1. Het begrip ‘belas0ng’
• Geen algemene defini-e
• Wel consensus over essen-ële kenmerken:
(1) Een door de overheid
(2) Eenzijdig opgelegde en verplichte bijdrage
(3) Op personen of feiten die een band hebben met het territorium waarop OH gezag heeG
(4) Die bestemd is om diensten van algemeen nut te financieren
• In moderne belas-ngstelsels: geldbijdrage (in cash)
MAAR niet al-jd geld:
o Vroeger veel in natura:
§ Tiendrecht: verplichte afgi5e van een 6ende deel van landbouwopbrengsten
§ Herendienst/corvée
o Nu: Vlaamse er?elas6ng
§ Zorgt voor herverdeling (rijke dragen meer bij dan armen)
§ Iets doen aan kunstpatrimonium: je mag je er?elas6ng betalen met
bepaalde cultuurgoederen af te geven
1.1. Ontleding defini-e: “Door de overheid”
• Belang van soevereiniteit: belas-ngen enkel door OH
o Staat binnen eigen grenzen hoogste gezag = interne soevereiniteit
o OH als enige bevoegd om eigen func-oneren te financieren
• Welke OH? Federale, gewesten, gemeenschappen, provincie, gemeenten…
=> wat als regels clashen? Als ene OH tussenkomt, mag andere niet meer tussenkomen
=> veel crea-eve oplossingen: veel ‘nieuwe’ belas-ngen opgelegd
• Invloed op manier waarop betaling bijdrage afgedwongen kan worden:
à OH creëert haar eigen uitvoerbare -tel om de belas-ngen te heffen (art. 298 WIB 1992)
o FOD Financiën (fiscus) maakt zelf uitvoerbare -tel via ‘kohier’
o Kohier = document waarin fiscale schuld ten laste van bepaalde belas-ngplich-ge
(BP) vastgelegd w en geldt als uitvoerbare -tel
1.2. Ontleding defini-e: “Eenzijdig en verplicht”
• Belas-ng is eenzijdig opgelegd: overheid legt deze eenzijdig op
+ Wrm belasten? In essen-e:
o 1) OH heeG geld nodig, zonder geld niet func-oneren
o 2) Economische reden: risico op markaalen bij publieke goederen + schaalvoordelen
waarom bepaalde goederen/diensten door de OH worden aangelegd
§ Grootste deel goederen/diensten die OH ons aanbied zijn “publieke
goederen”, als niet iedereen bijdraagt => onmogelijk goederen aan te leggen
§ Schaalvoordelen? Sommige dingen zijn goedkoper als OH gezamenlijk regelt
• Verplichte karakter? Elke persoon die verschuldigd is, is verplicht te betalen
o Geen keuzerecht (Arrest Brusselse HvB 2010: man weigerde door gewetensnood bij te
dragen aan militaire uitgaven (want daar gaat deel belas6nggeld naartoe))
o Als weigeren? OH kan sanc-es opleggen + dwangmaatregelen
<= openbare-ordekarakter fiscale wet
o Verplichte karakter onderscheid belas-ngen met enkele andere betalingen aan OH
§ GiGen: vrijwillig ó wefelijke verplich-ng
§ Verplichte betalingen die niet eenzijdig zijn opgelegd door OH (betaling
gebaseerd op contract met OH of buitencontractuele aansprakelijkheid)
§ Verplichte en eenzijdige betalingen, als niet bestemd voor diensten van
algemeen nut te financieren (boete opgelegd door OH hee5 bestraffend doel,
niet een financierend doel)
1
,1.3. Ontleding defini-e: “Territorialiteit”
• Belas-ngen enkel op personen/feiten die band hebben met territorium
= nexusvereiste (hangt samen met idee van soevereiniteit)
• Dit territorialiteitsprincipe is heel belangrijk binnen interna-onale fiscaliteit
• Maar nexusvereiste s-laan onder druk door opkomst digitale economie
o Online retailers? Deze inkomsten kan België niet belasten
o Je betaald Shein, maar onderneming niet ac6ef in BE, dus kan niet belast worden
o Fiscaal systeem probeert daar iets tegen te doen
1.4. Ontleding defini-e: “Voor algemeen nut”
• Bestemming van belas-ngen = diensten van algemeen nut financieren
è kijk naar het doel! Niet de toevallige besteding
=> financieel doel!
