden vrijwel niet onderzocht.
Genetica: Galton probeerde aan te tonen dat psychische eigenschappen aan dezelfde wetten
onderhevig waren als lichamelijke eigenschappen.
- De wenselijkheid van onderzoek naar individuele verschillen.
2
, - De noodzaak van systematisering van onderzoekstechnieken en het gedisciplineerd gebruik
van de onderzoeksinstrumenten.
- Pogingen om resultaten uit te drukken in afwijkingen van het gemiddelde
Periode 2: tussen Binet-Simon-test en WOI
Begin 20e eeuw: luie kinderen onderscheiden van incapabele kinderen Veel tests voldeden niet
Het nieuwe van de test van Binet en Simon was dat de testvragen complexe opgaven waren die het
kind tegenkwam in het dagelijks leven en in de schoolpraktijk. Mentale leeftijd deed zijn intrede
meten van intelligentie boekte vooruitgang en de eerste pogingen werden gewaagd om
schoolprestaties te objectiveren.
Periode 3: tussen WOI en WOII
Uitbreken van WOI had tot gevolg dat er opeens uiteenlopende functies ingevuld dienden te worden
(chauffeurs, piloten, vliegtuigherkenners). De psychologische test werd erkend als (meet)instrument.
Individueel testen duurt echter lang; met groepsgewijze, schriftelijke tests kon veel sneller en
efficiënter getest worden Army Alpha = schriftelijke test die bestond uit verschillende opdrachten
(rekenen, denksommen, aangeven van woordbetekenissen). Snel intelligentieniveau van grote
groepen bepalen.
Immigranten moesten zo goed mogelijk worden geïntegreerd in de samenleving. Hoe dat het beste
kon, diende onderzocht te worden Niet-verbale tests, de pantomimisch geïnstrueerde tests.
Geleidelijk aandacht voor de kritische evaluatie van de test, de statistiek gaat een rol spelen.
Ook persoonlijkheidstests ontstaan en worden ontwikkeld.
Periode 4: WOII tot nu
Selectie van manschappen was nodig, psychiatrisch-medische keuringen waren noodzakelijk om de
krijgsmacht te voorzien van goed ‘materiaal’ het aantal selectietests en diagnostische tests nam
enorm toe en het selectie- en plaatsingsbeleid professionaliseerde.
1947: Educational Testing Service (ETS) = evaluatie van onderwijs, en waar ruimte is voor
fundamenteel psychometrisch onderzoek.
De Nederlandse CITO (Centraal Instituut voor ToetsOntwikkeling) is een soort afgeleide van de ETS.
Om het testonderzoek te stroomlijnen riep het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) in 1959
de Test Research Commissie in het leven. Tegenwoordig heet die commissie ‘COTAN’, dat staat voor
‘Commissie Testaangelegenheden Nederland’ publicatie en beheer van tests en de documentatie
onderzoek naar tests. Tot in de jaren zestig van de vorige eeuw waren er in Nederland nauwelijks
schoolvorderingentests, de beoordeling van onderwijsprestaties werd overgelaten aan het
schoolpersoneel. Vanaf de jaren zeventig nam de testtheorie een steeds prominentere plaats in bij
de beoordeling van school- en opleidingsprestaties. Het CITO werd opgericht.
Testtheorie en het testgebruik in Nederland hebben vanaf de jaren 60 een hoge vlucht hebben
genomen.
Definitie, kenmerken, toepassingen van de test
Een verantwoorde en gepubliceerde test bevat de volgende onderdelen
Testmateriaal: varieert met de aard van de test en kan allerlei vormen aannemen
Testformulieren: de antwoorden, reacties of bijvoorbeeld gedragsgegevens verzameld.
Testhandleiding: bevat een exacte testinstructie, normtabellen (nodig om individuele scores
op waarde te kunnen schatten), informatie over wetenschappelijke kwaliteiten van een test,
bespreking testbetekenis, voor welke voorspellingen de test kan worden gebruikt, validiteit
3
, Test (Drenth en Sijtsma): “Systematisch onderzoek van [waarneembaar] gedrag m.b.v. speciaal
geselecteerde vragen en opgaven, met de bedoeling inzicht te krijgen in een psychologisch kenmerk
van de onderzochte in vergelijking met anderen”
Doel van een test: het nemen van betere beslissingen over toekomstig gedrag (kans verwachtingen)
Voordelen van een test
- Test levert juister beeld op dan het voorwetenschappelijke oordeel van bijv. de scouts
- Test kan ook het voorwetenschappelijke oordeel aanvullen
Goede (psychologische) test bevat;
Efficiëntie: Een efficiënte test creëert situaties waarover je wat wilt meten; een efficiënte test
lokt het te onderzoeken gedrag als het ware uit.
Standaardisatie: voorwaarde om zinvolle vergelijkingen met anderen te kunnen maken. De
betrokkenen moeten onder gelijke omstandigheden opereren. Oefenopgaven bevorderen de
standaardisatie van de test.
Normering (van testresultaten): Testprestaties moeten met elkaar vergeleken kunnen
worden. Met een genormeerde test kan dat. Bijv. vaststellen van een rangorde.
Het principe van de objectiviteit: ‘de onafhankelijkheid van storende invloeden vanuit de
persoon van de waarnemer, beoordelaar of interpretator’.
o Mate van overeenkomst tussen resultaten van verschillende beoordelaars kan
worden uitgedrukt in de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid
Als 2 onafhankelijk van elkaar werkende beoordelaars een rangcorrelatie
‘produceren’, dan kan interbeoordelaarsbetrouwbaarheid worden uitgedrukt
in een rangcorrelatie (‘Spearmans rangcorrelatie’ of ‘Kendalls tau’)
Als er meer dan 2 beoordelaars zijn dan kan de ‘coefficient of concordance’
(W) van Kendall worden gebruikt
Wanneer beoordelingen niet alleen een rangorde vormen, maar ook de
afstanden tussen de plaatsen in de rangorde betekenis hebben, dan kan de
productmomentcorrelatie worden gebruikt
Cohen’s kappa
Betrouwbaarheid: een test die op twee verschillende tijdstippen ‘hetzelfde’ meet
Validiteit en psychologische betekenis van de test: vaststaande psychologische betekenis is
de betekenis van de testprestatie is helder en de betekenis moet empirisch te verifiëren zijn.
Meetniveaus
Non-parametrisch
- Nominaal: namen/nummers om data in verschillende categorieën in te delen (bloedgroep)
- Ordinaal: zelfde als nominaal maar het is mogelijk gegevens in een rangorde te zetten (bijv.
van beste naar slechtste, expertise- of competitieniveau)
Parametrisch
- Interval: gegevens gemeten op een schaal met gelijke intervallen en een arbitraire nul-
waarde, dus negatieve waardes (bijv. temperatuur)
- Ratio: als interval maar nu met een ‘echte’ nul-waarde (bijv. spronghoogte)
Hypothetische constructen: gemeten psychologische eigenschappen
Om dit te meten, moet een aantal stappen worden genomen:
- Identificatie van de te meten eigenschap: vaststellen wat theorie is m.b.t. de eigenschap.
- Operationalisering van eigenschap: specificatie van operaties om de eigenschap te meten.
- Onderzoek en kwantificering van reacties
- Terugkoppeling naar de theorie
4
