INLEIDING: DE POLITIEFUNCTIE, HET POLITIEBESTEL EN HET POLITIERECHT
Politiefunctie
Op 2 manieren naar kijken
- Juridisch
- Operationeel, vanuit criminologisch perspectief
JURIDISCH PERSPECTIEF
Definitie politiefunctie
Institutionele functie ter Institutionele functie
bescherming van de Instituties, instellingen
maatschappelijke orde en
tot regeling van de Functie van instellingen, waarbij je een onderscheid moet maken
maatschappelijke orde met tussen 2 soorten
- Politieinstellingen (politie)
- Politieoverheden (minister van binnenlandse zaken, minister van justitie, gouverneur,
burgemeester…)
- => niet enkel klassieke politieinstellingen, maar ook bestuurlijke en gerechtelijke overheden
Doel : maatschappelijke ore vrijwaren
Politie bepaalt maatschappelijke orde niet (dan zou je in politiestaat leven), wordt in eerste instantie
bepaald door parlement en regering
Politie moet voorkomen dat orde wordt verstoord, en als dat niet lukt dit zo snel mogelijk oplossen
Wij hebben dit systeem om de uitoefening van fundamentele rechten mogelijk te maken
- Vb. betogen
o Kan betoging leiden tot verstoring maatschappelijke orde? Ja
- Vb. Rock Werchter
o Organisatie kost heel veel aan de maatschappij => politie inzet
o Idem met voetbal bij risico matchen => wij leven in democratische rechtsstaat, algemene
begroting draagt hiervan de kosten in termen van politie
- Politie om in alle vrijheid je fundamentele rechten uit te oefenen
Art. 1 wet op politieambt (WPA)
- Wet 5 augustus 1992
- Politiediensten waken over de naleving van individuele rechten en vrijheden en bijdragen aan de
bescherming ervan en zelfs bijdragen aan de democratische ontwikkelingen van de maatschappij
1
,- => wet voor bevoegdheden
Art. 123 wet organisatie geïntegreerde politiedienst (WGP)
- Wet 1998
- Complexe wet, over de organisatie van de wet
- Hierin wordt hetzelfde gezegd als in art. 1 WPA
OPERATIONEEL PERSPECTIEF
RORON => 5 aspecten politiefunctie
- Raadgeving, raadgevende functie => zoveel als mogelijk vermijden dat er slachtoffers ontstaan,
soort preventiecampagne
- Ontradende functie => ordeverstoringen en misdrijven proberen te voorkomen, en de mensen
die dat soort plannen zouden hebben ontraden, preventief werken, verstoring rechtsorde
proberen te voorkomen (vb. blauw op straat, politie die patrouilleert of in burgerkledij, camera’s
ophangen…)
- Regulerende functie => onveilige situatie die er al is, en dus niet is voorkomen, terug onder
controle proberen te krijgen (vb. verlichting plaatsen, camera’s, kleinere struiken…)
- Onderzoekende functie => als er een misdrijf gepleegd is of een mogelijk misdrijf (men weet niet
altijd of het om een misdrijf gaat, aanwijzingen van strafbaar feit, klacht), dan moet de politie dit
onderzoeken om de daders te proberen te vatten
- Nazorg => slachtoffers en nabestaanden hebben nazorg nodig, moet je als politie niet zelf doen,
maar je moet doorverwijzen naar de juiste diensten
GEWELDSMONOPOLIE
Politie heeft in vredestijd het monopolie van het geweld (politie is de enige overheidsorganisatie die
in vredestijd geweld mag gebruiken) => in oorlogstijd mag het leger dit ook
Wat met wettige verdediging en noodweer? Mag, maar hier gaat het over de overheidsorganisaties
die geweld mogen gebruiken (bij politie is het veel ruimer, bij de burger mag dit enkel onder bepaalde
voorwaarden)
Geweld tot en met dodelijk geweld
Maakt de politie heel bijzonder, maar ook heel gevaarlijk
- Wie monopolie heeft, is heel machtig, en kan er dus ook misbruik van maken
- Vandaar dat overheid toezicht heeft over politie
Politiefunctie
- Juridisch Opdrachten bestuurlijke politie => bevoegdheden
- Operationeel => RORON Opdrachten gerechtelijke politie => bevoegdheden
- Geweldsmonopolie Sterke arm verlenen
OPDRACHTEN VAN BESTUURLIJKE POLITIE
Trefwoord : openbare orde
Opdrachten van bestuurlijke aard, opdrachten die te maken hebben met het instandhouden van de
openbare orde
2
,Denk terug aan definitie => verstoring openbare orde proberen te voorkomen, en als dat niet lukt er
alles aan doen om de verstoring zo snel mogelijk te doen ophouden
Vb. zien dat betoging ordentelijk verloopt
OPDRACHTEN VAN GERECHTELIJKE POLITIE
Trefwoord : strafrecht, misdrijven
Alles wat te maken heeft met strafrecht, misdrijven
Categorieën overlappen :
- Als betoging vreedzaam verloopt zit je bij bestuurlijke politie, maar als betogers stenen beginnen
te pakken en een etalage inslaat of een wagen in brand steekt dan zit je met strafbare feiten
- Eerst orde proberen te herstellen en vervolgens daders proberen te identificeren
STERKE ARM VERLENEN
Politie heeft geweldsmonopolie, enige overheidsdienst die in vredestijd geweld mag gebruiken
Andere diensten mogen dat niet, maar kunnen hier wel nood aan hebben
Politie die je bijstaat
De sterke arm wordt niet besproken in dit vak, de bestuurlijke en gerechtelijke arm wel
BEVOEGDHEDEN
Wat mag de politie doen tijdens het uitoefenen van deze opdrachten?