• Afwezigheid aanwijsbare en individuele tegenpresta-e
o Belas-ngen komen op 1 hoop te liggen, je weet niet wat er met jou deel gebeurt
o Dit zorgt ervoor dat belas-ngen anders zijn dan andere types betalingen
• Geen rechtstreeks verband tss hoeveelheid belas-ngen persoon betaalt en
overheidsdiensten die deze persoon kan genieten
2. Andere heffingen en bijzondere categorieën
• Niet elke betaling aan OH heet “belas-ng” => term is niet doorslaggevend!
• Echter belangrijk om te weten wat een echte ‘belas-ng’ is, want enkel dan gelden de
basisregels en -principes vh fiscaal recht (niet op andere heffingen!)
èè DUS al-jd inhoudelijke analyse doen: enkel zo bepalen of een heffing al dan niet belas-ng is
2.1. Retribu-es (geen belas-ng)
= heffing door/namens OH gevorderd in ruil voor specifieke overheidspresta-e in persoonlijke belang
van de betaler + bedrag in redelijke verhouding f belang verleende dienst è voorwaarden (anders is
het geen retribu-e, maar een belas-ng):
• 1) Aanwijsbare tegenpresta-e (rechtstreeks belang)
o Haven- en kaaigelden, tolgelden, parkeergeld
o Niet noodzakelijk dat betaler de enige beguns-gde is van die dienst
• 2) Redelijke verhouding
o Opbrengsten retribu-e moet uitgaven dekken om de dienst te verstrekken
o Dus niet onredelijk hoog, maar ook niet onredelijk laag!
§ Rolrechten zijn belas6ngen, geen retribu6es! Het bedrag is veel lager dan de
werkelijke kosten vd rechtspleging
• ?3?) Individueel beslissingsmoment / vrijwillig karakter?
o Sommige RS vereist dat de betrokkene vrijwillig gebruikmaakt vd overheidsdienst,
dus keuze om hier heffing voor te betalen
o Maar “kiezen voor heffing” is niet de juiste vraag: echte vraag is: “zodra betrokkene
in toestand bevindt, is hij dan verplicht om gebruik te maken vd overheidsdienst?”
§ Neen, niet verplicht: dan enkel retribu-e
§ Ja: dan belas-ng
o Combitaks
§ Foute vraag: kiezen voor heffing?
§ Juiste vraag: zodra poli6e je ziet, heb je dan de keuze om al dan niet het
vervoer te gebruiken?
2
,2.2. Socialezekerheidsbijdragen (geen belas-ng)
• Lijken op belas-ngen, maar zijn het niet
o Gelijkenis: verplichte betalingen aan OH
o Voor werknemer en werkgever is onderscheid eigenlijk nt zo van belang:
§ Wat werknemer maandelijks ontvangt is al verminderd met
personenbelas-ngen (omdat werkgever de bedrijfsvoorheffing apoud) en
met werknemersbijdragen voor sociale zekerheid
§ Daarboven is werkgever socialezekerheidsbijdragen verschuldigd
• Dus de betaling van het loon = toepassing 3 verschillende heffingen
Brutoloon
Bedrijfsvoorheffing
Werknemersbijdrage Werkgeversbijdrage
Nefoloon
• Vanuit juridisch perspec-ef? Verschillen:
o Tradi-oneel: Instellingen die sociale bijdragen innen, mogen NIET zelf een -tel
creëren, ze moesten dagvaarding instellen bij arbeidsrechtbank
o Nu kan RSZ (Rijksdienst voor SZ) dat wel: administrateur-generaal via kohier
• Welk onderscheid is er dan wel nog? Specifieke tegenpresta-e vergoeden!!!