- Opdrachten gaan altijd samen met bevoegdheden
Bestuurlijke bevoegdhedenmoeten verschillende zijn van gerechtelijke bevoegdheden
- Op examen kijken of het bestuurlijke of gerechtelijke opdracht is
Politiebestel
Hoe richt je je politie in? Hierin kunnen landen enorm van elkaar verschillen
- Reguliere politiediensten
- Bijzondere politiediensten
3
, REGULIERE POLITIEDIENSTEN
Voor 1998 => 3 grote korpsen
- Rijkswacht
- Gerechtelijke politie als dienst
- Gemeentepolitiekorpsen
Nu => reguliere politiediensten, 2 in België
- Lokale politie
- Federale politie
BIJZONDERE POLITIEDIENSTEN
Voor 1998 => 3 bijzondere politiediensten
- Luchtvaartpolitie
- Zeevaartpolitie
- Spoorwegpolitie
Wegpolitie zat voornamelijk in de rijkswacht
Nu => 3 delen zijn nu onderdeel van de federale politie, waardoor we in België geen bijzondere
politiediensten hebben
We blijven wel reguliere politiediensten gebruiken, ook al bestaan er geen bijzondere politiediensten
meer
Inspectiediensten => toezicht houden op de naleving van wetten ≠ bijzondere politiediensten
- Hebben bevoegdheden die vergelijkbaar zijn met bevoegdheden van politie
- Vb. milieu-inspectie, belastinginspectie…
- => dit zijn geen bijzondere politiediensten en dit wordt ook niet besproken in dit vak!
DEFINITIES
Politieambtenaar => art. 3 §3 WPA
Politieoverheden => art. 3 §2 WPA
4
Politiefunctie
Op 2 manieren naar kijken
- Juridisch
- Operationeel, vanuit criminologisch perspectief
JURIDISCH PERSPECTIEF
Definitie politiefunctie
Institutionele functie ter Institutionele functie
bescherming van de Instituties, instellingen
maatschappelijke orde en
tot regeling van de Functie van instellingen, waarbij je een onderscheid moet maken
maatschappelijke orde met tussen 2 soorten
- Politieinstellingen (politie)
- Politieoverheden (minister van binnenlandse zaken, minister van justitie, gouverneur,
burgemeester…)
- => niet enkel klassieke politieinstellingen, maar ook bestuurlijke en gerechtelijke overheden
Doel : maatschappelijke ore vrijwaren
Politie bepaalt maatschappelijke orde niet (dan zou je in politiestaat leven), wordt in eerste instantie
bepaald door parlement en regering
Politie moet voorkomen dat orde wordt verstoord, en als dat niet lukt dit zo snel mogelijk oplossen
Wij hebben dit systeem om de uitoefening van fundamentele rechten mogelijk te maken
- Vb. betogen
o Kan betoging leiden tot verstoring maatschappelijke orde? Ja
- Vb. Rock Werchter
o Organisatie kost heel veel aan de maatschappij => politie inzet
o Idem met voetbal bij risico matchen => wij leven in democratische rechtsstaat, algemene
begroting draagt hiervan de kosten in termen van politie
- Politie om in alle vrijheid je fundamentele rechten uit te oefenen
Art. 1 wet op politieambt (WPA)
- Wet 5 augustus 1992
- Politiediensten waken over de naleving van individuele rechten en vrijheden en bijdragen aan de
bescherming ervan en zelfs bijdragen aan de democratische ontwikkelingen van de maatschappij
1
,- => wet voor bevoegdheden
Art. 123 wet organisatie geïntegreerde politiedienst (WGP)
- Wet 1998
- Complexe wet, over de organisatie van de wet
- Hierin wordt hetzelfde gezegd als in art. 1 WPA
OPERATIONEEL PERSPECTIEF
RORON => 5 aspecten politiefunctie
- Raadgeving, raadgevende functie => zoveel als mogelijk vermijden dat er slachtoffers ontstaan,
soort preventiecampagne
- Ontradende functie => ordeverstoringen en misdrijven proberen te voorkomen, en de mensen
die dat soort plannen zouden hebben ontraden, preventief werken, verstoring rechtsorde
proberen te voorkomen (vb. blauw op straat, politie die patrouilleert of in burgerkledij, camera’s
ophangen…)
- Regulerende functie => onveilige situatie die er al is, en dus niet is voorkomen, terug onder
controle proberen te krijgen (vb. verlichting plaatsen, camera’s, kleinere struiken…)