o SZsbijdragen uitsluitend bedoeld om sociale voorzieningen te financieren
ó belas-ngen: financieren algemene uitgaven van openbaar nut
o Daarboven: verband -> recht op sociale uitkeringen gebonden aan verplich-ng om
bijdragen te storten
o MAAR GwH interpreteert dit verband nu soepeler: bestemming vd bijdrage en de
vraag of het betalen ervan bijkomende rechten doet ontstaan, is niet langer de
doorslaggevende criteria
è Nu heffing zien als SZsbijdrage indien er “voldoende relevante band tss bijdrageplichten
en collec-ef der sociaal verzekerden”
• Belang onderscheid? Fundamentele principes fiscaal recht niet van toepassing! (vb:
legaliteitsbeginsel geldt niet, dus sociale bijdragen vaak bij KB verhoogd ipv formele wet)
2.3. Verhaalbelas-ngen (wel belas-ng)
• Lijken op retribu-es: opgelegd nav concrete overheidspresta-e
MAAR if retribu-es, zijn deze wel belas-ngen! Want ook verschuldigd als BP geen specifiek
gebruik maakt van een OHdienst
o Opbrengst aangewend vr specifieke OHpresta-e te financieren, maar presta-e niet
op individuele basis tbv belas-ngbetaler geleverd
o Onweerlegbaar vermoeden dat elke BP voordeel haalt uit OHpresta-e die ermee
gefinancierd w
o Vrijwillig karakter? Ook hier discussie
• Verschillen van gewone belas-ngen omdat OH wel aanwijsbare tegenpresta-e moet leveren
(vb: belas6ngen die door gemeenten ingevoerd worden om infrastructuurwerken te
financieren)
3
, 2.4. Directe en indirecte belas-ngen (onderscheid van belas-ngen)
Binnen ‘belas-ngen’ onderscheid:
• Directe belas-ngen: Geheven op voortdurende toestand waarin BP verkeert
o Normaliter periodiek geïnd
o Vb: inkomstenbelas6ngen zoals personenbelas6ng of vennootschapsbelas6ng
-> geves6gd op alle belastbare inkomsten gedurende belastbare 6jdperk
o Vb: gemeentelijke verhaalbelas6ng op rioleringen (want voortdurende toestand)
• Indirecte belas-ng: Geven op alleenstaande, kortstondige (evt herhaalde) handelingen,
verrich-ngen of feiten
o Normaliter afzonderlijk per transac-e geïnd
o Vb: Vlaamse er?elas6ng, btw
2.5. Afwentelbare en niet-afwentelbare belas-ngen (onderscheid van belas-ngen)
• Dit onderscheid is weinig relevant vanuit juridisch perspec-ef, maar wel vanuit economisch
• Afwentelbare belas-ngen: kosten v belas-ng gedragen dr andere persoon dan persoon die dr
wet als BP w aangeduid (gebeurt soms in prak-jk)
o Vb: onroerende voorheffing è Wet: eigenaar, bezi`er, erfpachter… moet betalen
ó in prak6jk: vaak in huurcontract doorrekenen aan huurder
o Vb: accijnzen, doorgerekend in prijs
• Niet-afwentelbare belas-ngen: kunnen niet worden afgewenteld
o Vb: Vlaamse er?elas6ng è Wet: verschuldigd door erfgenaam, kan niet door
iemand anders
2.6. Vormen van dubbele belas-ng
• Mogelijks 2maal belas-ng verschuldigd als gevolg van dezelfde handeling/feit = dubbele
belas-ng è onderscheid:
o Juridische dubbele belas-ng: dezelfde handeling/feit onderworpen aan dezelfde
soort belas-ng bij dezelfde belas-ngplich-ge
§ Vb: in personenbelas6ng: hetzelfde inkomen van dezelfde natuurlijke persoon
2maal aan personenbelas6ng onderworpen
§ In BE R geen regel die dit verbiedt… MAAR wetgever fixt dat dit zich niet
voordoet
§ In interna-onale context komt dit vaker voor
• Meeste landen heffen niet enkel belas-ng op eigen inwoners, maar
ook op feiten/handelingen met voldoende band met grondgebied
o Inwoner BE tewerkgesteld in NE:
o BE steunt op inwonerschap: personenbelas6ng op salaris
o NE kan zelfde salaris belasten door te steunen op vaststelling
dat het voortkomt uit een tewerkstelling in NE
• Oplossing: dubbelbelas-ngverdragen
o Economische dubbele belas-ng: dezelfde handeling/feit onderworpen aan dezelfde
soort belas-ng bij verschillende belas-ngplich-gen
§ Vb: BE vennootschap keert winst uit, dan winst onderworpen aan VennB
+ aandeelhouder bovendien aan PB onderworpen over ontvangen dividend
§ Verschillende mechanismen om dit tegen te gaan
• Merk op: slechts sprake van dubbele belas-ng als 2maal dezelfde (soort) belas-ng
verschuldigd is!!!
4