- Onderzoekende functie => als er een misdrijf gepleegd is of een mogelijk misdrijf (men weet niet
altijd of het om een misdrijf gaat, aanwijzingen van strafbaar feit, klacht), dan moet de politie dit
onderzoeken om de daders te proberen te vatten
- Nazorg => slachtoffers en nabestaanden hebben nazorg nodig, moet je als politie niet zelf doen,
maar je moet doorverwijzen naar de juiste diensten
GEWELDSMONOPOLIE
Politie heeft in vredestijd het monopolie van het geweld (politie is de enige overheidsorganisatie die
in vredestijd geweld mag gebruiken) => in oorlogstijd mag het leger dit ook
Wat met wettige verdediging en noodweer? Mag, maar hier gaat het over de overheidsorganisaties
die geweld mogen gebruiken (bij politie is het veel ruimer, bij de burger mag dit enkel onder bepaalde
voorwaarden)
Geweld tot en met dodelijk geweld
Maakt de politie heel bijzonder, maar ook heel gevaarlijk
- Wie monopolie heeft, is heel machtig, en kan er dus ook misbruik van maken
- Vandaar dat overheid toezicht heeft over politie
Politiefunctie
- Juridisch Opdrachten bestuurlijke politie => bevoegdheden
- Operationeel => RORON Opdrachten gerechtelijke politie => bevoegdheden
- Geweldsmonopolie Sterke arm verlenen
OPDRACHTEN VAN BESTUURLIJKE POLITIE
Trefwoord : openbare orde
Opdrachten van bestuurlijke aard, opdrachten die te maken hebben met het instandhouden van de
openbare orde
2
,Denk terug aan definitie => verstoring openbare orde proberen te voorkomen, en als dat niet lukt er
alles aan doen om de verstoring zo snel mogelijk te doen ophouden
Vb. zien dat betoging ordentelijk verloopt
OPDRACHTEN VAN GERECHTELIJKE POLITIE
Trefwoord : strafrecht, misdrijven
Alles wat te maken heeft met strafrecht, misdrijven
Categorieën overlappen :
- Als betoging vreedzaam verloopt zit je bij bestuurlijke politie, maar als betogers stenen beginnen
te pakken en een etalage inslaat of een wagen in brand steekt dan zit je met strafbare feiten
- Eerst orde proberen te herstellen en vervolgens daders proberen te identificeren
STERKE ARM VERLENEN
Politie heeft geweldsmonopolie, enige overheidsdienst die in vredestijd geweld mag gebruiken
Andere diensten mogen dat niet, maar kunnen hier wel nood aan hebben
Politie die je bijstaat
De sterke arm wordt niet besproken in dit vak, de bestuurlijke en gerechtelijke arm wel
BEVOEGDHEDEN
Wat mag de politie doen tijdens het uitoefenen van deze opdrachten?
- Opdrachten gaan altijd samen met bevoegdheden
Bestuurlijke bevoegdhedenmoeten verschillende zijn van gerechtelijke bevoegdheden
- Op examen kijken of het bestuurlijke of gerechtelijke opdracht is
Politiebestel
Hoe richt je je politie in? Hierin kunnen landen enorm van elkaar verschillen
- Reguliere politiediensten
- Bijzondere politiediensten
3
, REGULIERE POLITIEDIENSTEN
Voor 1998 => 3 grote korpsen
- Rijkswacht
- Gerechtelijke politie als dienst
- Gemeentepolitiekorpsen
Nu => reguliere politiediensten, 2 in België
- Lokale politie
- Federale politie
BIJZONDERE POLITIEDIENSTEN
Voor 1998 => 3 bijzondere politiediensten
- Luchtvaartpolitie
- Zeevaartpolitie
- Spoorwegpolitie
Wegpolitie zat voornamelijk in de rijkswacht
Nu => 3 delen zijn nu onderdeel van de federale politie, waardoor we in België geen bijzondere
politiediensten hebben
We blijven wel reguliere politiediensten gebruiken, ook al bestaan er geen bijzondere politiediensten
meer
Inspectiediensten => toezicht houden op de naleving van wetten ≠ bijzondere politiediensten
- Hebben bevoegdheden die vergelijkbaar zijn met bevoegdheden van politie
- Vb. milieu-inspectie, belastinginspectie…
- => dit zijn geen bijzondere politiediensten en dit wordt ook niet besproken in dit vak!
DEFINITIES
Politieambtenaar => art. 3 §3 WPA
Politieoverheden => art. 3 §2 WPA
4
